Language of document : ECLI:EU:T:2022:268

WYROK SĄDU (trzecia izba)

z dnia 4 maja 2022 r.(*)

Pomoc państwa – Pomoc przyznana przez Grecję – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym – Pojęcie pomocy państwa – Korzyść – Zasada podmiotu prywatnego – Stawka opłaty z tytułu gwarancji – Przedsiębiorstwo zagrożone – Wiedza władz greckich – Komunikat Komisji w sprawie pomocy państwa w formie gwarancji – Oczywisty błąd w ocenie

W sprawie T‑423/14 RENV

Larko Geniki Metalleftiki kai Metallourgiki AE, z siedzibą w Atenach (Grecja), którą reprezentowali adwokaci I. Drillerakis, E. Rantos i N. Korogiannakis,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, którą reprezentował A. Bouchagiar, w charakterze pełnomocnika,

strona pozwana,

mającej za przedmiot wniesione na podstawie art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia częściowej nieważności decyzji Komisji 2014/539/UE z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie pomocy państwa SA.34572 (13/C) (ex 13/NN) wdrożonej przez Grecję na rzecz Larco General Mining & Metallurgical Company SA (Dz.U. 2014, L 254, s. 24),

SĄD (trzecia izba),

w składzie: G. De Baere, prezes, V. Kreuschitz (sprawozdawca) i K. Kecsmár, sędziowie,

sekretarz: E. Coulon,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        Larko Geniki Metalleftiki kai Metallourgiki AE (zwana dalej „skarżącą” lub „Larko”) jest przedsiębiorstwem specjalizującym się w wydobywaniu i przetwarzaniu rudy laterytu, wydobywaniu lignitu oraz produkcji żelazoniklu i produktów ubocznych.

2        Skarżąca została utworzona w 1989 r. jako nowe przedsiębiorstwo po likwidacji Hellenic Mining and Metallurgical SA. W momencie zajścia okoliczności faktycznych sprawy przedsiębiorstwo to miało trzech akcjonariuszy: państwo greckie, które posiadało 55,2% akcji za pośrednictwem Hellenic Republic Asset Development Fund, prywatnej instytucji finansowej, National Bank of Greece SA (zwanego dalej „bankiem ETE”), który posiadał 33,4% akcji, oraz Public Power Corporation (głównego producenta energii elektrycznej w Grecji, którego akcjonariuszem większościowym jest państwo), posiadającego 11,4% akcji.

3        W marcu 2012 r. Hellenic Republic Asset Development Fund poinformował Komisję Europejską o programie prywatyzacji Larko.

4        W kwietniu 2012 r. Komisja wszczęła z urzędu wstępne badanie wspomnianej prywatyzacji, zgodnie z przepisami obowiązującymi w dziedzinie pomocy państwa.

5        Przedmiotem badania było sześć następujących środków:

–        pierwszy z nich dotyczył, po pierwsze, ugody z 1998 r. dotyczącej spłaty zadłużenia zawartej pomiędzy Larko a jego głównymi wierzycielami, zgodnie z którą to ugodą długi tej spółki względem jej wierzycieli miały być spłacane wraz z odsetkami w wysokości 6% rocznie, a po drugie, braku odzyskania tych długów przez państwo greckie (zwany dalej „środkiem nr 1”);

–        drugi dotyczył gwarancji na pożyczkę w wysokości 30 mln EUR przyznaną Larko przez ATE Bank, której to gwarancji udzieliło państwo greckie w 2008 r. (zwany dalej „środkiem nr 2” lub „gwarancją z 2008 r.”); gwarancja ta pokrywała 100% pożyczki przez maksymalny okres trzech lat i przewidywała stawkę opłaty z tytułu gwarancji wynoszącą 1% rocznie;

–        trzeci dotyczył zaproponowanego przez zarząd Larko w 2009 r. podwyższenia kapitału zakładowego o 134 mln EUR, na które wyrazili zgodę trzej akcjonariusze i w którym uczestniczyło w pełni państwo greckie, a częściowo bank ETE (zwany dalej „środkiem nr 3”);

–        czwarty dotyczył gwarancji udzielonej przez państwo w 2010 r. na czas nieokreślony na pokrycie w całości listu gwarancyjnego wystawionego przez bank ETE na rzecz Larko na kwotę około 10,8 mln EUR i przewidującej stawkę opłaty z tytułu gwarancji wynoszącą 2% rocznie (zwany dalej „środkiem nr 4”); przedmiotowy list gwarancyjny zapewniał zawieszenie wykonania przez Areios Pagos (sąd kasacyjny, Grecja) wyroku, w którym Efeteio Athinon (sąd apelacyjny w Atenach, Grecja) uznał istnienie długu Larko względem wierzyciela w wysokości 10,8 mln EUR;

–        piąty dotyczył listów gwarancyjnych, które na podstawie orzeczenia sądu greckiego zastąpiły obowiązkową przedterminową zapłatę 25% grzywny podatkowej (zwany dalej „środkiem nr 5”);

–        szósty dotyczył dwóch gwarancji udzielonych przez państwo w 2011 r. na dwie pożyczki w wysokości, odpowiednio, 30 mln EUR i 20 mln EUR przyznane przez ATE Bank, które to gwarancje pokrywały 100% tych pożyczek i przewidywały stawkę opłaty z tytułu gwarancji wynoszącą 1% rocznie (zwany dalej „środkiem nr 6”).

6        W trakcie tego badania Komisja zwróciła się do organów greckich o przedstawienie dodatkowych informacji, których organy te udzieliły w latach 2012 i 2013. Odbyły się również spotkania pomiędzy służbami Komisji a przedstawicielami organów greckich.

7        Decyzją z dnia 6 marca 2013 r. (Dz.U. 2013, C 136, s. 27, zwaną dalej „decyzją o wszczęciu postępowania”) Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające przewidziane w art. 108 ust. 2 TFUE w sprawie pomocy państwa SA.34572 (13/C) (ex 13/NN).

8        W toku postępowania przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE Komisja wezwała organy greckie i zainteresowane osoby trzecie do przedstawienia uwag w przedmiocie środków wymienionych w pkt 5 powyżej. Komisja otrzymała uwagi od organów greckich w dniu 30 kwietnia 2013 r., lecz nie otrzymała żadnych uwag ze strony zainteresowanych osób trzecich.

9        W dniu 27 marca 2014 r. Komisja wydała decyzję 2014/539/UE w sprawie pomocy państwa SA.34572 (13/C) (ex 13/NN) wdrożonej przez Grecję na rzecz Larco General Mining & Metallurgical Company SA (Dz.U. 2014, L 254, s. 24, zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”).

10      W zaskarżonej decyzji Komisja uznała tytułem wstępu, że w momencie przyznania sześciu rozpatrywanych środków Larko było przedsiębiorstwem zagrożonym w rozumieniu pkt 9–11 wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz.U. 2004, C 244, s. 2, zwanych dalej „wytycznymi dotyczącymi pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację”).

11      Jeśli chodzi o ocenę środków wymienionych w pkt 5 powyżej, Komisja uznała przede wszystkim, że środki nr 2–4 i 6 stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, następnie, że środki te zostały przyznane z naruszeniem obowiązku zgłoszenia i zakazu wprowadzania w życie ustanowionych w art. 108 ust. 3 TFUE, oraz wreszcie, że owe środki stanowią pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym i podlegają odzyskaniu w rozumieniu art. 14 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. [108 TFUE] (Dz.U. 1999, L 83, s. 1).

12      Komisja uznała również, że dwa pozostałe środki, to jest środki nr 1 i 5, odnoszące się, odpowiednio, do braku odzyskania długu należnego ministerstwu finansów oraz dwóch gwarancji państwa z 2011 r. (zob. pkt 5 powyżej) nie stanowią pomocy państwa.

13      Sentencja zaskarżonej decyzji ma następujące brzmienie:

Artykuł 1

Środki w postaci nieodzyskania długu wobec ministerstwa finansów i listów gwarancyjnych zamiast zaliczki na poczet dodatkowego podatku w 2010 r., które Grecja wprowadziła na rzecz [Larko], nie stanowią pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 [TFUE].

Artykuł 2

Pomoc państwa w wysokości 135 820 824,35 EUR, która została przyznana niezgodnie z prawem i z naruszeniem art. 108 ust. 3 [TFUE] przez Grecję w formie gwarancji państwa na rzecz [Larko] w 2008 r., w 2010 r. i w 2011 r. oraz w formie uczestnictwa państwa w podwyższeniu kapitału tego przedsiębiorstwa w 2009 r., jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym.

Artykuł 3

1.      Grecja odzyskuje od beneficjenta pomoc niezgodną z rynkiem wewnętrznym, o której mowa w art. 2.

2.      Do kwot podlegających zwrotowi dolicza się odsetki za cały okres, począwszy od dnia, w którym pomoc została przekazana do dyspozycji beneficjentów, do dnia jej faktycznego odzyskania.

3.      Odsetki nalicza się narastająco zgodnie z przepisami rozdziału V rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004, ze zmianami.

4.      Jeżeli chodzi o środek [nr] 3, Grecja podaje dokładną(-e) datę(-y) wniesienia swojego wkładu do podwyższenia kapitału zakładowego w 2009 r.

5.      Grecja anuluje wszelkie dotychczas niezrealizowane wypłaty pomocy, o której mowa w art. 2, ze skutkiem od daty przyjęcia niniejszej decyzji.

Artykuł 4

1.      Odzyskanie pomocy, o której mowa w art. 2, odbywa się w sposób bezzwłoczny i skuteczny.

2.      Grecja zapewnia wykonanie niniejszej decyzji w terminie czterech miesięcy od daty jej notyfikacji.

Artykuł 5

1.      W terminie dwóch miesięcy od daty notyfikacji niniejszej decyzji Grecja przekazuje Komisji następujące informacje:

a)      łączną kwotę (kwota główna i odsetki od zwracanej pomocy) do odzyskania od beneficjenta;

b)      szczegółowy opis środków już podjętych oraz środków planowanych w celu wykonania niniejszej decyzji;

c)      dokumenty potwierdzające, że beneficjentowi nakazano zwrot pomocy.

2.      Do momentu całkowitego odzyskania pomocy, o której mowa w art. 2, Grecja na bieżąco informuje Komisję o kolejnych środkach podejmowanych na szczeblu krajowym w celu wykonania niniejszej decyzji. Na wniosek Komisji Grecja bezzwłocznie przedstawia informacje o środkach już podjętych oraz środkach planowanych w celu wykonania niniejszej decyzji. Grecja dostarcza również szczegółowe informacje o kwocie pomocy oraz odsetkach już odzyskanych od beneficjenta.

Artykuł 6

Niniejsza decyzja skierowana jest do Republiki Greckiej”.

14      Załącznik do zaskarżonej decyzji dostarcza „informacj[i] dotycząc[ych] otrzymanych, pozostałych do odzyskania oraz już odzyskanych kwot pomocy”, a jego treść brzmi następująco:

„Tożsamość beneficjenta – środek

Łączna kwota pomocy otrzymanej

Łączna kwota pomocy podlegająca odzyskaniu (kwota główna)

Łączna kwota, która została już zwrócona




Kwota główna

Odsetki od zwracanej pomocy

Lar[k]o – środek [nr] 2

30 000 000

30 000 000

0

0

Lar[k]o – środek [nr] 3

44 999 999,40

44 999 999,40

0

0

Lar[k]o – środek [nr] 4

10 820 824,95

10 820 824,95

0

0

Lar[k]o – środek [nr] 6

50 000 000

50 000 000

0

0”

 Przebieg postępowania i żądania stron

15      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 czerwca 2014 r. skarżąca wniosła skargę będącą przedmiotem niniejszego postępowania.

16      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 9 października 2014 r. Elliniki Metalleftiki kai Metallourgiki Larymnis Larko AE złożyła wniosek o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania skarżącej. Wniosek o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta został oddalony postanowieniem z dnia 11 czerwca 2015 r., Larko/Komisja (T‑423/14, niepublikowanym, EU:T:2015:439). Odwołanie od tego postanowienia zostało również oddalone postanowieniem z dnia 6 października 2015 r., Metalleftiki kai Metallourgiki Etairia Larymnis Larko/Komisja [C‑385/15 P(I), niepublikowanym, EU:C:2015:681].

17      Postanowieniem prezesa dziewiątej izby Sądu z dnia 3 września 2015 r. postępowanie zostało zawieszone do momentu wydania przez Trybunał orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie C‑385/15 P(I). Postępowanie zostało podjęte na nowo w dniu 16 października 2015 r.

18      Jako że skład izb Sądu uległ zmianie, zgodnie z art. 27 § 5 regulaminu postępowania przed Sądem sędzia sprawozdawca został przydzielony do szóstej izby, której w związku z tym została przydzielona niniejsza sprawa.

19      Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd (szósta izba) zdecydował o otwarciu ustnego etapu postępowania i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 89 regulaminu postępowania zadał stronom pytania pisemne, wzywając je do udzielenia na nie odpowiedzi na piśmie. Strony złożyły swoje odpowiedzi w sekretariacie Sądu w wyznaczonym terminie.

20      Wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania zadane przez Sąd zostały wysłuchane na rozprawie w dniu 26 stycznia 2017 r.

21      Wyrokiem z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57) Sąd oddalił skargę w całości.

22      Pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 4 kwietnia 2018 r. skarżąca wniosła odwołanie od wyroku z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57).

23      Wyrokiem z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238) Trybunał uchylił wyrok z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57) w części, w jakiej Sąd oddalił część pierwszą zarzutu pierwszego skargi w zakresie, w jakim dotyczyła ona środka nr 2, oddalił odwołanie w pozostałym zakresie, przekazał sprawę Sądowi do ponownego rozpoznania i orzekł, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

24      W odniesieniu do części pierwszej zarzutu pierwszego Trybunał stwierdził, że Sąd naruszył prawo (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 61–71).

25      W szczególności, po pierwsze, z pkt 70 wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238) wynika, iż zważywszy na to, że odzyskanie danej pomocy od jej beneficjenta ma na celu wyeliminowanie zakłócenia konkurencji spowodowanego określoną korzyścią konkurencyjną i przywrócenie w ten sposób sytuacji istniejącej przed wypłatą tej pomocy, Komisja nie może zakładać, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa, opierając się po prostu na negatywnym domniemaniu, opartym na braku informacji pozwalających na dojście do przeciwnego wniosku, gdy brak jest innych elementów pozwalających na pozytywne ustalenie istnienia takiej korzyści (wyrok z dnia 17 września 2009 r., Komisja/MTU Friedrichshafen, C‑520/07 P, EU:C:2009:557, pkt 57, 58). Otóż zdaniem Trybunału, Sąd, założywszy – mimo że stwierdził zasadniczo brak jakichkolwiek informacji odnoszących się do sytuacji sprzed przyznania środka nr 2 lub w czasie jego przyznania, które wykazałyby, że władze greckie wiedziały w chwili przyznania tego środka o sytuacji zagrożenia Larko – że prywatny podmiot gospodarczy znajdujący się w sytuacji władz greckich powinien był wiedzieć w tym momencie o tym zagrożeniu, naruszył przytoczone wyżej orzecznictwo i nie uwzględnił kontekstu przyjęcia tego środka (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 71). Ponadto Trybunał wyjaśnił, że do Sądu należy zbadanie, czy akta postępowania administracyjnego zawierają dane o pewnej wiarygodności i spójności, które stanowią wystarczającą podstawę do stwierdzenia w pierwszej kolejności, że władze greckie wiedziały lub powinny były mieć wiedzę w chwili przyznania środka nr 2 o domniemanych problemach Larko, a w drugiej kolejności, że kwestia ta nie była w toku postępowania administracyjnego sporna między Komisją a władzami greckimi (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 123).

26      Po drugie, Trybunał uznał, że nie ma konieczności badania argumentacji skarżącej, przedstawionej w pkt 50 i 51 wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238), dotyczącej kwestii, czy stawka opłaty z tytułu gwarancji w wysokości 1% jest zgodna z zachowaniem prywatnego podmiotu gospodarczego (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 72).

27      W związku z ogłoszeniem wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238), sprawa nosząca obecnie numer T‑423/14 RENV została przydzielona trzeciej izbie Sądu, do której został przydzielony sędzia sprawozdawca.

28      Zgodnie z art. 217 regulaminu postępowania strony przedłożyły w wyznaczonych terminach uwagi i uwagi uzupełniające w przedmiocie wniosków, jakie wynikają z wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238) dla rozstrzygnięcia sporu.

29      Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd (trzecia izba) w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 89 regulaminu postępowania zadał stronom pytania pisemne, wzywając je do udzielenia odpowiedzi na nie na piśmie. Strony złożyły swoje odpowiedzi w sekretariacie Sądu w wyznaczonych terminach.

30      Decyzją prezesa Sądu z dnia 22 listopada 2021 r. na podstawie art. 27 § 1 regulaminu postępowania sprawa T‑423/14 RENV została przydzielona nowemu sędziemu sprawozdawcy, zasiadającemu w trzeciej izbie.

31      W uwagach na temat wniosków, jakie wynikają z wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238), skarżąca wnosi do Sądu o:

–        uwzględnienie skargi na podstawie części pierwszej zarzutu pierwszego;

–        stwierdzenie nieważności art. 2 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim uznano w nim środek nr 2 za pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym;

–        stwierdzenie nieważności art. 3 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim nakazano w nim odzyskanie wraz z odsetkami kwoty domniemanej pomocy związanej z owym środkiem wynoszącej 30 mln EUR;

–        nakazanie zwrotu wraz z odsetkami wszelkich kwot ewentualnie odzyskanych bezpośrednio lub pośrednio od skarżącej w wykonaniu zaskarżonej decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami poniesionymi w związku z postępowaniem zarówno przed Sądem, jak i przed Trybunałem.

32      W uwagach na temat wniosków, jakie wynikają z wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238) Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie części pierwszej zarzutu pierwszego, a tym samym skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania.

 Co do prawa

 W przedmiocie zakresu sporu

33      Zgodnie z art. 61 akapity pierwszy i drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jeśli odwołanie jest zasadne i sprawa zostanie skierowana do ponownego rozpoznania przez Sąd, jest on związany orzeczeniem Trybunału co do kwestii prawnych. I tak w związku z uchyleniem wyroku Sądu przez Trybunał i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd jest on, na podstawie art. 215 regulaminu postępowania, związany wyrokiem Trybunału i zobowiązany orzec w przedmiocie wszystkich zarzutów podniesionych przez wnoszącą odwołanie w celu uchylenia orzeczenia, z wyjątkiem tych części sentencji, które nie zostały uchylone przez Trybunał, a także rozważań stanowiących niezbędną podstawę tych części sentencji, gdyż zyskały one powagę rzeczy osądzonej (zob. podobnie wyrok z dnia 3 lipca 2018 r., Keramag Keramische Werke i in./Komisja, T‑379/10 RENV i T‑381/10 RENV, niepublikowany, EU:T:2018:400, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

34      W odniesieniu do zakresu niniejszego sporu należy przypomnieć, że dotyczy on tylko części pierwszej zarzutu pierwszego, gdyż pozostałe zarzuty skarżącej zostały ostatecznie oddalone wyrokiem z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57), jako że wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238) (zob. pkt 23 powyżej).

35      Część pierwsza zarzutu, o której mowa, ma na celu podważenie zasadności uzasadnienia przedstawionego w motywach 73, 74 i 77 zaskarżonej decyzji, które mają następujące brzmienie:

„(73)       Komisja nie zgadza się z argumentem władz greckich, że warunki przedstawione w [pkt] 3.2 obwieszczenia [komunikatu Komisji w sprawie zastosowania art. 107 i 108 TFUE do pomocy państwa w formie] gwarancji są spełnione. Komisja ustaliła, że w 2008 r. Lar[k]o znajdowało się w trudnej sytuacji [było przedsiębiorstwem zagrożonym]. Ponadto nie można uznać, że roczna stawka opłaty z tytułu gwarancji […] wynosząca 1% odzwierciedla ryzyko niewykonania zobowiązania w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek, biorąc pod uwagę poważne trudności finansowe Lar[k]o i w szczególności wysoki współczynnik zadłużenia do kapitału własnego.

(74)      Komisja uważa, że rozsądny wierzyciel prywatny nie udzieliłby gwarancji Lar[k]o na tych warunkach. Ponieważ środek przyznano na rzecz Lar[k]o selektywnie, Komisja stwierdza, że gwarancja państwowa z 2008 r. przyniosła beneficjentowi selektywną korzyść.

[…]

(77)      Komisja stwierdza zatem, że środek [nr] 2 stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 [TFUE] […]”.

36      Uzasadnienie przedstawione w motywie 73 zaskarżonej decyzji obejmuje zasadniczo dwa komponenty, to jest, po pierwsze, stwierdzenie Komisji, że w 2008 r. Larko było „przedsiębiorstwem zagrożonym” w rozumieniu pkt 3.2 lit. a) komunikatu Komisji w sprawie zastosowania art. [107 i 108 TFUE] do pomocy państwa w formie gwarancji (Dz.U. 2008, C 155, s. 10; zwanego dalej „komunikatem dotyczącym gwarancji”), interpretowanego wspólnie z definicją przewidzianą w pkt 9–11 wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację (zwanej dalej „pierwszym komponentem uzasadnienia”), a po drugie, przemyślenie, zgodnie z którym „nie można uznać, że roczna stawka opłaty z tytułu gwarancji […] wynosząca 1% odzwierciedla ryzyko niewykonania zobowiązania w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek, biorąc pod uwagę poważne trudności finansowe Lar[k]o i w szczególności wysoki współczynnik zadłużenia do kapitału własnego” w rozumieniu pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji (zwane dalej „drugim komponentem uzasadnienia”). Ponadto ze struktury wspomnianego motywu 73 wynika, że z punktu widzenia Komisji te dwa komponenty uzasadnienia stanowiły w zasadzie alternatywne względy uzasadniające, oparte odpowiednio na pkt 3.2 lit. a) i pkt 3.2 lit. d) rzeczonego komunikatu, aby dojść do wniosku, że władze greckie nie wykazały, iż środek nr 2 był zgodny z warunkami rynkowymi, oraz że w związku z tym wiązał się z korzyścią w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

37      W wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 53–71, 121–123) Trybunał wypowiedział się na temat dokonanej przez Sąd oceny pierwszego komponentu uzasadnienia, przy czym wyraźnie zrezygnował z dokonania oceny zastrzeżeń Larko odnoszących się do analizy Sądu dotyczącej drugiego komponentu (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 72). Ponadto w orzeczeniu przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania Trybunał orzekł, że do Sądu należy zbadanie, czy akta postępowania administracyjnego zawierają dane o pewnej wiarygodności i spójności, które stanowią wystarczającą podstawę do stwierdzenia z jednej strony, że władze greckie wiedziały lub powinny były mieć wiedzę w chwili przyznania środka nr 2 o domniemanych problemach Larko, a z drugiej strony, że kwestia ta nie była w toku postępowania administracyjnego sporna między Komisją a władzami greckimi (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 123).

38      Mając na uwadze alternatywny charakter uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji, Sąd uważa za konieczne dokonanie oceny, w pierwszej kolejności, zasadności argumentów dotyczących drugiego komponentu uzasadnienia, związanego z zastosowaniem pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji, uwzględniając przy tym wymóg sprawdzenia, czy władze greckie wiedziały lub powinny były wiedzieć o domniemanych trudnościach finansowych Larko najpóźniej w chwili przyznania środka nr 2, a w drugiej kolejności, kwestii, czy ten aspekt był sporny, czy też nie między Komisją a władzami greckimi w toku postępowania administracyjnego.

 W przedmiocie zasadności argumentów podniesionych w części pierwszej zarzutu pierwszego, dotyczących drugiego komponentu uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji, w przedmiocie wiedzy władz greckich o domniemanych trudnościach finansowych Larko i w przedmiocie spornego charakteru tego aspektu w toku postępowania administracyjnego

39      W odniesieniu do zasadności drugiego komponentu uzasadnienia w świetle kryterium, o którym mowa w pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji, skarżąca ogranicza się głównie do twierdzenia, że: po pierwsze, roczna stawka opłaty z tytułu gwarancji wynosząca 1% odzwierciedlała dobrą wypłacalność Larko w momencie przyznania środka nr 2, uwzględniając rentowność spółki w trakcie trzech poprzednich lat; po drugie, Larko w tymże 2008 r. uzyskało pożyczkę bez gwarancji przyznaną przez ATE Bank, i po trzecie, wspomniana roczna stawka opłaty była zgodna ze stawkami opłat pobieranych przez państwo greckie z tytułu gwarancji pożyczek udzielonych innym spółkom znajdującym się w sytuacji porównywanej z sytuacją Larko.

40      W uwagach na temat wniosków, jakie wynikają z wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238), skarżąca podważa rozumowanie przedstawione w pkt 91–98 wyroku z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57), i twierdzi, że żaden z elementów nie pozwala uznać, iż prywatny podmiot gospodarczy znajdujący się w sytuacji władz greckich przed przyznaniem środka nr 2 powinien był mieć wiedzę o domniemanych trudnościach gospodarczych i finansowych Larko. Wyjaśnia ona, że Komisja zastąpiła kryteria ustanowione w pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji niejasnym odesłaniem do trudności finansowych Larko. Ponadto Komisja nie przestrzegała obowiązku samodzielnego zbadania wysokości stawki opłaty i przerzuciła na Larko i państwo greckie ciężar udowodnienia adekwatnego charakteru tej stawki. Zdaniem skarżącej Komisja ani nie ustaliła referencyjnej stawki opłaty z tytułu gwarancji oferowanej na rynkach finansowych, ani nie ustaliła ceny rynkowej podobnej pożyczki niezabezpieczonej gwarancją, ani nie zaliczyła kredytobiorcy do określonej kategorii ryzyka. Wreszcie wniosek wyciągnięty w motywie 74 zaskarżonej decyzji jest zarówno bezzasadny, jak i pozbawiony uzasadnienia.

41      Komisja kwestionuje argumenty skarżącej i uważa zasadniczo, że część pierwszą zarzutu pierwszego należy oddalić w szczególności z powodu drugiego komponentu uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji (zob. pkt 36 powyżej).

42      W niniejszym przypadku należy uwzględnić argument Komisji.

43      W pierwszej kolejności należy zauważyć, że wzmianki – uczynionej w ramach drugiego komponentu uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji – o „poważnych trudnościach finansowych Lar[k]o” nie należy mylić ze wzmianką – uczynioną w ramach pierwszego komponentu uzasadnienia przedstawionego w tym samym motywie – o statusie „przedsiębiorstwa zagrożonego”, jaki Larko miało w 2008 r., który to status odpowiada definicji zawartej w pkt 9–11 wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację i do której to definicji odsyła jedynie pkt 3.2 lit. a) komunikatu dotyczącego gwarancji (zob. pkt 36 powyżej). Ponadto, jak wynika z nieskrytykowanego przez Trybunał pkt 104 wyroku z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57), przesłanki wyrażone w pkt 3.2 wspomnianego komunikatu mają charakter kumulatywny, co oznacza, że są one, razem wzięte, „wystarcza[jące], aby wykluczyć istnienie pomocy państwa”. Wynika stąd, że jeśli jedna z nich nie jest spełniona – tak jak w niniejszym przypadku przesłanka, o której mowa w pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji, zgodnie z którą za gwarancję płaci się opłatę odpowiadającą cenie rynkowej – okoliczność ta wystarcza, aby Komisja mogła uznać, że dane państwo członkowskie nie wykazało wystarczająco, iż istnienie pomocy państwa można było wykluczyć na podstawie tego komunikatu.

44      W drugiej kolejności należy wskazać, że w wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238) Trybunał nie orzekł ani w przedmiocie zasadności drugiego komponentu uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji, ani w przedmiocie zasadności oceny, jakiej Sąd dokonał w pkt 93–98 wyroku z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57) w tym względzie, chociaż wnosząca odwołanie zakwestionowała to wyraźnie w odwołaniu (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 50, 51, 72). Trybunał ograniczył się do skrytykowania niewłaściwego zastosowania przez Sąd zasady prywatnego podmiotu gospodarczego z tego względu, że założył on – w drodze negatywnego domniemania, a tym samym z naruszeniem orzecznictwa odnoszącego się do rozdziału ciężaru dowodu dotyczącego stosowania owej zasady – że w chwili przyznawania środka nr 2 w 2008 r. władze greckie powinny były mieć wiedzę o tym, iż Larko było „przedsiębiorstwem zagrożonym” w 2008 r. w rozumieniu pkt 3.2 lit. a) komunikatu dotyczącego gwarancji, interpretowanego wspólnie z definicją, o której mowa w pkt 9–11 wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 53–70). W związku z tym Trybunał zażądał, by Sąd sprawdził istnienie dowodów świadczących w stosownym wypadku o tym, że władze greckie wiedziały lub powinny były wiedzieć o „trudnościach Larko” w sytuacji sprzed przyznania środka nr 2 lub w sytuacji w chwili przyznania tego środka (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 71, 123).

45      W trzeciej kolejności należy zauważyć, że w drugim komponencie uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji Komisja ustaliła związek między „poważnymi trudnościami finansowymi” Larko z jednej strony a jego „wysokim współczynnikiem zadłużenia do kapitału własnego” wpływającym na „ryzyko niewykonania zobowiązania [zapłaty] w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek” z drugiej strony. Kolumny druga i trzecia tabeli zawartej w motywie 56 zaskarżonej decyzji potwierdzają bowiem fakt, że ten współczynnik wynosił 1,3 w 2007 r., gdyż łączne zadłużenie wynosiło 141,2 mln EUR, a kapitał własny – 104 mln EUR, oraz mniej niż 575 w 2008 r. przy łącznym zadłużeniu wynoszącym 230,1 mln EUR oraz kapitale własnym wynoszącym mniej niż 0,4 mln EUR. A zatem zgodnie z tą tabelą kapitał własny Larko zmniejszył się ze 104 mln EUR do poniżej 0,4 mln EUR w latach 2007–2008, podczas gdy jego łączne zadłużenie wzrosło ze 141,2 mln EUR do 230,1 mln EUR.

46      W czwartej kolejności Sąd uważa, że te stwierdzenia, w związku z istotnymi dowodami wynikającymi z akt sprawy, wystarczają, aby wykazać, że najpóźniej w chwili przyznania środka nr 2 Larko miało do czynienia z poważnymi trudnościami finansowymi oraz że władze greckie były tego świadome, czego nie zakwestionowały one w toku postępowania administracyjnego. Ocenę tę potwierdzają następujące informacje wynikające z akt sprawy:

47      Po pierwsze, w pkt 36–38 decyzji o wszczęciu postępowania Komisja wyraźnie zwróciła władzom greckim uwagę na potencjalnie niezgodny z warunkami rynkowymi charakter stawki opłaty z tytułu gwarancji wynoszącej 1%, która to opłata miała stanowić wynagrodzenie z tytułu środka nr 2, w świetle pkt 3.2 komunikatu dotyczącego gwarancji, jak również na okoliczność, że gwarancja z 2008 r. pokrywała ponad 80% niespłaconej gwarantowanej pożyczki, czyli 100% tej pożyczki, w związku z czym nie można było wykluczyć istnienia pomocy [zob. pkt 3.2 lit. c) wspomnianego komunikatu]. Komisja wyjaśniła w pkt 37 decyzji o wszczęciu postępowania, że nie dysponuje żadną wskazówką co do wartości referencyjnej odpowiadającej podobnym opłatom z tytułu gwarancji na rynku finansowym i – jak Sąd zauważył już w pkt 97 wyroku z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja (T‑423/14, EU:T:2018:57) – uznała, że roczna stawka opłaty z tytułu gwarancji wynosząca 1% nie odzwierciedla na pierwszy rzut oka ryzyka niewykonania zobowiązania zapłaty przez Larko w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek, zważywszy na poważne trudności finansowe, a zwłaszcza na jego wysoki współczynnik zadłużenia do kapitału własnego i ujemny kapitał własny.

48      Po drugie, okazuje się, że Komisja wyraźnie wezwała władze greckie do dostarczenia jej wszelkich istotnych informacji umożliwiających jej dokonanie oceny, w szczególności w świetle kryteriów określonych w pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji, adekwatnego charakteru stawki opłaty z tytułu gwarancji wynoszącej 1% w celu wynagrodzenia pożyczki zabezpieczonej w 100% gwarancją z 2008 r. poprzez porównanie z „odpowiednią ceną rynkową” i poprzez odniesienie do ryzyka niewykonania zobowiązania zapłaty przez Larko, zaklasyfikowanego w stosownym wypadku na podstawie „ratingu ryzyka”, przykładowo za pomocą „porównania cen płaconych na rynku przez przedsiębiorstwa posiadające podobny rating” [zob. pkt 3.2 lit. d) akapit czwarty wspomnianego komunikatu]. I tak w pierwszym akapicie sentencji decyzji o wszczęciu postępowania Komisja zażądała od państwa greckiego, by jej przedłożyło „wszelkie informacje mogące przyczynić się do oceny pomocy/środka [w tym zatem środka nr 2] w terminie jednego miesiąca”.

49      Po trzecie, w tym względzie niemniej w uwagach w przedmiocie decyzji o wszczęciu postępowania władze greckie ograniczyły się do twierdzenia w sposób ewidentnie niewystarczający, wręcz zawierający luki, że Larko dysponowało „dobrym ratingiem kredytowym” (good credit rating) w 2008 r., opartym na jego rentowności w trakcie trzech poprzednich lat, oraz że stawka opłaty z tytułu gwarancji wynosząca 1% była stawką odpowiadającą warunkom rynkowym, nie przedstawiając przy tym dowodów na poparcie tych twierdzeń (pkt 3.52 i 3.53 uwag z dnia 29 marca 2013 r.) (zob. podobnie wyrok z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja, T‑423/14, EU:T:2018:57, pkt 97). Ta zwięzła odpowiedź na wezwanie Komisji, by wyjaśnić szczegółowo powody, dla których owa opłata odpowiadała cenie rynkowej zgodnie z kryteriami przewidzianymi w szczególności w pkt 3.2 lit. d) akapit czwarty komunikatu dotyczącego gwarancji, pozostaje bowiem w sprzeczności z twierdzeniami owych władz przedstawionymi w pkt 2.27–2.32 ich uwag, w których uznały one „gwałtowne pogorszenie się” sytuacji finansowej Larko w drugim półroczu 2008 r. (zob. także pkt 51 poniżej). W świetle tych okoliczności Sąd uważa zatem, że Komisja nie popełniła oczywistego błędu, uznając, że rocznej stawki opłaty z tytułu gwarancji wynoszącej 1% nie można uznać za odzwierciedlającą ryzyko niewykonania zobowiązania zapłaty przez Larko w odniesieniu do gwarantowanych pożyczek (zob. podobnie wyrok z dnia 1 lutego 2018 r., Larko/Komisja, T‑423/14, EU:T:2018:57, pkt 92–98).

50      Po czwarte, wniosek ten potwierdzają nie tylko stałe liczby dotyczące strat poniesionych przez Larko w latach 2007 i 2008, już uwzględnione i podane do wiadomości przez Komisję w pkt 18 decyzji o wszczęciu postępowania oraz przypomniane w motywie 56 zaskarżonej decyzji (zob. pkt 45 powyżej), ale także pkt 3.2 lit. c) komunikatu dotyczącego gwarancji, z którego wynika, że istnienia pomocy państwa nie można wykluczyć, gdy gwarancja z 2008 r. pokrywa „[więcej] niż 80% niespłaconego kredytu”, do którego to aspektu Komisja odwołała się już w pkt 36 in fine decyzji o wszczęciu postępowania. Otóż bezsporne jest również, że środek nr 2 miał pokrywać 100% pożyczki w wysokości 30 mln EUR przyznanej Larko przez ATE Bank.

51      Po piąte, zgodnie z tym, co jest wymagane w pkt 123 wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238), Sąd zwraca uwagę na to, że z akt postępowania administracyjnego, to jest z uwag władz greckich w przedmiocie decyzji o wszczęciu postępowania, streszczonych w motywach 32–34 zaskarżonej decyzji, wynika, iż władze te wiedziały od połowy 2008 r. o bardzo złej sytuacji finansowej Larko, co podważało zgodność z ceną rynkową stawki opłaty z tytułu gwarancji wynoszącej 1% w momencie przyznania gwarancji w dniu 22 grudnia 2008 r. Jak podnosi Komisja, w pkt 2.27–2.32 wspomnianych uwag władz greckich wskazano bowiem między innymi, co następuje:

„[O]d drugiego półrocza [2008 r.] wyniki finansowe L[arko] uległy gwałtownemu pogorszeniu. To pogorszenie było głównie skutkiem gwałtownego spadku ceny niklu od połowy 2008 r. […] Taki rozwój sytuacji doprowadził do załamania się obrotów L[arko] i do nadzwyczaj ujemnych wyników finansowych w 2008 r. Ujemna sytuacja finansowa L[arko] uległa także pogorszeniu z powodu wygaśnięcia umów o pokrycie, co spowodowało dodatkową stratę księgową […] Negatywny wizerunek wyników finansowych L[arko] zaczęto stwierdzać począwszy od lipca 2008 r. i utrzymywał się on następnie wraz ze spadkiem kursów światowych niklu. Chociaż bowiem spółka osiągała zyski i miała dobre wyniki gospodarcze do połowy 2008 r., jej sytuacja uległa następnie gwałtownemu pogorszeniu, które doprowadziło do tego, że wizerunek Lar[k]o pod koniec roku był nadzwyczaj negatywny (proporcjonalny do silnej obniżki kursów światowych niklu)”.

52      Tymczasem w pkt 63–66 dodatkowych uwag w przedmiocie wniosków, jakie wynikają z wyroku z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238), skarżąca ograniczyła się do zminimalizowania wartości dowodowej tych informacji, wskazując w lapidarny i niewiarygodny sposób, że ta słaba sytuacja ekonomiczna Larko była jedynie przejściowa, spowodowana głównie spadkiem ceny niklu w drugim półroczu 2008 r., oraz że została ona stwierdzona po raz pierwszy w jego sprawozdaniach finansowych za rok 2008, w odniesieniu do których orzeczono, iż stanowią one element późniejszy od daty przyznania środka nr 2. Twierdzeniom tym przeczą jednak uwagi władz greckich w przedmiocie decyzji o wszczęciu postępowania i są one niewystarczające, by podważyć okoliczność, iż po pierwsze, od września 2008 r., gdy została podjęta decyzja o przyznaniu środka nr 2, władze te były w pełni świadome drastycznego pogorszenia się sytuacji finansowej Larko oraz że, po drugie, punkt ten nie był sporny między nimi a Komisją w toku postępowania administracyjnego.

53      W piątej kolejności, w świetle powyższych rozważań należy zauważyć, że reguły dotyczące rozdziału ciężaru dowodu w ramach stosowania zasady prywatnego podmiotu gospodarczego nie mogą podważyć powyższego wniosku, pod rygorem nienależytego przerzucenia tego ciężaru dowodu ze szkodą dla Komisji i naruszenia zakresu obowiązku lojalnej współpracy państwa członkowskiego przewidzianego w art. 4 ust. 3 TUE, mając na uwadze rozdział sfer wiedzy i odpowiedzialności, które leżą u podstaw wymogów dostarczenia istotnych informacji, między innymi na podstawie pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji.

54      Prawdą jest, z jednej strony, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż Komisja jest zobowiązana, w interesie prawidłowego stosowania podstawowych postanowień traktatu FUE dotyczących pomocy państwa, do przeprowadzenia postępowania administracyjnego w sposób staranny i bezstronny, tak aby w chwili wydania decyzji końcowej dysponowała możliwie najbardziej kompletnymi i wiarygodnymi informacjami w tym celu. Wobec tego do instytucji tej należy zwrócenie się do zainteresowanego państwa członkowskiego o dostarczenie wszelkich istotnych informacji umożliwiających jej sprawdzenie, czy są spełnione przesłanki zastosowania zasady prywatnego podmiotu gospodarczego. Otóż nawet jeśli instytucja ta ma do czynienia z państwem członkowskim, które uchybiając ciążącemu na nim obowiązkowi współpracy, nie dostarczyło jej informacji, których przekazania od niego zażądała, musi ona oprzeć swoje decyzje na dowodach o pewnej wiarygodności i spójności, które stanowią wystarczającą podstawę do stwierdzenia, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa, i które w związku z tym mogą stanowić poparcie dla wniosków, do jakich ona dochodzi. W tym względzie Komisja nie może założyć, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa, opierając się po prostu na negatywnym domniemaniu, opartym na braku informacji pozwalających dojść do przeciwnego wniosku, gdy brak jest innych informacji umożliwiających stwierdzenie istnienia takiej korzyści (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja, C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 67–70 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 7 maja 2020 r., BTB Holding Investments i Duferco Participations Holding/Komisja, C‑148/19 P, EU:C:2020:354, pkt 48–51 i przytoczone tam orzecznictwo). Ponadto zgodność z prawem decyzji w sprawie pomocy państwa powinna być oceniana przez sąd Unii w świetle informacji, którymi Komisja mogła dysponować w momencie jej wydania i których przedstawienia mogła się domagać w toku postępowania administracyjnego (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2017 r., Komisja/Frucona Košice, C‑300/16 P, EU:C:2017:706, pkt 70, 71 i przytoczone tam orzecznictwo).

55      Z drugiej strony w orzecznictwie uznano, że normy postępowania przyjęte przez Komisję, takie jak komunikat dotyczący gwarancji, nie mogą jako takie tworzyć obowiązków ciążących na państwach członkowskich (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 19 lipca 2016 r., Kotnik i in., C‑526/14, EU:C:2016:570, pkt 40–44), w tym w zakresie ciężaru dowodu do celów wykazania istnienia korzyści.

56      Niemniej w niniejszym przypadku, mając na uwadze, co zostało przedstawione w pkt 45–51 powyżej, Komisja dysponowała już w momencie decyzji o wszczęciu postępowania wystarczająco wiarygodnymi i spójnymi danymi w celu wykazania, że władze greckie były świadome trudnej sytuacji finansowej Larko w chwili przyznania środka nr 2 oraz że ten środek nie odpowiadał warunkom rynkowym. Ponadto w decyzji tej wezwała ona wyraźnie władze greckie do przedstawienia jej istotnych informacji w tym względzie, w związku z czym, aby spełnić kryteria, o których mowa w pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji, do władz tych należało przedstawienie danych mogących zakwestionować powyższe wskazówki. W szczególności władze greckie mogły były spróbować udowodnić, że mimo niekwestionowanych trudności finansowych Larko stawka opłaty z tytułu gwarancji wynosząca 1% za pokrycie pożyczki w 100% odpowiadała praktyce stosowanej na greckim rynku finansowym lub mogły one były przedstawić dowody co do utrzymania jego ratingu ryzyka aż do grudnia 2008 r., czego nie uczyniły ani owe władze, ani Larko. Sama bowiem okoliczność, na którą powołały się te władze, że Larko skorzystało także w 2008 r. z pożyczki przyznanej przez ATE Bank bez wymagania gwarancji państwowej, nie podważa tej oceny, gdyż Komisja słusznie przypomniała, iż na tym etapie bank ten był kontrolowany przez państwo greckie oraz że przyznanie wspomnianej pożyczki nie wykluczało późniejszego pogorszenia się sytuacji gospodarczej Larko w trakcie tego samego roku.

57      Powyższa ocena odpowiada zresztą rozdziałowi sfer wiedzy i odpowiedzialności leżących u podstaw warunków określonych w pkt 3.2 komunikatu dotyczącego gwarancji, które mają przede wszystkim ułatwić wykazanie przez państwo członkowskie, że indywidualna gwarancja publiczna nie wiąże się z pomocą państwa, którą należy zgłosić Komisji. Nawet jeśli za pomocą takiego komunikatu niewiążącego prawnie państw członkowskich Komisja nie może odwrócić ze szkodą dla tych państw ciężaru dowodu istnienia pomocy państwa, przypomnianego w orzecznictwie wskazanym w pkt 54 powyżej, nie zmienia to faktu, że instytucja ta może doprecyzować we wspomnianym komunikacie istotne informacje, w szczególności o ekonomicznym charakterze, które jej zdaniem mogą wykluczyć w wystarczający sposób występowanie pomocy państwa i które państwo członkowskie jest w stanie dostarczyć na podstawie spoczywającego na nim obowiązku lojalnej współpracy zgodnie z art. 4 ust. 3 TUE właśnie z tego względu, że wchodzą one w zakres jego sfery wiedzy i odpowiedzialności.

58      Wreszcie oceny tej nie podważają również wyroki z dnia 12 marca 2020 r., Elche Club de Fútbol/Komisja (T‑901/16, EU:T:2020:97, pkt 132–137) i z dnia 12 marca 2020 r., Valencia Club de Fútbol/Komisja (T‑732/16, odwołanie w toku, EU:T:2020:98, pkt 134–136), w przedmiocie których strony wypowiedziały się w związku z pytaniem pisemnym Sądu. W tym względzie wystarczy stwierdzić, że wyroki te dotyczą ram faktycznych różniących się znacznie od ram faktycznych niniejszego przypadku, w szczególności z powodu istnienia zabezpieczeń na rzecz zainteresowanego kredytodawcy, takich jak zastaw lub hipoteka, które mogły mieć istotny wpływ na ocenę zgodności stawki opłaty z tytułu gwarancji z warunkami rynkowymi, między innymi na podstawie pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji.

59      Wobec powyższego, zważywszy na okoliczności uwzględnione w drugim komponencie uzasadnienia przedstawionego w motywie 73 zaskarżonej decyzji, którego wystarczający charakter został potwierdzony ostatecznie wyrokiem z dnia 1 lutego 2018 r. (Larko/Komisja, T‑423/14, EU:T:2018:57, pkt 24–44), utrzymanym w mocy wyrokiem z dnia 26 marca 2020 r., Larko/Komisja (C‑244/18 P, EU:C:2020:238, pkt 102–117, 124), należy dojść do wniosku, że przy wydaniu wspomnianej decyzji Komisja dysponowała wystarczająco wiarygodnymi i spójnymi danymi, aby uznać w motywach 74 i 77 tej decyzji, że stawka opłaty z tytułu gwarancji związanej ze środkiem nr 2 nie była zgodna z ceną rynkową, w szczególności z tego względu, że kryteria określone w pkt 3.2 lit. d) komunikatu dotyczącego gwarancji nie zostały spełnione, i stanowiła zatem korzyść w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

60      W konsekwencji należy oddalić część pierwszą zarzutu pierwszego bez konieczności orzekania w przedmiocie kwestii, czy Larko było „przedsiębiorstwem zagrożonym” w 2008 r. w rozumieniu pkt 3.2 lit. a) komunikatu dotyczącego gwarancji, interpretowanego wspólnie z definicją przewidzianą w pkt 9–11 wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację, oraz czy władze greckie wiedziały lub powinny były wiedzieć o spełnieniu istotnych kryteriów tej definicji w chwili przyznawania środka nr 2.

61      Wobec tego skargę należy oddalić w całości.

 W przedmiocie kosztów

62      Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, zgodnie z żądaniem Komisji należy ją obciążyć kosztami postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (trzecia izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      Larko Geniki Metalleftiki kai Metallourgiki AE pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Komisję Europejską w sprawach T423/14 i T423/14 RENV oraz w sprawie C244/18 P.

De Baere

Kreuschitz

Kecsmár

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 4 maja 2022 r.

Podpisy


*      Język postępowania: grecki.