WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 14 grudnia 2011 r.
Sprawa T‑6/11 P
Komisja Europejska
przeciwko
Isabel Vicente Carbajosie i in.
Odwołanie – Służba publiczna – Urzędnicy – Zatrudnienie – Ogłoszenie o konkursie – Konkurs otwarty – Niedopuszczenie do egzaminu pisemnego w związku z wynikami uzyskanymi w testach wstępnych – Podział uprawnień między EPSO a komisją konkursową – Zasada kontradyktoryjności
Przedmiot: Odwołanie mające na celu uchylenie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 28 października 2010 r. w sprawie F‑9/09 Vicente Carbajosa i in. przeciwko Komisji.
Orzeczenie: Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej z dnia 28 października 2010 r. w sprawie F‑9/09 Vicente Carbajosa i in. przeciwko Komisji zostaje uchylony w części, w której stwierdza nieważność decyzji Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO) o nieumieszczeniu w ramach konkursu EPSO/AD/117/08 nazwiska I. Vicente Carbajosy oraz w ramach konkursu EPSO/AD/116/08 nazwisk N. Lehtinen i M. Menchén na liście osób zaproszonych do przedstawienia pełnej kandydatury. Stwierdza się nieważność decyzji EPSO o nieumieszczeniu w ramach konkursu EPSO/AD/117/08 nazwiska I. Vicente Carbajosy oraz w ramach konkursu EPSO/AD/116/08 nazwisk N. Lehtinen i M. Menchén na liście osób zaproszonych do przedstawienia pełnej kandydatury. I. Vicente Carbajosa, N. Lehtinen i M. Menchén oraz Komisja Europejska pokrywają własne koszty w niniejszej instancji.
Streszczenie
1. Prawo Unii – Zasady – Prawo do obrony – Zasada kontradyktoryjności – Przestrzeganie w ramach postępowania sądowego – Zakres – Wyrok stwierdzający nieważność decyzji na podstawie zarzutu uwzględnionego z urzędu bez wezwania stron do przedstawienia uwag – Naruszenie tej zasady
2. Urzędnicy – Konkurs – Pojęcie – Etap wstępny obejmujący testy wstępne składające się z pytań wielokrotnego wyboru – Włączenie
(regulamin pracowniczy, załącznik III)
3. Urzędnicy – Konkurs – Przebieg konkursu – Podział uprawnień między Europejskim Urzędem Doboru Kadr (EPSO), organem powołującym a komisją konkursową
(regulamin pracowniczy, art. 30 akapit pierwszy, załącznik III, art. 1 ust. 1, art. 5; decyzja sekretarzy generalnych Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji, sekretarza Trybunału Sprawiedliwości, sekretarzy generalnych Trybunału Obrachunkowego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i przedstawiciela Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, art. 1 ust. 1, art. 1 ust. 2 lit. c))
1. Prawo do obrony zajmuje poczesne miejsce w organizacji i przebiegu rzetelnego procesu, a obejmuje ono zasadę kontradyktoryjności. Zasada ta znajduje zastosowanie do każdego postępowania, które może doprowadzić do wydania rozstrzygnięcia przez instytucję wpływającego w istotny sposób na interesy danej osoby. W ogólnym ujęciu wymaga ona, aby strony postępowania były w stanie zająć stanowisko co do okoliczności faktycznych i dokumentów, na których oparte będzie orzeczenie sądowe, a także do omówienia materiału dowodowego i uwag przedstawionych przed sądem oraz zarzutów rozpatrywanych z urzędu przez sąd, na których zamierza on oprzeć swoje rozstrzygnięcie. W celu spełnienia wymogów związanych z prawem do rzetelnego procesu konieczne jest bowiem, aby strony mogły przedyskutować w sposób kontradyktoryjny zarówno okoliczności faktyczne, jak i prawne, które są decydujące dla wyniku postępowania. Sąd sam powinien przestrzegać zasady kontradyktoryjności, zwłaszcza gdy rozstrzyga spór na podstawie zarzutu uwzględnianego z urzędu.
Jeżeli zarzut bezwzględnej nieważności nie został podniesiony przez strony ani przez nie przedyskutowany na rozprawie w ramach danej sprawy, a jedynie w ramach innych spraw, zaś Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdza nieważność spornych decyzji na jego podstawie, uwzględniając go z urzędu, bez wezwania przedtem stron w toku pisemnego lub ustnego etapu postępowania do przedstawienia uwag w przedmiocie takiego zarzutu, Sąd narusza zasadę kontradyktoryjności. Należy jednak zbadać, oceniając przy tym konkretne okoliczności danej sprawy, czy sposób postępowania obrany przez Sąd może zostać uznany za zgodny z prawem z tego względu, że nawet w razie braku rozpatrywanej nieprawidłowości postępowanie nie mogło doprowadzić do innego wyniku, przez co niedochowanie zasady kontradyktoryjności nie mogło wywrzeć wpływu na treść wyroku.
(zob. pkt 25, 30–32)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑89/08 P Komisja przeciwko Irlandii i in., 2 grudnia 2009 r., Rec. s. I‑11245, pkt 54; sprawa C‑197/09 RX‑II M przeciwko EMEA, 17 grudnia 2009 r., Rec. s. I‑12033, pkt 39–41, 52 i przytoczone tam orzecznictwo
2. W ramach pierwszego etapu konkursu, którego celem jest nabór urzędników, testy wstępne obejmujące pytania wielokrotnego wyboru posiadają porównawczy charakter nierozłącznie związany z samym pojęciem konkursu, ponieważ nie jest wystarczające uzyskanie z tych testów oceny średniej, lecz aby przejść do drugiego etapu konkursu należy znaleźć się w z góry określonej liczbie kandydatów, którzy uzyskali z testów wstępnych najlepsze wyniki. Ten pierwszy etap stanowi więc nie tylko formalny element procedury danego konkursu, lecz ma również cechy konkursu.
(zob. pkt 54)
3. Artykuł 1 ust. 1 lit. b) i e) załącznika III do regulaminu pracowniczego, zgodnie z którym organ powołujący określa w ogłoszeniu o konkursie rodzaj konkursu (przeprowadzany albo w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji, albo o egzaminy, albo zarówno w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji, jak i egzaminy), a w przypadku gdy konkurs jest przeprowadzony w oparciu o egzaminy – również rodzaj testów i sposób ich oceniania, nie wymienia żadnego uprawnienia organu powołującego dotyczącego wyboru i oceny tematów pytań zadawanych w ramach konkursu. Skoro bowiem warunkami konkursu zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. b) i e) tego załącznika III jest przeprowadzanie go albo w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji, albo o egzaminy, albo zarówno w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji, jak i egzaminy, to przepis ten nie ma na celu określenia treści egzaminów. Jeżeli chodzi o art. 1 ust. 1 lit. e) tego załącznika, to o ile ustalenie progów zaliczenia egzaminów mieści się w zakresie zastosowania wyrażenia „rodzaj testów i sposób ich oceniania”, to już w przypadku ustalania treści pytań zadawanych kandydatom tak nie jest. Załącznik III do regulaminu pracowniczego nie wskazuje wprost, kto określa treść egzaminów preselekcyjnych i kto nadzoruje ten etap konkursu. Takie uprawnienie nie zostało wyraźnie przyznane ani organowi powołującemu, ani komisji konkursowej.
Artykuł 30 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego i art. 5 akapit pierwszy załącznika III do regulaminu pracowniczego przewidują odpowiednio, że to komisja konkursowa sporządza listę odpowiednich kandydatów oraz listę kandydatów, którzy spełniają wymogi określone w ogłoszeniu o konkursie. Wobec posiadania przez komisję konkursową takich uprawnień pełni ona zasadniczą rolę w przebiegu konkursu.
Przed ustanowieniem Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO) organ powołujący posiadał szerokie uprawnienia dyskrecjonalne w zakresie warunków i szczegółowych zasad organizacji konkursu i komisja konkursowa posiadała szerokie uprawnienia dyskrecjonalne w zakresie szczegółowych zasad i treści egzaminów przewidzianych w ramach danego konkursu, będąc również uprawnioną do nadzorowania ewentualnego pierwszego etapu preselekcji kandydatów zorganizowanej przez organ powołujący. Na ten podział kompetencji między organem powołującym a komisją konkursową nie miało wpływu utworzenie EPSO w 2002 r., którego zadania w zakresie przebiegu konkursów mających na celu nabór urzędników mają zasadniczo charakter organizacyjny. Zadaniem EPSO jest bowiem zapewnienie stosowania jednolitych reguł w procedurach naboru urzędników. Dotyczy ono ogólnie określenia procedur naboru urzędników, a nie treści egzaminów w poszczególnych konkursach.
Zatem o ile EPSO wykonuje uprawnienia do selekcji powierzone organowi powołującemu w zakresie konkursów, o tyle zarówno wybór, jak i ocena tematów pytań w ramach konkursu nie podlegają jego uprawnieniom. W kontekście bowiem art. 1 ust. 1 zdanie pierwsze decyzji 2002/621 w sprawie organizacji i działania EPSO, który stanowi, że EPSO organizuje otwarte konkursy w celu zapewnienia zatrudnienia w instytucjach urzędników na optymalnych warunkach zawodowych i finansowych, art. 1 ust. 2 lit. c) tej decyzji przyznaje EPSO raczej rolę wspomagającą komisję konkursową w przeprowadzaniu konkursu, gdyż ma on za zadanie opracowanie metod i technik selekcyjnych.
(zob. pkt 60–62, 64, 67, 68, 72, 74, 75)
Odesłanie:
Sąd: sprawa T‑24/01 Staelen przeciwko Parlamentowi, 5 marca 2003 r., RecFP s. I‑A-79, II‑423, pkt 51; sprawa T‑233/02 Alexandratos i Panagiotou przeciwko Radzie, 17 września 2003 r., RecFP s. I‑A-201, II‑989, pkt 26; sprawa T‑207/02 Falcone przeciwko Komisji, 26 października 2004 r., RecFP s. I‑A-305, II‑1393, pkt 31, 38, 39; sprawa T‑371/03 Le Voci przeciwko Radzie, 14 lipca 2005 r., RecFP s. I‑A-209, II‑957, pkt 41