Υπόθεση T‑160/13
Bank Mellat
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Περιορισμοί στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Αρμοδιότητα του Γενικού Δικαστηρίου – Προσφυγή ακυρώσεως – Κανονιστική πράξη που δεν απαιτεί τη λήψη εκτελεστικών μέτρων – Πράξη που αφορά άμεσα τον προσφεύγοντα – Έννομο συμφέρον – Παραδεκτό – Αναλογικότητα – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Νομικές εγγυήσεις του άρθρου 215, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ – Ασφάλεια δικαίου – Απαγόρευση των αυθαιρεσιών – Προσβολή θεμελιωδών δικαιωμάτων»
Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 2ας Ιουνίου 2016
1. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Μέτρα ληφθέντα στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Περιοριστικά μέτρα γενικής φύσεως, των οποίων το πεδίο εφαρμογής καθορίζεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων – Δεν εμπίπτουν
(Άρθρο 19 ΣΕΕ· άρθρο 275 ΣΛΕΕ· απόφαση 2012/635/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 6)
2. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Μέτρα ληφθέντα στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Πράξη εκδοθείσα βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ – Εμπίπτει
(Άρθρο 19 ΣΕΕ· άρθρα 215 ΣΛΕΕ και 275 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
3. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Έννοια της κανονιστικής πράξεως κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ – Κάθε πράξη γενικής ισχύος πλην των νομοθετικών πράξεων – Κανονισμός του Συμβουλίου γενικής ισχύος που εκδόθηκε βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ – Εμπίπτει
(Άρθρα 215 ΣΛΕΕ και 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
4. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Κανονιστικές πράξεις – Πράξεις που δεν απαιτούν τη λήψη εκτελεστικών μέτρων και αφορούν άμεσα τον προσφεύγοντα – Προϋποθέσεις σωρευτικού χαρακτήρα – Πράξη που δεν επηρεάζει άμεσα τον προσφεύγοντα Απαράδεκτο
(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 267/2012 του Συμβουλίου, άρθρα 30α και 30β § 3, εδ. 1, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό 1263/2012)
5. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Έννομο συμφέρον — Απαίτηση να υφίσταται γεγενημένο και ενεστώς έννομο συμφέρον – Εκτίμηση κατά τον χρόνο ασκήσεως της προσφυγής – Προσφυγή κατά πράξεως προβλέπουσας περιοριστικά μέτρα – Προσφεύγων στον οποίο επιβλήθηκαν άλλα, πιο αυστηρά, περιοριστικά μέτρα – Ακύρωση των πιο αυστηρών αυτών μέτρων πριν από την άσκηση της προσφυγής – Τα αποτελέσματα της ακυρωτικής αποφάσεως αναστέλλονται μέχρις εκδόσεως της αποφάσεως επί της αναιρέσεως – Παραδεκτό
(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
6. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Νομική βάση – Περιοριστικά μέτρα προβλεπόμενα από απόφαση εκδοθείσα βάσει του άρθρου 29 ΣΕΕ και από κανονισμό εκδοθέντα βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ – Ανάγκη λήψεως περιοριστικών μέτρων που προβλέπει ο εν λόγω κανονισμός – Εκτίμηση ως προς την απόφαση που εκδόθηκε βάσει του άρθρου 29 ΣΕΕ
(Άρθρο 29 ΣΕΕ· άρθρο 215 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
7. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Αναλογικότητα – Απαγόρευση οικονομικής δραστηριότητας – Αναλογικός χαρακτήρας – Κριτήρια εκτιμήσεως
(Κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
8. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Μέτρα ληφθέντα στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων – Έκταση του ελέγχου – Πράξη γενικής ισχύος η οποία περιλαμβάνει διατάξεις που επηρεάζουν άμεσα τον προσφεύγοντα, χωρίς εκτελεστικά μέτρα – Διακριτική ευχέρεια των θεσμικών οργάνων – Δικαστικός έλεγχος εκτεινόμενος στις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης
(Κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
9. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Περιορισμοί στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας – Αρχή της αναλογικότητας – Κατάλληλος χαρακτήρας των περιοριστικών μέτρων – Περιοριστικά μέτρα που επιδιώκουν θεμιτό σκοπό της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας
(Κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
10. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Περιορισμοί στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας – Αρχή της αναλογικότητας – Αναγκαίος χαρακτήρας των περιοριστικών μέτρων
(Κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
11. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Περιορισμοί στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας – Αρχή της αναλογικότητας – Μη δυσανάλογος χαρακτήρας των περιοριστικών μέτρων
(Κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
12. Πράξεις των οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Περιοριστικά μέτρα δεσμεύσεως κεφαλαίων
(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου)
13. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Περιορισμοί στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Υποχρέωση προβλέψεως νομικών εγγυήσεων
(Άρθρο 215 § 3 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
14. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Περιορισμοί στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας – Αρχές της ασφάλειας δικαίου και της ίσης μεταχειρίσεως – Παραβίαση – Δεν υφίσταται
(Κανονισμός 1263/2012 του Συμβουλίου, άρθρο 1, σημείο 15)
1. Το άρθρο 1, σημείο 6, της αποφάσεως 2012/635, για την τροποποίηση της αποφάσεως 2010/413/ΚΕΠΠΑ για περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, δεν συνιστά, αυτό καθαυτό, απόφαση που προβλέπει περιοριστικά μέτρα εις βάρος φυσικών ή νομικών προσώπων κατά την έννοια του 275, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ εφόσον η διάταξη αυτή περιέχει μέτρα γενικής φύσεως, το πεδίο εφαρμογής των οποίων καθορίζεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και όχι με αναφορά σε προσδιοριζόμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Επομένως, το Γενικό Δικαστήριο δεν έχει αρμοδιότητα, βάσει του άρθρου 275 ΣΛΕΕ, να αποφανθεί επί της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας αναφορικά με το άρθρο 1, σημείο 6, της αποφάσεως 2012/635, η οποία προβλήθηκε προς στήριξη της προσφυγής ακυρώσεως που ασκήθηκε κατά του άρθρου 1, σημείο 15, του κανονισμού 1263/2012, για την τροποποίηση του κανονισμού 267/2012 σχετικά με περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, διάταξη η οποία δεν συνιστά απόφαση που προβλέπει περιοριστικά μέτρα εις βάρος φυσικών ή νομικών προσώπων κατά την έννοια του άρθρου 275, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ.
(βλ. σκέψεις 33, 34, 36, 38)
2. Η εξαίρεση από την αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης δεν είναι δυνατόν να ερμηνεύεται τόσο ευρέως ώστε να αποκλείει τον έλεγχο της νομιμότητας πράξεως εκδοθείσας βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ, όπως του άρθρου 1, σημείο 15, του κανονισμού 1263/2012, για την τροποποίηση του κανονισμού 267/2012 σχετικά με περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, που δεν άπτεται της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), για τον μοναδικό λόγο ότι η έγκυρη έκδοση της εν λόγω πράξεως εξαρτάται από την προηγούμενη έκδοση αποφάσεως που να άπτεται της ΚΕΠΠΑ. Πράγματι, τέτοια ερμηνεία της επίμαχης εξαιρέσεως θα προσέκρουε τόσο στη γενική αρμοδιότητα η οποία ανατίθεται στο Δικαστήριο με το άρθρο 19 ΣΛΕΕ, όσο και στην ειδική αρμοδιότητα η οποία του ανατίθεται ρητώς με το άρθρο 263, πρώτο, δεύτερο και τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ.
(βλ. σκέψη 39)
3. Tο άρθρο 1, σημείο 15, του κανονισμού 1263/2012, για την τροποποίηση του κανονισμού 267/2012 σχετικά με περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, συνιστά κανονιστική πράξη κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ εφόσον, αφενός, έχει γενική ισχύ και, αφετέρου, εκδόθηκε βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ και σύμφωνα με την προβλεπόμενη στο άρθρο αυτό διαδικασία, και επομένως δεν συνιστά νομοθετική πράξη.
(βλ. σκέψεις 48, 55)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 55-61)
5. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 72-78)
6. Από το γράμμα, την οικονομία και τον σκοπό του άρθρου 215, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ προκύπτει σαφώς ότι η περιεχόμενη στη διάταξη αυτή έννοια της αναγκαιότητας δεν αφορά τη σχέση μεταξύ της πράξεως που εκδίδεται βάσει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ και του επιδιωκόμενου σκοπού της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), αλλά τη σχέση μεταξύ της εν λόγω πράξεως και της αποφάσεως ΚΕΠΠΑ στην οποία αυτή στηρίζεται. Επομένως, με την αναφορά σε «αναγκαία μέτρα» διασφαλίζεται ότι το Συμβούλιο δεν λαμβάνει, δυνάμει του άρθρου 215 ΣΛΕΕ, περιοριστικά μέτρα που βαίνουν πέραν εκείνων που ελήφθησαν με την αντίστοιχη απόφαση ΚΕΠΠΑ.
(βλ. σκέψη 87)
7. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 92)
8. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 100-111)
9. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 117-135, 144-152)
10. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 161-179, 188-196)
11. Κάθε περιοριστικό οικονομικό ή χρηματοπιστωτικό μέτρο επιφέρει, εξ ορισμού, αποτελέσματα τα οποία προκαλούν ενδεχομένως ζημίες σε οντότητες των οποίων η ευθύνη για την κατάσταση που οδήγησε στη λήψη των επίμαχων μέτρων δεν έχει αποδειχθεί. Δεδομένης της ύψιστης σημασίας που έχει η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και της διεθνούς ασφάλειας, που αποτελούν τους τελικούς σκοπούς των μέτρων για την παρεμπόδιση της διάδοσης των πυρηνικών όπλων και της χρηματοδότησής της, οι δυσχέρειες που προκαλούνται σε ιρανική εμπορική τράπεζα από περιοριστικό μέτρο κατά του Ιράν που προβλέπει περιορισμούς στις μεταφορές κεφαλαίων στις οποίες εμπλέκονται ιρανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν είναι δυσανάλογες σε σχέση με τους σκοπούς που επιδιώκει η εν λόγω κανονιστική ρύθμιση.
(βλ. σκέψεις 204, 213)
12. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 226-229)
13. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 231-240)
14. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 241-248)