Language of document : ECLI:EU:C:2018:570

Sprawa C‑89/17

Secretary of State for the Home Department

przeciwko

Rozanne Banger

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber)]

Odesłanie prejudycjalne – Obywatelstwo Unii Europejskiej – Artykuł 21 TFUE – Prawo obywateli Unii do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Unii – Dyrektywa 2004/38/WE – Artykuł 3 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) – Partner, z którym obywatel Unii pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku – Powrót do państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada obywatel Unii – Wniosek o zezwolenie na pobyt – Szczegółowa analiza osobistej sytuacji wnioskodawcy – Artykuły 15 i 31 – Skuteczna ochrona sądowa – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 47

Streszczenie – wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 12 lipca 2018 r.

1.        Obywatelstwo Unii – Postanowienia traktatu – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Obywatel Unii powracający do państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada, po pobycie w innym państwie członkowskim, w którym korzystał ze swojego statusu obywatela Unii – Pochodne prawo pobytu członków jego rodziny będących obywatelami państwa trzeciego – Warunki – Stosowanie przez analogię przewidzianych w dyrektywie 2004/38 warunków przyznania

(art. 21 ust. 1 TFUE; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady)

2.        Obywatelstwo Unii – Postanowienia traktatu – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Obywatel Unii powracający do państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada, po pobycie w innym państwie członkowskim, w którym korzystał ze swojego statusu obywatela Unii – Wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt niezarejestrowanemu partnerowi, pozostającemu w stałym, należycie poświadczonym związku z tym obywatelem – Spoczywający na państwie członkowskim obowiązek ułatwienia uzyskania takiego zezwolenia

(art. 21 ust. 1 TFUE; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady)

3.        Obywatelstwo Unii – Postanowienia traktatu – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Obywatel Unii powracający do państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada, po pobycie w innym państwie członkowskim, w którym korzystał ze swojego statusu obywatela Unii – Wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt niezarejestrowanemu partnerowi, pozostającemu w stałym, należycie poświadczonym związku z tym obywatelem – Oddalenie – Obowiązek oparcia decyzji o oddaleniu na szczegółowej analizie osobistej sytuacji wnioskodawcy

(art. 21 ust. 1 TFUE; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 ust. 2)

4.        Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Osoby uprawnione – Inni członkowie rodziny obywatela Unii Europejskiej, będący obywatelami państwa trzeciego, nieobjęci definicją ujętą w art. 2 ust. 2 dyrektywy – Partner pozostający w stałym, należycie poświadczonym związku z tym obywatelem – Wniosek o zezwolenie na pobyt – Oddalenie – Prawo do wniesienia skargi – Kontrola sądowa – Zakres

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 ust. 2, art. 15 ust. 1, art. 30, 31)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 27–29)

2.      Artykuł 21 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że zobowiązuje on państwo członkowskie, którego przynależność państwową posiada obywatel Unii, do ułatwienia udzielenia zezwolenia na pobyt będącemu obywatelem państwa trzeciego niezarejestrowanemu partnerowi, z którym ten obywatel Unii pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku, jeżeli rzeczony obywatel Unii, po skorzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się w celu podjęcia pracy w drugim państwie członkowskim zgodnie z warunkami określonymi w dyrektywie 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG, powraca wraz z partnerem do państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada, by w nim przebywać

W tej kwestii należy uściślić, że w art. 3 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) rzeczonej dyrektywy jest mowa konkretnie o partnerze, z którym obywatel Unii pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku. Ten ostatni przepis przewiduje, że przyjmujące państwo członkowskie ułatwia, zgodnie ze swym ustawodawstwem krajowym, wjazd i pobyt tego partnera.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału art. 3 ust. 2 tej dyrektywy nie zobowiązuje państw członkowskich do uznania prawa wjazdu i pobytu na rzecz obywateli państw trzecich, o których mowa w tym przepisie, lecz nakłada na te państwa obowiązek pewnego uprzywilejowania wniosków złożonych przez obywateli państw trzecich, o których mowa w rzeczonym przepisie, w stosunku do wniosków o wjazd i pobyt składanych przez innych obywateli państw trzecich (zob. podobnie wyrok z dnia 5 września 2012 r., Rahman i in., C‑83/11, EU:C:2012:519, pkt 21).

(zob. pkt 30, 31, 35; pkt 1 sentencji)

3.      Artykuł 21 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że decyzja o odmowie udzielenia zezwolenia na pobyt będącemu obywatelem państwa trzeciego niezarejestrowanemu partnerowi obywatela Unii, który to obywatel Unii, po skorzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się w celu podjęcia pracy w drugim państwie członkowskim zgodnie z warunkami określonymi w dyrektywie 2004/38, powraca wraz z partnerem do państwa członkowskiego, którego przynależność państwową posiada, by w nim przebywać, powinna opierać się na szczegółowej analizie osobistych okoliczności dotyczących wnioskodawcy i powinna być uzasadniona.

W ramach rzeczonej analizy osobistych okoliczności dotyczących wnioskodawcy na właściwym organie ciąży obowiązek uwzględnienia różnych czynników, które mogą mieć znaczenie w zależności od konkretnego przypadku (zob. podobnie wyrok z dnia 5 września 2012 r., Rahman i in., C‑83/11, EU:C:2012:519, pkt 23).

Wobec zarówno braku precyzyjniejszych przepisów dyrektywy 2004/38, jak i zastosowania w jej art. 3 ust. 2 sformułowania „zgodnie ze swoim ustawodawstwem krajowym” należy stwierdzić, że każde państwo członkowskie dysponuje szerokim zakresem uznania co do wyboru czynników, które powinny zostać wzięte pod uwagę. Niemniej jednak państwa członkowskie powinny zapewnić, by ich ustawodawstwa zawierały kryteria, które są zgodne ze zwykłym rozumieniem określenia „ułatwia” i które nie pozbawiają tego przepisu skuteczności (effet utile). (zob. podobnie wyrok z dnia 5 września 2012 r., Rahman i in., C‑83/11, EU:C:2012:519, pkt 24).

(zob. pkt 39–41; pkt 2 sentencji)

4.      Artykuł 3 ust. 2 dyrektywy 2004/38 należy interpretować w ten sposób, że obywatelom państw trzecich, o których mowa w tym przepisie, powinien przysługiwać, do celów zakwestionowania wydanej wobec nich decyzji o odmowie udzielenia zezwolenia na pobyt, środek zaskarżenia, w następstwie wykonania którego sąd krajowy będzie mógł ustalić, czy decyzja odmowna opiera się na wystarczająco solidnej podstawie faktycznej i czy były przestrzegane gwarancje proceduralne. Wśród gwarancji tych figuruje obowiązek właściwych organów krajowych polegający na przeprowadzeniu szczegółowej analizy osobistych okoliczności dotyczących wnioskodawcy oraz uzasadnienia każdej odmowy wjazdu lub pobytu.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2004/38 procedury przewidziane w jej art. 30 i 31 stosuje się analogicznie do wszystkich decyzji ograniczających swobodne przemieszczanie się obywateli Unii i członków ich rodziny, uzasadnionych względami innymi niż porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. Na podstawie art. 31 ust. 1 omawianej dyrektywy osoby zainteresowane posiadają możliwość odwołania się na drodze sądowej i, w określonym przypadku, administracyjnej w przyjmującym państwie członkowskim, lub domagać się dokonania rewizji każdej decyzji podjętej wobec nich ze względów porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.

Przepisy te nie wymieniają jednak wprost osób, o których mowa w szczególności w art. 3 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) dyrektywy 2004/38.

W taj kwestii należy wskazać, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 87 opinii, że pojęcie „członka rodziny” zostało w innych przepisach dyrektywy 2004/38 użyte w taki sposób, że obejmuje ono również osoby, o których mowa w jej art. 3 ust. 2.

Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Trybunału przytoczonym w pkt 38 niniejszego wyroku, państwa członkowskie powinny zgodnie z art. 3 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 2004/38 przewidzieć możliwość uzyskania przez osoby, o których mowa w art. 3 ust. 2 akapit pierwszy tej dyrektywy, decyzji w przedmiocie ich wniosku opartej na szczegółowej analizie osobistych okoliczności ich dotyczących i – w razie odmowy – uzasadnionej.

Dalej, skoro dyrektywę 2004/38 należy poddawać wykładni zgodnej z wymogami wynikającymi z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 4 czerwca 2013 r. ZZ, C‑300/11, EU:C:2013:363, pkt 50), osoby te powinny mieć na mocy tego postanowienia prawo do skutecznego środka zaskarżenia takiej decyzji do sądu, który to środek umożliwi dokonanie kontroli tej decyzji pod względem faktycznym i prawnym w świetle prawa Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 17 listopada 2011 r., Gaydarov, C‑430/10, EU:C:2011:749, pkt 41).

W związku z tym należy uznać, ze gwarancje proceduralne przewidziane w art. 31 ust. 1 dyrektywy 2004/38 mają zastosowanie do osób, o których mowa w jej art. 3 ust. 2 akapit pierwszy lit. b).

Jeżeli chodzi o treść tych gwarancji proceduralnych, to zgodnie z orzecznictwem Trybunału osoba, o której mowa w art. 3 ust. 2 tej dyrektywy ma prawo do tego, by sąd sprawdził, czy ustawodawstwo krajowe i jego stosowanie nie wykroczyły poza granice wyznaczonego w rzeczonej dyrektywie zakresu uznania (wyrok z dnia 5 września 2012 r., Rahman i in., C‑83/11, EU:C:2012:519, pkt 25).

Co się tyczy kontroli sądowej zakresu uznania, jakim dysponują właściwe organy krajowe, sąd krajowy powinien w szczególności ustalić, czy zaskarżona decyzja opiera się na wystarczająco solidnej podstawie faktycznej. Ponadto kontrola ta powinna dotyczyć poszanowania gwarancji proceduralnych, które ma zasadnicze znaczenie i umożliwia sądowi sprawdzenie, czy zaistniały okoliczności faktyczne i prawne, od których zależy wykonanie uprawnień dyskrecjonalnych (zob. analogicznie wyrok z dnia 4 kwietnia 2017 r., Fahimian, C‑544/15, EU:C:2017:255, pkt 45, 46). Wśród gwarancji tych figuruje – zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/38 – obowiązek tych organów polegający na przeprowadzeniu szczegółowej analizy osobistych okoliczności dotyczących wnioskodawcy oraz uzasadnienia każdej odmowy wjazdu lub pobytu.

(zob. pkt 44–52; pkt 3 sentencji)