Sprawa T‑339/04
France Télécom SA
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Konkurencja – Decyzja nakazująca przeprowadzenie kontroli – Lojalna współpraca z sądami krajowymi – Lojalna współpraca z krajowymi organami ochrony konkurencji – Artykuł 20 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1/2003 – Komunikat Komisji w sprawie współpracy w ramach sieci organów ochrony konkurencji – Uzasadnienie – Proporcjonalność
Streszczenie wyroku
1. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Prawo Komisji do przeprowadzania kontroli – Obowiązek lojalnej współpracy z władzami krajowymi – Decyzja nakazująca przeprowadzenie kontroli – Kontrola sądowa – Zakres
(art. 10 WE, 81 WE i 82 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20 ust. 4, 7 i 8)
2. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Prawo Komisji do przeprowadzania kontroli – Decyzja nakazująca przeprowadzenie kontroli – Obowiązek uzasadnienia – Zakres
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20 ust. 4)
3. Konkurencja – Podział kompetencji między Komisję a krajowe organy ochrony konkurencji – Komunikat Komisji w sprawie współpracy w ramach sieci organów ochrony konkurencji – Prawo Komisji do nakazania przeprowadzenia kontroli w sprawie zawisłej przed krajowym organem ochrony konkurencji
(art. 5 WE; protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, załączony do traktatu WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 11 ust. 6; komunikat Komisji 2004/C 101/03)
4. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Prawo Komisji do przeprowadzania kontroli – Skarga na decyzję nakazującą przeprowadzenie kontroli – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Granice
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20)
1. Jeśli chodzi o kontrole, które Komisja może przeprowadzić celem zapewnienia przestrzegania przez przedsiębiorstwa wspólnotowych reguł konkurencji, art. 20 rozporządzenia nr 1/2003 wprowadza wyraźne rozróżnienie pomiędzy decyzjami wydanymi przez Komisję na podstawie ust. 4 tego artykułu a wnioskiem o udzielenie pomocy skierowanym do krajowych organów sądowych na mocy ust. 7 tego samego artykułu.
O ile sądy wspólnotowe jako jedyne mają kompetencję do badania legalności decyzji wydanej przez Komisję na mocy art. 20 ust. 4 rozporządzenia, o tyle jedynie do sądu krajowego wydającego zgodę na zastosowanie środków przymusu, o które wniesiono zgodnie z art. 20 ust. 7 rozporządzenia, ewentualnie wspomaganego przez Trybunał Sprawiedliwości w ramach odesłania prejudycjalnego oraz z zastrzeżeniem ewentualnych krajowych środków zaskarżenia, należy określenie, czy informacje przekazane mu przez Komisję w ramach tego wniosku umożliwiają mu wykonanie kontroli sprawowanej na mocy art. 20 ust. 8 rozporządzenia i czy jest on zatem w stanie wydać użyteczne rozstrzygnięcie w przedmiocie skierowanego do niego wniosku.
Krajowe organy sądowe, do których złożony zostanie wniosek zgodnie z art. 20 ust. 7 rozporządzenia, mogą na mocy ust. 8 tego artykułu oraz zgodnie z orzecznictwem wystąpić do Komisji o szczegółowe wyjaśnienia dotyczące w szczególności podstaw, na jakich Komisja powzięła podejrzenie o naruszeniu art. 81 WE i 82 WE, wagi zarzucanego naruszenia oraz charakteru uczestnictwa w nim danego przedsiębiorstwa. Kontrola dokonana przez Sąd, która hipotetycznie mogłaby doprowadzić do stwierdzenia, że informacje przedstawione tym organom przez Komisję są niewystarczające, prowadziłaby do ponownej oceny przez Sąd kwestii wystarczającego charakteru przekazanych informacji, dokonanej już przez te organy. Taka kontrola jest niedopuszczalna, bowiem ocena dokonana przez krajowe organy sądowe może być poddana wyłącznie kontroli w ramach dostępnych krajowych środków zaskarżenia decyzji tych organów.
Z tego powodu jako pozbawione znaczenia dla sprawy należy odrzucić argumenty, jakie zdaje się podnosić dane przedsiębiorstwo na poparcie skargi na decyzję Komisji nakazującą przeprowadzenie kontroli, że naruszając obowiązek lojalnej współpracy nałożony na Komisję na mocy art. 10 WE, decyzja ta nie zawierała wystarczających informacji, aby sędzia krajowy rozpoznający wniosek o wydanie zgody na zastosowanie środków przymusu mógł orzec przy pełnej znajomości okoliczności sprawy.
(por. pkt 47, 50–53)
2. Decyzja, którą Komisja – w ramach wykonywania kompetencji powierzonych jej rozporządzeniem nr 1/2003 celem zapewnienia poszanowania przez przedsiębiorstwa wspólnotowych reguł konkurencji i na podstawie art. 20 tego rozporządzenia – nakazuje kontrolę, powinna zgodnie z art. 20 ust. 4 oraz orzecznictwem zawierać uzasadnienie zawierające określoną liczbę zasadniczych elementów, tak by wykazać uzasadniony charakter zamierzonej interwencji wewnątrz zainteresowanych przedsiębiorstw oraz umożliwić im zrozumienie zakresu spoczywającego na nich obowiązku współpracy, z poszanowaniem ich prawa do obrony. W ten sposób powinna ona wskazywać przedmiot i cel kontroli, przedstawiając zasadnicze przesłanki zarzucanego naruszenia, określając domniemany rynek właściwy, charakter zarzucanych naruszeń, podając wyjaśnienia dotyczące sposobu, w jaki przedsiębiorstwo poddane kontroli rzekomo uczestniczy w naruszeniu, wskazując to, co jest poszukiwane, i elementy, których powinna dotyczyć kontrola, uprawnienia przyznane urzędnikom wspólnotowym upoważnionym do prowadzenia kontroli, termin rozpoczęcia kontroli, kary przewidziane w art. 23 i 24 rozporządzenia nr 1/2003 oraz prawo do wniesienia skargi na decyzję do Sądu. Komisja powinna również wskazać w sposób szczegółowy, że posiada informacje i poważne poszlaki pozwalające jej podejrzewać naruszenie, którego dopuściło się przedsiębiorstwo będące przedmiotem kontroli.
Ocena wystarczającego charakteru uzasadnienia takiej decyzji powinna następować z uwzględnieniem okoliczności jej wydania.
(por. pkt 56–60, 105)
3. Chociaż rozporządzenie nr 1/2003 ustanawia współpracę między Komisją a krajowymi organami ochrony konkurencji, utrzymuje ono wiodącą rolę Komisji w poszukiwaniu naruszeń. W szczególności art. 11 ust. 6 rozporządzenia stanowi, że z zastrzeżeniem zasięgnięcia opinii właściwego organu krajowego Komisja ma prawo wszcząć postępowanie w celu wydania decyzji, nawet jeżeli organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego prowadzi już postępowanie w sprawie. Rozporządzenia nie można tym bardziej interpretować w ten sposób, że zakazuje ono Komisji w takim przypadku podjęcia na podstawie art. 20 kontroli, która jest jedynie czynnością przygotowawczą do zbadania istoty sprawy i nie jest tożsama z formalnym wszczęciem postępowania w rozumieniu art. 11 ust. 6.
Zakaz taki nie wynika ponadto ani z komunikatu Komisji w sprawie współpracy w ramach sieci organów ochrony konkurencji, który zresztą nie przyznaje przedsiębiorstwom, którym zarzucono antykonkurencyjne praktyki, indywidualnego prawa do wymagania, by ich sprawa była prowadzona przez określony organ, ani ze wspólnego oświadczenia Rady i Komisji w sprawie funkcjonowania sieci organów ochrony konkurencji, które ma charakter polityczny i nie tworzy ani praw, ani zobowiązań prawnych, ani zasady pomocniczości określonej w art. 5 WE i wyrażonej w protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, załączonym do traktatu WE, bowiem zasada ta nie podważa kompetencji przyznanych Komisji przez traktat WE, wśród których znajduje się stosowanie reguł konkurencji, a w szczególności prawo przeprowadzania kontroli w celu ewentualnego stwierdzenia, że podejrzewane naruszenia rzeczywiście miały miejsce.
(por. pkt 79–83, 85, 88, 89)
4. Poszanowanie zasady proporcjonalności wymaga, by – w przypadku gdy Komisja na podstawie art. 20 rozporządzenia nr 1/2003 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE] postanawia przeprowadzić kontrolę – z planowanych środków nie wynikały nadmierne i niemożliwe do przyjęcia niedogodności w stosunku do zakładanych celów danej kontroli. Jednakże wybór, jakiego dokonuje Komisja pomiędzy kontrolą przeprowadzoną na podstawie zwykłego upoważnienia i kontrolą nakazaną w drodze decyzji, nie zależy od okoliczności takich jak szczególna powaga sytuacji, niezwykle pilny charakter czy konieczność zachowania absolutnej dyskrecji, ale od wymogów stosownego dochodzenia, przy uwzględnieniu konkretnych okoliczności sprawy. Tym samym, kiedy celem decyzji o przeprowadzeniu kontroli jest wyłącznie umożliwienie Komisji zebrania koniecznych dowodów, pozwalających jej ocenić ewentualne istnienie naruszenia traktatu, taka decyzja nie narusza zasady proporcjonalności
W zasadzie to do Komisji należy dokonanie oceny, czy uzyskanie określonej informacji jest konieczne w celu umożliwienia odkrycia naruszenia reguł konkurencji i nawet jeżeli dysponuje ona poszlakami lub dowodami potwierdzającymi istnienie naruszenia, Komisja może w sposób uzasadniony uznać za konieczne nakazanie dodatkowych kontroli, które pozwolą jej lepiej ocenić zakres naruszenia lub okres jego trwania.
(por. pkt 118, 119)