KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
SZPUNAR
ippreżentati fit-8 ta’ Settembru 2016 (1)
Kawża C‑133/15
H. C. Chavez-Vilchez,
P. Pinas,
U. Nikolic,
X. V. García Perez,
J. Uwituze,
I. O. Enowassam,
A. E. Guerrero Chavez,
Y. R. L. Wip
[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mis-Centrale Raad van Beroep (Qorti tal-appell fil-qasam tas-sigurtà soċjali u tas-servizz pubbliku, il‑Pajjiżi l-Baxxi)
]“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Ċittadinanza tal-Unjoni – Artikolu 20 TFUE – Rifjut, fi Stat Membru, tad-dritt ta’ residenza lil ċittadin ta’ Stat terz li għandu l-kustodja effettiva tal-wild ta’ età żgħira tiegħu, ċittadin ta’ dan l-Istat Membru – Preżenza tal-ġenitur l-ieħor, ċittadin ta’ dan l-Istat fit-territorju ta’ dan l-istess Stat – Obbligu, taċ-ċittadin tal‑Istat terz, li juri l-inkapaċità tal-ġenitur l-ieħor li jieħu ħsieb il-wild, liema inkapaċità ġġiegħel lill-wild jitlaq mit-territorju tal-Istat tan‑nazzjonalità tiegħu jekk id-dritt ta’ residenza jiġi rrifjutat lill-ġenitur ċittadin tal-Istat terz”
Werrej
Werrej
I – Introduzzjoni
II – Il-kuntest ġuridiku
A – Id-dritt tal-Unjoni
1. It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
2. Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea
3. Id-Direttiva 2004/38/KE
B – Id-dritt Olandiż
III – Il-fatti li wasslu għall-kawża prinċipali, id-domandi preliminari u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
IV – Analiżi
A – Kunsiderazzjonijiet preliminari
1. Il-prinċipju tal-aħjar interess tal-wild
2. Id-differenzi bejn is-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali
3. Il-prassi tal-organi amministrattivi Olandiżi u l-proċeduri fid-dritt tal-barranin
B – Eżami tas-sitwazzjoni ta’ H. C. Chavez-Vilchez u Y. R. L. Wip kif ukoll tat-tfal tagħhom mill-perspettiva tal-Artikolu 21(1) TFUE u tad‑Direttiva 2004/38
1. Fuq l-effett tal-eżerċizzju tal-moviment liberu tat-tifla ta’ H. C. Chavez-Vilchez
2. Fuq l-effett tal-eżerċizzju tal-libertŕ ta’ moviment mit-tifla ta’ Y. R. L. Wip
C – Eżami tas-sitwazzjonijiet tat-tfal li dejjem baqgħu jirrisjedu fl‑Istat Membru ta’ nazzjonalitŕ tagħhom, flimkien ma’ ommijiethom li għandhom il-kustodja effettiva, mill-perspettiva tal-Artikolu 20 TFUE
1. L-ewwel u t-tieni domanda preliminari
2. Fuq it-tielet domanda preliminari
V – Konklużjoni
I –
II – Introduzzjoni
1. Id-domandi magħmula mis-Centrale Raad van Beroep (Qorti tal‑appell fil-qasam tas-sigurtà soċjali u tas-servizz pubbliku, il-Pajjiżi l‑Baxxi) jirrigwardaw, essenzjalment il-kwistjoni dwar jekk l‑Artikolu 20 TFUE jipprekludix li Stat Membru jirrifjuta d-dritt ta’ residenza lil wieħed mill-ġenituri, ċittadin ta’ Stat terz, ta’ wild ta’ età żgħira li huwa ċittadin ta’ dan l-Istat Membru li fih dejjem għex, minkejja li għandu l-kustodja effettiva, meta ma jiġix stabbilit li l-ġenitur l‑ieħor, li huwa ċittadin ta’ dan l-Istat Membru, jista’ jassumi l-kustodja effettiva tal-wild.
2. Il-qorti tar-rinviju tindika li mill-prattika amministrattiva Olandiża jirriżulta li l-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Ruiz Zambrano (2) hija interpretata b’mod restrittiv, sal-punt li jiġi kkunsidrat li, fis-sens ta’ din il-ġurisprudenza, it-tluq mit-territorju tal-Unjoni Ewropea ta’ ġenitur ċittadin ta’ Stat terz ma jċaħħadx lill-wild, ċittadin tal-Unjoni, mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet li huwa għandu abbażi tal‑istatus tiegħu ta’ ċittadin tal-Unjoni. Skont l-awtoritajiet Olandiżi kompetenti, din il-ġurisprudenza tapplika biss jekk il-missier ma jkunx f’pożizzjoni li jieħu ħsieb il-wild, għax miet, jinsab il-ħabs, irrikoverat fi stabbiliment psikjatriku, inkapaċi jew ma jinstabx, jew jekk it-talba tiegħu sabiex jingħata l-kustodja ta’ dan il-wild ċittadin tal-Unjoni kienet miċħuda minn qorti.
3. F’din is-sentenza, li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li d-dritt tal-Unjoni jipprekludi miżuri nazzjonali li għandhom l-effett li jċaħħdu ċittadini tal-Unjoni mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet li dawn iċ-ċittadini għandhom abbażi tal-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni, ċertament ittieħed inkunsiderazzjoni l-prinċipju tal-aħjar interess tal-wild. Dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari ser iwassal lill-Qorti tal‑Ġustizzja tindirizza dan il-prinċipju b’mod, fl-opinjoni tiegħi, iktar evidenti.
III – Il-kuntest ġuridiku
A – Id-dritt tal-Unjoni
1. It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea
4. L-Artikolu 20(1) TFUE jistabbilixxi ċ-ċittadinanza tal-Unjoni u jipprovdi li “kwalunkwe persuna li għandha ċ-ċittadinanza ta’ Stat Membru” hija ċittadina tal-Unjoni. Skont l-Artikolu 20(2)(a) TFUE, iċ‑ċittadini tal-Unjoni għandhom “id-dritt ta’ moviment liberu u d-dritt ta’ residenza libera fit-territorju ta’ l-Istati Membri”.
5. L-Artikolu 21(1) TFUE jżid li dan id-dritt japplika “salvi l‑limitazzjonijiet u l-kondizzjonijiet stabbiliti fit-Trattati u ddispożizzjonijiet meħuda sabiex dan jitwettaq”.
2. Il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea
6. L-Artikolu 7 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”), intitolat “Ir-rispett għall-ħajja privata u tal-familja” jipprovdi li “[k]ull persuna għandha d-dritt għar‑rispett tal-ħajja privata u tal-familja tagħha, tad-domiċilju tagħha u tal-komunikazzjonijiet tagħha”.
3. Id-Direttiva 2004/38/KE (3)
7. L-Artikolu 5(1) u (4) tad-Direttiva 2004/38/KE jipprovdi li ġej:
“1. Mingħajr preġudizzju għad-disposizzjonijiet dwar dokumenti ta’ vjaġġar applikabbli fil-kontrolli tal-fruntieri nazzjonali, l-Istati Membri għandhom iħallu jidħlu fit-territorju tagħhom iċ-ċittadini ta’ l-Unjoni li għandhom karta ta’ l-identità jew passaport li huma validi, kif ukoll lill‑membri tal-familja li mhumiex ċittadini ta’ Stat Membru li għandhom passaport validu.
[…]
4. Meta ċittadin ta’ l-Unjoni, jew membru tal-familja li mhux ċittadin ta’ Stat Membru, m’għandux id-dokumenti ta’ vjaġġar neċessarji jew, jekk meħtieġ, il-visas neċessarji, l-Istat Membru kkonċernat, qabel ma jibgħathom lura, għandu jagħti lil dawn il-persuni kull opportunità raġonevoli biex jiksbu jew iġibu d-dokumenti neċessarji f’perjodu ta’ żmien raġonevoli jew inkella jistgħu juru jew jiċċertifikaw b’mezzi oħra li huma koperti mid-dritt ta’ moviment liberu u residenza”.
B – Id-dritt Olandiż
8. L-Artikolu 1 tal-Vreemdelingenwet 2000 (Liġi tal-2000 dwar il‑barranin, iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar il-barranin”) jipprovdi kif ġej:
“Fis-sens tal-liġi preżenti u tad-dispożizzjonijiet adottati fuq il-bażi tagħha:
[…]
(e) ċittadini Komunitarji tfisser:
1º iċ-ċittadini tal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea li, skont it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea, għandhom id-dritt jidħlu fit‑territorju ta’ Stat Membru ieħor u jirrisjedu hemmhekk;
2º il-membri tal-familja tal-persuni msemmija fil-paragrafu 1 li għandhom in-nazzjonalità ta’ pajjiż terz u li, abbażi ta’ deċiżjoni meħuda skont it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea, huma awtorizzati jidħlu u jirrisdjedu fuq it-territorju ta’ Stat Membru;
[…]”.
9. L-Artikolu 8 ta’ din il-liġi jistabbilixxi:
“Barrani għandu d-dritt joqgħod legalment fil-Pajjiżi l-Baxxi biss:
[…]
(e) bħala ċittadin Komunitarju, safejn huwa jirresjedi fil-Pajjiżi l‑Baxxi skont leġiżlazzjoni adottata skont it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea jew il-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea;
(f) jekk, sakemm tingħata deċiżjoni dwar applikazzjoni għal permess ta’ residenza […] din il-liġi, dispożizzjoni adottata skont din il‑liġi jew deċiżjoni ġudizzjarja tipprovdi li ma hemmx lok li ċ‑ċittadin barrani jitkeċċa sakemm ma jkunx hemm deċiżjoni dwar l-applikazzjoni tiegħu;
(ġ) jekk, sakemm tingħata deċiżjoni fuq applikazzjoni għal permess ta’ residenza […] jew għall-estensjoni tat-tul ta’ permess ta’ residenza […], jew għall-emenda ta’ permess ta’ residenza, din il-liġi, dispożizzjoni adottata skont din il-liġi jew deċiżjoni ġudizzjarja tipprovdi li ma hemmx lok li ċ-ċittadin barrani jitkeċċa sakemm ma jkunx hemm deċiżjoni dwar l-applikazzjoni tiegħu;
(h) jekk, sakemm tingħata deċiżjoni fuq rikors amministrattiv jew ġudizzjarju, din il-liġi, dispożizzjoni adottata skont din il-liġi jew deċiżjoni ġudizzjarja tipprovdi li ma hemmx lok li ċ-ċittadin barrani jitkeċċa sakemm ma jkunx hemm deċiżjoni dwar l‑imsemmi rikors”.
10. L-Artikolu 10 ta’ din l-istess liġi jistabbilixxi:
“1. Iċ-ċittadin barrani li ma jkollux residenza regolari ma jistax jitlob benefiċċji u allowances mogħtija minn organu amministrattiv. L-ewwel frażi hija applikabbli mutatis mutandis għall‑eżenzjonijiet u għall-awtorizzazzjonijiet mogħtija mil-liġi jew minn miżura ġenerali ta’ amministrazzjoni.
2. Jista’ jkun hemm deroga mill-paragrafu (1) meta t-talba tirrigwarda studji, il-provvista ta’ kura medika neċessarja, il-prevenzjoni ta’ preġudizzji għas-saħħa pubblika jew l-assistenza legali liċ-ċittadini barranin.
3. Deċiżjoni li tilqa’ talba ma tagħtix dritt ta’ residenza regolari”.
11. Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li l-eżekuzzjoni tal-Liġi dwar il‑barranin taqa’ taħt ir-responsabbiltà tal-iStaatsecretaris van Veiligheid en Justitie (Segretarjat tal-Istat għas-Sigurtà u l-Ġustizzja, iktar ’il quddiem is-“Segretarjat tal-Istat”). L-Immigratie-en Naturalisatiedienst [Dipartiment tal-Immigrazzjoni u tan-Naturalizzazzjoni (IND)] huwa responsabbli, fost funzjonijiet oħra, mill‑implementazzjoni tal-Liġi dwar il-barranin sa fejn dan is-servizz jeżamina l-applikazzjonijiet kollha għal permess ta’ residenza u jiddeċiedi dwarhom għan-nom tas-Segretarjat tal-Istat (4).
12. Il-Vreemdelingencirculaire 2000 (Ċirkulari tal-2000 dwar il‑barranin, iktar ’il quddiem iċ-“Ċirkulari dwar il-barranin”) tikkonsisti f’ġabra ta’ direttivi maħruġa mis-Segretarjat tal-Istat. Din iċ-ċirkulari hija aċċessibbli għal kulħadd u kulħadd jista’ jinvoka d-direttivi. Waqt l-eżami tal-applikazzjonijiet għal permessi ta’ residenza, li għalihom huwa nnominat bħala awtorità nazzjonali kompetenti, l-IND għandu josserva dawn id-direttivi. Huwa jista’ jevitahom biss jekk jagħti motivazzjoni u f’każijiet eċċezzjonali li ma ġewx ikkunsidrati waqt ir-redazzjoni tagħhom.
13. Iċ-Ċirkulari dwar il-barranin, fil-verżjoni tagħha fis-seħħ fid-data tal-kawżi prinċipali, Parti B, Taqsima 2.2, tinkludi d-direttivi segwenti:
“Iċ-ċittadin barrani jkun f’residenza regolari fis-sens tal-[Liġi dwar il‑barranin] meta huwa jissodisfa l-kundizzjonijiet segwenti kollha:
– iċ-ċittadin barrani għandu wild minuri li għandu nazzjonalità Olandiża;
– il-wild huwa taħt ir-responsabbiltà taċ-ċittadin barrani u joqgħod miegħu, u
– jekk id-dritt ta’ residenza jiġi rrifjutat liċ-ċittadin barrani, il-wild ikollu jsegwih u jitlaq mit-territorju tal-Unjoni Ewropea.
Fi kwalunkwe każ, l-IND ma jkkunsidrax li l-wild [li missieru jew ommu hija ċittadin barrani] huwa obbligat li jsegwi [lill-ġenitur barrani tiegħu] u jitlaq mit-territorju tal-Unjoni Ewropea, jekk ikollu ġenitur ieħor li għandu residenza regolari skont […] il-[Liġi dwar il-barranin], jew li għandu nazzjonalità Olandiża, u jekk dan il-ġenitur jista’ effettivament jieħu ħsieb il-wild.
L-IND jikkunsidra, fi kwalunkwe każ, li l-ġenitur l-ieħor jista’ effettivament jieħu ħsieb il-wild jekk:
– huwa għandu l-kustodja tal-wild jew għadu jista’ jingħata l‑kustodja, u
– jista’ jirrikorri, sabiex jieħu ħsieb il-wild u għall-edukazzjoni tiegħu, għal għajnuna u assistenza pprovduta mill-awtoritajiet jew minn organi soċjali. L-IND jinkludi wkoll f’din il-kategorija l-għoti ta’ allowance ffinanzjata mill-baġit tal-Istat u li kull Olandiż li jgħix fil-Pajjiżi l-Baxxi jista’, fil-prinċipju, jitlob.
L-IND jikkunsidra, fi kwalunkwe każ, li l-ġenitur l-ieħor ma jistax effettivament jieħu ħsieb lill-wild meta huwa:
– jinsab taħt detenzjoni, jew
– jiġi stabbilit li l-kustodja tal-wild ma tistax tingħata lilu”.
14. Skont il-leġiżlazzjoni Olandiża, il-ġenituri ċittadini ta’ Stat terz għandhom jibbenefikaw mid-dritt ta’ residenza sabiex ikunu jistgħu jitolbu l-allowances previsti mil-Liġi dwar l-għajnuna soċjali jew mil-Liġi dwar l-allowances tal-familja.
15. Fl-1 ta’ Lulju 1998, daħlet fis-seħħ il-Liġi li temenda l-Liġi dwar il-barranin u xi liġijiet oħra, tas-26 ta’ Marzu 1998, u li hija intiża sabiex tissuġġetta għal residenza regolari fil-Pajjiżi l-Baxxi t-talba miċ‑ċittadini barranin, mingħand organi amministrattivi, ta’ benefiċċji, allowances, eżenzjonijiet u awtorizzazzjonijiet. Din il-liġi hija wkoll imsejħa “Liġi ta’ koordinament”. Għaċ-ċittadini barranin li ma humiex ċittadini tal-Unjoni, din il-liġi introduċiet, fil-leġiżlazzjoni dwar l-għajnuna soċjali, ir-rekwiżit li għandu jinkiseb mill-awtorità kompetenti permess ta’ residenza sabiex persuna tkun assimilata ma’ persuna Olandiża, u fil-Liġi dwar l-allowances tal-familja, obbligu ekwivalenti sabiex ikun ikkunsidrat bħala assigurat.
16. L-applikazzjoni għal permess ta’ residenza għandha ssir mal-IND. Dan id-dipartiment jiddeċiedi dwar id-dritt ta’ residenza għan-nom tas-Segretarjat tal-Istat.
17. L-applikazzjonijiet għall-allowances tal-familja skont il-Liġi dwar l-allowances tal-familja għandhom jiġu ppreżentati quddiem is-Sociale verzekeringsbank [Fond ta’ assigurazzjoni soċjali (SvB)].
18. L-applikazzjonijiet għall-għajnuna skont il-Liġi dwar l-għajnuna soċjali għandhom jiġu ppreżentati fil-Kunsill Lokali fejn il-persuna kkonċernata hija domiċiljata.
19. L-Artikolu 11 tal-Liġi dwar l-għajnuna soċjali jipprovdi kif ġej:
“1. Kull Olandiż residenti fil-Pajjiżi l-Baxxi li jinsab jew qiegħed f’riskju li jinsab, fit-territorju nazzjonali, f’sitwazzjoni li ma jkollux il‑mezzi ta’ għajxien neċessarji, jista’ jitlob għajnuna soċjali pubblika.
2. Għandu jiġi kkunsidrat bħala Olandiż bħal dak previst fil-paragrafu (1) kull ċittadin barrani residenti fil-Pajjiżi l-Baxxi li joqgħod hemm b’mod regolari fis-sens tal-Artikolu 8(a) sa (e) u (l) tal-[Liġi dwar il‑barranin], bl-eċċezzjoni tal-każijiet previsti fil-Artikolu 24(2) tad‑Direttiva 2004/38/KE.
[…]”.
20. L-Artikolu 16 ta’ din il-liġi jipprovdi kif ġej:
“1. B’deroga għal din it-taqsima, il-Kunsill [Lokali] jista’ jagħti għajnuna lil persuna li ma għandhiex dritt għal għajnuna soċjali jekk din il-miżura tkun iġġustifikata minn raġunijiet imperattivi fid-dawl taċ‑ċirkustanzi kollha.
2. Il-paragrafu 1 ma japplikax għal ċittadini barranin ħlief għal dawk previsti fl-Artikolu 11(2) u (3)”.
21. L-Artikolu 6 tal-Liġi dwar l-allowances tal-familja jipprovdi dan li ġej:
“1. L-assigurat fis-sens tad-dispożizzjonijiet ta’ din il-liġi huwa dak li:
(a) huwa resident;
(b) mingħajr ma huwa resident, huwa suġġett għal taxxa fuq id-dħul minħabba attività bħala persuna impjegata eżerċitata fil-Pajjiżi l‑Baxxi.
2. Ma huwiex assigurat iċ-ċittadin barrani li ma jirresjedix b’mod regolari fis-sens tal-Artikolu 8(a) sa (e) u (l), tal-[Liġi dwar il‑barranin]”.
IV – Il-fatti li wasslu għall-kawża prinċipali, id-domandi preliminari u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
22. It-tmien kawżi prinċipali jirrigwardaw applikazzjonijiet għal allowances ta’ għajnuna soċjali (bijstandsuitkering) skont il-Liġi dwar l-għajnuna soċjali u/jew applikazzjonijiet għal allowances tal‑familja (kinderbijslag) skont il-Liġi dwar l-allowances tal-familja, ippreżentati mir-rikorrenti.
23. H. C. Chavez Vilchez, ċittadina Venezweljana, daħlet b’visa turistika fil-Pajjiżi l-Baxxi fl-2007-2008 sabiex tagħmel żjara lil Koopman, ċittadin Olandiż. Fit-30 ta’ Marzu 2009, il-koppja kellhom tifla, Angelina, li ġiet irrikonoxxuta minn Koopman u għalhekk għandha nazzjonalità Olandiża. It-tlieta li huma għexu fil‑Ġermanja sal-2011. F’Ġunju 2011, Koopman ġiegħel lil H. C. Chavez Vilchez titlaq mir-residenza tagħhom mat-tifla. H. C. Chavez Vilchez u t-tifla tagħha telqu mill-Ġermanja u marru mbagħad fiċ-ċentru ta’ akkoljenza ta’ urġenza tal-Komun ta’ Arnhem (il-Pajjiżi l-Baxxi), fejn baqgħu għal xi żmien. H. C. Chavez Vilchez assumiet imbagħad il-kustodja tat-tifla tagħha u ddikjarat li Koopman ma jikkontribwixxi la għall-għajxien u lanqas għall-edukazzjoni tagħha.
24. P. Pinas, ċittadina Surinamjana, kellha sa mill-2004 permess ta’ residenza, li ġie rtirat fl-2006. Hija ddomiċiljata f’Almere (il-Pajjiżi l-Baxxi) u hija omm ta’ erbat itfal. Shine, waħda mit-tfal tagħha, twieldet fit-23 ta’ Diċembru 2009 mir-relazzjoni tagħha ma’ Mawny, raġel ta’ nazzjonalità Olandiża. Hija ġiet irrikonoxxuta minn missierha u għalhekk għandha nazzjonalità Olandiża. P. Pinas u Mawny għandhom il-kustodja ta’ binthom iżda jgħixu separatament u dan tal-aħħar ma jikkontribwixxix għall-għajxien tat-tifla tiegħu. Huma jinsabu f’kuntatt iżda ma hemm l‑ebda ftehim dwar id-dritt ta’ aċċess.
25. U. Nikolic waslet fil-Pajjiżi l-Baxxi minn wieħed mill-pajjiżi tal‑ex-Jugoslavja fl-2003. In-nazzjonalità tagħha ma hijiex ċerta, minħabba nuqqas ta’ dokumenti ta’ identità. Skont il-qorti tar-rinviju, jista’ jkun li hija Kroata. L-applikazzjoni għal permess ta’ residenza tagħha ġiet miċħuda fl-2009. Fis-26 ta’ Jannar 2010 twieldet tifla, Esther, mir-relazzjoni tagħha ma’ van de Pluijm, ċittadin Olandiż. It‑tifla ġiet irrikonoxxuta minn van de Pluijm u għandha għalhekk nazzjonalità Olandiża. U. Nikolic hija ddomiċiljata f’Amsterdam (il-Pajjiżi l-Baxxi) u għandha l-kustodja tat-tifla tagħha. It-tnejn li huma jgħixu f’ċentru ta’ akkoljenza tal-Komun tagħhom. U. Nikolic iddikjarat li ma tistax tikkoabita mal-missier tat-tifla tagħha minħabba l-fatt li jsegwi programm ta’ akkomodazzjoni assistita.
26. X. V. García Pérez, ċittadina Nikaragwana, waslet fl-2001-2002 fil-Pajjiżi l-Baxxi mill-Costa Rica akkumpanjata minn Schwencke, ċittadin Olandiż. Fid-9 ta’ April 2008, mir-relazzjoni tagħhom twieldet tifla, Angely. Hija ġiet irrikonoxxuta minn Schwencke u għandha għalhekk nazzjonalità Olandiża. X. V. García Pérez hija ddomiċiljata f’Haarlem (il-Pajjiżi l-Baxxi) u għandha l-kustodja tat-tifla tagħha. Schwencke ma jikkontribwixxix għall-għajxien ta’ Angely u d-domiċilju attwali tiegħu ma huwiex magħruf. Ir-reġistru tal-popolazzjoni jindika li huwa telaq lejn il-Costa Rica fit-8 ta’ Lulju 2009. X. V. García Pérez għandha wild ieħor li Schwencke ma huwiex missieru. Il-familja tgħix f’ċentru ta’ akkoljenza tal-Komun.
27. Fit-12 ta’ Diċembru 2011, J. Uwituze, ċittadina Rwandiża, welldet tifla, Habibatou. Fofana, raġel ta’ nazzjonalità Olandiża, irrikonoxxa lit‑tifla, li għalhekk għandha l-istess nazzjonalità ta’ missierha. M Fofana ma jikkontribwixxi la fit-teħid tar-responsabbiltà u lanqas fl‑edukazzjoni ta’ bintu. Huwa ddikjara li la jista’ u lanqas irid jieħu ħsiebha. J. Uwituze hija ddomiċiljata fi Bois-le-Duc (il-Pajjiżi l-Baxxi) u tgħix flimkien mat‑tifla tagħha f’ċentru ta’ akkoljenza tal-Komun tagħhom.
28. Y. R. L. Wip, ċittadina Surinamjana, welldet żewġ ulied, Shalomie, fil-25 ta’ Novembru 2009 u Joe fit-23 ta’ Novembru 2012. Panka u l-ulied għandhom nazzjonalità Olandiża. Minkejja l-fatt li r‑relazzjoni tal-koppja spiċċat, Panka għandu kuntatt mal-ulied diversi drabi kull ġimgħa. Huwa jirċievi allowance ta’ għajnuna soċjali kif ukoll allowance tal-familja. Huwa jagħti l-allowance tal-familja lil Y. R. L. Wip iżda ma jikkontribwixxix għall-għajxien tal-ulied. Y. R. L. Wip hija ddomiċiljata f’Amsterdam.
29. I. O. Enowassam, ċittadina Kamerunjana, waslet fil-Pajjiżi l‑Baxxi fl-1999. Mir-relazzjoni tagħha ma’ Arrey, raġel ta’ nazzjonalità Olandiża, twieldet tifla, Philomena, fit-2 ta’ Mejju 2008. Arrey irrikonoxxa lil Philomena, li għalhekk għandha nazzjonalità Olandiża. I. O. Enowassam u Arrey għandhom il-kustodja konġunta ta’ binthom iżda jgħixu separati. Philomena hija rreġistrata bħala li toqgħod fl-indirizz ta’ Arrey iżda fir-realtà tgħix ma’ ommha, iddomiċiljata f’The Hague (il-Pajjiżi l-Baxxi). Huma ntlaqgħu fi struttura ta’ akkoljenza ta’ urġenza tal‑Komun ta’ The Hague. Il-modalitajiet tad-dritt ta’ aċċess bejn Arrey u t-tifla tiegħu ġew stabbiliti. Hija toqgħod tliet weekends f’xahar id-dar ta’ missierha u tqatta’ diversi vaganzi miegħu. Arrey iħallas EUR 200 kull xahar bħala manteniment. Huwa jirċievi wkoll allowance tal-familja li huwa jagħti lil I. O. Enowassam. Arrey jaħdem full-time u ddikjara li għal din ir-raġuni huwa ma jistax jieħu ħsieb it-tifla tiegħu.
30. A. E. GuerreroChavez, ċittadina Venezweljana, waslet fil-Pajjiżi l-Baxxi fl-24 ta’ Ottubru 2007 u mbagħad irritornat fil-Venezwela fit-2 ta’ Novembru 2009. Hija reġgħet ġiet fil-Pajjiżi l-Baxxi f’Jannar 2011 u attwalment hija ddomiċiljata f’Schiedam (il-Pajjiżi l-Baxxi). Mir-relazzjoni tagħha ma’ Maas, ċittadin Olandiż, twieled Salamo, fil-31 ta’ Marzu 2011. Maas, irrikonoxxa lit-tifel, li għalhekk għandu nazzjonalità Olandiża. Mass u A. E. Guerrero Chavez huma separati u ma joqogħdux flimkien iżda A. E. Guerrero Chavez u t-tifel tagħha joqogħodu ma’ missier u ħu Maas. Maas għandu kuntatt kważi ta’ kuljum mat-tifel iżda ma huwiex lest jieħu ħsiebu u jikkontribwixxi għall-ispejjeż b’mod limitat. A. E. Guerrero Chavez tieħu ħsieb it-tifel kuljum u għandha l-kustodja tiegħu.
31. L-applikazzjonijiet għall-allowances ta’ għajnuna soċjali u/jew għall-allowances tal-familja tar-rikorrenti kollha kienu miċħuda bid‑deċiżjonijiet kkontestati tal-korpi amministrattivi Olandiżi kkonċernati minħabba li, skont il-leġiżlazzjoni Olandiża, ir-rikorrenti ma għandhom, minħabba l-istatus tagħhom fir-rigward tad-dritt ta’ residenza, ebda dritt għal tali allowances. Fil-fatt, skont din il‑leġiżlazzjoni, il-ġenitur li ma għandux status validu partikolari fil‑qasam tar-residenza la huwa “benefiċjarju” (rechthebbende) u lanqas “assigurat” (verzekerde) u għalhekk ma jistax jitlob allowance.
32. Matul il-perijodi kkonċernati fir-rifjut tal-applikazzjonijiet għall‑allowance imsemmija iktar 'il fuq (5), l-applikazzjonijiet tar-rikorrenti għal permess ta’ residenza ġew miċħuda skont il-Liġi dwar il-barranin. Matul dawn il-perijodi, uħud minnhom instabu f’sitwazzjoni ta’ residenza regolari, essenzjalment matul it-terminu li matulu kienet mistennija deċiżjoni dwar l-applikazzjoni għal permess ta’ residenza. Matul dawn il-perijodi (jew tal-inqas, parti minnhom), l-oħrajn irrisjedew fil-Pajjiżi l-Baxxi b’mod irregolari u kellhom jitilqu l-pajjiż fuq inizjattiva tagħhom stess. Ebda miżura ma ttieħdet sabiex jittieħdu lejn il-fruntiera. Ir-rikorrenti ma kinux awtorizzati jaħdmu.
33. Ir-rikorrenti ppreżentaw quddiem is-Centrale Raad van Beroep (Qorti tal-appell fil-qasam tas-sigurtà soċjali u tas-servizz pubbliku) rikors kontra d-deċiżjonijiet li rrifjutawlhom il-benefiċċju tal-allowances mitluba.
34. Il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk ir-rikorrenti, li kollha għandhom nazzjonalità ta’ Stat terz, jistgħux, bħala ommijiet ta’ wild ċittadin tal‑Unjoni, ikollhom dritt ta’ residenza skont l-Artikolu 20 TFUE fiċ‑ċirkustanzi deskritti iktar ’il fuq. Hija tikkunsidra li, jekk dan huwa l-każ, ir-rikorrenti jistgħu jipprevalixxu mid-dispożizzjonijiet tal-Liġi dwar l-għajnuna soċjali u tal-Liġi dwar l-allowances tal-familja li jikkunsidrawhom bħal Olandiżi sabiex jinvokaw dritt potenzjali għal benefiċċju skont dawn il-liġijiet.
35. F’dan ir-rigward, il-qorti tar-rinviju tiddeduċi mis-sentenzi Ruiz Zambrano (6) u Dereci et (7) li r-rikorrenti għandhom dritt ta’ residenza li huma jibbażaw direttament fuq l-Artikolu 20 TFUE u li jirriżulta mid‑dritt ta’ residenza tal-wild tagħhom peress li jinsabu f’sitwazzjoni kif deskritta f’dawk is-sentenzi. Fil-fehma tagħha, għandu jiġi ddeterminat jekk iċ-ċirkustanzi humiex tali li l-wild ikun obbligat, fil-fatt, iħalli t‑territorju tal-Unjoni jekk id-dritt ta’ residenza jiġi rrifjutat lil ommu. Fil-fatt, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, fiċ-ċirkustanzi tal-kawżi prinċipali, x’importanza għandha tingħata, fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal‑Ġustizzja, lill-fatt li l-missier ċittadin tal-Unjoni jirrisjedi fil-Pajjiżi l-Baxxi.
36. Huwa f’dan il-kuntest li s-Centrali Raad van Beroep (Qorti tal‑appell fil-qasam tas-sigurtà soċjali u tas-servizz pubbliku), permezz tas-sentenza tagħha tas-16 ta’ Marzu 2015, li waslet fir-Reġistru tal‑Qorti tal-Ġustizzja fit-18 ta’ Marzu 2015, iddeċidiet li tissospendi l‑proċedura u tressaq lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1. L-Artikolu 20 TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi lil Stat Membru milli jirrifjuta dritt ta’ residenza fit-territorju tiegħu lil ċittadin ta’ pajjiż terz li ta’ kuljum jieħu effettivament ħsieb il-wild minuri tiegħu li huwa ċittadin ta’ dan l-Istat Membru?
2. Sabiex tingħata risposta għal din id-domanda, huwa rilevanti li l‑piż legali, finanzjarju u/jew emozzjonali ma huwiex eżerċitat esklużivament minn dan il-ġenitur u li, barra minn hekk, ma huwiex eskluż li l-ġenitur l-ieħor, li jkun ċittadin tal-Istat Membru, jista’ de facto jkun f’pożizzjoni li jieħu ħsieb il-wild tiegħu?
3. F’dan il-każ, il-ġenitur/iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz għandu jistabbilixxi b’mod konvinċenti li l-ġenitur l-ieħor ma jistax jieħu ħsieb il‑wild, b’tali mod li l-wild ikun meħtieġ iħalli t-territorju tal‑Unjoni jekk il-ġenitur/iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz jiċċaħħad minn dritt ta’ residenza?”
37. Fuq talba tal-qorti tar-rinviju, il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja ddeċieda li din il-kawża għandha tingħata prijorità abbażi tal‑Artikolu 53(3) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja.
38. Saru osservazzjonijiet bil-miktub minn H. C. Chavez Vilchez u Y. R. L. Wip, mill-Gvern Olandiż, mill-Gvern Belġjan, mill-Gvern Daniż, mill-Gvern Litwan, mill-Gvern Pollakk u mill-Gvern tar-Renju Unit kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea. H. C. Chavez Vilchez u Y. R. L. Wip, il-Gvern Daniż, il-Gvern Franċiż, il-Gvern Litwan, il-Gvern Olandiż, il-Gvern Pollakk u l-Gvern tar-Renju Unit u l-Gvern Norveġiż kif ukoll il-Kummissjoni għamlu s-sottomissjonijiet orali tagħhom waqt is-seduta li nżammet fl-10 ta’ Mejju 2016.
V – Analiżi
39. Preliminarjament, ser neżamina l-premessi li fuqhom il-qorti tar‑rinviju bbażat id-deċiżjoni tagħha qabel nanalizza l-aspetti essenzjali tad-domandi li hija għamlet lill-Qorti tal-Ġustizzja.
A – Kunsiderazzjonijiet preliminari
40. Qabel xejn, nixtieq infakkar li l-qorti tar-rinviju hija l-unika waħda li għandha ġurisdizzjoni sabiex tikkonstata u tevalwa l-fatti tal-kawża li għandha quddiemha kif ukoll sabiex tinterpreta u tapplika d-dritt nazzjonali (8).
41. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ser nipproċedi għal analiżi fi tliet partijiet. Fl-ewwel lok, ser nagħmel riferiment għall-prinċipju ta’ supremazija tal-aħjar interess tal-wild. Fit-tieni lok, sabiex nifhmu aħjar is‑sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali, ser neżamina d‑differenzi ta’ dawn is-sitwazzjonijiet. Fit-tielet lok, ser nippreżenta l‑kuntest li fih jaqgħu dawn is-sitwazzjonijiet, billi nesponi l‑kunsiderazzjonijiet tal-qorti tar-rinviju dwar il-leġiżlazzjoni u l‑prattika amministrattiva Olandiża anki fit-tmiem tal-applikazzjonijiet għal dritt ta’ residenza tar-rikorrenti fil-kawża prinċipali fil-kuntest tal‑proċeduri mibdija fir-rigward tad-dritt taċ-ċittadini barranin.
1. Il-prinċipju tal-aħjar interess tal-wild
42. Is-supremazija tal-aħjar interess tal-wild huwa wieħed mill‑prinċipji mifrux fl-ordinament legali tal-Unjoni (9).
43. Minn naħa waħda, l-Istati Membri kollha rratifikaw il‑Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tat-Tfal, konkluża fi New York fl-20 ta’ Novembru 1989 (iktar ’il quddiem il‑“Konvenzjoni dwar id-Drittijiet tat-Tfal”) (10). Skont l-Artikolu 3(1) ta’ din il-konvenzjoni, “[f]l-azzjonijiet kollha li jikkonċernaw it-tfal, kemm jekk jittieħdu minn istituzzjonijiet pubbliċi jew privati tal-protezzjoni soċjali, qrati tal-liġi, awtoritajiet amministrattivi jew korpi leġiżlattivi, il-kunsiderazzjoni primarja għandha tkun l-aħjar interess tat-tfal” (11). Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tfakkar li l-Konvenzjoni dwar id-Drittijiet tat-Tfal torbot lil kull Stat Membru u li dan it-test jinsab fost l-istrumenti internazzjonali li jikkonċernaw il-protezzjoni tad‑drittijiet fundamentali li hija tqis għall-applikazzjoni tal-prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni (12).
44. Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 3(3) TUE li fl-ewwel inċiż tiegħu jipprovdi li “l-Unjoni tistabilixxi suq intern”, fit-tieni inċiż tiegħu jipprovdi li l-Unjoni “tiġġieled l-esklużjoni soċjali u d-diskriminazzjoni u tippromwovi l-ġustizzja u l-protezzjoni soċjali, l-ugwaljanza bejn in‑nisa u l-irġiel, is-solidarjetà bejn il-ġenerazzjonijiet u l-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal”. Barra minn hekk, id-drittijiet tat-tfal huma inklużi fil-Karta (13). Fl-Artikolu 24 tagħha, din tirrikonoxxi lit-tfal bħala detenturi tad-drittijiet, b’mod indipendenti u awtonomu. Dan l-artikolu jikkunsidra l-aħjar interess tat-tfal bħala kunsiderazzjoni primarja għall‑awtoritajiet pubbliċi u l-istituzzjonijiet privati (14).
45. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat il-prinċipju tas-supremazija tal-aħjar interess tat-tfal bħala l-mera li minn ġo fiha għandhom jinqraw id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni (15).
46. B’mod iktar preċiż, għal dak li jirrigwarda ċ-ċittadinanza tal‑Unjoni u l-Artikoli 20 TFUE u 21 TFUE, l-interpretazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja ppermettiet applikazzjoni koerenti tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat u tad-dritt sekondarju (16). Jidhirli b’mod partikolari li huwa importanti li jiġi enfasizzat li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li “[il‑wild ċittadin tal-Unjoni] jista’ jinvoka d-drittijiet ta’ moviment liberu u ta’ residenza ggarantiti mid-dritt [tal-Unjoni]. Il-kapaċità ta’ ċittadin ta’ Stat Membru li jkun intitolat għad-drittijiet iggarantiti mit‑Trattat u mil-leġiżlazzjoni sekondarja dwar il-moviment liberu ta’ persuni ma tistax tiġi suġġetta għall-kundizzjoni li l-persuna kkonċernata tkun kisbet l-età meħtieġa sabiex ikollha l-kapaċità ġuridika li teżerċita hija stess l-imsemmija drittijiet” (17).
47. Dan il-prinċipju jikkostitwixxi l-punt tat-tluq tal-analiżi tiegħi.
2. Id-differenzi bejn is-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali
48. Qabel xejn għandu jiġi ppreċiżat li, mill-eżami tas-sitwazzjonijiet fil-kawża prinċipali, huwa evidenti n-nuqqas ta’ omoġenità tagħhom.
49. Huwa minnu li kif jirriżulta mid-deċiżjoni tar-rinviju, it-tmien rikorrenti fil-kawża prinċipali huma ċittadini ta’ Stati terzi, li ma għandhomx permessi ta’ residenza validi (18) u ommijiet tal-inqas ta’ wild wieħed ta’ età żgħira (minn 3 sa 7 snin), ċittadin tal-Unjoni li jirrisjedi fl-Istat Membru tagħhom, f’dan il-każ ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi. Dawn it-tfal kollha ġew irrikonoxxuti minn missirijiethom, ċittadini Olandiżi, iżda jgħixu ma’ ommijiethom, li effettivament jieħdu ħsiebhom kuljum. F’kull sitwazzjoni, il-missier ma jgħixx, jew ma għadux jgħix, bħala familja mal-wild u l-omm matul il-perijodu kkonċernat mir-rifjut tal‑applikazzjonijiet għall-allowances inkwistjoni.
50. Lil hinn minn dawn l-analoġiji, is-sitwazzjonijiet fil-kawża prinċipali jippreżentaw numru ta’ partikolaritajiet li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni.
51. Għalhekk, għal dak li jirrigwarda, qabel xejn, is-sitwazzjoni tal‑missirijiet ċittadini Olandiżi, il-kontribuzzjoni tagħhom għall‑ispejjeż tal-għajxien tat-tfal rispettivi tagħhom u l-kustodja ta’ dawn tal-aħħar, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l-kuntatti bejn it‑tfal u missirijiethom huma frekwenti (19), jew rari, jew anki ineżistenti (20). Fil-fatt, f’każ minnhom, il-missier ma nstabx (21) u f’każ ieħor qed isegwi programm ta’ akkomodazzjoni assistita (22). Fi tliet każijiet, il-missier jikkontribwixxi għall-ispejjeż tal-għajxien tal-wild (23), filwaqt li, fl-oħrajn ma titħallas ebda kontribuzzjoni (24). F’żewġ każijiet minn tmienja, il-kustodja hija konġunta bejn iż-żewġ ġenituri (25) filwaqt li fil-każijiet l-oħra, din hija assunta mill-omm waħedha b’mod effettiv u ta’ kuljum (26). F’każ wieħed biss, l-omm assumiet il-kustodja effettiva tat-tifla tagħha u t-tnejn joqogħdu fid-dar tal-kunjatu u ħu l‑missier (27). F’nofs il-każijiet, it-tfal joqogħdu flimkien ma’ ommijiethom fi strutturi ta’ akkoljenza ta’ urġenza (28).
52. Sussegwentement, fir-rigward tas-sitwazzjoni tar-rikorrenti fil-kawża prinċipali fit-territorju tal-Unjoni, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta wkoll li, fis-17 ta’ Mejju 2011, P. Pinas ingħatat permess ta’ residenza fil-Pajjiżi l-Baxxi għal żmien determinat. Barra minn hekk, ir‑rappreżentanti ta’ Y. R. L. Wip u H. C. Chavez-Vilchez, kif ukoll il-Gvern Olandiż waqt is-seduta indikaw li dawn illum jinsabu f’sitwazzjoni regolari għal dak li jirrigwarda r-residenza tagħhom. Fil-fatt, Y. R. L. Wip kisbet reċentement permess ta’ residenza fil-Belġju, fejn hija taħdem u toqgħod mat-tifla tagħha (29). Fir-rigward ta’ H. C. Chavez-Vilchez, hija ngħatat, abbażi tal-Artikolu 8 tal-KEDB, permess ta’ residenza fil-Pajjiżi l-Baxxi u hija għandha impjieg fil-Belġju.
53. Fl-aħħar nett, għal dik li hija s-sitwazzjoni partikolari tat-tfal rispettivi ta’ H. C. Chavez-Vilchez u Y. R. L. Wip, għandu jiġi enfasizzat li t-tnejn li huma donnhom eżerċitaw id-dritt ta’ moviment liberu tagħhom.
54. Iktar tard ser ngħaddi għall-effett li dawn l-aspetti għandhom fuq il-kawżi prinċipali.
3. Il-prassi tal-organi amministrattivi Olandiżi u l-proċeduri fid-dritt tal-barranin
55. Fl-ewwel lok fir-rigward tal-prattika tal-organi amministrattivi, il-qorti tar-rinviju tindika li, fil-Pajjiżi l-Baxxi, diversi organi amministrattivi jinterpretaw is-sentenzi Ruiz Zambrano (30) u Dereci et (31) b’mod restrittiv u jqisu li din il-ġurisprudenza tapplika biss meta l‑missier ċittadin Olandiż ma jkunx, skont kriterji oġġettivi, f’pożizzjoni li jieħu ħsieb il-wild ċittadin Olandiż għaliex ikun, b’mod partikolari, taħt detenzjoni, irrikoverat f’istituzzjoni jew sptar, jew miet. Lil hinn minn dawn is-sitwazzjonijiet, il-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz għandu jistabbilixxi b’mod konvinċenti li l-missier ċittadin Olandiż ma huwiex kapaċi jieħu ħsieb il-wild ċittadin Olandiż, anki bil-għajnuna eventwali ta’ terzi. Fil-fatt, skont il-qorti tar-rinviju, iċ-Ċirkulari dwar il-barranin tipprovdi li l-oneru tal-prova sabiex jintwera li l-ġenitur Olandiż ma jistax jieħu ħsieb b’mod konkret il-wild Olandiż huwa fuq il-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz.
56. Il-qorti tar-rinviju żżid li, fil-kawżi prinċipali, il-korpi responsabbli mill-ħlas tal-għajnuna u tal-allowances, jiġifieri l-Kunsilli Lokali kkonċernati u s-SvB, għandhom, abbażi tal-informazzjoni li l‑persuni kkonċernati jikkomunikawlhom, iwettqu, b’konsultazzjoni mal-IND, eżami suffiċjenti dwar jekk dritt ta’ residenza fil-Pajjiżi l‑Baxxi jistax ikun ibbażat fuq l-Artikolu 20 TFUE. F’ċerti każijiet, l‑IND bagħat, fuq talba, parir lill-imsemmija korpi. Kultant, tkun diġà saret evalwazzjoni fil-kuntest ta’ proċedura ta’ dritt tal-barranin mibdija minn rikorrent. Fl-evalwazzjoni tiegħu tad-dritt ta’ residenza, l-IND japplika d-direttivi li jinsabu fiċ-Ċirkulari dwar il-barranin.
57. Fit-tieni lok, għal dak li jirrigwarda, l-applikazzjonijiet għal permess ta’ residenza fil-kuntest tad-dritt tal-barranin, il-qorti tar‑rinviju tispjega li, f’dan il-każ, il-Kunsilli Lokali kkonċernati, is-SvB u l-IND ma kkunsidrawx rilevanti l-fatt li ma huwiex il-missier ċittadin tal-Unjoni iżda l-omm ċittadina ta’ Stat terz li tieħu ħsieb ta’ kuljum u effettivament il-wild ċittadin tal-Unjoni. Fil-fatt, huma ma kkunsidrawx bħala rilevanti l-fatt li tiġi eżaminata l-intensità tal-kuntatti bejn il-wild u l-missier, in-natura tal-kontribuzzjoni ta’ dan tal-aħħar għal għajxien u l‑edukazzjoni tal-wild, jew ukoll jekk kienx lest li jagħmel dan. Bl-istess mod, il-fatt li l-missier ma kellux il-kustodja tal-wild ma kienx ikkunsidrat rilevanti għaliex ma kienx stabbilit b’mod konvinċenti li din setgħet tingħata lilu. Huwa l-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz li jassumi r‑responsabbiltà tal-wild li għandu jipprova li l-ġenitur Olandiż ma jistax jieħu ħsieb b’mod konkret tal-wild. Dan ikun biss meta l-omm ċittadina ta’ Stat terz turi b’mod konvinċenti li ostakoli oġġettivi jipprekludu li l-missier jieħu ħsieb il-wild li jiġi aċċettat li dan huwa f’dan il‑punt dipendenti fuqha u li ser ikun obbligat, fil-fatt, jitlaq mit‑territorju tal-Unjoni jekk id-dritt ta’ residenza jiġi rrifjutat lilha.
58. Fid-dawl tad-differenzi bejn is-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil‑kawża prinċipali kif ukoll tal-partikolaritajiet tal-prassi amministrattiva Olandiża esposti mill-qorti tar-rinviju fid-deċiżjoni tagħha, għandu jiġi vverifikat jekk it-tfal ta’ età żgħira ċittadini tal-Unjoni u l-ommijiet tagħhom, ċittadini ta’ Stat terz, li għandhom kustodja esklużiva, jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni. F’dan ir-rigward, jiena ser neżamina, minn naħa waħda, il-każijiet partikolari tat-tfal rispettivi ta’ H.C. Chavez-Vilchez u Y. R. L. Wip mill-perspettiva tal-Artikolu 21 TFUE u tad-Direttiva 2004/38 u min-naħa l-oħra, il‑każijiet tat-tfal li dejjem irrisjedew, flimkien ma’ ommijiethom, fl‑Istat Membru li tiegħu għandhom in-nazzjonalità, mill-perspettiva tal‑Artikolu 20 TFUE.
B – Eżami tas-sitwazzjoni ta’ H. C. Chavez-Vilchez u Y. R. L. Wip kif ukoll tat-tfal tagħhom mill-perspettiva tal-Artikolu 21(1) TFUE u tad‑Direttiva 2004/38
59. Kif repetutament iddeċidiet il-Qorti tal-Ġustizzja, anki jekk, formalment, il-qorti tar-rinviju llimitat id-domandi tagħha għall‑interpretazzjoni tal-Artikolu 20 TFUE biss, tali ċirkustanza ma tipprekludix lill-Qorti tal-Ġustizzja milli tipprovdilha l-elementi kollha ta’ interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni li jistgħu jkunu utli għad‑deċiżjoni tal-kawża li għandha quddiemha, kemm jekk din il-qorti tkun irreferiet għalihom fid-domandi tagħha kif ukoll jekk ma tkunx għamlet dan (32).
60. Qabel xejn infakkar li, skont il-premessa 3 tad-Direttiva 2004/38, l-għan ta’ din id-direttiva huwa li tissimplifika u ssaħħaħ id-dritt ta’ moviment liberu u ta’ residenza taċ-ċittadini kollha tal-Unjoni. Dan id‑dritt jirrigwarda, kif innotajt fil-punt 46 ta’ dawn il-konklużjonijiet, it-tfal ta’ età żgħira ċittadini tal-Unjoni (33).
1. Fuq l-effett tal-eżerċizzju tal-moviment liberu tat-tifla ta’ H. C. Chavez-Vilchez
61. Fir-rigward tat-tifla ta’ H. C. Chavez-Vilchez, kemm għaliex hija għamlet użu mid-dritt tagħha ta’ moviment liberu billi rrisjediet sa mill‑2011 fil-Ġermanja, Stat Membru fejn jaħdem missierha (34), kif ukoll għaliex il-qorti tar-rinviju kkonstatat li hija attwalment toqgħod flimkien ma’ ommha fil-Belġju fejn din għandha impjieg, jiena tal‑opinjoni li d-Direttiva 2004/38 tapplika, bħala regola, għal H. C. Chavez-Vilchez, bħala membru tal-familja ta’ ċittadin tal-Unjoni, kif iddefinit fl-Artikolu 2(2) ta’ din id-direttiva, li takkumpanjaha (35). Madankollu, il-konsegwenzi tal-applikazzjoni tad-Direttiva 2004/38 għal H. C. Chavez-Vilchez u t-tifla tagħha huma, fl-opinjoni tiegħi, differenti skont il-mument taċ-ċaqliq analizzat.
62. Peress li H. C. Chavez-Vilchez illum taħdem fil-Belġju u li, għalhekk, ma jistax jiġi eskluż li toqgħod f’dan l-Istat Membru flimkien mat-tifla tagħha, għandu jiġi enfasizzat li, fid-dawl tal-fatt li H. C. Chavez-Vilchez reċentement kisbet permess ta’ residenza fil‑Pajjiżi l-Baxxi abbażi tal-Artikolu 8 tal-KEDB, l-effett ta’ eventwali residenza fil-Belġju huwa rilevanti biss f’żewġ każijiet, jiġifieri jew fir-rigward ta’ eventwali applikazzjoni għal permess ta’ residenza f’dan l-Istat Membru, jew fid-dawl tar-residenza regolari tagħha fil-Pajjiżi l-Baxxi, sabiex evalwati l-kriterji ta’ interpretazzjoni tal-Artikolu 20 TFUE, kif stabbiliti mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (36).
63. Fir-rigward tal-eżerċizzju tal-moviment liberu tat-tifla ta’ H. C. Chavez-Vilchez, mid-deċiżjoni tar-rinviju u mill-osservazzjonijiet bil-miktub u orali jirriżulta li din kienet toqgħod mal-ġenituri tagħha fil-Ġermanja, Stat Membru fejn jaħdem u joqgħod missierha, sal-2011 qabel ma kienet kostretta, minn dan tal-aħħar, titlaq mid-dar tal-familja flimkien ma’ ommha (37). Imbagħad, flimkien ma’ ommha, hija rritornat fil-Pajjiżi l-Baxxi, Stat Membru li tiegħu hija għandha n-nazzjonalità.
64. Jidhirli li huwa utli li jiġi analizzat dan iċ-ċaqliq fil-Ġermanja ta’ H. C. Chavez-Vilchez u tat-tifla tagħha fid-dawl tad-Direttiva 2004/38. Fil-fatt, tali analiżi tista’ tkun utli għall-qorti tar-rinviju minħabba l‑effett tagħha fuq il-perijodi kkonċernati mill-applikazzjonijiet għal allowances inkwistjoni fil-kawża prinċipali.
a) Ġabra fil-qosor tal-ġurisprudenza dwar l-applikabbiltà tad‑Direttiva 2004/38 fil-każ fejn ċittadin tal-Unjoni, li jagħmel użu effettiv u minn qabel tal-libertà ta’ moviment tiegħu, imur fl-Istat Membru li tiegħu għandu n-nazzjonalità
65. Infakkar li, fir-rigward tad-drittijiet eventwali tal-membri tal‑familja ta’ ċittadin tal-Unjoni li ma jkollhomx in-nazzjonalità ta’ Stat Membru, il-premessa 5 tad-Direttiva 2004/38 tenfasizza li d-dritt taċ‑ċittadini kollha tal-Unjoni li jiċċaqilqu u jgħixu liberament fit‑territorju tal-Istati Membri għandu, sabiex ikun jista’ jiġi eżerċitat f’kundizzjonijiet oġġettivi ta’ dinjità, jingħata wkoll lill-membri tal-familja tagħhom, irrispettivament min-nazzjonalità (38).
66. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-dritt li tkun akkumpanjat minn membru tal-familja ċittadin ta’ Stat terz huwa mogħti wkoll lil ċittadin tal-Unjoni, kemm jekk huwa attiv (39) jew inattiv (40), li jmur lura fl-Istat Membru li tiegħu għandu n-nazzjonalità wara l-eżerċizzju tal-libertà ta’ moviment tiegħu fi Stat Membru ieħor fejn huwa kien joqgħod mal-imsemmi membru tal-familja tiegħu (41). Din il-ġurisprudenza tirrigwarda għalhekk id-dritt għar-riunifikazzjoni tal‑familja mogħti liċ-ċittadin wara l-eżerċizzju minn qabel tal-libertà ta’ moviment, u huwa bbażat fuq il-projbizzjoni tal-ostakoli. F’din il‑ġurisprudenza, il-Qorti tal-Ġustizzja applikat b’analoġija d‑Direttiva 2004/38 (42). Issa għandha tiġi analizzata l-ġurisprudenza li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja tat interpretazzjoni iktar wiesgħa ta’ din id‑direttiva billi applikatha mhux analoġija iżda direttament.
b) Fuq l-applikabbiltà tal-Artikolu 5 tad-Direttiva 2004/38 meta l-wild ta’ età żgħira ċittadin tal-Unjoni, li jagħmel użu effettiv u minn qabel tal‑libertà ta’ moviment tiegħu, imur fl-Istat Membru li tiegħu huwa għandu n-nazzjonalità akkumpanjat minn axxendent ċittadin ta’ Stat terz li għandu l-kustodja esklużiva
67. Fir-rigward tad-dritt tad-dħul u residenza għal żmien qasir previst fl-Artikolu 6 tad-Direttiva 2004/38, il-Qorti tal-Ġustizzja, fis-sentenza McCarthey et (43) applikat id-Direttiva 2004/38 għal ċittadin ta’ Stat terz, membru tal-familja ta’ ċittadin tal-Unjoni. F’din is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja tat interpretazzjoni koerenti tad-Direttiva 2004/38 fid‑dawl tas-sistema ta’ sorsi tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll tar-rwol li tgawdi ċ-ċittadinanza tal-Unjoni. Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret, qabel xejn, li “id-Direttiva 2004/38 hija intiża, kif jirriżulta minn ġurisprudenza stabbilita, li tiffaċilita l-eżerċizzju tad-dritt fundamentali u individwali ta’ moviment liberu u ta’ residenza libera fit-territorju tal-Istati Membri, dritt mogħti direttament liċ-ċittadini tal‑Unjoni mill-Artikolu 21(1) TFUE u li ssaħħaħ dan id-dritt” (44). Sussegwentement, hija fakkret li, “[f]id-dawl tal-kuntest u tal-għanijiet imfittxija [minn din id-direttiva], id-dispożizzjonijiet [tagħha] ma jistgħux jiġu interpretati b’mod restrittiv u m’għandhomx, f’kull każ, jiġu pprivati mill-effett utli tagħhom” (45). F’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja, ikkunsidrat fl-aħħar nett li “bl-ebda mod ma jirriżulta mill-Artikolu 5 [tad-Direttiva 2004/38] li d-dritt ta’ dħul ta’ membri tal-familja taċ‑ċittadini tal-Unjoni li ma jkunux ċittadini ta’ Stat Membru għandu jkun limitat għall-Istati Membri l-oħra għajr l-Istat Membru ta’ oriġini taċ-ċittadin tal-Unjoni”.
68. F’dan ir-rigward, jiena tal-fehma li d-Direttiva 2004/38 għandha tapplika għal ċittadini ta’ Stati terzi, membri tal-familja ta’ ċittadin tal‑Unjoni, fis-sens tal-Artikolu 2(2) ta’ din id-direttiva, meta, wara l‑eżerċizzju minn qabel tad-dritt ta’ moviment liberu miċ-ċittadin tal‑Unjoni u wara li jkun irrisjeda b’mod effettiv fi Stat Membru ieħor, iċ-ċittadin u l-membri tal-familja tiegħu jmorru fl-Istat Membru li tiegħu ċ-ċittadin għandu n-nazzjonalità.
69. F’dan il-każ, il-kwistjoni li tqum hija dik dwar jekk, il-fatt li t‑tifla ta’ H. C. Chavez-Vilchez għamlet użu mid-dritt tagħha ta’ moviment liberu billi rrisjediet flimkien mal-ġenituri tagħha fil‑Ġermanja, Stat Membru fejn missierha jirrisjedi u jeżerċita attività għal rasu, jippermettilhiex li tibbenefika hija stess u ommha mill‑protezzjoni tad-Direttiva 2004/38 meta tirritorna lura fil-Pajjiżi l‑Baxxi, Stat Membru li tiegħu għandha n-nazzjonalità.
70. Fil-fehma tiegħi, ir-risposta hija affermattiva.
71. Ċertament, bid-differenza għal H. P. McCarthy (46), li hija wkoll ċittadina ta’ Stat terz u membru tal-familja ta’ ċittadin tal-Unjoni, li kellha permess ta’ residenza validu maħruġ mill-awtoritajiet ta’ Stat Membru, skont l-Artikolu 10 tad-Direttiva 2004/38, mid-deċiżjoni tar‑rinviju ma jirriżultax li H. C. Chavez-Vilchez kellha, fil-mument tad‑dħul tagħha fit-territorju Olandiż, dokument tal-ivvjaġġar fis-sens tal-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva. Madankollu, jidhirli li interpretazzjoni magħquda tal-Artikolu 5(1) u (4) tad-Direttiva 2004/38 kienet tippermetti lil H. C. Chavez-Vilchez li tibbenefika mid-dritt tad-dħul u ta’ residenza għal żmien qasir fit-territorju tar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi. Fil-fatt, l‑Artikolu 5(4) ta’ din l-istess direttiva jipprovdi li “[m]eta ċittadin ta’ l‑Unjoni, jew membru tal-familja li mhux ċittadin ta’ Stat Membru, m’għandux id-dokumenti ta’ vjaġġar neċessarji jew, jekk meħtieġ, il‑visas neċessarji, l-Istat Membru kkonċernat, qabel ma jibgħathom lura, għandu jagħti lil dawn il-persuni kull opportunità raġonevoli biex jiksbu jew iġibu d-dokumenti neċessarji f’perjodu ta’ żmien raġonevoli jew inkella jistgħu juru jew jiċċertifikaw b’mezzi oħra li huma koperti mid-dritt ta’ moviment liberu u residenza”.
72. B’hekk, bħala ċittadina tal-Unjoni ta’ età żgħira, li ċċirkulat fi ħdan l‑Unjoni (47) u li rritornat, minħabba ċirkustanzi xejn feliċi (48), fl-Istat Membru li tiegħu għandha n-nazzjonalità, it-tifla ta’ H. C. Chavez-Vilchez kellha tibbenefika mill-applikazzjoni tal-Artikolu 21(1) TFUE u tal-Artikolu 5(1) u (4) tad-Direttiva 2004/38, u għalhekk, minn dritt ta’ dħul u ta’ residenza għal żmien qasir li jippermetti lil din tal-aħħar, li effettivament għandha l-kustodja tagħha, li ssib xogħol li jagħtiha l-possibbiltà li jkollha riżorsi suffiċjenti sabiex ma ssirx piż fuq is-sistema ta’ assistenza soċjali tar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi (49).
73. Fil-każ fejn axxendent, ċittadin ta’ Stat terz, ma jirnexxilux, matul il-perijodu ta’ tliet xhur previst fl-Artikolu 6 tad‑Direttiva 2004/38, jikseb riżorsi suffiċjenti sabiex jibbenefika mill‑protezzjoni ta’ din l-istess direttiva, jiena tal-fehma li l‑Artikolu 21 TFUE ma jipprekludix li jiġi rrifjutat dritt ta’ residenza lil dan l-axxendent, minkejja li għandu l-kustodja effettiva ta’ wild ta’ età żgħira, ċittadin tal-Unjoni, li jirrisjedi miegħu.
74. F’dan il-każ, għandha madankollu tiġi eżaminata s-sitwazzjoni tal-wild ċittadin tal-Unjoni u tal-axxendent tiegħu ċittadin ta’ Stat terz fid-dawl tal-Artikolu 20 TFUE. Madankollu, kif diġà ssemma, H. C. Chavez-Vilchez kisbet reċentement permess ta’ residenza fil‑Pajjiżi l-Baxxi abbażi tal-Artikolu 8 tal-KEDB. Konsegwentement, jidhirli li huwa neċessarju li jiġi vverifikat jekk, fid-dawl tal‑Artikolu 20 TFUE “dritt ta’ residenza jistax madankollu jingħatalha, fuq bażi eċċezzjonali, fuq il-bażi ta’ preġudizzju lill-effettività taċ‑ċittadinanza tal-Unjoni li minnha [tgawdi t-tifla] tal-parti kkonċernata, peress li, bħala konsegwenza ta’ tali rifjut, [din it-tifla tiġi obblifata], fil-fatt, li [titlaq] mit-territorju tal-Unjoni kkunsidrat fl-intier tiegħu, b’mod li [tiġi] mċaħħda mit-tgawdija effettiva tas-sustanza tad-drittijiet mogħtija minn dan l-istatus” (50).
2. Fuq l-effett tal-eżerċizzju tal-libertà ta’ moviment mit-tifla ta’ Y. R. L. Wip
75. Waqt is-seduta r-rappreżentant ta’ Y. R. L. Wip kif ukoll il-Gvern Olandiż ikkonfermaw li hija u t-tifla tagħha jirrisjedu attwalment fil‑Belġju, fejn Y. R. L. Wip kisbet permess ta’ residenza u taħdem. Għalhekk huwa ċar li t-tifla tagħha għamlet użu mil-libertà ta’ moviment bħala ċittadina tal-Unjoni fi Stat Membru ieħor li ma huwiex dak li tiegħu għandha n-nazzjonalità u, għalhekk, l-Artikolu 3(1) tad‑Direttiva 2004/38 japplika għall-każ ta’ Y. R. L. Wip, bħala membru tal‑familja li jakkumpanjaha. Fil-fatt, fil-kwalità tagħha ta’ ċittadina Olandiża u, għalhekk, ta’ ċittadina tal-Unjoni, it-tifla ta’ Y. R. L. Wip għandha d-dritt li tipprevalixxi mill-Artikolu 21(1) TFUE. Dan l‑artikolu tat-Trattat u d-Direttiva 2004/38 jagħtuha, fil-prinċipju, dritt ta’ residenza fl-Istat Membru ospitanti, f’dan il-każ ir-Renju tal-Belġju.
76. F’dan ir-rigward, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li “r-rifjut li ġenitur, ċittadin ta’ Stat Membru jew ta’ Stat terz, li għandu effettivament il-kustodja ta’ ċittadin tal-Unjoni li huwa minuri, jitħalla jirrisjedi ma’ dan iċ-ċittadin fl-Istat Membru ospitanti jċaħħad minn kull effettività d-dritt ta’ residenza ta’ dan tal-aħħar, peress illi t-tgawdija tad-dritt ta’ residenza minn wild ta’ età żgħira timplika neċessarjament li dan il-wild ikollu d-dritt li jkun akkumpanjat mill-persuna li tiżgura effettivament il-kustodja tiegħu u, għalhekk, li din il-persuna tkun fil-pożizzjoni li tirrisjedi miegħu fl-Istat Membru ospitanti matul din ir-residenza” (51). Dan id-dritt ta’ residenza taċ‑ċittadini tal-Unjoni fit-territorju ta’ Stat Membru ieħor huwa madankollu rrikonoxxut bla ħsara għal-limitazzjonijiet u kundizzjonijiet previsti mit-Trattat u mid-dispożizzjonijiet adottati sabiex jagħtuh effett (52). F’dan ir-rigward, infakkar li l-applikazzjoni ta’ dawn il‑limitazzjonijiet u kundizzjonijiet għandha ssir b’konformità mal-limiti imposti mid-dritt tal-Unjoni u skont il-prinċipji ġenerali ta’ dan id‑dritt (53), b’mod partikolari, fil-fehma tiegħi, tal-prinċipju tal-aħjar interess tat-tfal.
77. Madankollu, ladarba Y. R. L. Wip kisbet permess ta’ residenza u għandha impjieg fil-Belġju, hija l-qorti tar-rinviju li għand tivverifika jekk, it-tifla tagħha, ċittadina tal-Unjoni, tistax tkun obbligata, bħala regola, fir-realtà, titlaq mit-territorju tal-Unjoni kollu, u b’hekk tkun imċaħħda mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet mogħtija minn din iċ-ċittadinanza tagħha. Konsegwentement, bħal fil-każ ta’ H. C. Chavez-Vilchez (li kisbet permess ta’ residenza fil-Pajjiżi l-Baxxi) u t-tifla tagħha, ma jidhirlix li huwa neċessarju li tiġi analizzata din is‑sitwazzjoni fid-dawl tal-Artikolu 20 TFUE.
C – Eżami tas-sitwazzjonijiet tat-tfal li dejjem baqgħu jirrisjedu fl‑Istat Membru ta’ nazzjonalità tagħhom, flimkien ma’ ommijiethom li għandhom il-kustodja effettiva, mill-perspettiva tal-Artikolu 20 TFUE
1. L-ewwel u t-tieni domanda preliminari
78. Permezz tal-ewwel u t-tieni domanda preliminari tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tixtieq, essenzjalment, tkun taf jekk l-Artikolu 20 TFUE jipprekludix li Stat Membru jirrifjuta lil ġenitur ċittadin ta’ Stat terz (54), li għandu l-kustodja effettiva tal-wild ta’ età żgħira tiegħu, ċittadin tal-Unjoni, ir-residenza fl-Istat Membru ta’ residenza ta’ dan tal-aħħar li tiegħu għandu n-nazzjonalità, meta ma jintweriex li l-ġenitur l-ieħor, li huwa ċittadin ta’ dan l-istess Stat Membru, jista’ jassumi l-kustodja effettiva tal-wild.
79. Sabiex tingħata risposta għal dawn id-domandi, għandu jiġi ddeterminat jekk, fid-dawl tal-Artikolu 20 TFUE u tal-ġurisprudenza tal‑Qorti tal-Ġustizzja, tali sitwazzjoni taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni.
a) Iċ-ċittadinanza tal-Unjoni: l-istatus fundamentali taċ-ċittadini tal‑Unjoni
80. Fl-1 ta’ Novembru 2016 iċ-ċittadinanza tal-Unjoni ser tagħlaq l‑età ta’ tlieta u għoxrin sena (55). Imwielda fl-1992 mal-iffirmar tat‑Trattat ta’ Maastricht, din hija intiża sabiex tikkontribwixxi sabiex iċ-ċittadini tal-Istati Membru jkunu jistgħu jidentifikaw ruħhom mal-Unjoni (56). Bħala status fundamentali taċ-ċittadini tal-Unjoni, iċ-ċittadinanza tal‑Unjoni tinkludi, b’mod partikolari għall-ġenerazzjonijiet ġodda, il-possibbiltà li jibnu Ewropa li fiha ċ-ċittadini kollha jistgħu, bħala bnedmin, jiċċirkulaw, jirrisjedu, jaħdmu, jistudjaw, jipprovdu servizz jew jistabbilixxu ruħhom fi Stat Membru ieħor, jipprosperaw, jiżżewġu jew jagħżlu komunità ta’ ħajja analoga, joħolqu, jekk jixtiequ, familja, u jgħixu fil-paċi (57) u fis-sigurtà.
81. Għalhekk, iċ-ċittadinanza tal-Unjoni tilleġittima l-proċess ta’ integrazzjoni Ewropea billi ssaħħaħ il-parteċipazzjoni tagħhom bħala ċittadini. Din il-leġittimazzjoni ġiet ivvalorizzata fil-Qorti tal‑Ġustizzja, mill-Avukati Ġenerali tagħha, sa mill-introduzzjoni taċ-ċittadinanza tal‑Unjoni. B’mod partikolari, l-Avukat Ġenerali Lenz innota, fl-1994, li “[l]-istabbiliment ta’ ċittadinanza tal-Unjoni jqajjem it-tama ta’ ugwaljanza taċ-ċittadini tal-Unjoni, tal-inqas quddiem id-dritt Komunitarju” (58).
82. Sentejn wara, fl-1996, l-Avukat Ġenerali Léger, filwaqt li rrefera għar-rikonoxximent ta’ tali ċittadinanza, indirizza lill-Qorti tal‑Ġustizzja fit-termini li ġejjin: “[din iċ-ċittadinanza] għandha valur emblematiku u probabbilment hija waħda mill-avvanzi tal-kostruzzjoni Ewropea li l-iktar ġibdet l-attenzjoni tal-opinjoni pubblika. Ċertament, dan il-kunċett jiġbor fil-fatt aspetti diġà akkwistati, fil-maġġor parti tagħhom, mill-iżvilupp tad-dritt Komunitarju, u għalhekk huwa konsolidazzjoni tal-acquis Komunitarju. Iżda intom tridu tagħtuh is‑sinjifikattiv tiegħu kollu. Madankollu jekk jiġu dedotti l-konsegwenzi kollha marbuta ma’ dan il-kunċett, iċ-ċittadini tal-Unjoni kollha, tkun xi tkun in-nazzjonalità tagħhom, għandhom igawdu eżattament mill-istess drittijiet u għandhom ikunu suġġetti għall-istess dmirijiet” (59).
83. F’dan is-sens, l-Avukat Ġenerali Ruiz-Jarabo Colomer innota, sena wara, li “[l]-ħolqien ta’ ċittadinanza tal-Unjoni, li […] għal dawk li jipposjeduha hija korollarja għad-dritt ta’ moviment liberu fit-territorju tal-Istati Membri kollha, tirrapreżenta progress kwalitattiv konsiderevoli peress li, bħalma tosserva l-Kummissjoni għal użu tajjeb, hija tillibera din il-libertà ta’ moviment mill-elementi funzjonali jew instrumetali tagħha (peress li ma hijiex iktar marbuta mal-eżerċizzju ta’ attività ekonomika jew mal-implementazzjoni tas-suq intern) u peress ukoll li tgħolli l-livell ta’ dan id-dritt proprju u indipendenti, inerenti għall-istatus politiku taċ-ċittadini tal-Unjoni” (60).
84. Minn dakinhar ’l hawn, iċ-ċittadinanza tal-Unjoni saret effettiva b’mod progressiv permezz ta’ xogħol ġurisprudenzjali vast imwettaq mill-Qorti tal-Ġustizzja b’kooperazzjoni stretta mal-qrati nazzjonali fil‑kuntest tal-proċedura preliminari (61). F’din il-linja ġurisprudenzjali jaqgħu l-ewwel u t-tieni domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju. Dawn jirrigwardaw, essenzjalment, l-interpretazzjoni tal‑Artikolu 20 TFUE fid-dawl tas-sentenzi Ruiz Zambrano (62) u Dereci et (63) f’sitwazzjonijiet, bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, fejn ma huwiex stabbilit li l-ġenitur, li huwa ċittadin tal-Istat Membru li tiegħu l-wild għandu n-nazzjonalità u li fih huwa dejjem irrisjeda, jistax jieħu ħsieb it-tifel fil-każ ta’ eventwali tkeċċija tal-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz.
b) Fuq in-natura partikolari tas-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali
85. F’dan il-każ (64), fir-rigward tat-tfal ta’ età żgħira ta’ P. Pinas (65), U. Nikolic, X. V. García Pérez, J. Uwituze, I. O. Enowassam u A. E. Gerrero Chavez, peress li dawn qatt ma għamlu użu mid-dritt tagħhom ta’ moviment liberu u dejjem baqgħu jirrisjedu fl-Istat Membru li tiegħu għandhom in-nazzjonalità, nikkonstata li ma jaqgħux fil-kunċett ta’ “benefiċjarju” fis-sens tal-Artikolu 3(1) tad‑Direttiva 2004/38, b’tali mod li din id-direttiva ma tapplika la għalihom u lanqas għal ommijiethom.
86. Mill-banda l-oħra, nistgħu nikkunsidraw li s-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal‑Artikolu 20 TFUE?
87. F’dan ir-rigward, infakkar li, fis-sentenza Ruiz Zambrano, il‑Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 20 TFUE jipprekludi miżuri nazzjonali li għandhom l-effett li jċaħħdu liċ-ċittadini tal-Unjoni mit‑tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet mogħtija mill-istatus tagħhom (66). Skont il-prinċipji stabbiliti f’din is-sentenza, din il‑protezzjoni tad-dritt tal-Unjoni tapplika fil-kawża inkwistjoni fil‑kawża prinċipali peress li t-tfal ta’ P. Pinas, U. Nikolic, X. V. García Pérez, J. Uwituze, I. O. Enowassam u A. E. Gerrero Chavez jistgħu, fin‑nuqqas ta’ dritt ta’ residenza dderivat għall-ommijiethom, li għandhom il-kustodja esklużiva tagħhom, ikunu obbligati, fir-realtà, jakkumpanjawhom, u għalhekk jitilqu mit-territorju tal-Unjoni “kollu kemm hu”. Fil-fatt, it-tkeċċija eventwali ta’ ommijiethom iċċaħħadhom mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet li jagħtihom l-istatus tagħhom ta’ ċittadini tal-Unjoni. Għalhekk, tali ċaħda tista’ tippreġudika l-effett utli taċ-ċittadinanza tal-Unjoni li huma jgawdu minnha.
88. Issa, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat il-portata tas-sentenza Ruiz Zambrano (67) billi ddeċidiet li din tapplika għal “sitwazzjonijiet partikolari ħafna li fihom, minkejja l-fatt li d-dritt sekondarju ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz ma huwiex applikabbli u li ċ-ċittadin tal-Unjoni kkonċernat ma għamilx użu mil-libertà ta’ moviment tiegħu, dritt ta’ residenza ma jistax, eċċezzjonalment, jiġi miċħud lil ċittadin ta’ pajjiż terz, membru tal-familja tal-imsemmi ċittadin, peress li jkun hemm ksur tal-effett utli taċ-ċittadinanza tal-Unjoni li huwa jgawdi, jekk, bħala konsegwenza ta’ tali rifjut, dan iċ-ċittadin ikun obbligat, fir-realtà, jitlaq mit-territorju tal‑Unjoni kollu, u b’hekk ikun imċaħħad mit-tgawdija effettiva tal‑essenzjal tad-drittijiet mogħtija mill-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni” (68).
89. F’dan il-kuntest, għandu jiġi evalwat, fid-dawl tal‑Artikolu 20 TFUE, jekk sitwazzjonijiet bħal dik fil-kawża prinċipali humiex sitwazzjonijiet partikolari fis-sens tal-ġurisprudenza msemmija iktar 'il fuq.
90. Fil-fehma tiegħi ma hemmx dubju, li l-fatt li dawn it-tfal kollha għandhom in-nazzjonalità ta’ Stat Membru, jiġifieri n-nazzjonalità Olandiża, li l-kriterji ta’ akkwist tagħha, jaqgħu b’mod evidenti, fil‑kompetenza tar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi (69), jimplika li dawn jibbenefikaw mill-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni (70). Għaldaqstant, bħala ċittadini tal‑Unjoni, dawn it-tfal għandhom id-dritt ta’ moviment u ta’ residenza libera fit-territorju tal-Unjoni, u kull limitazzjoni għal dan id-dritt taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni (71).
91. Konsegwentement, bħala regola, jidhirli li mill-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li s-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkostitwixxu sitwazzjonijiet partikolari fis-sens tal-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Ruiz Zambrano (72). Fil-fatt, dawn is-sitwazzjonijiet jistgħu jwasslu li t-tfal inkwistjoni jkunu mċaħħda mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet mogħtija lilhom mill-istatus ta’ ċittadini tal-Unjoni. Għalhekk jiena nikkunsidra li dawn is-sitwazzjonijiet jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal‑Unjoni.
92. F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu għalhekk jiġi ddeterminat jekk id‑deċiżjonijiet nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkostitwixxux interferenza mad-dritt ta’ residenza li minnu jgawdu t‑tfal ikkonċernati u jekk din tistax tkun iġġustifikata.
93. Għalija huwa ċar li teżisti interferenza potenzjali mad-drittijiet tat-tfal ikkonċernati, ċittadini tal-Unjoni, jekk, bħala riżultat tar-rifjut ta’ permess ta’ residenza ta’ ommijiethom, dawn it-tfal ikunu kostretti jitilqu, fir-realtà, mit-territorju tal-Unjoni kollu. Iżda, fiċ-ċirkustanzi partikolari tas-sitwazzjonijiet inkwistjoni, din l-interferenza hija ammissibbli jew le?
c) Fuq l-osservanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità u fuq il-grad ta’ dipendenza bejn il-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz u l-wild ċittadin tal‑Unjoni
94. Il-kwistjoni preliminari li tqum hija dwar jekk il-preżenza waħedha tal-missier ċittadin Olandiż fil-Pajjiżi l-Baxxi (73) tipprevjenix b’mod sistematiku li l-wild ċittadin tal-Unjoni jibbenefika mill‑protezzjoni tal-Artikolu 20 TFUE, kif interpretat mill‑ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja.
95. Fl-opinjoni tiegħi, il-preżenza waħedha tal-missier ċittadin Olandiż fil-Pajjiżi l-Baxxi ma tistax, fiha nnifisha, tiġġustifika d‑deċiżjonijiet nazzjonali fil-kawżi prinċipali u lanqas tikkontesta l‑kriterju taċ-“ċaħda tat-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet li jirriżultaw mill-istatus ta’ ċittadin” mingħajr ma l-qorti tar-rinviju tivverifika jekk id-deċiżjonijiet nazzjonali inkwistjoni josservawx il‑prinċipju ta’ proporzjonalità, b’mod partikolari għal dak li jirrigwarda l-konsegwenzi tagħhom fuq is-sitwazzjonijiet tat-tfal tar-rikorrenti fil‑kawża prinċipali, ċittadini tal-Unjoni fid-dawl tad-dritt tal-Unjoni (74).
96. Fil-kuntest tal-osservanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità, huma kkonċernati diversi interessi, jiġifieri, l-interessi nazzjonali fil-qasam tal-immigrazzjoni (75), id-drittijiet taċ-ċittadini tal-Unjoni, l-aħjar interess tat-tfal u d-drittijiet li jaqgħu fil-qasam tad-dritt nazzjonali tal-familja, bħalma huwa l-każ b’mod partikolari tad-dritt tal-kustodja.
97. B’hekk, għall-finijiet ta’ verifika tal-osservanza tal-prinċipju ta’ proporzjonalità mid-deċiżjonijiet nazzjonali inkwistjoni, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni diversi elementi, bl-iktar waħda importanti jkun, fl-opinjoni tiegħi, il-grad ta’ dipendenza bejn il-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz u l-wild ċittadin tal-Unjoni.
98. F’dan ir-rigward, huwa essenzjali li jiġi stabbilit min għandu r‑“responsabbiltà legali, finanzjarja jew affettiva” (76). Fil-fatt, kif diġà ddeċidiet il-Qorti tal-Ġustizzja, “hija r-relazzjoni ta’ dipendenza bejn iċ-ċittadin tal-Unjoni ta’ età żgħira u ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz li jiġi rrifjutat d-dritt ta’ residenza li tista’ tpoġġi f’dubju l-effettività taċ‑ċittadinanza tal-Unjoni peress li hija din id-dipendenza li twassal sabiex iċ-ċittadin tal-Unjoni jsib ruħu obbligat, de facto, jitlaq mhux biss mit-territorju tal-Istat Membru li tiegħu huwa ċittadin iżda wkoll mit-territorju tal-Unjoni kollu kemm hu, bħala konsegwenza ta’ tali deċiżjoni ta’ rifjut” (77).
99. Mingħajr ħsara għal din il-verifika li għandha ssir mill-qorti tar‑rinviju, mill-proċess tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li din ir‑relazzjoni ta’ dipendenza teżisti bejn it-tfal ċittadini tal-Unjoni kkonċernati u l-ommijiet rispettivi tagħhom ċittadini ta’ Stat terz (78).
100. Barra minn hekk, fil-kuntest tal-ibbilanċjar tal-interessi inkwistjoni, u sa fejn is-sitwazzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-qorti tar-rinviju għandha tieħu inkunsiderazzjoni, ukoll, id-drittijiet fundamentali li l‑Qorti tal-Ġustizzja tiżgura l-osservanza tagħhom, b’mod partikolari d‑dritt tar-rispett tal-ħajja tal-familja, kif stabbilit fl-Artikolu 7 tal-Karta, fejn dan l-artikolu għandu jinqara flimkien mal-obbligu li jittieħed inkunsiderazzjoni l-aħjar interess tat-tfal, irrikonoxxut fl-Artikolu 24(2) tal-Karta (79).
101. F’dan il-kuntest, jidhirli li huwa rilevanti li jiġi mistoqsi jekk huwiex konformi mad-dritt tal-Unjoni li d-dritt ta’ residenza b’mod liberu fit-territorju tal-Unjoni tal-wild ċittadin tal-Unjoni jiġi limitat, abbażi biss ta’ kunsiderazzjonijiet bħall-fatt li ma huwiex stabbilit li l‑missier jista’ jieħu ħsieb il-wild jekk ikun totalment taħt ir‑responsabbiltà tiegħu, peress li tali kunsiderazzjoni hija ekwivalenti wkoll għal dikjarazzjoni li lanqas ma ġie stabbilit jekk huwa jistax jassumi l-kustodja tal-wild! F’dan ir-rigward, jidhirli li huwa importanti li jiġi nnotat li l-qorti tar-rinviju tispjega li, f’dan il-każ, ma ġiex ikkonstatat li tibdil fl-għoti tad-dritt tal-kustodja għadu possibbli (80).
102. Għalhekk jiena nasal għall-konklużjoni li, f’sitwazzjonijiet bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, huwa sproporzjonat li jiġi rrifjutat, b’mod awtomatiku u abbażi biss tal-preżenza tal-missier ċittadin tal-Unjoni fl-Istat Membru kkonċernat, dritt ta’ residenza dderivat lill-ommijiet, ċittadini ta’ Stat terz, tat-tfal ta’ età żgħira ċittadini tal‑Unjoni. Infakkar li kull ġustifikazzjoni għal deroga mid-dritt ta’ residenza taċ-ċittadini tal-Unjoni “[għandha] tiftiehem b’mod strett u l‑portata tagħha ma tistax tkun iddeterminata unilateralment mill-Istati Membri mingħajr kontroll tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni” (81).
d) Konklużjoni intermedjarja
103. L-Artikolu 20 TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi Stat Membru milli jirrifjuta lil ġenitur ċittadin ta’ Stat terz, li għandu l-kustodja effettiva tal-wild ta’ età żgħira tiegħu, ċittadin tal-Unjoni, ir-residenza fl-Istat Membru ta’ residenza ta’ dan tal-aħħar li tiegħu għandu n-nazzjonalità, sa fejn tali deċiżjonijiet iċaħħdu l-imsemmi wild mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet marbuta mal-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni, meta ma jintweriex li l-ġenitur l-ieħor, li huwa ċittadin ta’ dan l-istess Stat Membru, jista’ jassumi waħdu l-kustodja effettiva tal-wild. F’dan ir-rigward, ma huwiex biżżejjed li jintwera li ma huwiex eskluż li dan il-ġenitur l-ieħor jista’ jkun f’pożizzjoni li jieħu ħsieb il-wild b’mod konkret.
2. Fuq it-tielet domanda preliminari
104. It-tielet domanda preliminari tirrigwarda l-oneru tal-prova tad-dipendenza effettiva tal-wild ċittadin tal-Unjoni fir-rigward tal-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz.
105. Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li ċ-Ċirkulari dwar il-barranin, li l-korpi Olandiżi responsabbli mill-ħlas ta’ għajnuna u tal-allowances jieħdu inkunsiderazzjoni, tipprovdi li l-oneru tal-prova sabiex jintwera li l-ġenitur Olandiż ma jistax jieħu ħsieb b’mod konkret tal-wild jaqa’ fuq il-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz. Dan tal-aħħar għandu juri li ostakoli oġġettivi jipprekludu lill-ġenitur ċittadin tal-Unjoni milli jieħu ħsieb il-wild sabiex jiġi kkunsidrat li l-wild huwa dipendenti fuq il-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz sal-punt li jkollu jitlaq, fil-fatt, mit-territorju tal‑Unjoni jekk id-dritt ta’ residenza jiġi rrifjutat lil dan il-ġenitur.
106. Il-qorti tar-rinviju tistaqsi, f’dan ir-rigward, jekk din id‑dispożizzjoni taċ-Ċirkulari dwar il-barranin tikkorrispondix għal interpretazzjoni wisq restrittiva tas-sentenza Ruiz Zambrano (82).
107. Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, il-Gvern Olandiż enfasizza li l-oneru tal-prova huwa fuq l-applikanti għal permess ta’ residenza, skont ir-regola ġenerali li tipprovdi li kull min igawdi minn xi drittijiet jew konsegwenzi ta’ dawn id-drittijiet għandu jistabbilixxi li dawn id-drittijiet japplikaw fis-sitwazzjoni tiegħu.
108. Jien tal-opinjoni li, fi-każ fejn parti targumenta li s-sitwazzjoni tagħha taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 20 TFUE, huma l‑awtoritajiet nazzjonali ta’ Stat Membru li għandhom jiddeterminaw ex officio jekk il-kundizzjonijiet għall-applikazzjoni ta’ dawn id-dispożizzjonijiet humiex issodisfatti jew le.
109. Fil-kuntest tal-evalwazzjoni mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti tal-kundizzjonijiet neċessarji sabiex ċittadin ta’ Stat terz, ġenitur ta’ wild ċittadin tal-Unjoni, ikun jista’ jibbenefika minn permess ta’ residenza, huwa ċar li dawn l-awtoritajiet għandhom quddiemhom, min‑naħa, kwistjonijiet direttament marbuta mal-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni tal-wild u, min-naħa l-oħra, kwistjonijiet marbuta strettament mad-dritt nazzjonali tal-familja.
110. Fir-rigward tal-kwistjonijiet dwar l-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni tal-wild ikkonċernat, il-kwistjoni tat-tqassim tal-oneru tal-prova ma għandux inaqqas l-effett utli tad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni. B’hekk, jidhirli li l-applikazzjoni stretta tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni dwar l-oneru tal-prova tista’ tikkomprometti l-effett utli tal‑Artikolu 20 TFUE.
111. Għal dik li hija l-evalwazzjoni tal-aspetti tad-dritt nazzjonali tal‑familja, peress li sitwazzjonijiet bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, l‑awtoritajiet nazzjonali kompetenti, billi jieħdu inkunsiderazzjoni l‑prinċipji ta’ proporzjonalità u tal-aħjar interess tal-wild, għandhom iqajmu ex officio l-kwistjoni preliminari dwar jekk il-kustodja tal-wild tistax tkun assunta mill-ġenitur l-ieħor, ċittadin tal-Istat Membru li l‑wild għandu n-nazzjonalità tiegħu u għalhekk huwa ċittadin tal‑Unjoni.
112. Barra minn hekk, jidhirli li huwa kuntrarju għall-effett utli tal‑Artikolu 20 TFUE u għall-prinċipji ġenerali tad-dritt, b’mod partikolari għall-prinċipju ta’ proporzjonalità, li l-ġenitur ċittadin ta’ Stat terz ikun obbligat jassumi l-kustodja effettiva tal-wild, f’dan il-każ l-omm, jippreżenta rikors kontra l-interessi proprji tiegħu u, potenzjalment, l-interessi tal-wild! Fil-fatt, għandu jiġi enfasizzat li tali rikors għandu l-għan li jitlob li l-kustodja tkun ittrasferita lill-ġenitur l‑ieħor sabiex jiġi ppruvat li l-missier Olandiż ma jistax jieħu ħsieb b’mod konkret il-wild, u għaldaqstant, sabiex jiġi aċċettat li l-wild huwa f’dan il-punt dipendenti fuq ommu u ser ikun obbligat, fil-fatt, jitlaq mit-territorju tal-Unjoni jekk id-dritt ta’ residenza ta’ din tal-aħħar jiġi rrifjutat (83).
113. Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet, jiena nipproponi lill‑Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għat-tielet domanda fis-sens li huma l‑awtoritajiet kompetenti tal-Istat Membru li għandhom iqajmu ex officio u jistabbilixxu l-fatt li l-kustodja effettiva tal-wild tista’ tkun assunta mill-ġenitur l-ieħor. Huma dawn l-awtoritajiet li għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi kollha tal-każ, fl-osservanza tal-prinċipji ta’ proporzjonalità u tal-aħjar interess tal-wild.
VI – Konklużjoni
114. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mis-Centrale Raad van Beroep (qorti tal-appell fil-qasam tas-sigurtà soċjali u tas-servizz pubbliku, il-Pajjiżi l-Baxxi) kif ġej:
1) L-Artikolu 20 TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi Stat Membru milli jirrifjuta lil ġenitur ċittadin ta’ Stat terz, li għandu l-kustodja effettiva tal-wild ta’ età żgħira tiegħu, ċittadin tal-Unjoni, ir‑residenza fl-Istat Membru ta’ residenza ta’ dan tal-aħħar li tiegħu għandu n-nazzjonalità, sa fejn tali deċiżjonijiet iċaħħdu lill‑imsemmi wild mit-tgawdija effettiva tal-essenzjal tad-drittijiet marbuta mal-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni, meta ma jintweriex li l‑ġenitur l-ieħor, li huwa ċittadin ta’ dan l-istess Stat Membru, jista’ jassumi waħdu l-kustodja effettiva tal-wild. F’dan ir‑rigward, ma huwiex biżżejjed li jintwera li ma huwiex eskluż li dan l-ġenitur l-ieħor jista’ jkun f’pożizzjoni li jieħu ħsieb il-wild b’mod konkret.
2) Huma l-awtoritajiet kompetenti tal-Istat Membru li għandhom iqajmu ex officio u jistabbilixxu l-fatt li l-kustodja effettiva tal‑wild tista’ tkun assunta mill-ġenitur l-ieħor. Huma dawn l‑awtoritajiet li għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi tal-każ, fl-osservanza tal-prinċipji ta’ proporzjonalità u tal-aħjar interess tal-wild.