Υπόθεση C‑314/18
SF
(αίτηση του rechtbank Amsterdam
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 11ης Μαρτίου 2020
«Προδικαστική παραπομπή – Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις – Απόφαση-πλαίσιο 2002/584/ΔΕΥ – Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως – Άρθρο 5, σημείο 3 – Παράδοση υπό την προϋπόθεση διαμεταγωγής του οικείου προσώπου στο κράτος μέλος εκτελέσεως με σκοπό την εκεί έκτιση της στερητικής της ελευθερίας ποινής ή του στερητικού της ελευθερίας μέτρου που θα του επιβληθεί στο κράτος μέλος εκδόσεως – Χρόνος της διαμεταγωγής – Απόφαση-πλαίσιο 2008/909/ΔΕΥ – Άρθρο 3, παράγραφος 3 – Πεδίο εφαρμογής – Άρθρο 8 – Προσαρμογή της ποινής η οποία επιβλήθηκε στο κράτος μέλος εκδόσεως – Άρθρο 25 – Εκτέλεση ποινής στο πλαίσιο του άρθρου 5, σημείο 3, της αποφάσεως-πλαισίου 2002/584»
1. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις – Απόφαση-πλαίσιο για το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης και τις διαδικασίες παράδοσης μεταξύ των κρατών μελών – Παράδοση υπηκόου ή κατοίκου του κράτους μέλους εκτελέσεως προς τον σκοπό ποινικής διώξεως – Εγγυήσεις τις οποίες πρέπει να παράσχει το κράτος μέλος εκδόσεως – Διαμεταγωγή του οικείου προσώπου στο κράτος μέλος εκτελέσεως προκειμένου να εκτίσει εκεί τη στερητική της ελευθερίας ποινή η οποία θα του επιβληθεί – Χρόνος της διαμεταγωγής – Αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση – Εξαίρεση
(Αποφάσεις-πλαίσια του Συμβουλίου 2002/584, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση-πλαίσιο 2009/299, άρθρα 1 § 3 και 5, σημείο 3, και 2008/909, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση-πλαίσιο 2009/299, άρθρα 1, στοιχείο αʹ, 3 §§ 3 και 4 και 25)
(βλ. σκέψεις 44, 48-54, 56, 59-62, διατακτ. 1)
2. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις – Απόφαση-πλαίσιο 2008/909 σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης αποφάσεων σε ποινικές υποθέσεις – Εκτέλεση των ποινών κατόπιν ευρωπαϊκού εντάλματος συλλήψεως – Εκτέλεση σε περίπτωση διαμεταγωγής του καταδικασθέντος προσώπου στο κράτος μέλος εκτελέσεως του εντάλματος συλλήψεως προκειμένου να εκτίσει εκεί τη στερητική της ελευθερίας ποινή η οποία του επιβλήθηκε στο κράτος μέλος εκδόσεως – Προσαρμογή της χρονικής διάρκειας της ποινής από το κράτος μέλος εκτελέσεως – Προϋποθέσεις
(Αποφάσεις-πλαίσια του Συμβουλίου 2002/584, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση-πλαίσιο 2009/299, άρθρο 5, σημείο 3, και 2008/909, όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση-πλαίσιο 2009/299, άρθρα 8 § 2 και 25)
(βλ. σκέψεις 65-68, διατακτ. 2)
Σύνοψη
Με την απόφαση SF (Ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως – Εγγύηση διαμεταγωγής στο κράτος μέλος εκτελέσεως) (C-314/18), την οποία εξέδωσε στις 11 Μαρτίου 2020, το Δικαστήριο αποφάνθηκε, αφενός, ότι, σε περίπτωση κατά την οποία το κράτος μέλος εκτελέσεως ευρωπαϊκού εντάλματος συλλήψεως εξαρτά την παράδοση του υπηκόου ή κατοίκου του κατά του οποίου έχει εκδοθεί το ένταλμα προς τον σκοπό της ασκήσεως ποινικής διώξεως από την προϋπόθεση της διαμεταγωγής του προσώπου αυτού στο εν λόγω κράτος μέλος προκειμένου να εκτίσει εκεί τη στερητική της ελευθερίας ποινή ή το στερητικό της ελευθερίας μέτρο ασφαλείας που θα του επιβληθεί στο κράτος μέλος εκδόσεως, το τελευταίο αυτό κράτος μέλος υποχρεούται να προβεί στη διαμεταγωγή μόλις καταστεί αμετάκλητη η καταδικαστική απόφαση. Δεν ισχύει το ίδιο σε περίπτωση κατά την οποία συγκεκριμένοι λόγοι απτόμενοι του σεβασμού των δικαιωμάτων άμυνας του καταδικασθέντος ή της ορθής απονομής της δικαιοσύνης καθιστούν απαραίτητη την παρουσία του προσώπου αυτού στο κράτος μέλος εκδόσεως έως την οριστική περάτωση άλλων διαδικασιών που εντάσσονται στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας σχετικά με την αξιόποινη πράξη λόγω της οποίας εκδόθηκε το ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως. Αφετέρου, το Δικαστήριο έκρινε ότι το κράτος μέλος εκτελέσεως, προκειμένου να εκτελέσει τη στερητική της ελευθερίας ποινή ή το στερητικό της ελευθερίας μέτρο ασφαλείας, δύναται να προσαρμόσει τη χρονική διάρκεια της ποινής μόνον υπό τις αυστηρές προϋποθέσεις τις οποίες προβλέπει το άρθρο 8, παράγραφος 2, της αποφάσεως-πλαισίου 2008/909. (1)
Η απόφαση αυτή εκδόθηκε στο πλαίσιο διαδικασίας σχετικής με την εκτέλεση, στις Κάτω Χώρες, ευρωπαϊκού εντάλματος συλλήψεως εκδοθέντος από Βρετανό δικαστή προς τον σκοπό της ασκήσεως ποινικής διώξεως κατά Ολλανδού υπηκόου. Στις Κάτω Χώρες, η εισαγγελία είχε ζητήσει από τη δικαστική αρχή εκδόσεως του εντάλματος την παροχή εγγυήσεως, κατά το άρθρο 5, σημείο 3, της αποφάσεως-πλαισίου 2002/584 (2), η οποία συνίστατο στην ανάληψη δεσμεύσεως, πριν από την παράδοση του καταζητούμενου, περί διαμεταγωγής του, σε περίπτωση καταδίκης, στο κράτος μέλος εκτελέσεως προκειμένου να εκτίσει εκεί τη στερητική της ελευθερίας ποινή ή το στερητικό της ελευθερίας μέτρο που ενδεχομένως θα του επιβληθεί (3). Σε απάντηση του αιτήματος αυτού, το βρετανικό Υπουργείο Εσωτερικών επισήμανε ότι, εάν ο ενδιαφερόμενος καταδικασθεί σε στερητική της ελευθερίας ποινή στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα διαμεταχθεί στις Κάτω Χώρες μόλις περατωθούν η ποινική διαδικασία και κάθε άλλη διαδικασία σχετική με την αξιόποινη πράξη λόγω της οποίας εκδόθηκε το ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως. Η ίδια αρχή διευκρίνισε επίσης ότι τυχόν παράδοση βάσει της αποφάσεως-πλαισίου 2002/584 δεν επέτρεπε στις Κάτω Χώρες να μεταβάλουν τη χρονική διάρκεια της ποινής η οποία ενδεχομένως θα επιβληθεί εντός του Ηνωμένου Βασιλείου.
Κατά πρώτον, όσον αφορά το χρονικό σημείο κατά το οποίο το πρόσωπο κατά του οποίου έχει εκδοθεί ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως που είναι εκτελεστό υπό την προϋπόθεση της παροχής εγγυήσεως, κατά την έννοια του άρθρου 5, σημείο 3, της αποφάσεως-πλαισίου 2002/584, πρέπει να διαμεταχθεί στο κράτος μέλος εκτελέσεως προκειμένου να εκτίσει εκεί τη στερητική της ελευθερίας ποινή ή το στερητικό της ελευθερίας μέτρο ασφαλείας που θα του επιβληθεί στο κράτος μέλος εκδόσεως του εντάλματος, το Δικαστήριο επισήμανε καταρχάς ότι το χρονικό σημείο αυτό δεν διευκρινίζεται με την εν λόγω διάταξη. Τούτου δοθέντος, το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι ο νομοθέτης της Ένωσης έχει καταστήσει σαφές, τόσο με τη διάταξη αυτή όσο και με την απόφαση-πλαίσιο 2008/909, ότι αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις προοπτικές κοινωνικής επανεντάξεως του υπηκόου ή του κατοίκου του κράτους μέλους εκτελέσεως, η οποία αποτυπώνεται στο γεγονός ότι του επιτρέπεται να εκτίσει σ’ αυτό το κράτος μέλος τη στερητική της ελευθερίας ποινή ή το στερητικό της ελευθερίας μέτρο ασφαλείας το οποίο, κατόπιν της παραδόσεώς του σε εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος συλλήψεως, θα του επιβληθεί στο κράτος μέλος εκδόσεως του εντάλματος. Το Δικαστήριο τόνισε ότι, σε τέτοια περίπτωση, είναι σημαντικό το κράτος μέλος εκδόσεως να προβεί στη διαμεταγωγή μόλις καταστεί αμετάκλητη η συγκεκριμένη καταδικαστική απόφαση. Το Δικαστήριο διευκρίνισε, πάντως, ότι κατά το ίδιο αυτό χρονικό σημείο, εφόσον αποδειχθεί ότι απαιτείται η παρουσία του καταδικασθέντος στο κράτος μέλος εκδόσεως λόγω άλλων διαδικασιών που εντάσσονται στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας σχετικά με την αξιόποινη πράξη λόγω της οποίας εκδόθηκε το ευρωπαϊκό ένταλμα συλλήψεως, ο σκοπός ο οποίος συνίσταται στο να καταστεί ευχερέστερη η κοινωνική επανένταξή του θα πρέπει να σταθμισθεί τόσο με την αποτελεσματικότητα της ποινικής διώξεως όσο και με τον σεβασμό των δικαιωμάτων άμυνας του οικείου προσώπου.
Κατά δεύτερον, όσον αφορά την κατά το άρθρο 8, παράγραφος 2, της αποφάσεως-πλαισίου 2008/909 δυνατότητα της αρμόδιας αρχής του κράτους μέλους εκτελέσεως να προσαρμόσει την ποινή που επιβλήθηκε στο κράτος μέλος εκδόσεως, το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι οι σχετικές προϋποθέσεις ρυθμίζονται κατά αυστηρό τρόπο από τη συγκεκριμένη διάταξη, διευκρινίζοντας ότι το εν λόγω άρθρο 8 προβλέπει τις μόνες επιτρεπόμενες εξαιρέσεις από την καταρχήν υποχρέωση αναγνωρίσεως της διαβιβαζομένης δικαστικής αποφάσεως και εκτελέσεως της ποινής της οποίας η χρονική διάρκεια και η φύση αντιστοιχούν σε εκείνες που προβλέπει η εκδοθείσα στο κράτος μέλος εκδόσεως δικαστική απόφαση. Επομένως, το Δικαστήριο απέρριψε την υποστηριχθείσα ερμηνεία του άρθρου 25 της αποφάσεως-πλαισίου 2008/909 (4) κατά την οποία, στην περίπτωση παραδόσεως προσώπου στο κράτος μέλος εκδόσεως του εντάλματος υπό την εγγύηση διαμεταγωγής, επιτρέπεται προσαρμογή της ποινής εκ μέρους του κράτους μέλους εκτελέσεως πέραν των περιπτώσεων που προβλέπει το άρθρο 8 της εν λόγω αποφάσεως-πλαισίου.