Υπόθεση C-132/05

Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

κατά

Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας

«Παράβαση κράτους μέλους – Κανονισμός (ΕΟΚ) 2081/92 – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προελεύσεως των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Τυρί “Parmigiano Reggiano” – Χρήση της ονομασίας “parmesan” – Υποχρέωση κράτους μέλους να επιβάλει αυτεπαγγέλτως κυρώσεις για την παράνομη χρήση προστατευόμενης ονομασίας προελεύσεως»

Περίληψη της αποφάσεως

1.        Γεωργία – Ενιαίες νομοθεσίες – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προελεύσεως των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Κανονισμός 2081/92

(Κανονισμός 2081/92 του Συμβουλίου, άρθρα 13 και 17· κανονισμός 1107/96 της Επιτροπής)

2.        Γεωργία – Ενιαίες νομοθεσίες – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προελεύσεως των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Κανονισμός 2081/92

(Κανονισμός 2081/92 του Συμβουλίου, άρθρο 13 § 1, στοιχείο β΄)

3.        Γεωργία – Ενιαίες νομοθεσίες – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προελεύσεως των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Κανονισμός 2081/92

(Κανονισμός 2081/92 του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 1)

4.        Πράξεις των οργάνων – Κανονισμοί – Απευθείας εφαρμογή

(Άρθρο 249 ΕΚ· κανονισμός 2081/92 του Συμβουλίου)

5.        Γεωργία – Ενιαίες νομοθεσίες – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προελεύσεως των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Κανονισμός 2081/92

(Κανονισμός 2081/92 του Συμβουλίου, άρθρα 10 και 13 § 1, στοιχείο β΄)

1.        Όσον αφορά την περίπτωση μιας «σύνθετης» ονομασίας προελεύσεως που έχει καταχωρισθεί με την απλουστευμένη διαδικασία του άρθρου 17 του κανονισμού 2081/92, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, το γεγονός ότι δεν υπάρχει δήλωση, υπό τη μορφή υποσημειώσεως στο παράρτημα του κανονισμού 1107/96, από την οποία να προκύπτει ότι η προστασία που παρέχει το άρθρο 13 του κανονισμού 2081/92 ζητήθηκε για ορισμένα μόνον από τα επιμέρους στοιχεία της σύνθετης αυτής ονομασίας, δεν αποτελεί επαρκές κριτήριο για τον καθορισμό του εύρους της παρεχομένης προστασίας. Στο πλαίσιο του συστήματος προστασίας που θεσπίζει ο κανονισμός 2081/92, τα ζητήματα που αφορούν την προστασία που πρέπει να παρέχεται στα διάφορα τμήματα μιας ονομασίας και, ιδίως, το ζήτημα αν πρόκειται, ενδεχομένως, για κοινή ονομασία ή για επιμέρους στοιχείο που προστατεύεται έναντι των διαλαμβανομένων στο άρθρο 13 του εν λόγω κανονισμού πρακτικών, εναπόκεινται στην κρίση του εθνικού δικαστηρίου, το οποίο πρέπει να αποφαίνεται κατόπιν λεπτομερούς αναλύσεως των πραγματικών στοιχείων που προσκομίζουν ενώπιόν του τα ενδιαφερόμενα μέρη.

(βλ. σκέψεις 28-30)

2.        Η χρήση της ονομασίας «parmesan» πρέπει να χαρακτηρισθεί ως υπαινιγμός στην ΠΟΠ «Parmigiano Reggiano», κατά την έννοια του άρθρου 13, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 2081/92, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, το οποίο προβλέπει ότι οι καταχωρισμένες ονομασίες προστατεύονται, μεταξύ άλλων, από κάθε αντιποίηση, απομίμηση ή υπαινιγμό, ακόμη και αν μνημονεύεται η πραγματική καταγωγή του προϊόντος ή αν η προστατευόμενη ονομασία χρησιμοποιείται σε μετάφραση.

Πράγματι, υφίσταται εν προκειμένω τόσο φωνητική όσο και οπτική ομοιότητα μεταξύ των ονομασιών «parmesan» και «Parmigiano Reggiano», λαμβανομένου ιδίως υπόψη ότι τα επίμαχα προϊόντα είναι σκληρά, τριμμένα ή προοριζόμενα για τρίψιμο τυριά, δηλαδή έχουν παρόμοια εξωτερική όψη. Επιπλέον, ανεξαρτήτως του ζητήματος αν η ονομασία «parmesan» αποτελεί ακριβή μετάφραση είτε της ΠΟΠ «Parmigiano Reggiano» είτε της λέξης «Parmigiano», πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αυτοί οι προερχόμενοι από διαφορετικές γλώσσες όροι είναι εννοιολογικώς συναφείς. Αυτή η εννοιολογική συνάφεια, σε συνδυασμό με τη φωνητική και οπτική ομοιότητα, ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα το να ανακαλεί ο καταναλωτής στη μνήμη του, ως εικόνα αναφοράς, το τυρί το οποίο αφορά η ΠΟΠ «Parmigiano Reggiano», όταν βλέπει ένα σκληρό, τριμμένο ή προοριζόμενο για τρίψιμο τυρί που φέρει την ονομασία «parmesan».

(βλ. σκέψεις 46-49)

3.        Στο πλαίσιο της εξέτασης του ζητήματος αν μια ονομασία έχει καταστεί κοινή, πρέπει, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 3, παράγραφος 1, του κανονισμού 2081/92, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, να λαμβάνονται υπόψη οι περιοχές παραγωγής του προσδιοριζόμενου προϊόντος τόσο εντός όσο και εκτός του κράτους μέλους που πέτυχε την καταχώριση της επίμαχης ονομασίας, η κατανάλωση του προϊόντος αυτού, ο τρόπος με τον οποίο η επίμαχη ονομασία γίνεται αντιληπτή από τους καταναλωτές τόσο εντός όσο και εκτός του οικείου κράτους μέλους, η ύπαρξη τυχόν ειδικών εθνικών ρυθμίσεων σχετικών με αυτό το προϊόν, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο η επίμαχη ονομασία έχει χρησιμοποιηθεί στο κοινοτικό δίκαιο.

(βλ. σκέψη 53)

4.        Η δυνατότητα των ιδιωτών να επικαλούνται τις διατάξεις ενός κανονισμού ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων δεν απαλλάσσει τα κράτη μέλη από την υποχρέωσή τους να θεσπίζουν τις κατάλληλες εθνικές διατάξεις προς διασφάλιση της πλήρους και αποτελεσματικής εφαρμογής αυτού του κανονισμού, οσάκις παρίσταται ανάγκη προς τούτο.

Συναφώς, μια εθνική έννομη τάξη η οποία, αφενός, περιλαμβάνει ρυθμίσεις που έχουν ως σκοπό να διασφαλίζουν την αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων που αντλούν οι ιδιώτες από τον κανονισμό 2081/92, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, όπως νομοθετικές διατάξεις που παρέχουν το αναγκαίο νομικό πλαίσιο για την καταστολή της παράνομης χρήσεως των ΠΟΠ και, συγκεκριμένα, νόμους τόσο για την καταπολέμηση του αθέμιτου ανταγωνισμού όσο και για την προστασία των σημάτων και των λοιπών διακριτικών σημείων, και, αφετέρου, δεν αναγνωρίζει τη δυνατότητα ασκήσεως προσφυγής κατά οποιασδήποτε συμπεριφοράς η οποία προσβάλλει τα δικαιώματα που απορρέουν από την καταχώριση μιας ΠΟΠ αποκλειστικώς και μόνο στον δικαιούχο αυτής της ΠΟΠ, αλλά και σε ανταγωνιστές, ενώσεις επιχειρήσεων και οργανώσεις καταναλωτών, μπορεί να διασφαλίσει την προστασία των συμφερόντων και άλλων προσώπων πλην των παραγωγών των προϊόντων για τα οποία έχει καταχωρισθεί μια ΠΟΠ, ιδίως δε των καταναλωτών.

(βλ. σκέψεις 68-70)

5.        Από το άρθρο 10 του κανονισμού 2081/92, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, δεν προκύπτει ότι υφίσταται υποχρέωση των κρατών μελών να επιβάλλουν αυτεπαγγέλτως κυρώσεις για τις παραβάσεις του άρθρου 13, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού αυτού, το οποίο ορίζει ότι οι καταχωρισμένες ονομασίες προστατεύονται, μεταξύ άλλων, από κάθε αντιποίηση, απομίμηση ή υπαινιγμό, ακόμη και αν μνημονεύεται η πραγματική καταγωγή του προϊόντος ή αν η προστατευόμενη ονομασία χρησιμοποιείται σε μετάφραση. Είναι αληθές ότι, προς διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των διατάξεων του κανονισμού 2081/92, το άρθρο 10, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνήσουν ώστε να έχουν συσταθεί δομές ελέγχου, το αργότερο έξι μήνες μετά την ημερομηνία ενάρξεως της ισχύος του. Επομένως, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να συστήσουν αυτές τις δομές ελέγχου. Εντούτοις, από το άρθρο 10, παράγραφος 4, του κανονισμού 2081/92, το οποίο ορίζει ότι, «[εάν] οι οριζόμενες υπηρεσίες ελέγχου ή/και οι ιδιωτικοί οργανισμοί κράτους μέλους διαπιστώνουν ότι ένα γεωργικό προϊόν ή ένα τρόφιμο που φέρει προστατευόμενη ονομασία καταγωγής αυτού του κράτους μέλους δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των προδιαγραφών, λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν την τήρηση του παρόντος κανονισμού […]», προκύπτει ότι αρμόδιοι σχετικώς είναι οι ιδιωτικοί οργανισμοί ή/και οι οριζόμενες υπηρεσίες ελέγχου του κράτους μέλους καταγωγής της οικείας ΠΟΠ. Η άποψη ότι το άρθρο 10 του κανονισμού 2081/92 αφορά τις υποχρεώσεις των κρατών μελών καταγωγής των ΠΟΠ επιβεβαιώνεται από την περιεχόμενη στην παράγραφο 3 του εν λόγω άρθρου φράση «κάθε ελεγχόμενου παραγωγού ή μεταποιητή», καθώς και, αφενός, από το προβλεπόμενο με την παράγραφο 6 δικαίωμα προσβάσεως των παραγωγών στο σύστημα ελέγχου και, αφετέρου, από την επιβαλλόμενη με την παράγραφο 7 υποχρέωσή τους να καλύπτουν τις δαπάνες των ελέγχων.

Η ερμηνεία αυτή ενισχύεται επίσης από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 4, παράγραφος 2, στοιχείο ζ΄, και 5, παράγραφοι 3 και 4, του κανονισμού 2081/92, από τα οποία προκύπτει ότι η αίτηση καταχωρίσεως πρέπει να περιέχει τις προδιαγραφές και να απευθύνεται στο κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται η οικεία γεωγραφική περιοχή, ενώ οι προδιαγραφές αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον «τα σχετικά στοιχεία του ή των δομών ελέγχου που προβλέπονται στο άρθρο 10».Επομένως, οι φορείς ελέγχου του κράτους μέλους καταγωγής της ΠΟΠ βαρύνονται με την υποχρέωση της διασφαλίσεως της τήρησης των προδιαγραφών της.

(βλ. σκέψεις 72-78)