OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO
NICHOLASA EMILIOU
przedstawiona w dniu 7 września 2023 r.(1)
Sprawa C‑517/22 P
Eurobolt BV,
Fabory Nederland BV,
ASF Fischer BV
przeciwko
Komisji Europejskiej,
Stafa Group BV
Odwołanie – Dumping – Rozszerzenie cła antydumpingowego nałożonego na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali pochodzących z Chin na przywóz tych produktów wysyłanych z Malezji – Ponowne nałożenie ostatecznego cła antydumpingowego – Ważność rozporządzenia wykonawczego (UE) 2020/611 – Podstawa prawna – Artykuły 13 i 14 rozporządzenia (UE) 2016/1036 – Ważność rozporządzenia (WE) nr 91/2009 – Wyrok Trybunału w sprawie APEX
I. Wprowadzenie
1. W odwołaniu Eurobolt BV, Fabory Nederland BV i ASF Fischer BV (zwane dalej „wnoszącymi odwołanie”), trzy spółki z siedzibą w Niderlandach, które importują i sprzedają elementy złączne z żeliwa i stali, wnoszą do Trybunału Sprawiedliwości o uchylenie wyroku Sądu(2), w którym Sąd oddalił ich skargę o stwierdzenie nieważności rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2020/611 z dnia 30 kwietnia 2020 r.(3) nakładającego ponownie ostateczne cło antydumpingowe nałożone rozporządzeniem Rady (WE) nr 91/2009(4) na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali wysyłanych z Malezji, zgłoszonych lub niezgłoszonych jako pochodzące z Malezji.
2. Wnoszący odwołanie podnoszą siedem zarzutów. Jednakże, zgodnie z wnioskiem Trybunału, ograniczę swoją analizę w niniejszej opinii do zarzutu szóstego odwołania, wedle którego Sąd, uznając, że zaskarżone rozporządzenie ma właściwą podstawę prawną, nieprawidłowo zinterpretował i nieprawidłowo zastosował art. 13 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1036 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony przed przywozem produktów po cenach dumpingowych z krajów niebędących członkami Unii Europejskiej(5), art. 5 ust. 1 i 2 TUE, a także zasadę dobrej administracji.
3. W skrócie pytanie, na które Trybunał będzie musiał odpowiedzieć, aby odnieść się do tego zarzutu odwołania, brzmi następująco: Czy uchylenie rozporządzenia nakładającego cło antydumpingowe na przywóz pochodzący z państwa trzeciego ze względu na możliwą niezgodność z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO) uniemożliwia Komisji rozszerzenie tego cła na przywóz z innego państwa trzeciego ze względu na obejście środków, nawet jeżeli rozszerzenie dotyczy okresu przed uchyleniem rozporządzenia, a przywóz został zarejestrowany zgodnie z odpowiednimi przepisami antydumpingowymi?
II. Ramy prawne
4. W okresie właściwym dla niniejszego postępowania przyjmowanie środków antydumpingowych regulowały: na początku rozporządzenie Rady (WE) nr 1225/2009(6), następnie rozporządzenie Rady (WE) nr 384/96(7) i wreszcie wspomniane już rozporządzenie 2016/1036 (zwane dalej „rozporządzeniem podstawowym”)(8).
5. Artykuł 13 rozporządzenia podstawowego („Obejście środków”) stanowi:
„1. Cła antydumpingowe nałożone na podstawie niniejszego rozporządzenia można rozszerzyć tak, aby objęły przywóz z państw trzecich […], w przypadku gdy obowiązujące środki są obchodzone.
[…]
3. […] Wszczęcie [dochodzenia] następuje w drodze rozporządzenia Komisji, które może także nakazać organom celnym poddanie przywozu rejestracji zgodnie z art. 14 ust. 5 […].
W przypadku gdy ostatecznie ustalone fakty uzasadnią rozszerzanie środków, rozszerzenia tego dokonuje Komisja zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 15 ust. 3. Rozszerzenie skutkuje począwszy od daty nałożenia obowiązku rejestracji na podstawie art. 14 ust. 5 […]”.
6. Artykuł 14 ust. 5 rozporządzenia podstawowego, dotyczący „[p]rzepisów ogólnych”, stanowi:
„Komisja, po poinformowaniu w odpowiednim czasie państw członkowskich, może polecić organom celnym podjęcie odpowiednich kroków w celu rejestrowania przywożonych towarów, tak aby środki mogły zostać zastosowane w odniesieniu do przywozu od daty rejestracji […]. Okres obowiązkowej rejestracji nie może być dłuższy niż dziewięć miesięcy”.
7. Artykuł 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/278 z dnia 26 lutego 2016 r. uchylającego ostateczne cło antydumpingowe nałożone na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej, rozszerzone na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali wysyłanych z Malezji, zgłoszonych lub niezgłoszonych jako pochodzące z Malezji (zwanego dalej „rozporządzeniem uchylającym”)(9) stanowi:
„Uchylenie ostatecznych ceł antydumpingowych, o którym mowa w art. 1, staje się skuteczne od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 3 i nie stanowi podstawy zwrotu należności celnych pobranych przed tą datą”.
8. Motyw 14 rozporządzenia uchylającego jest sformułowany podobnie.
9. Artykuł 1 ust. 1 i 3 zaskarżonego rozporządzenia w istocie rozszerza nałożone w art. 1 ust. 2 rozporządzenia pierwotnego cła antydumpingowe „na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali […] wysyłanych z Malezji, zgłoszonych lub niezgłoszonych jako pochodzące z Malezji […]” i „zarejestrowanych zgodnie z art. 2 rozporządzenia (UE) nr 966/2010 oraz art. 13 ust. 3 i art. 14 ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 1225/2009 […]”.
10. Artykuł 2 zaskarżonego rozporządzenia stanowi:
„1. Cła pobrane na podstawie rozporządzenia wykonawczego (UE) nr 723/2011 nie podlegają zwrotowi.
2. Wszelkie kwoty zwrotów dokonanych w następstwie wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C‑644/17, Eurobolt (EU:C:2019:555) podlegają odzyskaniu przez organy, które dokonały tych zwrotów”.
III. Stan faktyczny
11. Najistotniejsze okoliczności faktyczne, które przedstawiono w zaskarżonym wyroku, można streścić w podany poniżej sposób.
A. Przyjęcie i uchylenie rozporządzenia pierwotnego
12. W 2009 r. Rada stwierdziła, że elementy złączne sprzedawane na rynku Unii były przedmiotem dumpingu stosowanego przez chińskich producentów eksportujących. W związku z tym w dniu 26 stycznia 2009 r. przyjęła ona rozporządzenie pierwotne.
13. Po nałożeniu ostatecznego cła antydumpingowego Komisja Europejska otrzymała dowody na to, że środki te były obchodzone poprzez wysyłkę z przeładunkiem w Malezji. W konsekwencji w dniu 27 października 2010 r. przyjęła ona rozporządzenie Komisji (UE) nr 966/2010 wszczynające dochodzenie dotyczące możliwego obchodzenia środków antydumpingowych nałożonych na mocy [rozporządzenia pierwotnego] w drodze przywozu niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali wysyłanych z Malezji, zgłoszonych lub niezgłoszonych jako pochodzące z Malezji, i poddające ten przywóz rejestracji(10). Jak wynika z motywu 18 oraz art. 2 tego rozporządzenia, organom celnym nakazano podjęcie właściwych kroków w celu rejestrowania przywozu do Unii Europejskiej zgodnie z art. 13 ust. 3 i art. 14 ust. 5 rozporządzenia podstawowego w celu dopilnowania, aby jeśli w wyniku dochodzenia zostanie stwierdzone obchodzenie środków, cło antydumpingowe mogło być pobrane w odpowiedniej wysokości z mocą wsteczną od dnia rejestracji przywozu wysyłanego z Malezji.
14. W dniu 18 lipca 2011 r. Rada na podstawie art. 13 rozporządzenia nr 1225/2009 przyjęła rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 723/2011 rozszerzające ostateczne cło antydumpingowe nałożone rozporządzeniem nr 91/2009 na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej na przywóz niektórych elementów złącznych z żeliwa lub stali wysyłanych z Malezji, zgłoszonych lub niezgłoszonych jako pochodzące z Malezji(11).
15. W następstwie dwóch postępowań przed organami orzekającymi WTO oraz przyjęcia sprawozdań tych organów przez Organ Rozstrzygania Sporów WTO (zwany dalej „ORS”)(12) Komisja w dniu 26 lutego 2016 r. przyjęła rozporządzenie uchylające.
B. Spór przed sądami niderlandzkimi i wyrok Trybunału w sprawie C‑644/17, Eurobolt
16. Wnoszący odwołanie dokonywali przywozu elementów złącznych z Malezji w okresie prowadzonego przez Komisję dochodzenia w sprawie obejścia środków. Przywozy te były poddawane rejestracji zgodnie z art. 2 rozporządzenia nr 966/2010 oraz art. 13 ust. 3 i art. 14 ust. 5 rozporządzenia nr 1225/2009.
17. W okresie od stycznia 2012 r. do października 2013 r. niderlandzkie organy celne wydały wezwania do zapłaty ceł antydumpingowych należnych od wnoszących odwołanie z tytułu przywozu elementów złącznych na podstawie rozporządzenia wykonawczego nr 723/2011. W terminie przewidzianym w prawie niderlandzkim wnoszący odwołanie zakwestionowali te wezwania do zapłaty zgodnie z art. 243 rozporządzenia (EWG) nr 2913/92(13).
18. W dniu 17 listopada 2017 r. Hoge Raad der Nederlanden (sąd najwyższy Niderlandów) w ramach rozpoznawania skargi kasacyjnej wniesionej przez Eurobolt w związku z cłami antydumpingowymi uiszczonymi na podstawie tego rozporządzenia wykonawczego zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie ważności rozporządzenia wykonawczego nr 723/2011.
19. W wyroku z dnia 3 lipca 2019 r., Eurobolt(14) Trybunał orzekł, że owo rozporządzenie wykonawcze jest wadliwe z powodu naruszenia istotnego wymogu proceduralnego. Trybunał stwierdził w istocie, że przyjęcia rozszerzonego cła antydumpingowego nie poprzedzono ważnymi konsultacjami z Komitetem Doradczym w rozumieniu art. 15 ust. 2 rozporządzenia podstawowego. Przepis ten stanowił, że wszelkie istotne informacje należy przekazać Komitetowi Doradczemu nie później niż 10 dni roboczych przed posiedzeniem tego komitetu. Jednakże uwagi przedstawione przez Eurobolt, które należało traktować jako „istotne informacje” do celów art. 15 ust. 2 rozporządzenia podstawowego, zostały przekazane państwom członkowskim zaledwie dwa dni przed posiedzeniem Komitetu Doradczego. Trybunał wywiódł z tego, że rozporządzenie wykonawcze nr 723/2011 jest nieważne w zakresie, w jakim zostało ono przyjęte z naruszeniem art. 15 ust. 2 rozporządzenia podstawowego.
C. Przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia
20. Komisja – w następstwie wyroku Trybunału z dnia 3 lipca 2019 r., Eurobolt – w drodze rozporządzenia wykonawczego (UE) 2019/1374(15) wznowiła dochodzenie w sprawie obejścia środków w celu skorygowania niezgodności proceduralnej stwierdzonej przez Trybunał. Z motywu 17 rozporządzenia wykonawczego 2019/1374 wynika, że wznowienie dochodzenia w sprawie obejścia środków miało na celu zapewnienie przestrzegania wszystkich wymogów proceduralnych wynikających z procedury Komitetu Doradczego. W tym celu komitet odwoławczy otrzymał uwagi od Eurobolt w terminie określonym we właściwych przepisach.
21. Po otrzymaniu zalecenia Komitetu Doradczego Komisja w dniu 30 kwietnia 2020 r. przyjęła zaskarżone rozporządzenie i ponownie nałożyła cła zapobiegające obchodzeniu środków.
IV. Zaskarżony wyrok i postępowanie przed Trybunałem
22. W dniu 28 lipca 2020 r. wnoszący odwołanie wnieśli do Sądu skargę o stwierdzenie nieważności zaskarżonego rozporządzenia. Na poparcie skargi wnoszący odwołanie podnieśli trzy zarzuty.
23. W dniu 18 maja 2022 r. Sąd wydał zaskarżony wyrok, oddalając skargę i obciążając wnoszących odwołanie kosztami postępowania.
24. W odwołaniu do Trybunału wniesionym w dniu 2 sierpnia 2022 r. wnoszący odwołanie zwracają się do Trybunału o: (i) uchylenie zaskarżonego wyroku; (ii) uwzględnienie skargi wniesionej w pierwszej instancji i stwierdzenie nieważności zaskarżonego rozporządzenia w zakresie, w jakim dotyczy ono wnoszących odwołanie, lub, tytułem żądania ewentualnego, przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania; oraz (iii) obciążenie Komisji kosztami postępowania.
25. Ze swej strony Komisja wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania i obciążenie wnoszących odwołanie kosztami postępowania.
26. W dniu 23 maja 2023 r. Trybunał skierował do wnoszących odwołanie pewne pytania wymagające udzielenia odpowiedzi na piśmie, na które wnoszący odwołanie odpowiedzieli pismem z dnia 9 czerwca 2023 r.
27. Obu stron wysłuchano na rozprawie przed Trybunałem, która odbyła się w dniu 6 lipca 2023 r.
V. Ocena zarzutu szóstego odwołania
28. Jak wskazano we wprowadzeniu do niniejszej opinii, moja analiza ograniczy się do szóstego zarzutu wnoszących odwołanie, który dotyczy pkt 123–155 zaskarżonego wyroku.
29. W tej części wyroku Sąd oddalił jako bezzasadny zarzut drugi wnoszących odwołanie, w którym podnieśli oni, że zaskarżone rozporządzenie narusza art. 13 ust. 1 rozporządzenia podstawowego, art. 5 ust. 1 i 2 TUE oraz zasadę dobrej administracji w zakresie, w jakim zaskarżone rozporządzenie nie ma właściwej podstawy prawnej.
A. Argumenty stron
30. Na wstępie wnoszący odwołanie podkreślają, że ich zdaniem Sąd nie zrozumiał istoty ich twierdzenia: w zakresie, w jakim rozporządzenie pierwotne było niezgodne z prawem i z tego względu zostało uchylone w 2016 r., nie mogło ono stanowić właściwej podstawy prawnej dla przyjęcia w 2020 r. zaskarżonego rozporządzenia, mającego „jedynie charakter pomocniczy”. Przyjmując zaskarżone rozporządzenie, Komisja nie dysponowała zatem ważną podstawą prawną. Wnoszący odwołanie podnoszą następnie różne argumenty na poparcie swoich twierdzeń.
31. Po pierwsze, wnoszący odwołanie twierdzą, że powołanie się przez Sąd na wyrok Trybunału w sprawie APEX(16) w celu oddalenia ich żądania jest błędne. W wyroku APEX zgodność z prawem podstawy prawnej zaskarżonego aktu nie była przedmiotem sporu. W konsekwencji wnoszący odwołanie twierdzą, że wyrok w tej sprawie nie dostarcza żadnych wskazówek co do kwestii podniesionej przez nich w ramach niniejszego postępowania. Ich zdaniem kluczowym elementem w niniejszej sprawie jest to, że rozporządzenie pierwotne, które uznano za niezgodne z prawem, nie może stanowić podstawy prawnej dla zaskarżonego rozporządzenia.
32. Po drugie, wnoszący odwołanie podnoszą, że Sąd popełnił błąd, odnosząc się do art. 207 TFUE jako podstawy prawnej dla przyjmowania, ogólnie, środków antydumpingowych. Wnoszący odwołanie podkreślają również, że zaskarżone rozporządzenie wymagało – jako podstawy prawnej – ważnego rozporządzenia nakładającego rzekomo obchodzone cła antydumpingowe. W braku właściwej podstawy prawnej zaskarżone rozporządzenie narusza zdaniem wnoszących odwołanie art. 5 ust. 1 i 2 TUE, w którym zapisano zasadę przyznania kompetencji.
33. Po trzecie, zdaniem wnoszących odwołanie Sąd popełnił błąd, uznając, że uchylenie rozporządzenia pierwotnego nie wpływa na jego ważność. Wnoszący odwołanie podkreślają, że Komisja uchyliła to rozporządzenie, ponieważ było ono niezgodne z prawem, jako że zostało uznane za niezgodne z porozumieniami WTO. Przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia prowadziło zatem ich zdaniem do przywrócenia rozporządzenia niezgodnego z prawem.
34. Po czwarte, wnoszący odwołanie utrzymują, że rozważania Sądu dotyczące braku możliwości powołania się przez nich na prawo WTO jako kryterium ważności przepisów Unii są pozbawione znaczenia. Podkreślają oni, że – jak przyznał sam Sąd – nie twierdzili, iż naruszenia prawa WTO w rozporządzeniu pierwotnym powodują wadliwość zaskarżonego rozporządzenia. Zamiast tego podnieśli oni, że rozporządzenie pierwotne nie może stanowić podstawy prawnej dla zaskarżonego rozporządzenia.
35. Komisja podnosi, że krytyka sformułowana przez wnoszących odwołanie wobec zaskarżonego wyroku jest bezzasadna. Jej zdaniem Sąd nie naruszył prawa przy ocenie argumentów wnoszących odwołanie dotyczących rzekomego braku właściwej podstawy prawnej zaskarżonego rozporządzenia. W szczególności Komisja podnosi, że rozporządzenia pierwotnego – które jej zdaniem nie jest w żaden sposób niezgodne z prawem, jak to twierdzą wnoszący odwołanie – nie można uznać za podstawę prawną (lub jedną z podstaw prawnych) zaskarżonego rozporządzenia. Zaskarżone rozporządzenie zostało, jak podkreśla Komisja, słusznie oparte na art. 13 i 14 rozporządzenia podstawowego.
B. Analiza
36. Argumenty przedstawione przez wnoszących odwołanie nie wydają mi się przekonujące.
37. Przede wszystkim nie jestem przekonany, że Sąd nie zrozumiał istoty twierdzenia wnoszących odwołanie. Moim zdaniem w pkt 123–155 zaskarżonego wyroku prawidłowo przedstawiono i prawidłowo rozpatrzono argumenty podniesione w pierwszej instancji. W szczególności jestem zdania, że oba założenia, na których wnoszący odwołanie opierają swoje poszczególne argumenty (brak właściwej podstawy prawnej i niezgodność z prawem rozporządzenia pierwotnego), są błędne.
38. Poniżej wyjaśnię powody mojego punktu widzenia.
1. Podstawa prawna została prawidłowo określona przez Sąd
39. Po pierwsze, twierdzenia wnoszących odwołanie wydają się opierać na błędnym zrozumieniu pojęcia „podstawy prawnej” w porządku prawnym Unii. Zasadniczo podstawa prawna wynika z przepisu prawa Unii, który przyznaje danej instytucji lub danym instytucjom Unii uprawnienie do działania w danej dziedzinie kompetencji Unii, jeżeli spełnione są określone warunki. Wymóg, by wszelkie działania podejmowane przez instytucje Unii były oparte na podstawie prawnej, wynika w szczególności z zasady przyznania kompetencji instytucjom zapisanej w art. 13 ust. 2 TUE, który przewiduje, że „[k]ażda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych”(17).
40. W tym kontekście wydaje mi się całkowicie oczywiste, że uprawnienie Komisji do rozszerzenia ceł antydumpingowych – już nałożonych na przywóz z państwa trzeciego – na przywóz z innego państwa trzeciego w przypadku obejścia środków wynika z przepisów rozporządzenia podstawowego. Uprawnienie to zostało przyznane Komisji przez prawodawcę Unii (w tym przypadku Parlament i Radę) w podstawowym akcie prawnym regulującym ochronę przed dumpingowym przywozem z państw trzecich.
41. To w istocie art. 13 rozporządzenia podstawowego (zatytułowany „Obejście środków”) w szczególności: (i) stanowi, że „[c]ła antydumpingowe nałożone na podstawie [tego] rozporządzenia można rozszerzyć […], w przypadku gdy obowiązujące środki są obchodzone” (ust. 1); (ii) powierza Komisji prowadzenie dochodzenia (ust. 3); a także (iii) wskazuje Komisję jako instytucję odpowiedzialną za rozszerzenie ceł, która działa zgodnie z procedurą przyjmowania aktu wykonawczego, o którym mowa w tym rozporządzeniu (ust. 3)(18). Ponadto art. 14 ust. 1 tego rozporządzenia (dotyczący „[p]rzepisów ogólnych”) stanowi, że wszelkie cła antydumpingowe, a zatem również cła rozszerzone, nakłada się „w drodze rozporządzenia”.
42. Odniesienie do tych dwóch przepisów w motywach zaskarżonego rozporządzenia prawidłowo wskazuje zatem przepisy prawne, z których Komisja wywiodła swoją kompetencję do rozszerzenia omawianych ceł na przywóz taki jak dokonywany przez wnoszących odwołanie.
43. W konsekwencji wnoszący odwołanie niesłusznie utrzymują, że zaskarżone rozporządzenie jest lub powinno było zostać oparte na rozporządzeniu pierwotnym. Jak słusznie podkreśla Komisja, istnienie (ważnego) rozporządzenia pierwotnego jest tylko jednym z warunków, które muszą być spełnione, aby możliwe było rozszerzenie tych ceł.
44. Warunek ten wynika z art. 13 ust. 1 rozporządzenia podstawowego(19). Jest bowiem oczywiste, że cła antydumpingowe mogą zostać rozszerzone tylko wtedy, gdy zostały prawomocnie nałożone. Niemniej jednak – być może warto raz jeszcze podkreślić tę kwestię – uprawnienie do rozszerzenia ceł antydumpingowych daje Komisji nie akt je nakładający (tj. rozporządzenie pierwotne), lecz, jak wyjaśniono, rozporządzenie podstawowe.
45. Sąd nie naruszył zatem prawa, stwierdzając w pkt 126–128 zaskarżonego wyroku, że art. 13 i art. 14 ust. 1 rozporządzenia podstawowego stanowią właściwą podstawę prawną zaskarżonego rozporządzenia.
46. W tym kontekście dodam, że Sąd również słusznie odwołał się w pkt 136 zaskarżonego wyroku nie tylko do art. 13 rozporządzenia podstawowego, lecz również do art. 207 TFUE jako przepisów przyznających Komisji kompetencję do wydawania rozporządzeń przeciwdziałających obchodzeniu środków. W rzeczywistości art. 207 ust. 2 TFUE jest postanowieniem prawa pierwotnego, które upoważnia Parlament i Radę do „przyjm[owania] środk[ów] określając[ych] ramy realizacji wspólnej polityki handlowej”. Rozporządzenie podstawowe, które z kolei upoważnia Komisję do przyjmowania określonych środków przeciwdziałających obchodzeniu, jest bez wątpienia jednym ze środków określających ramy realizacji wspólnej polityki handlowej, o których mowa w art. 207 TFUE.
47. Twierdzenie wnoszących odwołanie, zgodnie z którym Sąd błędnie powołał się na art. 207 TFUE, a więc nie wyciągnął konsekwencji z naruszenia zasady przyznania kompetencji określonej w art. 5 ust. 1 i 2 TFUE(20), jest zatem bezzasadne.
48. Powyższe rozważania prowadzą mnie do drugiego punktu, który pragnę poruszyć w odniesieniu do założeń, na których wnoszący odwołanie opierają swoją argumentację.
2. Ważność rozporządzenia pierwotnego
49. Drugim założeniem, na którym wnoszący odwołanie opierają swoją argumentację, jest niezgodność z prawem rozporządzenia pierwotnego.
50. Moim zdaniem argument ten również jest błędny.
51. Jak wyjaśnię w kolejnych sekcjach, ani okoliczność, że rozporządzenie pierwotne zostało uchylone przez prawodawcę Unii, ani jego ewentualna niezgodność z porozumieniami WTO nie pociągają za sobą jego niezgodności z prawem.
52. Rozporządzenie pierwotne zostało uchylone przez Komisję zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) 2015/476(21). Zgodnie z tym przepisem w każdym przypadku, gdy ORS przyjmuje sprawozdanie dotyczące środków przyjętych przez Unię na podstawie, między innymi, rozporządzenia podstawowego, „Komisja może przyjąć jeden lub większą liczbę spośród następujących środków, które uznaje za właściwe […]: a) odwołanie lub wprowadzenie zmiany do kwestionowanego środka; lub b) przyjęcie wszelkich innych szczególnych środków wykonawczych, które w tych okolicznościach uznaje się za właściwe do doprowadzenia Unii do zgodności z zaleceniami i zarządzeniami zawartymi w sprawozdaniu”.
53. Z brzmienia art. 1 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 2015/476 jasno wynika, że niekorzystne ustalenia ORS dotyczące ewentualnej niezgodności środka Unii z porozumieniami WTO nie powodują ipso facto nieważności danego aktu Unii. Do instytucji Unii należy podjęcie niezbędnych działań w związku z takimi ustaleniami z punktu widzenia tego, co należy zrobić w celu przywrócenia spójności, i dysponują one w tym względzie pewnym polem manewru. Artykuł 1 ust. 1 lit. a) rozporządzenia 2015/476 wskazuje bowiem, że Komisja „może” przyjąć jeden lub większą liczbę środków, w zależności od tego, „które uznaje za właściwe”.
54. Powyższe jest zgodne z postanowieniami porozumień WTO. Zgodnie z art. 19 Uzgodnienia w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów (zwanego dalej „uzgodnieniem”) „[j]eżeli zespół orzekający lub Organ Apelacyjny dojdą do wniosku, że postępowanie strony jest niezgodne z [porozumieniami WTO], zaleci on zainteresowanemu Członkowi doprowadzenie do zgodności z tym porozumieniem”. Organy te mogą jedynie „sformułować sugestie co do sposobu, w jaki Członek może wdrożyć zalecenia”. Zostało bowiem ustalone, że „Członkowie WTO dysponują uznaniem w odniesieniu do sposobu doprowadzenia środka uznanego za sprzeczny z porozumieniami WTO do zgodności ze zobowiązaniami względem WTO”(22). W tym względzie, stosownie do art. 21 ust. 3 uzgodnienia, członkom WTO przyznaje się „rozsądny okres” na przywrócenie zgodności.
55. W tym kontekście muszę przyznać, że jestem nieco zdziwiony twierdzeniami wnoszących odwołanie – przedstawionymi zarówno w pierwszej instancji(23), jak i w ramach niniejszego postępowania(24) – zgodnie z którymi nie utrzymują oni, że podnoszone naruszenie zasad WTO przez rozporządzenie pierwotne powoduje wadliwość zaskarżonego rozporządzenia. W rzeczywistości jednym z głównych argumentów wnoszących odwołanie jest co do istoty to, że Komisja uchyliła rozporządzenie pierwotne ze względu na jego bezprawność wynikającą z jego niezgodności z porozumieniami WTO, a ta bezprawność wpływa z kolei na ważność zaskarżonego rozporządzenia.
56. Zapytani na rozprawie o tę oczywistą sprzeczność, wnoszący odwołanie wskazali, że powołują się na zasady WTO nie w tym celu, by doszło do stwierdzenia nieważności rozporządzenia pierwotnego, lecz jedynie po to, by stwierdzono jego niezgodność z prawem. Moim zdaniem argumenty wnoszących odwołanie w tym względzie graniczą z sofizmatem: niezgodność z prawem polega moim zdaniem na braku spójności środka z przepisami prawa wyższej rangi, a nieważność jest oczywistą konsekwencją wynikającą stąd dla danego środka. Te pojęcia stanowią przysłowiowe dwie strony tej samej monety.
57. W każdym wypadku muszę stwierdzić, że w zaskarżonym wyroku nie dostrzegam żadnego naruszenia prawa w odniesieniu do ustaleń Sądu, zgodnie z którymi – w kontekście okoliczności sprawy – ani zgodności z prawem rozporządzenia pierwotnego, ani zgodności z prawem zaskarżonego rozporządzenia nie można oceniać w świetle odnośnych zasad i orzeczeń WTO. W szczególności w pkt 144 i 150 tego wyroku prawidłowo odzwierciedlono i zastosowano zasady wynikające z utrwalonego orzecznictwa sądów Unii w tej dziedzinie. W rzeczywistości Trybunał potwierdził już, ostatnio w wyroku w sprawie Donex, że ważności rozporządzenia pierwotnego nie można oceniać w świetle sprawozdań ORS z 2011 r. i 2016 r., o których mowa w pkt 15 powyżej(25).
58. Mając powyższe na uwadze, przejdę do twierdzenia wnoszących odwołanie, zgodnie z którym uchylenie rozporządzenia pierwotnego przez Komisję, uzasadnione wymogiem zapewnienia przestrzegania umowy międzynarodowej, powoduje niezgodność z prawem rozporządzenia pierwotnego.
59. Argument ten nie jest prawidłowy. Samego uchylenia aktu Unii, niezależnie od motywu, który uzasadniał to uchylenie, nie można utożsamiać ze stwierdzeniem niezgodności takiego aktu z prawem. Uchylony akt już nie obowiązuje, a w konsekwencji nie może regulować sytuacji, które wystąpią w przyszłości. Natomiast uchylenie aktu nie wyklucza co do zasady możliwości regulowania przez ten akt sytuacji powstałych w przeszłości – w okresie, w którym obowiązywał.
60. Należy przypomnieć, że w porządku prawnym Unii wyłącznie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej należy orzekanie w przedmiocie zgodności z prawem aktu Unii w ramach wyłącznej właściwości przyznanej mu przez traktaty(26).
61. Oczywiście stwierdzenie przez Trybunał nieważności rozporządzenia pierwotnego – ze względu na jego skutki ex tunc –wpłynęłoby również na ważność zaskarżonego rozporządzenia(27). Tymczasem, jak podkreśla Komisja, sądy Unii nie uznały tego rozporządzenia za niezgodne z prawem ani wtedy, gdy jego ważność kwestionowano przed nimi na podstawie art. 263 TFUE(28), ani wtedy, gdy zwracano się do nich w ramach odwołań prejudycjalnych(29).
62. W tym kontekście dodam, że to właśnie z tego powodu sytuacja wnoszących odwołanie jest zasadniczo odmienna od tej rozpatrywanej w wyroku w sprawie Vitol(30) – niedawnym orzeczeniu Trybunału, na które wnoszący odwołanie w szerokim zakresie powoływali się na rozprawie. Ich zdaniem wyrok ten potwierdza, że mogą oni skutecznie powoływać się na niezgodność z prawem aktu Unii (w niniejszym przypadku rozporządzenia pierwotnego) w celu zakwestionowania ważności innego, powiązanego aktu Unii (w niniejszej sprawie zaskarżonego rozporządzenia).
63. Nie rozumiem jednak, w jaki sposób ustalenia Trybunału w wyroku Vitol mogłyby mieć znaczenie dla niniejszej sprawy. W owej sprawie sąd krajowy zwrócił się do Trybunału w trybie postępowania prejudycjalnego z pytaniem o ważność rozporządzenia nakładającego cła antydumpingowe, którego nieważność została już stwierdzona przez Sąd w wydanym na podstawie art. 263 TFUE wyroku, który do tego czasu uprawomocnił się. Chociaż strony, które wniosły skargę do sądu odsyłającego, nie były stronami, które skutecznie wystąpiły o stwierdzenie nieważności do Sądu, Trybunał uznał, że trzeba wyciągnąć wszelkie stosowne wnioski z ustaleń dokonanych przez Sąd w przedmiocie naruszenia przez sporne rozporządzenie określonego przepisu rozporządzenia podstawowego. Ponieważ odnośne naruszenia miały wpływ również na sytuację prawną stron, które wystąpiły do sądu odsyłającego, Trybunał nie miał żadnych trudności w stwierdzeniu nieważności spornego rozporządzenia(31).
64. Tymczasem w niniejszej sprawie nie istnieją żadne wcześniejsze ustalenia sądów Unii dotyczące podnoszonej nieważności rozporządzenia pierwotnego. W rzeczywistości jest wręcz przeciwnie, jak wyjaśniłem w pkt 61 powyżej.
65. Dodam, że wnoszący odwołanie nie skorzystali również z postanowień art. 277 TFUE, aby powołać się na niemożność stosowania rozporządzenia pierwotnego ze względu na jego ewentualną niezgodność z prawem. Na rozprawie wnoszący odwołanie zdawali się sugerować, że w sposób dorozumiany podnieśli zarzut niezgodności z prawem w pierwszej instancji względnie w niniejszym postępowaniu. Jednakże dwa fragmenty pism, do których odwołują się w tym względzie wnoszący odwołanie, moim zdaniem nie potwierdzają tego twierdzenia.
66. Z tych względów Sąd słusznie ustalił w pkt 138 zaskarżonego wyroku, że uchylenie rozporządzenia pierwotnego nie wpływa na jego ważność.
3. Uchylenie rozporządzenia pierwotnego ze skutkiem ex nunc
67. Oczywiste jest, że gdyby prawodawca Unii postanowił uchylić rozporządzenie pierwotne ze skutkiem ex tunc, to znaczy pozbawić je skutków z mocą wsteczną, rozszerzenie ceł dokonane na mocy zaskarżonego rozporządzenia nie byłoby możliwe.
68. Jednakże nie to uczynił prawodawca Unii, podejmując decyzję o uchyleniu rozporządzenia pierwotnego. Z samego brzmienia rozporządzenia uchylającego wynika, że rozporządzenie pierwotne zostało uchylone ze skutkiem ex nunc. Artykuł 2 rozporządzenia uchylającego stanowi, że „[u]chylenie [rozpatrywanych] ostatecznych ceł antydumpingowych […] staje się skuteczne od dnia wejścia w życie [tego] rozporządzenia […] i nie stanowi podstawy zwrotu należności celnych pobranych przed tą datą”. Przepis ten powtórzono w motywie 14 owego rozporządzenia, który brzmi: „[u]chylenie środków będących przedmiotem sporu powinno być skuteczne od dnia jego wejścia w życie, a zatem nie stanowi podstawy zwrotu należności celnych pobranych przed tą datą”.
69. Wybór dokonany w tym względzie przez prawodawcę Unii jest zgodny z zasadami skodyfikowanymi w rozporządzeniu 2015/476. Jego art. 3 stanowi, że „wszelkie środki przyjęte na podstawie [tego] rozporządzenia stają się skuteczne od daty ich wejścia w życie i nie stanowią podstawy do zwrotu opłat celnych pobranych przed tą data, chyba że ustalono inaczej”. Motyw 7 tego rozporządzenia powtarza przepisy art. 3 i wyjaśnia ich ratio legis. Motyw ten ma następujące brzmienie: „[…] Zalecenia ujęte w sprawozdaniach przyjętych przez ORS posiadają wyłącznie skutek przyszły. W związku z tym za właściwe uznaje się stwierdzenie, [że] wszelkie środki przyjęte na mocy tego rozporządzenia staną się skuteczne z datą ich wejścia w życie, chyba że ustalono inaczej, a co za tym idzie, nie stanowią podstawy do żądania zwrotu opłat celnych pobranych przed tą datą”.
70. Z powyższego wynika, że uchylenie rozporządzenia pierwotnego nie miało wpływu na żadną z sytuacji, które były ratione temporis regulowane jego przepisami. W konsekwencji w zakresie, w jakim prawodawca Unii potwierdził prawidłowość poboru ceł antydumpingowych między datą wejścia w życie rozporządzenia pierwotnego a datą jego uchylenia, brak jest podstawy do uznania rozszerzenia tych ceł na przywóz, którego celem było obejście środka handlowego Unii, za nieważne.
71. Jak słusznie stwierdzono w pkt 129 zaskarżonego wyroku, aby takie rozszerzenie było zgodne z prawem w okolicznościach takich jak rozpatrywane, konieczne jest (i) aby rozszerzenie dotyczyło wyłącznie okresu przed wygaśnięciem tych środków oraz (ii) aby nakazano rejestrację odnośnego przywozu zgodnie z art. 13 ust. 3 i art. 14 ust. 5 rozporządzenia podstawowego. Jest bezsporne, że warunki te zostały w niniejszej sprawie spełnione(32).
72. W związku z tym Sąd również słusznie, moim zdaniem, oparł się na wyroku APEX, oddalając argumenty wnoszących odwołanie w tej kwestii.
4. Oparcie się przez Sąd na wyroku APEX
73. W wyroku APEX – opartym na odesłaniu prejudycjalnym dotyczącym ważności innego rozporządzenia rozszerzającego cła antydumpingowe w związku z obejściem środków – jedna ze stron, które przedstawiły uwagi, twierdziła, że sporne rozporządzenie należało uznać za nieważne, ponieważ przyjęto je w czasie, w którym rozporządzenie pierwotnie nakładające te cła już nie obowiązywało.
74. Trybunał odrzucił tę tezę, orzekając, że art. 13 rozporządzenia podstawowego dopuszczał decyzję o rozszerzeniu środków antydumpingowych w związku z obejściem, mimo że rozporządzenie pierwotnie nakładające cła wygasło. Takiej interpretacji, jak stwierdził Trybunał, nie wykluczało brzmienie odnośnego przepisu, a co ważniejsze, przemawiała za nią jego wykładnia kontekstowa i celowościowa. W tym kontekście Trybunał odrzucił również argument, wedle którego akcesoryjność środka rozszerzającego cła w związku z obejściem – na który to aspekt Trybunał zwrócił uwagę we wcześniejszym wyroku(33) – byłaby sprzeczna z tą wykładnią. Trybunał orzekł, że „[c]hociaż z tego spostrzeżenia wynika, że rozszerzone środki nie mogą przetrwać wygaśnięcia środków, które rozszerzają, to z powiązań łączących je nie można wnioskować, że decyzja o ustanowieniu tych pierwszych powinna zostać podjęta przed wygaśnięciem tych drugich”(34).
75. Wnoszący odwołanie nie zgadzają się jednak co do znaczenia wyroku APEX dla niniejszej sprawy ze względu na to, że w wyroku tym nie kwestionowano ważności rozporządzenia pierwotnego. Jednakże, jak wyjaśniłem w poprzednich sekcjach niniejszej opinii, również w niniejszej sprawie nic nie wskazuje na to, by rozporządzenie pierwotne było niezgodne z prawem.
76. Sam fakt, że Komisja w ramach wykonywania przysługujących jej w tej dziedzinie uprawnień dyskrecjonalnych postanowiła uchylić to rozporządzenie przed jego pierwotnie planowanym wygaśnięciem(35), jest bez znaczenia. Ustalenia Trybunału zawarte w wyroku APEX jak najbardziej zachowują aktualność w niniejszej sprawie.
77. Na rozprawie wnoszący odwołanie podnieśli jednak, że nawet gdyby Trybunał uznał rozporządzenie pierwotne za ważne, obie sprawy pozostałyby odmienne, ponieważ okres, który upłynął między wygaśnięciem rozporządzenia pierwotnego a nałożeniem (lub ponownym nałożeniem) ceł przeciwdziałających obchodzeniu środków, byłby w niniejszej sprawie dłuższy niż okres rozpatrywany w wyroku APEX. Muszę powiedzieć, że w braku jakiegokolwiek dalszego wyjaśnienia w tej kwestii nie widzę powodu, dla którego ta okoliczność faktyczna (to, czy wspomniany okres był krótszy, czy dłuższy) miałaby podważyć dokonaną powyżej ocenę prawną.
78. Dziwne według mnie byłoby bowiem stwierdzenie, że w danym okresie (odpowiadającym rzeczywistemu obowiązywaniu rozporządzenia pierwotnego) instytucje Unii mogły skutecznie nałożyć cło antydumpingowe na przywóz z państwa trzeciego, ale nie na przywóz przekierowany przez inne państwo trzecie w celu obejścia środka handlowego Unii. Takie ustalenie de facto zachęcałoby podmioty gospodarcze do podejmowania prób obchodzenia środków handlowych Unii w przyszłości, ponieważ prowadziłoby do karania importerów uczciwych i sprzyjania tym nieuczciwym(36). Byłoby to sprzeczne z samym celem art. 13 rozporządzenia podstawowego.
79. Tak więc nie dostrzegam żadnego naruszenia prawa w pkt 129 i 134 zaskarżonego wyroku, w których Sąd powołał się na wyrok APEX na poparcie swoich ustaleń.
80. Wreszcie nie ma moim zdaniem potrzeby szczegółowego analizowania podniesionego przez wnoszących odwołanie zarzutu naruszenia zasady dobrej administracji. Nie przedstawili oni w tym względzie żadnego konkretnego i niezależnego argumentu.
81. Podsumowując: w zarzucie szóstym wnoszący odwołanie podnieśli kwestię, czy uchylenie rozporządzenia nakładającego cło antydumpingowe na przywóz pochodzący z państwa trzeciego ze względu na możliwą niezgodność z zasadami WTO uniemożliwia Komisji rozszerzenie tego cła na przywóz z innego państwa trzeciego ze względu na obejście środków, nawet jeżeli rozszerzenie dotyczy okresu przed uchyleniem, a przywóz został zarejestrowany zgodnie z odpowiednimi przepisami antydumpingowymi.
82. W niniejszej opinii starałem się wyjaśnić, dlaczego – w przeciwieństwie do wnoszących odwołanie – jestem zdania, że na pytanie to należy udzielić odpowiedzi przeczącej.
VI. Wnioski
83. W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał Sprawiedliwości oddalił zarzut szósty odwołania Eurobolt BV, Fabory Nederland BV i ASF Fischer BV.