Sprawa T‑3/09

Republika Włoska

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Tymczasowy mechanizm obronny dla przemysłu stoczniowego – Zmiany przewidziane przez władze włoskie w systemie pomocy uprzednio zatwierdzonym przez Komisję – Decyzja stwierdzająca niezgodność systemu pomocy ze wspólnym rynkiem

Streszczenie wyroku

1.      Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Kategorie pomocy, zdefiniowane w drodze rozporządzenia, które można uznać za zgodne ze wspólnym rynkiem

(art. 87 ust. 3 WE, art. 88 ust. 3 WE)

2.      Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Badanie przez Komisję – Stosowanie przepisów prawa materialnego obowiązujących w chwili wydania decyzji Komisji

(art. 88 ust. 3 WE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4)

3.      Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji – Obowiązek staranności ze strony państwa członkowskiego udzielającego pomocy i jej beneficjenta w odniesieniu do przekazania wszystkich istotnych informacji

(art. 88 ust. 2 WE)

4.      Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Brak uwag podmiotów zainteresowanych – Brak wpływu na ważność decyzji Komisji

(art. 88 ust. 2 WE)

1.      Zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. c) WE „za zgodn[e] ze wspólnym rynkiem mo[gą] zostać uznan[e]”niektóre kategorie pomocy”. Jeśli podstawą rozporządzenia jest art. 87 ust. 3 WE i definiuje ono pomoc, która może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem, to nie oznacza to jednak, że taka musi być koniecznie ta pomoc.. Do Komisji należy bowiem zbadanie na podstawie art. 88 ust. 3 WE, czy pomoc ta spełnia wszystkie przesłanki zgodności ze wspólnym rynkiem.

(por. pkt 35-37)

2.      Odnosząc się do stosowania przepisów prawa w czasie w sytuacji braku przepisów przejściowych, należy rozróżnić przepisy kompetencyjne od przepisów prawa materialnego. Jeśli chodzi o przepisy regulujące kompetencje instytucji Unii Europejskiej, przepis stanowiący podstawę prawną aktu i upoważniający instytucję wspólnotową do wydania tego aktu powinien obowiązywać w chwili jego wydania. Jeśli chodzi o przepisy prawa materialnego, regulują one od momentu ich wejścia w życie wszelkie przyszłe skutki sytuacji powstałych pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów. W konsekwencji przepisy prawa materialnego nie znajdują zastosowania do skutków powstałych przed ich wejściem w życie, chyba że zostały spełnione szczególne przesłanki stosowania prawa wstecz.

Odnosząc się do pomocy zgłoszonej, ale nie wypłaconej w ramach unijnego systemu kontroli pomocy państwa − dzień, w którym realizują się skutki planowanej pomocy zbiega się z momentem, w którym Komisja wydaje decyzję w sprawie zgodności tej pomocy ze wspólnym rynkiem. Przepisy, zasady i kryteria oceny zgodności ze wspólnym rynkiem pomocy państwa istniejącej w dniu, w którym Komisja wydaje swą decyzję, mogą bowiem co do zasady być uważane za lepiej dostosowane do kontekstu konkurencyjnego. Wynika to z faktu, że omawiana pomoc stwarzałaby rzeczywiste korzyści lub niedogodności na wspólnym rynku najwcześniej w dniu, kiedy Komisja decyduje o tym czy wyrazić na nią zgodę. Jeśli chodzi natomiast o pomoc wypłaconą niezgodnie z prawem, bez dokonania wcześniejszego zgłoszenia, stosuje się przepisy prawa obowiązujące w momencie wypłaty pomocy, podczas gdy korzyści i niedogodności spowodowane taką pomocą urzeczywistniły się w okresie, w którym doszło do wypłaty pomocy.

Z pewnością fakt, że data określająca przepisy prawa materialnego, które znajdują zastosowanie, zbiega się w odniesieniu do pomocy zgłoszonej, ale nie wypłaconej z wydaniem przez Komisję decyzji w sprawie zgodności wspomnianej pomocy ze wspólnym rynkiem, prowadzi do tego, że instytucja ta może, wpływając na czas trwania badania zgłoszonego środka pomocy, spowodować zastosowanie przepisu prawa materialnego, który wszedł w życie po dacie zgłoszenia Komisji przytoczonego środka. Należy wskazać w tym względzie, że możliwość wyboru, jaką ma Komisja, pomiędzy zastosowaniem nowego przepisu lub przepisu poprzednio obowiązującego jest ograniczona i zrównoważona z jednej strony faktem, że państwa członkowskie cieszą się swobodą uznania w wyborze daty zgłoszenia środków pomocy, a z drugiej strony faktem, że art. 4 rozporządzenia nr 659/1999 w sprawie stosowania art. 88 WE – zgodnie z zasadą dobrej administracji – wzywa Komisję do starannego działania.

(por. pkt 56, 57, 59-61, 64, 65)

3.      W przypadku gdy Komisja postanawia wszcząć postępowanie na podstawie art. 88 ust. 2 WE, zadaniem państwa członkowskiego i potencjalnego beneficjenta pomocy państwa jest przytoczenie argumentów mających na celu wykazanie, że plan pomocy jest objęty zakresem wyjątków przewidzianych w traktacie, zważywszy na to, iż celem formalnego postępowania wyjaśniającego jest dokładne wyjaśnienie Komisji wszelkich okoliczności sprawy. Choć Komisja jest zobowiązana do jasnego sformułowania swoich wątpliwości co do zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem w momencie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, aby państwo członkowskie i zainteresowane strony mogły na nie jak najlepiej odpowiedzieć, to jednak do wnioskującego o pomoc należy rozwianie tych wątpliwości i wykazanie, że jego inwestycja spełnia warunki przyznania pomocy.

(por. pkt 83)

4.      Choć art. 88 ust. 2 WE nakłada na Komisję obowiązek zebrania przed podjęciem przez nią decyzji informacji od zainteresowanych stron, to nie zakazuje jej uznania w przypadku braku takich informacji, że pomoc jest niezgodna ze wspólnym rynkiem. W szczególności nie można zarzucać Komisji nieuwzględnienia ewentualnych okoliczności faktycznych i prawnych, które mogły zostać jej przedstawione w toku postępowania administracyjnego, lecz nie zostały jej przedstawione, ponieważ na Komisji nie spoczywa obowiązek badania z urzędu i na podstawie przypuszczeń okoliczności, jakie mogły zostać jej wskazane.

(por. pkt 84)