Sprawa T‑146/04

Koldo Gorostiaga Atxalandabaso

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Przepisy dotyczące zwrotu kosztów i diet posłów do Parlamentu Europejskiego – Kontrola wykorzystania diet – Wykazanie wydatków – Windykacja należności w drodze potrącenia

Streszczenie wyroku

1.      Parlament – Przepisy dotyczące zwrotu kosztów i diet posłów do Parlamentu Europejskiego – Windykacja nienależnie wypłaconych kwot – Stosowanie procedury określonej w art. 16 ust. 2 i art. 27 ust. 3 i 4 tego uregulowania jako lex specialis w stosunku do art. 27 ust. 2

2.      Parlament – Przepisy dotyczące zwrotu kosztów i diet posłów do Parlamentu Europejskiego – Decyzja sekretarza generalnego w sprawie windykacji nienależnie wypłaconych kwot – Brak jego właściwości do zarządzenia windykacji w drodze potrącenia z dietami należnymi posłowi, bez uzyskania upoważnienia ze strony prezydium, zgodnie z właściwą procedurą

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Kompetencja sądu wspólnotowego – Żądanie cofnięcia sprawy do etapu sprzed wydania aktu, którego nieważność została stwierdzona, w celu podjęcia postępowania od momentu, w którym wystąpiła przedmiotowa niezgodność z prawem – Niedopuszczalność

(art. 230 WE i 233 WE)

4.      Prawo wspólnotowe – Zasady – Prawo do obrony – Dokumenty, odnośnie do których zainteresowany nie zajął stanowiska – Wykluczenie uwzględnienia jako środki dowodowe – Granice

5.      Akty instytucji – Ogólny obowiązek informowania adresatów o środkach odwoławczych i terminach – Brak – Kodeks obowiązków urzędników i innych pracowników Parlamentu Europejskiego – Przepisy przewidujące wskazanie w aktach prawnych możliwości wniesienia odwołania do sądu – Naruszenie – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Brak

6.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja sekretarza generalnego Parlamentu Europejskiego w sprawie zwrotu kwot wypłaconych posłowi tytułem diet poselskich – Odesłanie do sprawozdania z audytu, które doręczono zainteresowanemu – Odesłanie do dowodów przedstawionych przez niego oraz do okoliczności, że nastąpił częściowy zwrot – Dopuszczalność

(art. 253 WE)

7.      Prawo wspólnotowe – Zasady – Równość traktowania – Granice – Korzyść przyznana niezgodnie z prawem

8.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Nadużycie władzy – Pojęcie

9.      Parlament – Przepisy dotyczące zwrotu kosztów i diet posłów do Parlamentu Europejskiego – Dieta asystencka – Osoba trzecia dokonująca płatności, odpowiedzialna za zarządzanie wypłacanymi kwotami – Brak dowodów uzasadniających właściwe wykorzystanie pobranych kwot – Obowiązek zwrotu – Ciężar dowodu w przypadku wniesienia sprawy do sądu wspólnotowego

1.      Artykuł 27 ust. 2 przepisów dotyczących zwrotu kosztów oraz diet posłów do Parlamentu Europejskiego (zwanych dalej „KDP”), który przewiduje procedurę przyznającą kwestorom kompetencje w zakresie rozstrzygania sporów pomiędzy posłem a sekretarzem generalnym w przedmiocie stosowania tych przepisów, stanowi przepis o charakterze generalnym, który dotyczy, z zastrzeżeniem zasad szczególnych, wszystkich spraw regulowanych tymi przepisami. Tym samym stanowi on lex generalis w stosunku do art. 16 ust. 2 oraz art. 27 ust. 3 i 4, które dotyczą konkretnie sporów o zwrot nienależnie wypłaconych diet poselskich. W konsekwencji art. 27 ust. 2 nie ma zastosowania w dziedzinie windykacji nienależnie wypłaconych diet poselskich w związku z istnieniem przepisów szczególnych.

(por. pkt 83)

2.      Decyzja sekretarza generalnego Parlamentu Europejskiego, która po pierwsze, stwierdza, że wymienione w niej kwoty zostały nienależnie wypłacone posłowi i że należy je odzyskać, a po drugie, wskazuje, iż należy przystąpić do windykacji poprzez potrącenie z diet, które mają być posłowi wypłacone, jest nieważna w części stwierdzającej, że windykacja należności stanowiących dług posła nastąpi w drodze potrącenia.

W tym kontekście art. 27 ust. 4 przepisów dotyczących zwrotu kosztów oraz diet posłów do Parlamentu Europejskiego, określa w rzeczywistości procedurę potrącenia. Przede wszystkim przepis ten odsyła do art. 73 rozporządzenia finansowego nr 1605/2002 oraz do przepisów dotyczących jego wykonania, którego ust. 1 akapit drugi przewiduje, że księgowy każdej instytucji ma obowiązek przystąpienia do windykacji poprzez potrącenie i w należytym zbiegu z wierzytelnościami Wspólnoty wobec każdego dłużnika, którego dług wobec Wspólnoty jest pewny, wyrażony w kwocie pieniężnej i wymagalny. Poza tym z art. 78 ust. 3 lit. d)?f) oraz art. 83 i 84 rozporządzenia nr 2342/2002 w sprawie sposobów wykonania art. 71 i 73 rozporządzenia finansowego wynika, że każda instytucja musi w pierwszej kolejności skorzystać z windykacji wierzytelności wspólnotowych w drodze potrącenia i że w przypadku nieodzyskania musi wszcząć procedurę zwrotu, korzystając z wszelkich dostępnych środków prawnych.

Jednak, jeśli chodzi o relację lex generalis – lex specialis pomiędzy art. 16 ust. 2, art. 27 ust. 3 oraz art. 27 ust. 4 przepisów KDP, ten ostatni artykuł precyzuje procedurę, jaką należy wybrać w sytuacji, w której trzeba zastosować sposób windykacji, a mianowicie potrącenie, dotyczącej diet wypłacanych posłowi w celu umożliwienia mu w pełni skutecznego wykonywania jego funkcji reprezentacyjnych, dbając, aby mógł on wykonywać swój mandat w sposób efektywny. Dlatego artykuł ten przewiduje serię gwarancji proceduralnych i materialnych. Ponieważ przepis ten dotyczy pewnego sposobu windykacji jednej nienależnie wypłaconej diety lub kilku takich diet, musi być uważany za lex specialis w stosunku do art. 16 ust. 2 oraz art. 27 ust. 3 przepisów KDP, co uzasadnia poza tym umieszczenie go po ust. 3. W tym kontekście termin „w wyjątkowych wypadkach” znajdujący się na początku art. 27 ust. 4 potwierdza, że potrącenie może zostać dokonane jedynie przy zachowaniu tych gwarancji.

Tym samym zmieniając swoje przepisy KDP poprzez dodanie do ww. art. 27 nowego ust. 4, Parlament zamierzał przewidzieć, że jeśli trzeba windykować dług posła poprzez potrącenie z należnych mu diet poselskich, może się to odbywać jedynie zgodnie z procedurą określoną w ust. 4 tego artykułu. Zatem, ponieważ sekretarz generalny nie był właściwy do zarządzenia przedmiotowego potrącenia bez upoważnienia ze strony Prezydium, zgodnie z procedurą przewidzianą tym przepisem, należy stwierdzić nieważność jego decyzji w zakresie, w jakim nakazuje ona potrącenie.

(por. pkt 86, 87, 95–97, 99)

3.      Jeśli chodzi o żądanie cofnięcia sprawy do etapu sprzed wydania aktu, którego nieważność została stwierdzona, w celu podjęcia postępowania od momentu, w którym wystąpiła przedmiotowa niezgodność z prawem, do właściwości sądu wspólnotowego nie należy orzekanie w przedmiocie dalszych kroków, jakie instytucja musi podjąć w związku z wyrokiem stwierdzającym nieważność aktu w części lub w całości. Na zainteresowanej instytucji zgodnie z art. 233 WE spoczywa natomiast obowiązek podjęcia środków, jakich wymaga wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność.

(por. pkt 98)

4.      Zgodnie z ogólną zasadą poszanowania prawa do obrony osoba, której administracja wspólnotowa postawiła zarzut, musi mieć możliwość zajęcia stanowiska odnośnie do każdego dokumentu, jaki instytucja zamierza wykorzystać przeciwko tej osobie. W zakresie, w jakim nie dano jej tej możliwości, nieudostępnione dokumenty nie mogą być brane pod uwagę jako środki dowodowe. Jednakże takie wyłączenie niektórych dokumentów wykorzystywanych przez administrację będzie miało znaczenie tylko o tyle, o ile przedstawiony zarzut nie będzie mógł być udowodniony poprzez odniesienie do tych dokumentów. Do sądu wspólnotowego należy zbadanie, czy nieudostępnienie dokumentów, o które zwracał się skarżący, mogło wpłynąć na niekorzystny dla skarżącego przebieg postępowania oraz treść zaskarżonej decyzji.

Poza tym do sądu wspólnotowego należy, w ramach skargi na decyzję kończącą postępowanie administracyjne, zarządzenie środków organizacji postępowania oraz dostępu do pełnej dokumentacji celem oceny, czy odmowa udostępnienia dokumentu może zaszkodzić obronie skarżącego.

(por. pkt 118, 119)

5.      Żaden wyraźny przepis prawa wspólnotowego nie nakłada na instytucje ogólnego obowiązku informowania adresatów aktów o prawie do odwołania się do sądu ani o terminach na jego wniesienie. Jeśli chodzi o obowiązki, jakie Parlament Europejski nałożył na siebie, przyjmując kodeks obowiązków urzędników i innych pracowników, okoliczność niewskazania w danym akcie możliwości wniesienia odwołania do sądu może oczywiście stanowić naruszenie obowiązków nałożonych tym kodeksem. Naruszenie tego obowiązku nie stanowi jednak naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, które miałoby w rezultacie wpływ na zgodność tego aktu z prawem.

(por. pkt 131)

6.      Wymagane przez art. 253 WE uzasadnienie musi być dostosowane do charakteru przedmiotowego aktu i musi wyraźnie i jednoznacznie odzwierciedlać rozumowanie instytucji, autora zaskarżonego aktu, w sposób umożliwiający zainteresowanym zapoznanie się z uzasadnieniem podjętego środka, a właściwemu sądowi sprawowanie kontroli. W tym kontekście za wystarczająco uzasadnioną można uznać decyzję sekretarza generalnego Parlamentu Europejskiego w sprawie zwrotu kwot wypłaconych posłowi tytułem diet poselskich, jeśli zawiera ona wyraźne odniesienie do sprawozdania z audytu, przekazanego zainteresowanemu oraz do dowodów przedstawionych przez niego po audycie, jak również okoliczności, że nastąpił częściowy zwrot długu w miesięcznych ratach.

(por. pkt 134–136)

7.      Przestrzeganie zasady równości traktowania musi pozostawać w zgodzie z poszanowaniem zasady słuszności, zgodnie z którą nikt nie może powoływać się z korzyścią dla siebie na nieprawidłowości popełnione na korzyść drugiej osoby.

(por. pkt 141)

8.      Uznaje się, że przy wydawaniu aktu doszło do nadużycia władzy, jeżeli obiektywne, istotne i spójne poszlaki pozwalają stwierdzić, że został on wydany wyłącznie lub co najmniej w decydującej mierze w innym celu niż wskazany albo w celu obejścia procedury przewidzianej w traktacie dla danego przypadku.

(por. pkt 145)

9.      Zgodnie z systemem ustanowionym przepisami KDP poseł, który wyznacza osobę trzecią dokonującą płatności, odpowiedzialną za zarządzanie kwotami wpłacanymi tytułem diet asystenckich, musi być w stanie przedstawić dowody wykorzystania zgodnego z umowami zawartymi ze swoimi asystentami. Brak takich dowodów na wydatki poniesione tytułem wynagrodzeń dla asystentów lub wszelkich innych wydatków podlegających zwrotowi zgodnie z przepisami KDP może skutkować jedynie obowiązkiem zwrotu odpowiednich kwot Parlamentowi. W rzeczywistości każda kwota, której zgodne z przepisami KDP wykorzystanie nie jest poparte dowodami, musi być uważana za nienależnie pobraną. Do zainteresowanego, który przedstawił administracji dowody celem uzasadnienia wykorzystania pobranych kwot, należy więc powołanie i udowodnienie, na poparcie swojej skargi do sądu wspólnotowego, że administracja popełniła błąd, odmawiając ich uwzględnienia.

(por. pkt 157)