Sprawa C‑8/20
L.R.
przeciwko
Bundesrepublik Deutschland
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Verwaltungsgerichtshof Baden-Württemberg)
Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 20 maja 2021 r.
Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Kontrole graniczne, azyl i imigracja – Polityka azylowa – Dyrektywa 2013/32/UE – Wspólne procedury udzielania i cofania ochrony międzynarodowej – Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej – Podstawy niedopuszczalności – Artykuł 2 lit. q) – Pojęcie „kolejnego wniosku” – Artykuł 33 ust. 2 lit. d) – Odrzucenie przez państwo członkowskie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jako niedopuszczalnego z powodu oddalenia wcześniejszego wniosku złożonego przez zainteresowanego w państwie trzecim, które zawarło z Unią Europejską umowę dotyczącą kryteriów i mechanizmów określania państwa odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o azyl złożonego w jednym z państw będących stronami tej umowy – Ostateczna decyzja wydana przez Królestwo Norwegii
Kontrole graniczne, azyl i imigracja – Polityka azylowa – Procedury udzielania i cofania ochrony międzynarodowej – Dyrektywa 2013/32 – Procedura rozpatrywania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej – Wniosek, który może zostać uznany przez państwa członkowskie za niedopuszczalny – Podstawa – Kolejny wniosek nieuwzględniający nowych elementów lub ustaleń – Pojęcie kolejnego wniosku – Uregulowanie krajowe zezwalające na odrzucenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jako niedopuszczalnego powodu oddalenia wcześniejszego wniosku w państwie trzecim realizującym rozporządzenie nr 604/2013 – Niedopuszczalność
[umowa między Unią a Islandią i Norwegią dotycząca kryteriów i mechanizmów określania państwa właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 604/2013; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32, art. 2 lit. q), art. 33 ust. 2 lit. a)]
(zob. pkt 30, 37–44, 47, 48; sentencja)
Streszczenie
Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej nie może zostać odrzucony jako niedopuszczalny z powodu wcześniejszego oddalenia przez Norwegię wniosku o udzielenie azylu złożonego przez tego samego zainteresowanego
Jakkolwiek bowiem to państwo trzecie uczestniczy częściowo we wspólnym europejskim systemie azylowym, nie może być ono utożsamiane z państwem członkowskim
W 2008 r. L.R., obywatel Iranu, złożył wniosek o udzielenie azylu w Norwegii. Jego wniosek został oddalony, a on sam przekazany organom irańskim. W 2014 r. L.R. złożył nowy wniosek w Niemczech. W zakresie, w jakim rozporządzenie Dublin III(1), które pozwala na ustalenie państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jest realizowane także przez Norwegię(2), organy niemieckie skontaktowały się z organami tego państwa, występując o przejęcie L.R. Organy norweskie odmówiły jednak przejęcia, twierdząc, że odpowiedzialność Norwegii wygasła, zgodnie z rozporządzeniem Dublin III(3). Następnie organy niemieckie odrzuciły wniosek o udzielenie azylu złożony przez L.R. jako niedopuszczalny, uznając, że jest to „drugi wniosek”, a przesłanki konieczne do uzasadnienia wszczęcia w takim przypadku nowej procedury azylowej nie zostały spełnione. L.R. zaskarżył tę decyzję do Schleswig-Holsteinisches Verwaltungsgericht (sądu administracyjnego Szlezwika-Holsztynu, Niemcy).
W tym kontekście sąd ten postanowił zwrócić się do Trybunału w celu uzyskania wyjaśnień dotyczących pojęcia „kolejnego wniosku” zdefiniowanego w dyrektywie 2013/32 nazywanej „dyrektywą w sprawie procedur”(4). Państwa członkowskie mogą bowiem odrzucić kolejny wniosek jako niedopuszczalny, jeżeli nie wskazuje on na nowe okoliczności lub ustalenia(5).
Dla sądu administracyjnego Szlezwika-Holsztynu z dyrektywy w sprawie procedur wynika wprawdzie, że wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej nie można uznać za „kolejny wniosek”, jeżeli pierwsze postępowanie, które doprowadziło do oddalenia wniosku, odbyło się nie w innym państwie członkowskim Unii, lecz w państwie trzecim, jednak uważa on, że dyrektywę tę należy interpretować szerzej, biorąc pod uwagę udział Norwegii we wspólnym europejskim systemie azylowym na mocy umowy między Unią a Islandią i Norwegią, skutkiem czego państwa członkowskie nie byłyby zobowiązane do prowadzenia pierwszej pełnej procedury azylowej w sytuacji takiej jak ta rozpatrywana w postępowaniu głównym.
W wyroku Trybunał nie podzielił tej analizy i orzekł, że prawo Unii(6) stoi na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które przewiduje możliwość odrzucenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jako niedopuszczalnego ze względu na to, że zainteresowany złożył wcześniejszy wniosek o nadanie mu statusu uchodźcy w państwie trzecim realizującym rozporządzenie Dublin III zgodnie z umową między Unią a Islandią i Norwegią, a wniosek ten został oddalony.
Ocena Trybunału
Trybunał przypomniał, że pojęcie „kolejnego wniosku” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. q) dyrektywy w sprawie procedur jako oznaczające „następny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, z którym występuje się po tym, jak została podjęta ostateczna decyzja w odniesieniu do poprzedniego wniosku”(7). Z dyrektywy(8) tej wyraźnie wynika bowiem z jednej strony, że wniosek skierowany do państwa trzeciego nie może być rozumiany jako „wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej”, zaś z drugiej strony, że decyzja wydana przez państwo trzecie nie może mieścić się w definicji pojęcia „ostatecznej decyzji”. Dlatego też istnienie wcześniejszej decyzji państwa trzeciego, którą oddalono wniosek o nadanie statusu uchodźcy, nie pozwala na zakwalifikowanie jako „kolejnego wniosku” wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, z którym zainteresowany wystąpił w jednym z państw członkowskich po wydaniu owej wcześniejszej decyzji.
Trybunał dodał, że istnienie umowy między Unią a Islandią i Norwegią nie ma w tym względzie znaczenia. O ile bowiem na mocy tej umowy Norwegia realizuje niektóre przepisy rozporządzenia Dublin III, o tyle inaczej jest w przypadku przepisów dyrektywy 2011/95, zwanej „dyrektywą w sprawie kwalifikowania”(9), czy dyrektywy w sprawie procedur. Tak więc w sytuacji takiej jak tu rozpatrywana niewątpliwie państwo członkowskie, w którym zainteresowany złożył nowy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, może w danym wypadku wystąpić do Norwegii z wnioskiem o przejęcie zainteresowanego, jednak w przypadku gdy takie przejęcie nie jest możliwe lub nie następuje, dane państwo członkowskie nie jest uprawnione do stwierdzenia, że nowy wniosek stanowi „kolejny wniosek” dający możliwość uznania go w danym wypadku za niedopuszczalny. Ponadto nawet gdyby założyć, że norweski system azylowy przewiduje poziom ochrony osób ubiegających się o azyl równoważny poziomowi przewidzianemu w prawie Unii, to okoliczność ta nie daje podstaw do wyciągnięcia odmiennego wniosku. Po pierwsze bowiem, z brzmienia przepisów dyrektywy w sprawie procedur jasno wynika, że przy obecnym stanie prawa Unii państwo trzecie nie może być traktowane na równi z państwem członkowskim do celów stosowania rozpatrywanej podstawy niedopuszczalności. Po drugie, takie zrównanie nie może zależeć od oceny konkretnego poziomu ochrony osób ubiegających się o azyl w danym państwie trzecim, gdyż w przeciwnym wypadku groziłoby to naruszeniem pewności prawa.