POSTANOWIENIE SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 28 maja 2013 r.(*)
Postępowanie – Ustalenie kosztów – Honorarium adwokackie – Reprezentowanie instytucji przez adwokata – Koszty podlegające zwrotowi
W sprawie T‑278/07 P‑DEP
Luigi Marcuccio, zamieszkały w Tricase (Włochy), reprezentowany przez adwokata G. Cipressę,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez J. Curralla, C. Berardis‑Kayser oraz G. Gattinarę, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot wniosek o ustalenie kosztów w następstwie wyroku Sądu z dnia 20 października 2008 r. w sprawie T‑278/07 P Marcuccio przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑B‑1‑59, II‑B‑1‑407,
SĄD (izba ds. odwołań),
w składzie: M. Jaeger, prezes, N.J. Forwood (sprawozdawca), I. Pelikánová, A. Dittrich i L. Truchot, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujące
Postanowienie
Stan faktyczny, postępowanie i żądania stron
1 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 18 lipca 2007 r. L. Marcuccio wniósł na podstawie załącznika I do statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odwołanie zmierzające do uchylenia postanowienia Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 11 maja 2007 r. w sprawie F‑2/06 Marcuccio przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑137, II‑A‑1‑749, którym Sąd odrzucił jako oczywiście niedopuszczalną jego skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji Wspólnot Europejskich o zamknięciu postępowania w sprawie przyznania świadczeń przewidzianych w art. 73 Regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich w następstwie wypadku, jakiemu uległ skarżący.
2 Wyrokiem z dnia 20 października 2008 r. w sprawie T‑278/07 P Marcuccio przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑B‑1‑59, II‑B‑1‑407, Sąd oddalił odwołanie i obciążył L. Marcuccia jego własnymi kosztami, a także kosztami poniesionymi w tym postępowaniu przez Komisję.
3 Pismem z dnia 3 maja 2011 r., adresowanym do L. Marcuccia z kopią do jego adwokata, Komisja przypomniała skarżącemu między innymi, że już w piśmie z dnia 8 lipca 2010 r. przekazała jego adwokatowi wykaz dziewięciu wyroków i postanowień, łącznie z wyrokiem z dnia 20 października 2008 r. w ww. sprawie Marcuccio przeciwko Komisji, zasądzających od niego koszty, a także podała kwoty poniesione przez Komisję w każdej sprawie. Kwota żądana w niniejszej sprawie wynosi 4500 EUR wypłaconych mecenasowi A. Dal Ferrowi na podstawie umowy o pomoc prawną z dnia 25 września 2007 r. Pismem z dnia 5 maja, adresowanym do skarżącego z kopią do jego adwokata, Komisja sprostowała omyłkę pisarską, która dotyczyła jedynie wskazania łącznej kwoty żądanej od skarżącego tytułem kosztów w 24 sprawach, w tym obecnej.
4 Ponieważ strony nie doszły do porozumienia w przedmiocie kosztów podlegających zwrotowi, pismem, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w dniu 20 lipca 2012 r., Komisja złożyła na podstawie art. 92 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem wniosek o ustalenie, że wysokość kosztów podlegających zwrotowi na jej rzecz w ww. sprawie Marcuccio przeciwko Komisji, zakończonej wyrokiem z dnia 20 października 2008 r., wynosi 4500 EUR oraz o obciążenie L. Marcuccia kosztami postępowania w niniejszej sprawie o ustalenie kosztów.
5 W uwagach złożonych w dniu 21 sierpnia 2012 r. L. Marcuccio wniósł o zarządzenie przez Sąd doręczenia mu wniosku Komisji oraz o usunięcie z akt załączników 7, 9 i 10, o odrzucenie wniosku o ustalenie kosztów jako niedopuszczalnego lub – subsydiarnie – o ustalenie wysokości kosztów podlegających zwrotowi na kwotę 1400 EUR oraz zasądzenie od Komisji kosztów niniejszego postępowania, jak również o obciążenie Komisji wydatkami niepotrzebnie poniesionymi w tym postępowaniu przez Sąd.
6 Na wniosek izby ds. odwołań Sąd postanowił, na podstawie art. 14 regulaminu postępowania i na wniosek izby, przekazać sprawę powiększonemu składowi orzekającemu.
Co do prawa
W przedmiocie żądania doręczenia wniosku o ustalenie kosztów
7 Na wstępie należy obalić twierdzenia L. Marcuccia, który podnosi, że doręczenie rozpatrywanego obecnie wniosku o ustalenie kosztów jego adwokatowi, G. Cipressie, zamiast jemu osobiście narusza zasadę kontradyktoryjności. W tej kwestii należy przypomnieć, że w swoim odwołaniu w ww. sprawie Marcuccio przeciwko Komisji, zakończonej wyrokiem z dnia 20 października 2008 r., L. Marcuccio, zgodnie z art. 44 § 2 i art. 138 § 1 regulaminu postępowania, wskazał jako adres do doręczeń adres G. Cipressy, a zatem doręczenie wniosku o ustalenie kosztów w tej samej sprawie rzeczonemu adwokatowi na podstawie art. 100 tego regulaminu było skuteczne. Skoro zatem L. Marcucciowi umożliwiono przedstawienie uwag zgodnie z art. 92 § 1 regulaminu postępowania, z którego to prawa zresztą skorzystał, zasada kontradyktoryjności była w pełni przestrzegana. W konsekwencji jego żądanie doręczenia mu wniosku Komisji nie może zostać uwzględnione.
W przedmiocie dopuszczalności wniosku o ustalenie kosztów
8 Należy również oddalić argumenty L. Marcuccia kwestionujące dopuszczalność niniejszego wniosku z tego powodu, że pisma z dnia 3 i 5 maja 2011 r. (zob. pkt 3 powyżej) do niego nie dotarły, a zatem na dzień wniesienia rozpatrywanego obecnie wniosku nie można jego zdaniem stwierdzić istnienia sporu co do kosztów podlegających zwrotowi w rozumieniu art. 92 § 1 regulaminu postępowania. W tej kwestii należy wskazać, że o ile prawdą jest, iż Komisja przedstawiła dowód nadania jedynie pisma z dnia 5 maja 2011 r., o tyle L. Marcuccio nie kwestionuje faktu, że G. Cipressa otrzymał pismo z dnia 8 lipca 2010 r., ani faktu, że pismo to dotyczyło sprawy, w której został złożony obecnie rozpatrywany wniosek, i że wymieniało ono kwotę 4500 EUR jako wysokość kosztów podlegających zwrotowi, ani też nie odpiera twierdzenia o braku dojścia do porozumienia z Komisją w kwestii wysokości kosztów podlegających zwrotowi. Ponadto L. Marcuccio ani nie podnosi, by poinformował Komisję o tym, że pełnomocnictwo G. Cipressy, który nadal reprezentuje go w niniejszej sprawie, nie obejmuje bądź już nie obejmuje skutków wykonania orzeczenia zasądzającego koszty lub ewentualnego postępowania w sprawie ustalenia kosztów, ani nie twierdzi, by G. Cipressa poinformował Komisję o takiej sytuacji. Jeżeli chodzi o argument, zgodnie z którym pisma z dnia 3 i 5 maja 2011 r. nie zawierają żadnych dowodów pozwalających ocenić zasadność roszczeń Komisji, to wystarczy wskazać, że żaden przepis regulaminu postępowania nie zobowiązuje strony do udokumentowania swoich roszczeń na etapie nawiązania kontaktu, który poprzedza złożenie wniosku o ustalenie kosztów. W tej kwestii trzeba zauważyć, że zasada kontradyktoryjności jest w pełni przestrzegana przed Sądem w postępowaniu ustanowionym w art. 92 § 1 tego samego regulaminu. W konsekwencji w świetle okoliczności niniejszej sprawy należy uznać, po pierwsze, że L. Marcucciowi umożliwiono zakwestionowanie kwoty żądanej przez Komisję w związku z ww. wyrokiem z dnia 20 października 2008 r. w sprawie Marcuccio przeciwko Komisji, oraz po drugie, że zachowanie L. Marcuccia jest równoważne z wejściem w spór w rozumieniu art. 92 § 1 regulaminu postępowania.
9 Okres poniżej dwóch lat, który upłynął między ogłoszeniem wyroku z dnia 20 października 2008 r. w ww. sprawie Marcuccio przeciwko Komisji a wysłaniem pisma z dnia 8 lipca 2010 r., nie jest ponadto nierozsądny, gdyż wobec całej serii sporów ze skarżącym prawidłowe radzenie sobie z sytuacją uzasadnia poinformowanie skarżącego przez Komisję o jej roszczeniach dotyczących kilku zakończonych dotąd spraw. Jak wynika z pisma z dnia 3 maja 2011 r., którego treść nie jest przez L. Marcuccia kwestionowana, pismo z dnia 8 lipca 2010 r. zawierało żądanie zapłaty kosztów w dziewięciu sprawach, z których ostatnia została zakończona w dniu 23 marca 2010 r. W tych okolicznościach L. Marcuccio w żadnym razie nie był uprawniony do uznania, że Komisja zrezygnowała z przysługującego jej prawa do odzyskania poniesionych kosztów. Należy zatem oddalić argumenty L. Marcuccia, zgodnie z którymi wniosek Komisji nie został złożony w rozsądnym terminie. Tak więc wobec braku porozumienia między stronami co do wysokości kosztów podlegających zwrotowi na rzecz Komisji należy uznać wniosek Komisji za dopuszczalny i ustalić wysokość kosztów podlegających zwrotowi w ww. sprawie Marcuccio przeciwko Komisji, zakończonej wyrokiem z dnia 20 października 2008 r.
W przedmiocie zasadności wniosku o ustalenie kosztów
W przedmiocie podlegania zwrotowi kosztów poniesionych przez Komisję
10 Zgodnie z art. 91 lit. b) regulaminu postępowania do kosztów podlegających zwrotowi zalicza się niezbędne wydatki poczynione przez strony w związku z postępowaniem, w szczególności koszty podróży i pobytu, a także wynagrodzenia pełnomocnika, doradcy, adwokata lub radcy prawnego.
11 Z przepisu tego wynika, że koszty podlegające zwrotowi są ograniczone z jednej strony do tych, które zostały poniesione w związku z postępowaniem przed Sądem, i z drugiej strony do tych, które były niezbędne w związku z tym postępowaniem (postanowienie Sądu z dnia 23 marca 2012 r. w sprawie T‑498/09 P‑DEP Kerstens przeciwko Komisji, pkt 13).
12 Ponadto w braku przepisu prawa Unii dotyczącego stawek Sąd powinien swobodnie oceniać okoliczności sprawy, uwzględniając przedmiot i charakter sporu, jego znaczenie w aspekcie prawa Unii, a także trudności związane ze sprawą, nakład pracy, jakiego postępowanie sądowe mogło przysporzyć pełnomocnikom lub doradcom, którzy w nim uczestniczyli, a także interes ekonomiczny, jaki sprawa przedstawiała dla stron (ww. postanowienie w sprawie Kerstens przeciwko Komisji, pkt 14).
13 Ustalając koszty podlegające zwrotowi, Sąd bierze pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy do chwili wydania postanowienia ustalającego koszty, w tym niezbędne wydatki związane z postępowaniem w sprawie ustalenia kosztów (ww. postanowienie w sprawie Kerstens przeciwko Komisji, pkt 15).
14 W tej kwestii należy stwierdzić, że jak wynika z art. 19 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości, mającego zastosowanie przed Sądem na podstawie art. 53 akapit pierwszy rzeczonego statutu, instytucji Unii przysługuje swoboda decyzji o skorzystaniu z pomocy adwokata. Jego wynagrodzenie wchodzi więc w zakres pojęcia wydatków niezbędnych poniesionych dla potrzeb postępowania (ww. postanowienie w sprawie Kerstens przeciwko Komisji, pkt 20), a instytucja nie ma obowiązku wykazania, że taka pomoc była obiektywnie konieczna (zob. podobnie postanowienie Trybunału z dnia 31 stycznia 2012 r. w sprawie C‑323/06 P‑DEP Komisja przeciwko Kallianos, pkt 10, 11). Zatem o ile fakt, że Komisja spowodowała udział w sprawie dwóch pełnomocników należących do jej personelu i jednego adwokata zewnętrznego, nie ma znaczenia przy ocenie, czy te koszty ewentualnie podlegają zwrotowi, o tyle może mieć on wpływ na określenie kosztów poniesionych na potrzeby postępowania podlegających ostatecznie zwrotowi (ww. postanowienie w sprawie Kerstens przeciwko Komisji, pkt 21). Nie można zatem mówić o naruszeniu zasady równego traktowania skarżących, jeżeli pozwana instytucja postanawia w niektórych sprawach skorzystać z usług adwokata, podczas gdy w innych jest reprezentowana przez pełnomocników należących do jej personelu.
15 Każda inna ocena uzależniająca możliwość żądania przez instytucję zwrotu całości lub części honorarium wypłaconego adwokatowi od wykazania „obiektywnej” konieczności skorzystania z jego usług stanowiłaby w rzeczywistości pośrednie ograniczenie swobody gwarantowanej w art. 19 akapit pierwszy statutu Trybunału i oznaczałaby konieczność zastąpienia przez sąd Unii oceny instytucji i organów odpowiedzialnych za organizację ich służb swoją własną oceną. Takie zadanie nie jest zaś do pogodzenia ani z art. 19 akapit pierwszy statutu Trybunału, ani z prawem instytucji do decydowania o swojej wewnętrznej organizacji w kontekście prowadzenia spraw przed sądami Unii. Natomiast wzięcie pod rozwagę udziału jednego lub kilku pełnomocników należących do personelu instytucji obok adwokata, o którym mowa, jest zgodne z uprawnieniami dyskrecjonalnymi przyznanymi sądowi Unii w postępowaniu w sprawie ustalenia kosztów na podstawie art. 91 lit. b) regulaminu postępowania (zob. pkt 10–12 powyżej).
W przedmiocie kwoty kosztów podlegających zwrotowi
16 Aby na podstawie kryteriów przedstawionych w pkt 12 powyżej umożliwić ocenę, czy koszty rzeczywiście poniesione na potrzeby postępowania podlegają zwrotowi, wnioskodawca powinien przedstawić precyzyjne wskazówki (zob. podobnie postanowienia Trybunału: z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie C‑321/99 P DEP DAI przeciwko ARAP i in., niepublikowane w Zbiorze, pkt 23; z dnia 20 maja 2010 r. w sprawach połączonych C‑12/03 P DEP i C‑13/03 P DEP Tetra Laval przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 65). O ile brak takich wskazówek nie jest przeszkodą dla ustalenia przez Sąd kosztów na zasadzie słuszności, o tyle sprawia, że oceny żądań wnioskodawcy musi on dokonać w sposób nieuchronnie ścisły (zob. postanowienie Sądu z dnia 24 października 2011 r. w sprawie T‑176/04 DEP II Marcuccio przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).
17 W niniejszej sprawie, jeżeli chodzi w pierwszej kolejności o nakład pracy, jakiego postępowanie sądowe mogło przysporzyć Komisji, to należy uwzględnić fakt, że odwołanie L. Marcuccia zawierało sześć zarzutów, dotyczących: po pierwsze, przeinaczenia i zniekształcenia faktów, po drugie, całkowitego braku uzasadnienia, po trzecie, nieprawidłowego zastosowania pojęcia aktu niekorzystnego, po czwarte, braku rozstrzygnięcia zasadniczej dla sporu kwestii oraz naruszenia obowiązku clare loqui, po piąte, naruszenia paremii ei incumbit probatio qui dicit et non qui negat, oraz po szóste, nieprawidłowości proceduralnych mających wpływ na postępowanie przed Sądem do spraw Służby Publicznej. W tej sytuacji okazuje się, że potrzebny nakład pracy mógł być większy, niż można by się spodziewać ze względu na rodzaj sprawy.
18 W drugiej kolejności, jeżeli chodzi o przedmiot, charakter i aspekt ekonomiczny sprawy, to należy wskazać, że zarzuty te były skierowane przeciwko postanowieniu Sądu do spraw Służby Publicznej oddalającemu jako niedopuszczalne żądanie stwierdzenia nieważności domniemanej decyzji Komisji o zamknięciu postępowania w sprawie przyznania świadczeń przewidzianych w art. 73 Regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich. Podważały one ocenę Sądu do spraw Służby Publicznej w wielu aspektach, do których Komisja powinna była się odnieść i co uczyniła w ramach swej odpowiedzi.
19 W trzeciej kolejności, jeżeli chodzi o znaczenie sporu w świetle prawa Unii oraz o trudności wiążące się ze sprawą, to z powyższych kryteriów wynika, że nie były one szczególnie istotne.
20 W niniejszej sprawie Komisja domaga się kwoty 4500 EUR odpowiadającej ryczałtowej kwocie wynegocjowanej z adwokatem zewnętrznym. Tytułem wstępu należy przypomnieć, że sąd Unii jest upoważniony nie do ustalania wysokości honorariów, jakie strony powinny zapłacić swoim adwokatom, lecz do określenia, do jakiej wysokości te wynagrodzenia mogą być zwrócone przez stronę obciążoną kosztami (zob. postanowienie Trybunału z dnia 10 września 2009 r. w sprawie C‑204/07 P‑DEP C.A.S. przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 13 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. postanowienia Sądu: z dnia 13 lutego 2008 r. w sprawie T‑310/00 DEP Verizon Business Global przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 29; z dnia 31 marca 2011 r. w sprawach połączonych T‑5/02 DEP i T‑80/02 DEP Tetra Laval przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo). Podobnie ryczałtowy charakter wynagrodzenia nie ma wpływu na ocenę przez Sąd kwoty podlegającej zwrotowi tytułem kosztów, gdyż sąd opiera się na utrwalonych w orzecznictwie kryteriach i precyzyjnych wskazówkach, których powinny dostarczyć mu strony. O ile brak takich informacji nie jest przeszkodą dla ustalenia przez Sąd kosztów na zasadzie słuszności, o tyle sprawia, że oceny żądań wnioskodawcy musi on dokonać w sposób nieuchronnie ścisły, jak wskazano w pkt 16 powyżej.
21 W tej kwestii Komisja wskazuje, że jej adwokat zewnętrzny ustalił ex post całkowitą liczbę godzin pracy na 17, płatnych po 250 EUR za godzinę, a praca ta polegała w szczególności na analizie zaskarżonego postanowienia i odwołania, na wyszukiwaniu w orzecznictwie oraz na sporządzeniu odpowiedzi na odwołanie, jak również na porozumiewaniu się z pełnomocnikami będącymi członkami personelu Komisji w celu skompletowania akt. Komisja wskazuje też, że koszty biurowe związane ze sprawą jej adwokat szacuje na 250 EUR.
22 W świetle analizy kryteriów istotnych dla określenia kwoty kosztów podlegających zwrotowi okazuje się, że zarówno liczba godzin poświęconych przez adwokata zewnętrznego Komisji, jak i stawka godzinowa są odpowiednie. Jeżeli chodzi o nakłady adwokata, to należy stwierdzić, że na poparcie tak przedstawionych kosztów administracyjnych adwokata nie przedłożono żadnego dokumentu stanowiącego dowód ich poniesienia. Tymczasem rozbieżności między wzmiankami dotyczącymi nakładów a ich oszacowaną kwotą wskazują na szczególną potrzebę przedstawienia takiego dowodu. W związku z tym zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 20 powyżej całkowita wysokość kosztów podlegających zwrotowi zostaje na zasadzie słuszności ustalona na kwotę 4300 EUR, co uwzględnia wszystkie okoliczności sprawy aż do dnia wydania niniejszego postanowienia.
23 Z uwagi na fakt, że rozstrzygnięcie to nie opiera się na załącznikach 7, 9 i 10 do wniosku o ustalenie kosztów, nie ma potrzeby uwzględnienia wniosku L. Marcuccia o ich usunięcie z akt sprawy. Ponadto z uwagi na fakt, że zachowanie Komisji w niniejszej sprawie nie spowodowało po stronie Sądu wydatków, których można by uniknąć, nie ma potrzeby nadawania dalszego biegu wnioskowi L. Marcuccia o zasądzenie od Komisji na rzecz Sądu zwrotu jakiejkolwiek kwoty.
Z powyższych względów
SĄD (izba ds. odwołań)
postanawia, co następuje:
Całkowita kwota kosztów, które L. Marcuccio zwróci Komisji, zostaje ustalona na 4300 EUR.
Sporządzono w Luksemburgu w dniu 28 maja 2013 r.