Sprawa C‑413/15
Elaine Farrell
przeciwko
Alanowi Whitty’emu i in.
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court (Irlandia)]
Odesłanie prejudycjalne – Zbliżanie ustawodawstw – Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu użytkowania pojazdów mechanicznych – Dyrektywa 90/232/EWG – Artykuł 1 – Odpowiedzialność z tytułu uszkodzeń ciała doznanych przez wszystkich pasażerów innych niż kierowca – Obowiązkowe ubezpieczenie – Bezpośrednia skuteczność – Dyrektywa 84/5/EWG – Artykuł 1 ust. 4 – Podmiot zobowiązany do wypłaty odszkodowania z tytułu szkód majątkowych i uszkodzeń ciała spowodowanych przez pojazd niezidentyfikowany lub nieubezpieczony – Możliwość powołania się na dyrektywę wobec państwa – Warunki, w których podmiot prawa prywatnego można uznać za działający w imieniu państwa i powołać się wobec niego na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek
Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 10 października 2017 r.
1. Akty instytucji – Dyrektywy – Bezpośrednia skuteczność – Podmiot, któremu powierzono pod kontrolą władzy publicznej wykonywanie usług użyteczności publicznej lub dysponujący uprawnieniami wykraczającymi poza normy – Alternatywny charakter tych przesłanek
(art. 288 TFUE)
2. Zbliżanie ustawodawstw – Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych – Dyrektywa 84/5 – Odszkodowanie wypłacane z tytułu szkód spowodowanych przez pojazd niezidentyfikowany lub ubezpieczony w niewystarczający sposób – Ustanowienie przez państwo członkowskie podmiotu prawa prywatnego, na którym spoczywa naprawa takich szkód – Możliwość powołania się przez jednostki wobec takiego podmiotu na przepisy dyrektywy mające skutek bezpośredni
(art. 288 TFUE; dyrektywa Rady 84/5, zmieniona dyrektywą 90/232, art. 1 ust. 4)
1. Artykuł 288 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie wyklucza on sam w sobie tego, aby wobec podmiotu nieposiadającego wszystkich cech wymienionych w pkt 20 wyroku z dnia 12 lipca 1990 r., Foster i in. (C‑188/89, EU:C:1990:313) i jednocześnie cech wymienionych w pkt 18 wskazanego wyroku można było powoływać się na przepisy dyrektywy wywierające skutek bezpośredni.
Wskazany pkt 20 należy interpretować w kontekście pkt 18 tego samego wyroku, w którym Trybunał podkreślił, że jednostki mogą powoływać się na takie przepisy wobec instytucji lub podmiotów, które albo podlegają zwierzchnictwu lub kontroli państwa, albo posiadają uprawnienia wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami. A zatem, jak stwierdziła zasadniczo rzecznik generalna w pkt 53 i 77 opinii, wymogi, aby dany podmiot podlegał, odpowiednio, zwierzchnictwu lub kontroli państwa i aby posiadał uprawnienia wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami, nie mogą mieć charakteru kumulatywnego (zob. podobnie wyroki: z dnia 4 grudnia 1997 r., Kampelmann i in., od C‑253/96 do C‑258/96, EU:C:1997:585, pkt 46, 47; a także z dnia 7 września 2006 r., Vassallo, C‑180/04, EU:C:2006:518, pkt 26).
(zob. pkt 27–29; pkt 1 sentencji)
2. Wobec instytucji prawa prywatnego, której państwo członkowskie powierzyło zadanie leżące w interesie publicznym, takie jak zadanie związane z obowiązkiem nałożonym na państwa członkowskie w art. 1 ust. 4 drugiej dyrektywy Rady 84/5/EWG z dnia 30 grudnia 1983 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów silnikowych, zmienionej trzecią dyrektywą Rady 90/232/EWG z dnia 14 maja 1990 r., i która to instytucja na mocy ustawy została wyposażona w szczególne uprawnienia, takie jak uprawnienie do nakazania zakładom ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych na terytorium danego państwa członkowskiego, aby stały się jej członkami i aby ją finansowały, można powoływać się na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek.
(zob. pkt 42; pkt 2 sentencji)