Υπόθεση C‑382/21 P
Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO)
κατά
The KaiKai Company Jaeger Wichmann GbR
Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 27ης Φεβρουαρίου 2024
«Αίτηση αναιρέσεως – Διανοητική ιδιοκτησία – Κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα – Συνθήκη συνεργασίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (PCT) – Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου – Σύμβαση των Παρισίων για την προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας – Άρθρο 4 – Κανονισμός (ΕΚ) 6/2002 – Άρθρο 41 – Αίτηση καταχώρισης σχεδίου ή υποδείγματος – Δικαίωμα προτεραιότητας – Διεκδίκηση προτεραιότητας στηριζόμενη σε διεθνή αίτηση η οποία κατατέθηκε δυνάμει της PCT – Προθεσμία – Ερμηνεία σύμφωνη με το άρθρο 4 της εν λόγω σύμβασης – Όρια»
1. Διεθνείς συμφωνίες – Σύμβαση των Παρισίων για την προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας – Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (TRIPS) – Άμεσο αποτέλεσμα – Δεν υφίσταται – Σύμφωνη ερμηνεία – Όρια
(Συμφωνία TRIPS, άρθρο 2 § 1)
(βλ. σκέψεις 59-64, 68, 70, 74)
2. Κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα – Αίτηση καταχώρισης – Δικαίωμα προτεραιότητας – Οι επιχειρηματίες δεν δύνανται να επικαλεστούν απευθείας τη Σύμβαση των Παρισίων
(Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 41 § 1)
(βλ. σκέψη 69)
3. Κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα – Αίτηση καταχώρισης – Δικαίωμα προτεραιότητας – Σαφές γράμμα και εξαντλητικός χαρακτήρας της διάταξης του παράγωγου δικαίου της Ένωσης που αφορά το δικαίωμα προτεραιότητας
(Κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 41 § 1)
(βλ. σκέψεις 74-77)
4. Κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα – Αίτηση καταχώρισης – Δικαίωμα προτεραιότητας – Διεκδίκηση προτεραιότητας στηριζόμενη σε αίτηση η οποία κατατέθηκε δυνάμει της Συνθήκης συνεργασίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας – Προθεσμία προτεραιότητας – Δυνατότητα να διεκδικηθεί η προτεραιότητα προγενέστερης διεθνούς αίτησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας κατά την κατάθεση μεταγενέστερης αίτησης καταχώρισης σχεδίου ή υποδείγματος εντός προθεσμίας δώδεκα μηνών – Αποκλείεται
(Συνθήκη συνεργασίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, άρθρο 2, σημεία i, ii, vii· κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 41 § 1)
(βλ. σκέψεις 78-85)
Σύνοψη
Tο τμήμα μείζονος συνθέσεως του Δικαστηρίου δέχεται την αίτηση αναιρέσεως που άσκησε το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) κατά της απόφασης του Γενικού Δικαστηρίου στην υπόθεση The KaiKai Company Jaeger Wichmann κατά EUIPO (Όργανα και είδη γυμναστικής ή άθλησης) (1), παρέχει διευκρινίσεις ως προς την οριοθέτηση μεταξύ του άμεσου αποτελέσματος των διεθνών συμφωνιών και της ερμηνείας των πράξεων του παράγωγου δικαίου κατά τρόπο σύμφωνο με τις εν λόγω συμφωνίες και αποφαίνεται επί των ορίων μιας τέτοιας σύμφωνης ερμηνείας.
Στις 24 Οκτωβρίου 2018 η πρωτοδίκως προσφεύγουσα, The KaiKai Company Jaeger Wichmann GbR, υπέβαλε ενώπιον του EUIPO αίτηση καταχώρισης δώδεκα κοινοτικών σχεδίων ή υποδειγμάτων, διεκδικώντας δικαίωμα προτεραιότητας στηριζόμενο σε διεθνή αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας η οποία είχε κατατεθεί στις 26 Οκτωβρίου 2017 δυνάμει της Συνθήκης συνεργασίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (PCT) (2).
Το EUIPO έκανε δεκτή την αίτηση καταχώρισης, αλλά απέρριψε το δικαίωμα προτεραιότητας, για τον λόγο ότι η κατάθεση της προγενέστερης διεθνούς αίτησης είχε προηγηθεί της κατάθεσης της αίτησης καταχώρισης κατά περισσότερους από έξι μήνες. Συγκεκριμένα, το άρθρο 41, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002 (3) προβλέπει ότι το πρόσωπο το οποίο έχει νομοτύπως καταθέσει προγενέστερη αίτηση για την καταχώριση σχεδίου ή υποδείγματος ή υποδείγματος χρησιμότητας έχει, ως προς την κατάθεση μεταγενέστερης αίτησης για την καταχώριση κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος, δικαίωμα προτεραιότητας επί έξι μήνες από την ημερομηνία κατάθεσης της πρώτης αίτησης. Το EUIPO έκρινε ότι, ακόμη και αν μια διεθνής αίτηση κατατεθείσα δυνάμει της PCT ήταν, καταρχήν, δυνατόν να θεμελιώσει δικαίωμα προτεραιότητας δυνάμει του άρθρου 41, παράγραφος 1, του κανονισμού, δεδομένου ότι ο ευρύς ορισμός της έννοιας του «διπλώματος ευρεσιτεχνίας» που περιέχεται στο άρθρο 2 της PCT περιλαμβάνει και τα υποδείγματα χρησιμότητας κατά το εν λόγω άρθρο 41, παράγραφος 1, η διεκδίκηση ενός τέτοιου δικαιώματος προτεραιότητας υπέκειτο επίσης σε προθεσμία έξι μηνών, η οποία δεν τηρήθηκε εν προκειμένω.
Με την απόφαση της 14ης Απριλίου 2021, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση του EUIPO. Έκρινε ότι στο άρθρο 41, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002 υπάρχει κενό, διότι το άρθρο αυτό δεν καθορίζει την προθεσμία για τη διεκδίκηση της προτεραιότητας «διεθνούς αίτησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας» στο πλαίσιο μεταγενέστερης αίτησης καταχώρισης σχεδίου ή υποδείγματος. Το Γενικό Δικαστήριο εκτίμησε ότι σκοπός της διάταξης αυτής είναι να ευθυγραμμιστεί ο κανονισμός με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 4 της Σύμβασης των Παρισίων (4) και ότι, ως εκ τούτου, το ως άνω κενό έπρεπε να καλυφθεί με εφαρμογή του εν λόγω άρθρου 4. Το Γενικό Δικαστήριο έκρινε κατ’ ουσίαν ότι, βάσει του άρθρου 4 της σύμβασης, η διάρκεια μιας τέτοιας προθεσμίας προτεραιότητας καθοριζόταν από τη φύση του προγενέστερου δικαιώματος και ότι, κατά συνέπεια, η προθεσμία αυτή ήταν δωδεκάμηνη. Κατέληξε επομένως στο συμπέρασμα ότι το EUIPO υπέπεσε σε νομικό σφάλμα κρίνοντας ότι η προθεσμία που ίσχυε για τη διεκδίκηση της επίμαχης προτεραιότητας ήταν εξάμηνη.
Στις 23 Ιουνίου 2021 το EUIPO άσκησε αναίρεση κατά της απόφασης του Γενικού Δικαστηρίου προβάλλοντας έναν και μοναδικό λόγο αναιρέσεως, ο οποίος αφορά παράβαση του άρθρου 41, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002. Με τον λόγο αυτόν, το EUIPO προσάπτει, κατ’ ουσίαν, στο Γενικό Δικαστήριο ότι προέβη σε άμεση εφαρμογή του άρθρου 4 της Σύμβασης των Παρισίων, αποκλείοντας την εφαρμογή της σαφούς και εξαντλητικού περιεχομένου διάταξης του άρθρου 41, παράγραφος 1, του κανονισμού και αντικαθιστώντας την με εσφαλμένη ερμηνεία του εν λόγω άρθρου 4.
Με δικόγραφο που κατέθεσε την ίδια ημερομηνία, το EUIPO ζήτησε να εγκριθεί η εξέταση της αιτήσεώς του αναιρέσεως, σύμφωνα με το άρθρο 58α, τρίτο εδάφιο, του Οργανισμού. Με διάταξη της 10ης Δεκεμβρίου 2021 (5), το Δικαστήριο ενέκρινε την εξέταση της αιτήσεως αναιρέσεως.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
Πρώτον, όσον αφορά τα αποτελέσματα της Σύμβασης των Παρισίων στην έννομη τάξη της Ένωσης, κατ’ αρχάς, το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, μολονότι η σύμβαση αυτή δεν συνήφθη από την Ένωση, οι κανόνες που διατυπώνονται σε ορισμένα άρθρα της, μεταξύ των οποίων και το άρθρο 4, έχουν ενσωματωθεί στη Συμφωνία TRIPS (6), η οποία έχει συναφθεί από την Ένωση. Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι οι εν λόγω κανόνες παράγουν τα ίδια αποτελέσματα με εκείνα που παράγει η Συμφωνία TRIPS.
Εν συνεχεία, το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι, λαμβανομένης υπόψη της φύσης και της οικονομίας τους, οι διατάξεις της Συμφωνίας TRIPS δεν έχουν άμεσο αποτέλεσμα. Επιπλέον, το άρθρο 4 της Σύμβασης των Παρισίων δεν εμπίπτει ούτε στις δύο εξαιρετικές περιπτώσεις στις οποίες οι ιδιώτες μπορούν να επικαλούνται απευθείας τις διατάξεις των συμφωνιών ΠΟΕ ενώπιον του δικαστή της Ένωσης. Πράγματι, αφενός, το άρθρο 41 του κανονισμού 6/2002 δεν παραπέμπει ρητώς στο άρθρο 4 της σύμβασης. Αφετέρου, το άρθρο 41 του κανονισμού δεν αποβλέπει στην εκπλήρωση, εντός της έννομης τάξης της Ένωσης, ειδικής υποχρέωσης αναληφθείσας στο πλαίσιο των συμφωνιών ΠΟΕ. Αντιθέτως, ο κανονισμός αυτός αποτελεί την έκφραση της βούλησης του νομοθέτη της Ένωσης να υιοθετήσει, για ένα από τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας που καλύπτονται από τη Σύμβαση των Παρισίων, μια προσέγγιση που προσιδιάζει στην ενωσιακή έννομη τάξη, θεσπίζοντας ειδικό καθεστώς ενιαίας και αδιαίρετης προστασίας των κοινοτικών σχεδίων ή υποδειγμάτων στο έδαφος της Ένωσης, αναπόσπαστο μέρος του οποίου αποτελεί το δικαίωμα προτεραιότητας που προβλέπεται στο εν λόγω άρθρο 41.
Το Δικαστήριο συνάγει από τα ανωτέρω ότι οι κανόνες που διατυπώνονται στο άρθρο 4 της Σύμβασης των Παρισίων δεν έχουν άμεσο αποτέλεσμα και, ως εκ τούτου, δεν είναι ικανοί να δημιουργήσουν υπέρ των ιδιωτών δικαιώματα τα οποία αυτοί να μπορούν να επικαλεστούν απευθείας βάσει του δικαίου της Ένωσης. Κατά συνέπεια, το δικαίωμα προτεραιότητας για την κατάθεση αίτησης καταχώρισης κοινοτικού σχεδίου ή υποδείγματος διέπεται από το άρθρο 41 του κανονισμού 6/2002, χωρίς οι επιχειρηματίες να μπορούν να επικαλεστούν απευθείας το εν λόγω άρθρο 4.
Τέλος, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ωστόσο ότι, δεδομένου ότι η Συμφωνία TRIPS δεσμεύει την Ένωση και, ως εκ τούτου, υπερισχύει των πράξεων του παράγωγου δικαίου της Ένωσης, οι τελευταίες πρέπει να ερμηνεύονται, στο μέτρο του δυνατού, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας αυτής. Επομένως, ο κανονισμός 6/2002 πρέπει να ερμηνεύεται, στο μέτρο του δυνατού, σύμφωνα με τους ενσωματωθέντες στη Συμφωνία TRIPS κανόνες που διατυπώνονται στα άρθρα της Σύμβασης των Παρισίων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το άρθρο 4 της τελευταίας.
Δεύτερον, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο, διότι υπερέβη προδήλως τα όρια της σύμφωνης ερμηνείας του άρθρου 41, παράγραφος 1, του κανονισμού 6/2002 και προέβη, στην πραγματικότητα, σε άμεση εφαρμογή του άρθρου 4 της Σύμβασης των Παρισίων, όπως αυτό ερμηνεύθηκε από το εν λόγω δικαστήριο, παρά το σαφές γράμμα του άρθρου 41, παράγραφος 1, του κανονισμού και αγνοώντας τον εξαντλητικό χαρακτήρα του τελευταίου αυτού άρθρου.
Πράγματι, από το σαφές γράμμα και τον εξαντλητικό χαρακτήρα του άρθρου 41, παράγραφος 1, του κανονισμού προκύπτει χωρίς αμφισημία ότι, αφενός, μια διεθνής αίτηση κατατεθείσα δυνάμει της PCT μπορεί να θεμελιώσει δικαίωμα προτεραιότητας, κατ’ εφαρμογήν της διάταξης αυτής, μόνον εφόσον η εν λόγω διεθνής αίτηση έχει ως αντικείμενο υπόδειγμα χρησιμότητας και ότι, αφετέρου, η προθεσμία για τη διεκδίκηση του δικαιώματος προτεραιότητας βάσει μιας τέτοιας αίτησης είναι η εξάμηνη προθεσμία την οποία καθορίζει ρητώς η ανωτέρω διάταξη.
Τρίτον, όσον αφορά την εκ μέρους του Γενικού Δικαστηρίου ερμηνεία του άρθρου 4 της Σύμβασης των Παρισίων, κατά την οποία η διάταξη αυτή επιτρέπει να διεκδικηθεί η προτεραιότητα προγενέστερης «διεθνούς αίτησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας» κατά την κατάθεση μεταγενέστερης αίτησης καταχώρισης σχεδίου ή υποδείγματος εντός προθεσμίας δώδεκα μηνών, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι η εν λόγω ερμηνεία ενέχει επίσης πλάνη περί το δίκαιο.
Πράγματι, από τον συνδυασμό των τμημάτων A, Γ και Ε του άρθρου 4 της σύμβασης προκύπτει ότι το εν λόγω άρθρο δεν επιτρέπει τέτοια διεκδίκηση προτεραιότητας και, επομένως, κατά μείζονα λόγο, δεν προβλέπει κανόνες σχετικά με την προθεσμία που τάσσεται προς τούτο στον αιτούντα. Συνεπώς, μόνο διεθνής αίτηση κατατεθείσα δυνάμει της PCT σχετικά με υπόδειγμα χρησιμότητας μπορεί να θεμελιώσει δικαίωμα προτεραιότητας για αίτηση καταχώρισης σχεδίου ή υποδείγματος δυνάμει του ως άνω άρθρου 4, τούτο δε εντός της εξάμηνης προθεσμίας που προβλέπει το τμήμα E, παράγραφος 1, του άρθρου αυτού.
Λαμβανομένων υπόψη όλων των ανωτέρω στοιχείων, το Δικαστήριο δέχεται τον μοναδικό λόγο αναιρέσεως, αναιρεί την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και αποφαίνεται επί της προσφυγής, την οποία και απορρίπτει.