WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(trzecia izba)
z dnia 6 maja 2009 r.
Sprawa F-137/07
Giovanni Sergio i in.
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Służba publiczna – Prawa i obowiązki – Wolność związkowa – Protokół porozumienia między Komisją i organizacjami związkowymi i zawodowymi – Indywidualne decyzje o oddelegowaniu/zwolnieniu ze świadczenia pracy na podstawie protokołu – Akt niekorzystny – Legitymacja procesowa – Urzędnik działający we własnym imieniu, a nie na rzecz organizacji związkowej – Niedopuszczalność – Doręczenie odmownego rozstrzygnięcia w przedmiocie zażalenia adwokatowi skarżących – Początek biegu terminu do wniesienia skargi
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której G. Sergio i czterech innych urzędników Komisji żądają po pierwsze, stwierdzenia nieważności Protokołu porozumienia między organizacjami związkowymi i zawodowymi (organisations sydnicales et professionnelles, OSP) a Dyrekcją Generalną do spraw Personelu i Administracji Komisji w sprawie alokacji środków na reprezentację personelu za 2006 r., po drugie, stwierdzenia nieważności indywidualnych decyzji dotyczących zwolnienia ze świadczenia pracy dla reprezentantów związków zawodowych Alliance i Federacja Europejskiej Służby Publicznej na podstawie protokołu z 2006 r. oraz zasad reprezentatywności OSP, po trzecie, stwierdzenia nieważności decyzji dyrektora generalnego Dyrekcji Generalnej do spraw Personelu i Administracji z dnia 14 listopada 2006 r. w sprawie przywrócenia do pracy pana Marqueza-Garcii w jego dyrekcji generalnej; ponadto żądają zasądzenia od Komisji na rzecz każdego z nich symbolicznego 1 EUR tytułem naprawienia krzywdy i uszczerbku o charakterze politycznym doznanych przez nich jako reprezentantów Union syndicale fédérale oraz krzywdy i uszczerbku na karierze doznanych przez nich jako urzędników lub pracowników.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżący pokrywają koszty postępowania.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Porozumienie pomiędzy instytucją a organizacjami związkowymi i zawodowymi dotyczące przyznania tym organizacjom przywilejów na podstawie ich reprezentatywności – Wyłączenie – Odmowna decyzja w przedmiocie oddelegowania do celów związkowych urzędnika wyznaczonego przez jedną z organizacji na podstawie porozumienia – Zaliczenie
(art. 230 WE, 236 WE; regulamin pracowniczy, art. 10c, 24b, 90, 91)
2. Urzędnicy – Prawa i obowiązki – Prawo związkowe – Granice – Obowiązek przyznania przedstawicielom związkowym przez administrację trwałych i stałych zwolnień ze świadczenia pracy w swoich jednostkach organizacyjnych – Brak
(regulamin pracowniczy, art. 24b)
3. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez członka organizacji związkowej czy zawodowej – Żądania mające na celu stwierdzenie nieważności decyzji przyznających „oddelegowanie do celów związkowych” członkom innej organizacji
(regulamin pracowniczy, art. 24b, 90, 91)
4. Urzędnicy – Skarga – Interes prawny – Ograniczona swoboda administracji – Decyzja o przywróceniu urzędnika, który korzystał z oddelegowania do celów związkowych, lecz nie był już wyznaczony przez swoją organizację związkową, do jego jednostki organizacyjnej – Niedopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 91)
5. Urzędnicy – Skarga – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu – Zażalenie złożone przez adwokata lub radcę prawnego w imieniu kilku urzędników
(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 19 akapity trzeci, czwarty, załącznik I, art. 7 ust. 1; regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
1. Porozumienie pomiędzy instytucją a organizacjami związkowymi i zawodowymi dotyczące przyznania tym organizacjom przywilejów na podstawie ich reprezentatywności, takich jak możliwość korzystania z „oddelegowania do celów związkowych”, przyznanie środków i udostępnienie personelu zewnętrznego, ma na celu jedynie uregulowanie zbiorowych stosunków pracy między administracją a tymi organizacjami w tym znaczeniu, że nie sytuuje się w sferze indywidualnych stosunków pracy między instytucją a urzędnikiem, lecz w kontekście stosunków między tą instytucją a omawianymi organizacjami. Tym samym, o ile takie porozumienie może szkodzić interesom związanym z działalnością jednej z tych organizacji, o tyle nie może jednak mieć wpływu na indywidualną sytuację urzędników należących do tej organizacji, a zwłaszcza na indywidualne korzystanie z jednego z praw związkowych przyznanych na mocy art. 24b regulaminu pracowniczego lub prawa wynikającego z porozumienia między instytucją a organizacjami związkowymi i zawodowymi.
W rezultacie takie porozumienie nie dotyczy bezpośrednio urzędnika działającego indywidualnie. Dotyczy ono indywidualnie w tym zakresie jedynie organizacji związkowych i zawodowych, a więc tylko one mogą skorzystać z przysługujących im na mocy art. 230 WE środków prawnych celem ochrony swoich własnych interesów związanych z prowadzeniem działalności. Jedynie w przypadku, gdyby osłabienie jednej z tych organizacji wynikające z takiego porozumienia mogło być postrzegane, w świetle swej siły oddziaływania, jako pozbawiające członków tej organizacji zwykłego korzystania z ich praw związkowych, urzędnicy działający indywidualnie mogliby powoływać się na interes prawny wynikający z osłabienia organizacji, do której należą.
Jednakże, w przypadku gdyby jednej z tych organizacji przyznano oddelegowanie na podstawie takiego porozumienia i gdyby celem skorzystania z niego wyznaczyła ona imiennie urzędnika, ewentualna decyzja organu powołującego odmawiająca temu urzędnikowi oddelegowania byłaby niekorzystna dla tego urzędnika i mogłaby tym samym stanowić przedmiot skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez niego na podstawie art. 236 WE, co nie ma miejsca w przypadku samego porozumienia.
(zob. pkt 51, 52, 56, 79, 81–84)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑34/03 Hecq przeciwko Komisji, 6 maja 2004 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑143, II‑639, pkt 46
2. O ile wolność związkowa stanowi ogólną zasadę prawa pracy, która oznacza przede wszystkim, że przedstawiciele związkowi korzystają ze zwolnienia ze świadczenia pracy celem uczestniczenia w uzgodnieniach z instytucjami, o tyle jej treści nie można rozszerzać do tego stopnia, by włączyć do niej obowiązek przyznania przedstawicielom związkowym przez instytucje wspólnotowe trwałych i stałych zwolnień ze świadczenia pracy w ich jednostkach organizacyjnych, celem poświęcenia się zadaniom reprezentacji pracowniczej. Możliwość powoływania się przez urzędnika na indywidualne prawo korzystania z „oddelegowania do celów związkowych”, pozwalające mu na kwestionowanie środka mającego na celu przyznawanie „oddelegowania do celów związkowych”, zależy zatem od przepisów szczególnych przewidujących istnienie takiego prawa.
(zob. pkt 61, 62)
3. Żądania przedstawione w ramach skargi wniesionej przez urzędników należących do organizacji związkowej czy zawodowej, mające na celu stwierdzenie nieważności decyzji przyznających „oddelegowanie do celów związkowych” innym urzędnikom czy pracownikom, należącym do innej tego rodzaju organizacji, muszą zostać odrzucone jako niedopuszczalne. Skoro bowiem takie decyzje nie są kierowane do skarżących, nie zmieniają w sposób oczywisty ich własnej sytuacji jako urzędników czy pracowników. Ponadto takie decyzje nie stanowią ograniczenia indywidualnego korzystania z wolności związkowej, ponieważ nie mają na celu, mimo że skutkują ograniczeniem możliwości skarżących w zakresie uzyskania „oddelegowania do celów związkowych”, wykluczenia co do zasady z korzystania z jakiegokolwiek prawa do takiego oddelegowania. W konsekwencji te decyzje nie wpływają bezpośrednio i indywidualnie na interesy skarżących, zmieniając w istotny sposób ich sytuację prawną jako urzędników czy pracowników.
(zob. pkt 92–95)
4. Instytucja jest zobowiązana przywrócić urzędnika, który nie jest już wyznaczony przez organizację związkową do korzystania z jednego z etatów oddelegowania, przysługujących jej na mocy protokołu dotyczącego alokacji środków dla organizacji związkowych i zawodowych, do jego jednostki organizacyjnej. W rezultacie wszystkie zarzuty pod adresem takiej decyzji o przywróceniu do własnej jednostki organizacyjnej są niedopuszczalne w zakresie, w jakim spełnione są przesłanki ograniczonej swobody administracji, to znaczy brak jest wyznaczenia rozpatrywanego urzędnika przez organizację związkową na podstawie etatu oddelegowania, jakim ta dysponuje. W takim przypadku zainteresowany nie ma bowiem żadnego interesu prawnego w uzyskaniu stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, ponieważ mogłoby to prowadzić jedynie do wydania nowej decyzji, identycznej co do istoty z zaskarżoną decyzją.
(zob. pkt 103, 104)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑99/95 Stott przeciwko Komisji, 12 grudnia 1996 r., Rec. s. II‑2227, pkt 31, 32
5. W przypadku gdy nie ma wątpliwości co do tego, że zażalenie zostało złożone przez adwokata lub radcę prawnego w imieniu urzędników lub pracowników, administracja słusznie może zakładać, że staje się on adresatem decyzji wydanej w odpowiedzi na zażalenie. W braku innych wskazówek przekazanych administracji przed doręczeniem jej odpowiedzi doręczenie adwokatowi lub radcy prawnemu jest zatem równoznaczne z doręczeniem urzędnikom lub pracownikom, których ten reprezentuje, a tym samym rozpoczyna bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi, o którym mowa w art. 91 ust. 2 regulaminu pracowniczego.
W tym względzie, gdy zażalenie składane jest przez adwokata lub radcę prawnego w imieniu kilku urzędników czy pracowników, doręczenie odpowiedzi instytucji temu adwokatowi lub radcy prawnemu stanowi gwarancję w zakresie pewności prawa dla instytucji, lecz również dla adwokata lub radcy prawnego skarżących, który w ten sposób dysponuje jedną datą do celów ustalenia terminu przysługującego mu celem wniesienia ewentualnej skargi w imieniu urzędników czy pracowników, których reprezentuje.
Skarżący nie mogą, celem podniesienia, że ich skarga nie została wniesiona z przekroczeniem terminu, skutecznie powoływać się na przepisy prawa krajowego adwokata czy radcy prawnego dotyczące mandatu, zgodnie z którymi istnienie mandatu pozwalającego adwokatowi czy radcy prawnemu na wniesienie pisma procesowego, a zwłaszcza skargi nie oznacza istnienia mandatu pozwalającego mu na zostanie adresatem odpowiedzi na tę skargę, ponieważ zażalenie w drodze administracyjnej złożone przez urzędnika nie podlega żadnym warunkom formalnym, a przepisy art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego nie zobowiązują do tego, by celem złożenia takiego zażalenia urzędnik był reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego.
Ponadto, o ile w zakresie postępowania sądowego przepisy art. 19 akapity trzeci i czwarty statutu Trybunału Sprawiedliwości, mającego zastosowanie do Sądu do spraw Służby Publicznej na mocy art. 7 ust. 1 załącznika do tego statutu, przewidują, że „strony muszą być reprezentowane przez adwokatów lub radców prawnych [i że jedynie] adwokat lub radca prawny uprawniony do występowania przed sądem państwa członkowskiego lub innego państwa, które jest stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, może reprezentować lub wspomagać stronę przed Trybunałem”, przepisy art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego nie dokonują takiego odesłania do prawa państw członkowskich.
Wreszcie pod rygorem naruszenia zasad jednolitości prawa wspólnotowego oraz równego traktowania urzędników, stosowanie przepisów regulaminu pracowniczego dotyczących uprzedniego zażalenia, z którym urzędnik powinien zwrócić się do organu powołującego przed wniesieniem skargi, nie może zależeć od kwalifikacji pojęcia mandatu w prawie krajowym.
W każdym razie, w sytuacji gdy urzędnicy postanawiają być reprezentowani przez adwokata lub radcę prawnego celem złożenia zażalenia i w braku przekazania administracji dokładnych wskazówek, że ten adwokat czy radca prawny nie jest adresatem odpowiedzi na to zażalenie, to zadaniem tych urzędników jest upewnienie się, biorąc pod uwagę właściwe przepisy prawa krajowego w zakresie mandatu, czy ich adwokat lub radca prawny jest w stanie odebrać odpowiedź na zażalenie, które złożył w ich imieniu.
(zob. pkt 125, 126, 131–134)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑144/07 Efstathopoulos przeciwko Parlamentowi, 9 grudnia 2008 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑0000, II‑A‑1‑0000, pkt 37