Συνεκδικασθείσες υποθέσεις T‑91/12 και T‑280/12

Flying Holding NV κ.λπ.

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών — Διαδικασία προσκλήσεως προς υποβολή προσφορών — Παροχή υπηρεσιών μη προγραμματισμένων επιβατικών αεροπορικών μεταφορών και ναυλώσεως αεροσκαφών ταξί — Απόρριψη της υποψηφιότητας — Άρθρο 94, στοιχείο β΄, του δημοσιονομικού κανονισμού — Δικαιώματα άμυνας — Άρθρο 134, παράγραφος 5, των κανόνων εφαρμογής του δημοσιονομικού κανονισμού — Προσφυγή ακυρώσεως — Έγγραφο που απαντά σε αίτημα των προσφευγουσών — Πράξη μη δεκτική προσφυγής — Απόφαση αναθέσεως — Δεν αφορά άμεσα τις προσφεύγουσες — Απαράδεκτο — Εξωσυμβατική ευθύνη»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 26ης Σεπτεμβρίου 2014

1.      Δημόσιες συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Διαδικασία προσκλήσεως προς υποβολή προσφορών — Σύναψη συμβάσεων — Αποκλεισμός διαγωνιζομένων — Δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να απευθυνθεί στις εθνικές αρχές για να εξακριβώσει την ύπαρξη περιπτώσεως αποκλεισμού

(Κανονισμός 1605/2002 του Συμβουλίου, άρθρα 93 § 1, στοιχεία α΄, β΄, δ΄ και ε΄ και 94, στοιχείο β΄· κανονισμός 2342/2002 της Επιτροπής, άρθρο 134 §§ 3 και 5)

2.      Δημόσιες συμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Διαδικασία προσκλήσεως προς υποβολή προσφορών — Σύναψη συμβάσεων — Αποκλεισμός των διαγωνιζομένων που προέβησαν σε ψευδείς δηλώσεις κατά τη διαδικασία — Υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων άμυνας

(Κανονισμός 1605/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 94, στοιχείο β΄· κανονισμός 2342/2002 της Επιτροπής)

3.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αρχές — Ίση μεταχείριση — Έννοια

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 20 και 21)

4.      Προσφυγή ακυρώσεως — Προσβαλλόμενη πράξη — Εκτίμηση της νομιμότητας βάσει των διαθέσιμων πληροφοριακών στοιχείων κατά τον χρόνο εκδόσεως της πράξεως

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)

5.      Προσφυγή ακυρώσεως — Πράξεις δεκτικές προσφυγής — Έννοια — Πράξεις παράγουσες δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα — Πράξη αμιγώς πληροφοριακού χαρακτήρα — Δεν περιλαμβάνεται

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)

6.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά — Αυτεπάγγελτη εξέταση από τον δικαστή της Ένωσης

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

7.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά — Άμεση επιρροή — Κριτήρια — Απόφαση περί απορρίψεως προσφοράς διαγωνιζομένου πριν από το στάδιο αναθέσεως του αντικειμένου συμβάσεως — Προσφυγή του αποκλεισθέντος διαγωνιζομένου κατά της αποφάσεως αναθέσεως — Η απόφαση δεν τον αφορά άμεσα — Απαράδεκτο

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

8.      Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Παράνομος χαρακτήρας — Ζημία — Αιτιώδης συνάφεια — Σωρευτικές προϋποθέσεις — Μη συνδρομή μιας εκ των προϋποθέσεων — Απόρριψη της αγωγής αποζημιώσεως στο σύνολό της

(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)

1.      Aκόμη κι αν το άρθρο 134, παράγραφος 5, του κανονισμού 2342/2002, για τη θέσπιση των κανόνων εφαρμογής του δημοσιονομικού κανονισμού, παραπέμπει γενικώς στις περιπτώσεις αποκλεισμού του άρθρου 93, παράγραφος 1, στοιχεία α΄, β΄, δ΄ και ε΄, του κανονισμού 1605/2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, από την παραπομπή της εν λόγω παραγράφου 5 στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου και τη φράση ότι οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να απευθυνθούν οι ίδιες στις αρχές της παραγράφου 3 προκύπτει ότι η παράγραφος 5 αφορά την περίπτωση κατά την οποία, ακόμη κι αν οι υποψήφιοι δεν υποχρεούνται να προσκομίσουν τις βεβαιώσεις της παραγράφου 3 σχετικά με τις εν λόγω περιπτώσεις αποκλεισμού, η αναθέτουσα αρχή επιθυμεί εν πάση περιπτώσει να διασφαλιστεί ότι οι υποψήφιοι αυτοί δεν εμπίπτουν σε μια από τις ανωτέρω περιπτώσεις αποκλεισμού.

Κατά συνέπεια, στο μέτρο που η αναθέτουσα αρχή επιθυμεί να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν ψευδείς δηλώσεις των υποψηφίων δυνάμει του άρθρου 94, στοιχείο β΄, του κανονισμού 1605/2002, και όχι δυνάμει του άρθρου 93, παράγραφος 1, του ίδιου κανονισμού, δεν οφείλει να τηρήσει τις διατάξεις του άρθρου 134, παράγραφος 5, του κανονισμού 2342/2002.

(βλ. σκέψεις 47, 48)

2.      Η απόφαση περί αποκλεισμού υποψηφίου από διαγωνισμό βάσει του άρθρου 94, στοιχείο β΄, του κανονισμού 1605/2002, για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στον γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, για τον λόγο ότι είναι ένοχος ψευδών δηλώσεων, έχει τον χαρακτήρα διοικητικής κυρώσεως, ακόμη κι αν δεν έχει διαβιβαστεί καμιά σχετική με αυτόν πληροφορία στη βάση δεδομένων του άρθρου 95 του εν λόγω κανονισμού. Εν πάση περιπτώσει, η γενική αρχή του σεβασμού των δικαιωμάτων άμυνας πρέπει να εφαρμοστεί από την αναθέτουσα αρχή, ακόμη κι αν υποτεθεί ότι η εν λόγω απόφαση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως απόφαση με την οποία επιβλήθηκε κύρωση στους αποδέκτες.

Συγκεκριμένα, η αρχή του σεβασμού των δικαιωμάτων άμυνας είναι γενικής ισχύος και εφαρμόζεται, εκτός από τις περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα όργανο πρόκειται να επιβάλει κύρωση, και σε κάθε άλλη διαδικασία η οποία κινείται κατά ορισμένου προσώπου και δύναται να καταλήξει σε βλαπτική γι’ αυτό πράξη. Συναφώς, μια απόφαση άμεσου αποκλεισμού συνιστά τουλάχιστον βλαπτική για τους αποδέκτες πράξη, δηλαδή πράξη η οποία επηρεάζει αισθητά τα συμφέροντά τους, επάγοντας εις βάρος τους σοβαρές οικονομικές συνέπειες ή, γενικότερα, σοβαρές συνέπειες στην κατάστασή τους. Πράγματι μια απόφαση περί απορρίψεως υποψηφιότητας λόγω, μεταξύ άλλων, ψευδών δηλώσεων βάσει του άρθρου 94, στοιχείο β΄, του κανονισμού 1605/2002 μπορεί να βλάψει, τουλάχιστον, τη φήμη των οικείων υποψηφίων και να έχει συνέπειες οι οποίες βαίνουν πέραν του επίμαχου διαγωνισμού. Συναφώς, αν η απόφαση αποκλεισμού εκδόθηκε μετά την υποβολή στις εθνικές αρχές από την Επιτροπή αιτήσεως παροχής πληροφοριών, λόγω των αμφιβολιών της σχετικά με τη βασιμότητα των επιχειρημάτων διαγωνιζομένου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η Επιτροπή εξέτασε ενδελεχώς ένα στοιχείο της υποψηφιότητας του εν λόγω διαγωνιζομένου και, με την εν λόγω αίτηση, προέβη σε ενέργειες οι οποίες αποσκοπούσαν στην εξέταση των επιχειρημάτων του εν λόγω διαγωνιζομένου και οδήγησαν στην έκδοση της αποφάσεως αποκλεισμού.

Περαιτέρω, το γεγονός ότι καμιά διάταξη του κανονισμού 1605/2002 ή του κανονισμού 2342/2002, για τη θέσπιση των κανόνων εφαρμογής του δημοσιονομικού κανονισμού, δεν προβλέπει την τήρηση των δικαιωμάτων άμυνας σε μια τέτοια περίπτωση δεν συνεπάγεται, αυτό καθ’ εαυτό, τον αποκλεισμό της εν λόγω εγγυήσεως δυνάμει της γενικής αρχής του σεβασμού των δικαιωμάτων άμυνας.

Εν πάση περιπτώσει, εναπόκειται στον δικαστή να διακριβώσει, όταν εκτιμά ότι υφίσταται πλημμέλεια η οποία θίγει τα δικαιώματα άμυνας, αν, σε συνάρτηση με τις πραγματικές και νομικές περιστάσεις της συγκεκριμένης υποθέσεως, η επίμαχη διαδικασία θα είχε καταλήξει σε διαφορετικό αποτέλεσμα, εάν είχε διασφαλιστεί καλύτερα η άμυνα των προσφευγουσών ελλείψει της εν λόγω πλημμέλειας.

(βλ. σκέψεις 55, 63-67, 72)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 69, 70)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 86)

5.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 95-97, 102)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 104)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 107-111)

8.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 115, 118)