OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

ELEANOR SHARPSTON

przedstawiona w dniu 25 lipca 2018 r.(1)

Sprawa C‑377/16

Królestwo Hiszpanii

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Zaproszenie do składania kandydatur – Personel kontraktowy – Kierowcy – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły 21 i 22 – Rozporządzenie nr 1 – Artykuły 1, 2 i 6 – Wykorzystywanie języków przez instytucje Unii Europejskiej – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej – Artykuł 1d – Warunki zatrudnienia innych pracowników – Artykuł 82 – Dyskryminacja ze względu na język

1.        W rozważanej skardze, wniesionej na podstawie art. 263 TFUE, Hiszpania wnosi o stwierdzenie nieważności zaproszenia do składania kandydatur Parlamentu Europejskiego dla kandydatów na stanowisko kierowców (zwanego dalej „zaproszeniem do składania kandydatur”). Hiszpania podnosi w szczególności, że zaproszenie do składania kandydatur naruszyło zasady regulujące system językowy instytucji Unii określone w rozporządzeniu nr 1(2) w odniesieniu do komunikacji między kandydatami a Europejskim Urzędem Doboru Kadr (zwanym dalej „EPSO”) oraz że przepisy tego rozporządzenia dotyczące wymogu znajomości języka angielskiego, francuskiego lub niemieckiego jako drugiego języka przez kandydatów stanowiły dyskryminację zakazaną zarówno przez Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej(3), jak i regulamin pracowniczy urzędników Unii oraz warunki zatrudnienia innych pracowników(4).

2.        Parlament odrzuca te zarzuty i wnosi do Trybunału o oddalenie skargi(5).

3.        W Unii Europejskiej, której mottem jest „in varietate concordia” i w której swoboda przemieszczania się jest prawem podstawowym, roli języków można przypisać szczególne znaczenie(6). Niemniej jednak aby zapewnić postępy w realizacji projektu europejskiego, należy uwzględnić praktyczne realia świata w jego obecnej postaci, co jest szczególnie wyraziste, gdy istnieje 552 możliwych kombinacji dowolnych dwóch języków spośród 24 języków urzędowych(7). To właśnie tej kwestii zasadniczo poświęcona jest niniejsza opinia.

 Ramy prawne

 Traktat o Unii Europejskiej

4.        Artykuł 3 ust. 3 TUE stanowi w zakresie istotnym dla niniejszej opinii:

„[…]

[Unia Europejska] [s]zanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy”.

 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

5.        Artykuł 24 TFUE stanowi:

„[…]

Każdy obywatel Unii może zwracać się pisemnie do każdej instytucji lub organu określonego w niniejszym artykule lub w artykule 13 Traktatu o Unii Europejskiej[(8)] w jednym z języków wskazanych w artykule 55 ustęp 1 tego traktatu[(9)] oraz otrzymywać odpowiedź w tym samym języku”.

6.        Zgodnie z art. 342 TFUE:

„System językowy instytucji Unii określa Rada, stanowiąc jednomyślnie w drodze rozporządzeń, bez uszczerbku dla postanowień Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej”.

 Karta

7.        Artykuł 21 ust. 1 karty stanowi:

„Zakazana jest wszelka dyskryminacja w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną”.

8.        Zgodnie z art. 22 karty:

„Unia szanuje różnorodność kulturową, religijną i językową”.

 Rozporządzenie nr 1

9.        W drodze rozporządzenia nr 1 Rada wykonała swoje uprawnienia przyznane jej na mocy przepisu stanowiącego obecnie art. 342 TFUE w zakresie ustanawiania przepisów regulujących, między innymi, wykorzystywanie języków przez instytucje Unii Europejskiej i w ramach tych instytucji. W aktualnie obowiązującym brzmieniu rozporządzenie to stanowi:

„1.      Językami urzędowymi i językami roboczymi instytucji Unii są języki: angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niemiecki, niderlandzki, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski i włoski.

2.      Dokumenty kierowane do instytucji [Unii Europejskiej] przez państwo członkowskie lub osobę podlegającą jurysdykcji państwa członkowskiego są sporządzane w jednym z języków urzędowych, do wyboru przez nadawcę. Odpowiedź jest sporządzana w tym samym języku.

3.      Dokumenty kierowane przez instytucję [Unii Europejskiej] do państwa członkowskiego lub osoby podlegającej jurysdykcji państwa członkowskiego są sporządzane w języku tego państwa.

4.      Rozporządzenia i inne dokumenty powszechnie obowiązujące sporządza się w językach urzędowych.

5.      Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej publikuje się w językach urzędowych.

6.      Instytucje [Unii Europejskiej] mogą określić szczegółowe zasady stosowania systemu językowego w swych regulaminach.

7.      System językowy postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości jest określony w jego regulaminie.

8.      Jeśli w państwie członkowskim funkcjonuje kilka języków urzędowych, stosowanie języka, na wniosek państwa zainteresowanego, zostaje określone zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z ustawodawstwa tego państwa”.

 Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i warunki zatrudnienia innych pracowników

10.      Artykuł 1 regulaminu pracowniczego stanowi:

„Niniejszy regulamin pracowniczy stosuje się do urzędników Unii”.

11.      Zgodnie z art. 1a ust. 1:

„Do celów niniejszego Regulaminu pracowniczego »urzędnik Unii« oznacza osobę, która została powołana, zgodnie z przepisami niniejszego Regulaminu pracowniczego, na stanowisko urzędnicze w jednej z instytucji Unii na podstawie aktu wydanego przez organ powołujący tej instytucji”.

12.      Artykuł 1d stanowi:

„1.      W stosowaniu niniejszego Regulaminu pracowniczego zakazuje się wszelkich przejawów dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne i inne, przynależność do mniejszości narodowej, status majątkowy, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

[…]

6.      Przy stosowaniu zasady niedyskryminacji oraz zasady proporcjonalności należy zapewnić, by wszelkie ograniczenia tych zasad opierały się na obiektywnych i uzasadnionych podstawach oraz służyły osiągnięciu zgodnych z prawem celów w ramach ogólnego interesu polityki kadrowej […]”.

13.      Artykuł 5 ust. 1 regulaminu pracowniczego stanowi, że stanowiska objęte regulaminem pracowniczym klasyfikuje się zgodnie z charakterem i ważnością zadań, które się z nimi wiążą. Artykuł 5 ust. 4 przewiduje, że tabela zawierająca kategorie stanowisk znajduje się w załączniku I.

14.      Rozdział 1 tytułu III regulaminu pracowniczego jest zatytułowany „Zatrudnienie” i obejmuje art. 27–34. Artykuł 27 stanowi:

„Przy naborze dąży się do pozyskania do służby urzędników spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji, wydajności i uczciwości, rekrutowanych spośród obywateli państw członkowskich Unii z uwzględnieniem jak najszerszego zasięgu geograficznego. Żadne stanowiska nie mogą być rezerwowane dla obywateli jakiegokolwiek konkretnego państwa członkowskiego.

[…]”.

15.      Zgodnie z art. 28:

„Na urzędnika może zostać powołany jedynie ten, kto:

[…]

f)      wykazuje gruntowną znajomość jednego z języków Unii oraz zadowalającą znajomość innego języka Unii w zakresie niezbędnym dla wykonywania swoich obowiązków”.

16.      Załącznik III do regulaminu pracowniczego jest zatytułowany „Konkursy”. Zawiera on szereg szczegółowych przepisów dotyczących sposobu, w jaki należy organizować konkursy w celu przeprowadzenia rekrutacji urzędników.

17.      Do regulaminu pracowniczego załączono dokument zatytułowany „Warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej” (zwane dalej „WZIP”). Artykuł 1 tych warunków przewiduje, że do pracowników zatrudnionych na podstawie umowy przez służby Unii Europejskiej zalicza się „personel kontraktowy”.

18.      Artykuł 3a ust. 1 WZIP stanowi:

„Do celów niniejszych Warunków zatrudnienia przez »personel kontraktowy«; rozumie się personel nieprzydzielony na stanowisko określone na liście stanowisk załączonej do sekcji budżetu odnoszącej się do danej instytucji i zatrudniony w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy: a) w instytucji w celu wykonywania pomocniczych prac fizycznych i administracyjnych […]”.

19.      Zgodnie z art. 3b WZIP:

„Do celów niniejszych Warunków zatrudnienia przez „personel kontraktowy do zadań pomocniczych” uważa się [rozumie się] personel zatrudniony w danej instytucji […]:

[…]

b)      [dla] zastąpienia osób czasowo niezdolnych do wykonywania swoich obowiązków, po rozważeniu możliwości tymczasowego oddelegowania urzędników w ramach danej instytucji […]”.

20.      Artykuł 80 WZIP zawiera szereg przepisów ogólnych dotyczących personelu kontraktowego. W szczególności art. 80 ust. 1 przewiduje, że personel ten dzieli się na cztery grupy funkcyjne odpowiadające wykonywanym obowiązkom. Zgodnie z art. 80 ust. 2 obowiązki odpowiadające grupie funkcyjnej I opisano następująco: „[p]raca fizyczna i pomoc w zadaniach administracyjnych, wykonywane pod nadzorem urzędników lub personelu tymczasowego”. Artykuł 80 ust. 4 przewiduje między innymi, że art. 1d regulaminu pracowniczego stosuje się na zasadzie analogii.

21.      Rozdział 3 WZIP jest zatytułowany „Warunki zatrudnienia” i obejmuje art. 82–84. W zakresie istotnym dla niniejszej sprawy art. 82 stanowi:

„1.      Personel kontraktowy jest wybierany z uwzględnieniem możliwie najszerszej bazy geograficznej spośród obywateli państw członkowskich oraz bez względu na rasę czy pochodzenie etniczne, poglądy polityczne, filozoficzne lub religijne, wiek, niepełnosprawność, płeć lub orientację seksualną oraz bez względu na stan cywilny lub sytuację rodzinną.

[…]

3.      Członek personelu kontraktowego może być zatrudniony wyłącznie pod warunkiem, że:

[…]

e)      wykazał gruntowną znajomość jednego z języków Unii Europejskiej oraz zadawalającą znajomość innego języka Unii Europejskiej w zakresie niezbędnym do wykonywania swoich obowiązków.

[…]

5.      [EPSO] wspomaga na wniosek różnych instytucji działania w zakresie wyboru pracowników kontraktowych, w szczególności poprzez określenie treści testów i organizację procedur selekcyjnych. Biuro zapewnia przejrzystość procedur selekcyjnych stosowanych przy naborze pracowników kontraktowych.

[…]”.

22.      Artykuł 85 ust. 1 WZIP przewiduje:

„Umowy z pracownikami kontraktowymi określonymi w art. 3a zawiera się na czas określony, mieszczący się w granicach od 3 miesięcy do 5 lat. Umowy na czas określony nieprzekraczające pięciu lat mogą zostać przedłużone jednokrotnie. Całkowity okres trwania umowy pierwotnej i pierwszej umowy przedłużonej nie może być krótszy niż sześć miesięcy dla grupy funkcyjnej I i dziewięć miesięcy dla innych grup funkcyjnych. Następną umowę zawiera się na czas nieokreślony.

[…]”.

23.      Artykuł 88 przewiduje:

„W przypadku zatrudnienia personelu kontraktowego określonego w art. 3b:

a)      umowy zawierane są na czas określony; istnieje możliwość przedłużenia umowy;

b)      rzeczywisty okres zatrudnienia w danej instytucji wraz z wszelkimi przedłużeniami umowy nie może być dłuższy niż sześć lat”.

 Okoliczności faktyczne, postępowanie i żądania stron

24.      W dniu 11 kwietnia 2016 r. Prezydium Parlamentu Europejskiego postanowiło, w związku z ostatnimi atakami terrorystycznymi w Brukseli(10), że usługi transportowe na rzecz posłów do Parlamentu Europejskiego powinny być świadczone w całości przez pracowników należących do służb wewnętrznych. Decyzja ta doprowadziła do opublikowania przez Parlament w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej(11), w dniu 14 kwietnia 2016 r., zaproszenia do składania kandydatur, zatytułowanego „Pracownicy kontraktowi – Grupa funkcyjna I – Kierowcy (M/K) – EP/CAST/S/16/2016”. Zaproszenie do składania kandydatur miało na celu utworzenie bazy kandydatów, która będzie wykorzystywana w toku rekrutacji na stanowiska pracowników kontraktowych w grupie funkcyjnej I. W sekcji I zaproszenia do składania kandydatur (zatytułowanej „Wprowadzenie”) wskazano, że liczba dostępnych stanowisk wynosi około 110. W opisie zadań dodano, że chodzi o wykonywanie zadań „kierowcy”, a miejscem pracy miała być zasadniczo Bruksela.

25.      W sekcji II zaproszenia do składania kandydatur, zatytułowanej „Opis zadań”, wskazano:

„Pracownik kontraktowy będzie wykonywał zadania kierowcy, pod nadzorem urzędnika lub pracownika tymczasowego. Orientacyjnie zakres obowiązków może obejmować:

–        przewóz osób zajmujących wysokie stanowiska, a także urzędników lub innych pracowników Parlamentu Europejskiego, głównie w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu, a także w innych państwach członkowskich i krajach trzecich,

–        przewóz gości (przedstawicieli korpusu dyplomatycznego i innych osób zajmujących wysokie stanowiska),

–        przewóz mienia i dokumentów,

–        przewóz korespondencji,

–        zapewnianie prawidłowej eksploatacji pojazdu, w szczególności narzędzi [przyrządów] technologicznych, w które jest on wyposażony,

–        czuwanie nad bezpieczeństwem osób i mienia podczas przewozu, zgodnie z kodeksem drogowym danego kraju,

–        w razie potrzeby załadunek i rozładunek pojazdów,

–        w razie potrzeby wykonywanie czynności administracyjnych lub związanych ze wsparciem logistycznym.

[…]”.

26.      Sekcja IV zaproszenia do składania kandydatur jest zatytułowana „Warunki dopuszczenia do udziału w procedurze”. Część C tej sekcji dotyczy znajomości języków wymaganej od kandydatów. Od kandydatów wymaga się znajomości dwóch języków urzędowych Unii Europejskiej. Co do tzw. języka głównego wskazano, że kandydaci powinni wykazywać się pogłębioną znajomością (co najmniej poziom C1) jednego z 24 języków urzędowych Unii Europejskiej. W odniesieniu do drugiego języka wymagana jest „zadowalająca znajomość (poziom B2)” języka angielskiego, francuskiego lub niemieckiego(12).

27.      Uzasadnienie ograniczenia wyboru drugiego języka zawarte w części C sekcji IV ma następujące brzmienie:

„Zgodnie z orzeczeniem wydanym przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wielka izba) w sprawie C‑566/10 P, Włochy/Komisja, Parlament Europejski jest obowiązany uzasadnić zastosowane w ramach niniejszego zaproszenia do składania kandydatur ograniczenie wyboru drugiego języka do zawężonej liczby języków urzędowych Unii.

Informuje się zatem kandydatów, że trzy języki zatwierdzone do celów niniejszego zaproszenia do składania kandydatur zostały określone zgodnie z interesem służby, który wymaga od nowo przyjętych pracowników natychmiastowej operacyjności i umiejętności skutecznego porozumiewania się w codziennej pracy.

Zważywszy na wieloletnią praktykę Parlamentu Europejskiego jeśli chodzi o języki wykorzystywane w komunikacji wewnętrznej, a także ze względu na potrzeby służb w zakresie komunikacji zewnętrznej i przetwarzania dokumentów, angielski, francuski i niemiecki pozostają językami najpowszechniej używanymi. Ponadto w sprawozdaniach z oceny za 2013 r. 92% ogółu pracowników zadeklarowało znajomość języka angielskiego, 84% ogółu pracowników – znajomość języka francuskiego, a 56% ogółu pracowników – znajomość języka niemieckiego. W przypadku pozostałych języków urzędowych odsetek pracowników deklarujących ich zadowalającą znajomość nie przekracza 50%.

W związku z tym dla wyważenia interesu służby oraz potrzeb i umiejętności kandydatów, z uwagi na szczególną dziedzinę, której dotyczy niniejszy konkurs, uzasadniony jest wymóg znajomości jednego z tych trzech języków, aby zagwarantować, że wszyscy kandydaci – bez względu na ich pierwszy język urzędowy – władają co najmniej jednym z tych trzech języków urzędowych w stopniu wystarczającym do pracy.

Ponadto, w trosce o równość traktowania, każdy kandydat, nawet jeśli jego pierwszym językiem jest jeden z tych trzech języków urzędowych, musi w zadowalającym stopniu znać drugi język wybrany spośród tych trzech języków.

Ocena konkretnych umiejętności językowych pozwala w ten sposób Parlamentowi Europejskiemu ocenić zdolność kandydatów do natychmiastowego podjęcia pracy w środowisku zbliżonym do tego, w którym będą w przyszłości pracować”.

28.      Zaproszenie do składania kandydatur zawierało szereg odniesień do EPSO(13). W szczególności w sekcji III zaproszenia wskazano, że procedurę selekcyjną „prowadzić będzie Parlament Europejski we współpracy z EPSO”, a w sekcji VI zawarto wymóg, by kandydaci rejestrowali się drogą elektroniczną w witrynie internetowej EPSO.

29.      Sekcja VIII zaproszenia do składania kandydatur przewiduje, że nazwiska 300 kandydatów, którzy w wyniku selekcji uzyskają najwięcej punktów oraz spełniają ogólne i szczegółowe warunki określone w zaproszeniu do składania kandydatur, będą zarejestrowane w bazie danych kandydatów.

30.      Sekcja IX zaproszenia do składania kandydatur przewiduje, że umowa zawierana z kandydatami, którzy pomyślnie przejdą rekrutację, ma być zawierana między innymi zgodnie z art. 3a WZIP. Ma ona być zawierana na okres jednego roku, z możliwością przedłużenia na kolejny okres jednego roku, a następnie przedłużenia po raz drugi, na czas nieokreślony.

31.      Hiszpania wnosi do Trybunału o:

–        stwierdzenie nieważności zaproszenia do składania kandydatur zatytułowanego „Pracownicy kontraktowi – Grupa funkcyjna I – Kierowcy (M/K) – EP/CAST/S/16/2016” wraz z bazą danych utworzoną zgodnie z jego sekcją VIII oraz

–        obciążenie Parlamentu kosztami postępowania.

32.      Parlament wnosi do Trybunału o:

–        oddalenie skargi jako bezzasadnej,

–        oddalenie żądania stwierdzenia nieważności bazy danych związanej z zaproszeniem do składania kandydatur jako bezzasadnego, oraz

–        obciążenie strony skarżącej kosztami postępowania, w tym kosztami poniesionymi przez Parlament.

33.      Hiszpania oraz Parlament przedłożyły pisma procesowe. Podczas rozprawy w dniu 25 kwietnia 2018 r. obie strony przedstawiły argumenty ustnie i udzieliły odpowiedzi na pytania Trybunału.

 Ocena

 Uwagi wstępne

 W przedmiocie dopuszczalności

34.      W skardze Hiszpania kwestionuje przyjęte przez Parlament zaproszenie do składania kandydatur. Opiera się w tym celu na art. 263 TFUE, w którym przyznano Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej uprawnienia do dokonywania kontroli między innymi aktów instytucji Unii, w tym aktów Parlamentu, zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich. Zgodnie z definicją zawartą w art. 19 TUE „Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości [oraz] Sąd”

35.      W zwykłym trybie art. 256 ust. 1 TFUE przewiduje, że skargi na akty tych instytucji mogą być kierowane do Sądu Unii Europejskiej w pierwszej instancji, z wyjątkiem skarg zastrzeżonych na mocy Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dla Trybunału.

36.      Co się tyczy niniejszej sprawy art. 51 statutu stanowi: „na zasadzie odstępstwa od zasady określonej w artykule 256 ustęp 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w zakresie skarg, o których mowa w artykułach 263 i 265 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, które zostały wniesione przez państwo członkowskie: a)      przeciwko aktowi lub zaniechaniu Parlamentu Europejskiego lub Rady lub obu tych instytucji stanowiących wspólnie […]”. W dalszej części tego postanowienia wskazano szereg wyjątków, z których żaden nie ma zastosowania w niniejszym postępowaniu.

37.      Wobec tego, moim zdaniem, Hiszpania prawidłowo skierowała skargę do Trybunału.

38.      Co się tyczy terminu wszczęcia postępowania, art. 263 TFUE akapit ostatni przewiduje w zakresie istotnym dla niniejszej sprawy, że postępowanie w trybie tego artykułu wnosi się w terminie dwóch miesięcy od daty publikacji aktu. Zgodnie z art. 50 regulaminu postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości termin ten oblicza się począwszy od upływu 14. dnia następującego po dniu opublikowania tego aktu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a zgodnie z art. 51 tego regulaminu przedłuża się go o dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość. W niniejszej sprawie zaproszenie do składania kandydatur opublikowano w dniu 14 kwietnia 2016 r., a poprzez zastosowanie wspomnianych wyżej przepisów termin wniesienia skargi upływał w dniu 8 lipca 2016 r. Z uwagi na to, że skargę złożono w sekretariacie Trybunału w dniu 7 lipca 2016 r., uważam ją za wniesioną w terminie.

 W przedmiocie rozporządzenia nr 1 i polityki językowej instytucji Unii Europejskiej

39.      Rozporządzenie nr 1 było pierwszym rozporządzeniem przyjętym przez (ówczesną) Europejską Wspólnotę Gospodarczą. W czasie jego uchwalania istniały cztery języki urzędowe Wspólnoty i ta sama liczba języków roboczych instytucji. Od tego czasu rozporządzenie było wielokrotnie zmieniane w celu uwzględnienia przyjęcia nowych państw członkowskich, a wraz z nim nowych języków, które w związku z tym musiały zostać dodane do wykazu. W żaden inny sposób nie zostało ono znacząco zmienione. Unia Europejska składa się obecnie z 28 państw członkowskich i posługuje się 24 językami urzędowymi i roboczymi(14).

40.      O ile art. 6 rozporządzenia nr 1 przewiduje, że instytucje Unii mogą przyjąć regulamin określający szczegółowe zasady stosowania systemu językowego, Trybunał zauważył, że jak dotąd żadna instytucja nie skorzystała z tej możliwości(15). Wynika z tego, że języki robocze instytucji są, przynajmniej do celów urzędowych, tożsame z językami urzędowymi.

41.      Nie oznacza to jednak, że niektóre instytucje nie mogły przyjąć mniej sformalizowanych ustaleń operacyjnych w odniesieniu do bieżącego prowadzenia swojej działalności. W ten sposób na przykład na gruncie art. 267 Trybunał Sprawiedliwości może otrzymać postanowienie odsyłające od sądu krajowego w jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej. Postanowienie to zostanie przetłumaczone na wszystkie pozostałe języki(16), tak aby można było z kolei powiadomić o tym fakcie rządy państw członkowskich. Ponadto art. 36 regulaminu postępowania przed Trybunałem stanowi, że językiem postępowania może być jeden z języków urzędowych. Ponieważ jednak członkowie Trybunału obradują w języku francuskim i sporządzają wyroki w tym języku, wszystkie pozostałe dokumenty w formie pism procesowych i uwag na piśmie (z wyjątkiem pism już sporządzonych w języku francuskim) są tłumaczone na ten język w chwili ich złożenia. Z reguły nie są one tłumaczone na inne języki urzędowe. Wymóg ten byłby niemożliwy do zrealizowania zarówno pod względem ilości tłumaczeń, jak i kosztów, jakie by to pociągnęło za sobą. Z jednej strony Trybunał można zatem określić jako instytucję prawdziwie wielojęzyczną pod względem sposobu traktowania postanowień odsyłających i określania języka postępowania w toczących się przed nim sprawach, z drugiej strony jego wewnętrzne praktyki organizacyjne pozwalają stwierdzić, że język francuski odgrywa szczególnie ważną rolę i w związku z tym może być bardziej użyteczny jako drugi język dla kandydatów niż inne języki urzędowe (w tym angielski i niemiecki).

42.      Inne instytucje nie podlegają takim samym ograniczeniom, a zatem mogą być bardziej elastyczne pod względem wewnętrznych ustaleń organizacyjnych, posługując się systematycznie więcej niż jednym językiem. W niniejszej sprawie Parlament zwraca się do Trybunału o uznanie, że języki te to angielski, francuski i niemiecki(17).

43.      Warto również zaznaczyć, że bez względu na to, jakie są nadrzędne ustalenia w zakresie systemu językowego w danej instytucji, język najczęściej używany na co dzień w ramach danej części tej instytucji może odbiegać od tych ustaleń. Aby podać najbardziej oczywiste przykłady, można założyć, że językiem roboczym w duńskim wydziale tłumaczeń instytucji będzie język duński. Może się jednak zdarzyć, że podobny wynik będzie miał zastosowanie ze względów historycznych. W związku z tym jeżeli w danej jednostce lub podjednostce instytucji zasiadać będzie większość obywateli estońskich, prawdopodobnie językiem używanym przez większość, aczkolwiek nie wszystkich, członków tej jednostki lub podjednostki będzie język estoński. Nie można im zakazywać używania ich języka ojczystego przez jakąś nadrzędną i dla nich nieistotną zasadę dotyczącą używania języków roboczych w ich instytucji(18).

 W przedmiocie EPSO

44.      W motywie 1 decyzji 2002/620 stwierdzono, że „[w] celu skutecznego i ekonomicznego wykorzystania zasobów środki selekcji urzędników i innych pracowników mających pracować na rzecz Wspólnot Europejskich powinny zostać powierzone wspólnemu międzyinstytucjonalnemu organowi”. Artykuł 2 ust. 1 tej decyzji przewiduje, że EPSO wykonuje uprawnienia do selekcji, powierzone na mocy art. 30 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego(19) organom zatrudniającym instytucji podpisujących tę decyzję. Zgodnie z art. 2 ust. 3 decyzji uprawnienie do przyjmowania decyzji o mianowaniu wybranych kandydatów należy do odpowiednich organów zatrudniających. Na mocy art. 3 ust. 2 decyzji EPSO „może” wspierać instytucje przy selekcji innych pracowników (w tym personelu kontraktowego).

 W przedmiocie europejskiego systemu opisu kształcenia językowego

45.      Europejski system opisu kształcenia językowego został opracowany przez Radę Europy w celu zapewnienia przejrzystej, spójnej i kompleksowej podstawy, między innymi, oceny znajomości języków obcych(20). W ramach systemu użytkowników podzielono na trzy szerokie kategorie, z których każda podzielona jest na dwa poziomy. Kategorię „B” określa się jako „samodzielnego użytkownika”, a poziom B2 reprezentuje to, co określa się mianem „vantage lub upper intermediate”(21).

46.      Chociaż liczba godzin potrzebnych do osiągnięcia tego poziomu będzie się różnić w zależności od osoby, łączna liczba godzin powszechnie proponowanych w celu przygotowania się do egzaminu na poziom B2 wydaje się wynosić od 500 do 650(22). Nie można zakładać, że w tym przypadku wszyscy potencjalni kandydaci w procedurze selekcyjnej będą posługiwali się drugim językiem – angielskim, francuskim, niemieckim lub innym(23), ani tym bardziej drugim językiem na poziomie B2.

47.      Wydaje się natomiast, że liczba godzin potrzebnych do osiągnięcia zaawansowanego poziomu umiejętności zawodowych kierowców, w tym szkolenia w zakresie incydentów związanych z bezpieczeństwem, wynosi około 200(24).

 W przedmiocie personelu kontraktowego

48.      Przed reformą regulaminu pracowniczego w 2004 r.(25) personel zatrudniany był przez instytucje albo w charakterze urzędników (w tym administratorów i asystentów), albo innych pracowników (w tym pracowników tymczasowych i pomocniczych). Reforma z 2004 r. zniosła kategorię personelu pomocniczego(26) i wprowadziła nową kategorię „personelu kontraktowego”. W jej wyniku zmianie uległy również przepisy określone w załączniku I do regulaminu pracowniczego, określające charakter zadań wykonywanych przez urzędników.

49.      Wcześniej stosunkowo szeroki zakres zadań wymienionych w załączniku I oznaczał, że kierowcy mogli i powszechnie byli zatrudniani w charakterze urzędników(27). W ten sposób byli oni uprawnieni do świadczeń przyznawanych urzędnikom na podstawie regulaminu pracowniczego, w tym do rzeczywistej stałości zatrudnienia, pod warunkiem odbycia odpowiedniego okresu próbnego i niepopełnienia wykroczenia dyscyplinarnego uzasadniającego zwolnienie ze służby.

50.      W wyniku reformy personel kontraktowy podzielono na dwie kategorie. Pierwsza z nich, regulowana przez art. 3a WZIP, obejmowała personel zatrudniony między innymi „w celu wykonywania pomocniczych prac fizycznych i administracyjnych”(28). W skład drugiej grupy, objętej zakresem art. 3b, wchodził głównie personel zatrudniony na podstawie umów krótkoterminowych. Rozróżnienie to ma zasadnicze znaczenie w kontekście niniejszej sprawy. Artykuł 85 ust. 1 WZIP stanowi, że umowy z pracownikami zatrudnionymi na podstawie art. 3a, po ich jednokrotnym przedłużeniu, przedłuża się następnie na czas nieokreślony. Natomiast co się tyczy personelu zatrudnionego zgodnie z art. 3b art. 88 lit. b) WZIP stanowi, że ich maksymalny okres zatrudnienia w instytucji nie może być dłuższy niż sześć lat. Z sekcji IX zaproszenia do składania kandydatur jasno wynika, że kandydatów należy wyłonić zgodnie z art. 3a, a nie art. 3b WZIP.

51.      Reforma zawęziła również wykaz zadań określonych w załączniku I do regulaminu pracowniczego, do których wykonywania można zatrudnić urzędników. Stanowisko kierowcy zostało z niego faktycznie wykluczone. Stanowisko to zostało odtąd objęte obowiązkami, które mają zostać powierzone pracownikom kontraktowym w ramach grupy funkcyjnej I, zgodnie z art. 80 WZIP(29).

52.      Na skutek reformy instytucja chcąca zatrudnić kierowców po dniu 1 maja 2004 r. na stałe lub w trybie zbliżonym do stałego zatrudnienia powinna zatrudnić ich jako pracowników kontraktowych należących do grupy funkcyjnej I zgodnie z art. 3a WZIP, a nie, jak wcześniej, w charakterze urzędników.

 W przedmiocie wielojęzyczności w Unii Europejskiej: orzecznictwo Trybunału

53.      Trybunał orzekł, że Unii Europejskiej „zależy na zachowaniu wielojęzyczności”, o której znaczeniu stanowi art. 3 ust. 3 akapit czwarty TUE(30). Zobowiązanie to wydaje mi się być punktem wyjścia dla każdej analizy stosowania systemów językowych w Unii oraz, jak w niniejszej sprawie, jej instytucji i osób kontaktujących się z nimi. Niemniej jednak Trybunał uznał, że może zaistnieć konieczność zastosowania wyjątków od tej nadrzędnej zasady.

54.      O rozpatrzenie tych wyjątków zwrócono się do Trybunału w niedawnej sprawie zakończonej wyrokiem wielkiej izby z dnia 6 września 2017 r., Słowacja i Węgry/Rada(31), która dotyczyła skarg o stwierdzenie nieważności decyzji Rady (UE) 2015/1601 z dnia 22 września 2015 r. ustanawiającej środki tymczasowe w obszarze ochrony międzynarodowej na rzecz Włoch i Grecji(32). Decyzję tę wydano w kontekście wyjątkowych przepływów migracyjnych uchodźców w regionie śródziemnomorskim, które wywarły szczególną presję na południowe zewnętrzne granice lądowe i morskie Unii, zwłaszcza w odniesieniu do Włoch i Grecji. W dniu 17 września 2015 r. Parlament przyjął rezolucję zatwierdzającą wniosek Komisji dotyczący decyzji ustanawiającej środki tymczasowe w tym zakresie, uwzględniając „wyjątkowy i pilny charakter sytuacji oraz potrzebę zaradzenia jej w sposób niezwłoczny”. W samej decyzji zawarto odniesienie do „sytuacji nadzwyczajnej charakteryzującej się nagłym napływem obywateli krajów trzecich na [terytorium Włoch i Grecji]” i przewidziano relokację 120 000 wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową do innych państw członkowskich(33).

55.      W tym szczególnie pilnym kontekście o ile pierwotny wniosek dotyczący decyzji przygotowany przez Komisję Europejską został sporządzony we wszystkich językach urzędowych, o tyle kolejne wersje tekstów uwzględniające zmiany wprowadzone do wniosku – w tym tekst przyjętej przez Radę decyzji – były przekazywane państwom członkowskim wyłącznie w języku angielskim, chociaż wydaje się, że wszystkie zmiany zostały odczytane na głos przez przewodniczącego Rady i że zapewniono tłumaczenie symultaniczne na wszystkie języki urzędowe. Węgry i Republika Słowacka podniosły, że ten ostatni element stanowi naruszenie art. 14 ust. 1 i 2 regulaminu wewnętrznego Rady(34). Rada z kolei powołała się na art. 14 ust. 2 swojego regulaminu i zauważyła, że żadne państwo członkowskie nie wyraziło sprzeciwu wobec nieprzedstawienia pisemnych szczegółów zmian we wszystkich językach urzędowych(35).

56.      W swym wyroku Trybunał odniósł się do „katastroficznej sytuacji humanitarnej spowodowanej przez [kryzys uchodźczy] w państwach członkowskich”(36). Trybunał orzekł, że należy uznać interpretację Rady, gdyż stanowi ona „wyraz wyważonego i elastycznego podejścia, dzięki któremu prace Rady mogą być prowadzone szybko i skutecznie, co ma niebagatelne znaczenie w szczególnym kontekście pilności, jaką charakteryzuje się procedura przyjmowania środków tymczasowych na podstawie art. 78 ust. 3 TFUE”(37).

57.      Wydaje mi się, że takie podejście stanowi podsumowanie zasadniczej podstawy, na jakiej można akceptować odstępstwa od zasad językowych wspierających wielojęzyczność w Unii Europejskiej. W przypadku gdy dąży się do ustanowienia wyjątku, należy szukać równowagi. Powinno istnieć zarówno uzasadnienie (w takim przypadku sytuacja nadzwyczajnej pilności), jak i, w miarę możliwości, zabezpieczenie (w tym wypadku prawo państwa członkowskiego do wymagania tłumaczenia pisemnego na jeden lub więcej języków urzędowych oraz zapewnienie usług w zakresie tłumaczeń ustnych). Aspekty te należy w moim przekonaniu uwzględnić przy dokonywaniu wszelkich analiz odstępstw, na których Parlament stara się oprzeć swoje stanowisko w rozpatrywanej sprawie.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego: naruszenie art. 1 i 2 rozporządzenia nr 1, art. 22 karty i art. 1d regulaminu pracowniczego wynikające z ograniczenia systemu komunikacji między EPSO a kandydatem wyłącznie do języków angielskiego, francuskiego i niemieckiego

58.      W ramach tego zarzutu Hiszpania podnosi zasadniczo, że zaproszenie do składania kandydatur było obarczone kilkoma błędami co do prawa, ponieważ zobowiązywało kandydatów do komunikowania się z EPSO w języku angielskim, francuskim lub niemieckim, z wyłączeniem innych języków urzędowych, oraz do zgłaszania kandydatur w jednym z tych języków.

59.      Zanim szczegółowo odniosę się do argumentów stron, warto przyjrzeć się samemu zaproszeniu do składania kandydatur. Na wstępie pragnę zauważyć, że uzasadnienie ograniczenia wyboru drugiego języka, o którym mowa w części C sekcji IV(38), było zgodne ze standardowym schematem przyjętym w ogłoszeniach o konkursach i zaproszeniach do składania kandydatur od czasu ogłoszenia wyroku z dnia 27 listopada 2012 r. w sprawie Włochy/Komisja(39).

60.      Szczególnie istotne są następujące postanowienia:

–        chociaż zaproszenie do składania kandydatur zostało wydane przez Parlament, przewidywało ono zorganizowanie procedury selekcyjnej „przy wsparciu technicznym” EPSO (sekcja I);

–        kandydaci mieli dokonać zgłoszenia drogą elektroniczną na stronie internetowej EPSO zgodnie z zamieszczonymi tam instrukcjami, w szczególności z przewodnikiem EPSO dotyczącym zgłaszania kandydatur elektronicznych (zwanym dalej „przewodnikiem dotyczącym zgłaszania kandydatur elektronicznych”) (sekcja VI)(40);

–        procedura selekcyjna miała być prowadzona wyłącznie(41) na podstawie dokumentów potwierdzających kwalifikacje i poprzez analizę szczegółowych odpowiedzi na pytania zadane w formularzu rejestracyjnym (sekcja VII);

–        wszelkie fałszywe oświadczenia złożone przez kandydata podczas procedury selekcyjnej prowadziłyby do wykluczenia (sekcja XI).

61.      Zaproszenie do składania kandydatur nie zawierało wyraźnych instrukcji dotyczących języka, w którym należało dokonać zgłoszenia, ani też nie zawierało żadnych informacji na temat tego, co powinni zrobić kandydaci, którzy nie mieli pewności co do właściwej procedury dokonania zgłoszenia.

62.      Głównym argumentem Hiszpanii wysuwanym w ramach tego zarzutu jest naruszenie art. 1 i 2 rozporządzenia nr 1 poprzez zaproszenie do składania kandydatur. Komunikaty istotne dla niniejszej sprawy dotyczą zarówno wniosków o udzielenie informacji przed dokonaniem zgłoszenia, jak i samego zgłoszenia. To ostatnie ma szczególne znaczenie, biorąc pod uwagę fakt, że procedura selekcyjna została przeprowadzona w ramach jednego etapu, bez późniejszej oceny zintegrowanej. Kandydaci, którzy odpowiedzieli na zaproszenie do składania kandydatur na stanowiska w instytucji Unii, nie mogą na podstawie tej odpowiedzi zostać uznani za znajdujących się w relacji o charakterze czysto wewnętrznym z tą instytucją, wiążącej się z zastosowaniem względem nich potencjalnie bardziej restrykcyjnych przepisów regulaminu pracowniczego w zakresie języka(42).

63.      Hiszpania twierdzi, że z uwagi na sposób sformułowania zaproszenia do składania kandydatur kandydaci, którzy rozważają złożenie kandydatury, mieliby poczucie, że nie mają innego wyboru niż zadawanie pytań dotyczących procedury selekcyjnej(43) i wypełnienie formularza zgłoszeniowego w języku angielskim, francuskim lub niemieckim, mimo że nie jest to ich język ojczysty. Nawet jeżeli de iure nie doszło do naruszenia regulaminu nr 1, miało miejsce naruszenie de facto.

64.      Tytułem żądania ewentualnego i w przypadku gdyby Trybunał nie przychylił się do jej argumentów dotyczących stosowania rozporządzenia nr 1, Hiszpania podnosi, że ograniczenie to nie znajduje uzasadnienia, a nawet gdyby było inaczej, to jest ono nieproporcjonalne. W związku z tym nastąpiło naruszenie art. 22 karty oraz art. 1d ust. 1 i 6 regulaminu pracowniczego.

65.      Parlament dzieli swoją odpowiedź na dwie części. Pierwsza z nich dotyczy komunikacji z kandydatami. Podkreśla się w niej, że zaproszenie do składania kandydatur nie zawierało żadnych ograniczeń co do wyboru języka, w jakim kandydaci będą komunikować się z Parlamentem czy z EPSO. Przynajmniej w odniesieniu do pytań kierowanych do Parlamentu niektórzy kandydaci używali swojego języka ojczystego do zadawania pytań, a Parlament udzielił na nie odpowiedzi w tym języku.

66.      Parlament w dalszej kolejności odwołuje się do zasady, zgodnie z którą instytucje Unii korzystają z domniemania zgodności z prawem, oraz do orzecznictwa, które stanowi, że wówczas, gdy tekst prawa wtórnego można poddać więcej niż jednej wykładni, należy dać raczej pierwszeństwo tej wykładni, która zapewnia zgodność przepisu z traktatem, niż wykładni prowadzącej do uznania jego niezgodności z traktatem(44).

67.      Druga część odpowiedzi Parlamentu dotyczy samego formularza zgłoszeniowego. Przyznając, że formularz zgłoszeniowy był „z przyczyn technicznych” dostępny wyłącznie w języku angielskim, francuskim lub niemieckim, Parlament utrzymuje, że nie oznacza to, iż kandydaci byli zobowiązani do używania tych języków. Niektórzy z nich wypełnili formularz w swoim języku ojczystym, a ich wnioski zostały należycie rozpatrzone, w razie potrzeby ze wsparciem osób oceniających znajomość języka.

68.      Ponieważ analiza skargi Hiszpanii może wpłynąć na podejście, jakie należy przyjąć w odniesieniu do jej argumentów, zanim przejdę do istoty zarzutów Hiszpanii, odniosę się do kwestii prawa Unii podniesionych przez Parlament i omówionych w pkt 66 powyżej. Po pierwsze, jest prawdą, że Trybunał orzekł, iż akty instytucji wspólnotowych korzystają z domniemania zgodności z prawem i wywołują skutki prawne do czasu, między innymi, stwierdzenia ich nieważności w wyniku skargi o stwierdzenie nieważności lub zarzutu niezgodności z prawem. Jako cel tej zasady Trybunał wskazał zachowanie stabilności obrotu prawnego(45). Pomijając jednak kwestię, w jakim stopniu zasada ta powinna być stosowana do decyzji czysto administracyjnych przyjmowanych przez te instytucje, należy zauważyć, że jest to kwestia proceduralna. Innymi słowy nie ma ona na celu nadania tym aktom jakiegokolwiek istotnego priorytetu czy imprimatur. Przewiduje ona jedynie, że akty te pozostają w mocy do czasu, gdy nie zostaną skutecznie zaskarżone przed sądami Unii Europejskiej. W związku z tym nie zaczerpnęłam żadnych użytecznych wskazówek z zasady, na którą powołuje się Parlament. Ponieważ w niniejszej sprawie to Hiszpania wniosła zarzut, należy rozpatrzyć go co do istoty.

69.      Po drugie, w odniesieniu do kwestii wykładni przywołane powyżej(46) orzecznictwo Trybunału odzwierciedla w pełni uzasadnione przekonanie, że instytucje powinny być uznawane za działające zgodnie z traktatami. W związku z tym w przypadku niejasności lub wątpliwości należy nadać pierwszeństwo takiej wykładni, która odzwierciedla tę zasadę. Jednak Trybunał w swojej retoryce nie idzie dalej. Nie jest to, jak zdaje się sugerować Parlament, reguła wykładni, zgodnie z którą wykładnia przedstawiona przez jedną z instytucji w postępowaniu przed Trybunałem powinna być w pewien sposób traktowana w sposób preferencyjny w stosunku do wykładni sugerowanej przez stronę kwestionującą akt.

70.      W związku z tym konieczne jest ustosunkowanie się do uwag Hiszpanii, czym zajmę się w dalszej części. Najpierw odniosę się do głównego argumentu(47).

71.      Hiszpania opiera się w tym względzie w dużym stopniu na wyroku wielkiej izby Trybunału w sprawie Włochy/Komisja(48). Warto omówić ten wyrok w sposób bardziej szczegółowy. Do Trybunału zwrócono się między innymi o zbadanie, czy publikacja ogłoszenia o konkursie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w całości tylko w trzech językach (angielskim, francuskim i niemieckim), wraz z publikacją skróconą w pozostałych językach urzędowych, spełniała wymogi rozporządzenia nr 1 w związku z regulaminem pracowniczym. Komisja argumentowała, że ten ostatni odnosi się nie tylko do urzędników Unii, lecz również osób, które ubiegały się o uzyskanie tego statusu(49).

72.      Trybunał nie uwzględnił argumentu, jakoby rozporządzenie nr 1 nie miało zastosowania do urzędników i innych pracowników instytucji ani też a fortiori, że można było uznać, iż nie miało ono zastosowania do kandydatów w konkursie zewnętrznym.

73.      Trybunał dodał jednak, że nie było potrzeby orzekania o tym, czy sporne ogłoszenia o konkursie były objęte zakresem art. 4 stosowania ust. 1 rozporządzenia nr 1 (jako „dokumenty powszechnie obowiązujące”). Powodem ku temu był fakt, że z art. 1 ust. 2 załącznika III do regulaminu pracowniczego wynikało jasno, że informację o konkursie otwartym należało opublikować w pełnym brzmieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – czego nieuniknioną konsekwencją była publikacja we wszystkich językach urzędowych. Wobec tego zwięzła publikacja w językach innych niż angielski, francuski i niemiecki była niewystarczająca. Ponadto z uwagi na fakt, iż kandydaci, których językiem ojczystym jest język inny niż języki, w których opublikowano pełną treść ogłoszeń, znaleźli się w mniej korzystnej sytuacji pod względem zarówno prawidłowego zrozumienia tych ogłoszeń, jak i terminu na przygotowanie i wysłanie zgłoszenia na te konkursy, miało miejsce odmienne traktowanie ze względu na język, z naruszeniem art. 21 karty i art. 1d ust. 6 regulaminu pracowniczego(50).

74.      Wobec tego Trybunał w wyroku Włochy/Komisja nie wydał ostatecznego orzeczenia w przedmiocie tego, czy rozporządzenie nr 1 lub regulamin pracowniczy mają zastosowanie do kandydatów biorących udział w konkursie zewnętrznym. Bez względu na to, który z tych aktów zostałby zastosowany, skutkowałoby to koniecznością stwierdzenia nieważności ogłoszeń o konkursie. Chociaż okoliczności faktyczne owej sprawy i niniejszej sprawy nie są identyczne, istnieją moim zdaniem wystarczające podobieństwa, aby tok rozumowania Trybunału i podejście w owej sprawie zastosować w kontekście niniejszej sprawy(51). Zacznę więc od rozpatrzenia kwestii zastosowania rozporządzenia nr 1 do zarzutu pierwszego Hiszpanii, zanim przejdę do omówienia regulaminu pracowniczego.

75.      W tym względzie Hiszpania opiera zarzut pierwszy na domniemanym naruszeniu art. 1 i 2 rozporządzenia nr 1. Drugi z tych przepisów stanowi między innymi, że dokumenty kierowane do instytucji Unii przez osobę podlegającą jurysdykcji państwa członkowskiego mogą być sporządzane w jednym z języków urzędowych, do wyboru przez nadawcę, oraz że odpowiedź powinna być sporządzona w tym samym języku.

76.      Czy kandydaci zostali w rzeczywistości pozbawieni możliwości komunikowania się z Parlamentem i EPSO oraz wypełnienia formularza zgłoszeniowego w języku innym niż angielski, francuski lub niemiecki?

77.      W tym kontekście Parlament w znacznym stopniu opiera się na fakcie, że w zaproszeniu do składania kandydatur nie określono wyraźnych zasad dotyczących języka komunikacji. Rzeczywiście tak było. Brak jakichkolwiek wyraźnych instrukcji nie oznacza jednak, że nic nie było dorozumiane. Sugeruję, aby zastanowić się, co rozsądna osoba, znajdująca się w sytuacji potencjalnego kandydata w danej procedurze selekcyjnej, może zrozumieć z zaproszenia, rozpatrywanego jako całość, a także z innych dokumentów i źródeł informacji, do których się ono odnosi.

78.      Zacznijmy od naturalnego punktu wyjścia w postaci samego zaproszenia do składania kandydatur. Potencjalny kandydat czytający dokument zauważy, że nie zawiera ono żadnych instrukcji dotyczących stosowania określonego języka do celów komunikacji w ramach procedury selekcyjnej. Jeżeli zamierza on również zadać pytanie lub pytania dotyczące procedury, zauważy sekcję X, w której znajduje się adres poczty elektronicznej Parlamentu, który ma być używany do „wszelkiej […] korespondencji związanej z procedurą”.

79.      Ten sam kandydat zauważy jednak także oświadczenie zamieszczone w sekcji I akapit drugi, zgodnie z którym procedura selekcyjna miała zostać zorganizowana „przy wsparciu technicznym” EPSO oraz wymóg określony w sekcji VI, aby zgłosić się drogą elektroniczną na stronie internetowej EPSO i stosować się do podanych tam wskazówek. Odwiedzając tę stronę internetową, kandydat stwierdzi, że formularz niezbędny do utworzenia konta EPSO (bez którego nie można kontynuować) jest dostępny wyłącznie w języku angielskim, francuskim lub niemieckim(52).

80.      Zaproszenie do składania kandydatur odnosi się również do instrukcji podanych „w szczególności” w przewodniku dotyczącym zgłaszania kandydatur elektronicznych. Załóżmy, że kandydat przejdzie do tego dokumentu w następnej kolejności. Sekcja 3 jest zatytułowana „Elektroniczny formularz zgłoszeniowy”. Po zapoznaniu się z pouczeniem, że powinien wypełnić wniosek w języku określonym w zaproszeniu do składania kandydatur, w sposób nieunikniony kandydat wykona kolejne kroki, ponieważ w niniejszej sprawie nie wskazano żadnego języka. Kolejny punkt dokumentu wskazuje, że ponieważ „środowisko aplikacyjne” [ang. „application environment”] jest dostępne wyłącznie w języku angielskim, francuskim i niemieckim(53), kandydaci powinni zapoznać się z tzw. przeglądem instrukcji we wszystkich językach urzędowych. Dokument ten zawiera szereg tłumaczeń, z języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego, terminów i wyrażeń używanych w elektronicznym formularzu zgłoszeniowym EPSO. Nie ma w nim żadnych wskazówek ani sugestii, że formularz może być wypełniony w dowolnym języku; racjonalnie można by raczej przypuszczać, że formularz należy wypełnić w języku, w którym został on napisany, a fortiori ponieważ w zaproszeniu dla kandydatów wskazano wcześniej (w części C sekcji IV), że należy wykazać „zadowalającą” znajomość tych języków. Zakładając jednak, że dany kandydat jest dostatecznie czujny i uważny, w pkt 159 przeczyta on, co następuje: „należy wypełnić niniejszy formularz zgłoszeniowy w języku angielskim, francuskim lub niemieckim”. To stwierdzenie z pewnością pozbawi go wątpliwości co do tego, w jaki sposób ma postępować w kontekście formularza zgłoszeniowego(54). W istocie sam Parlament potwierdził, że takie stanowisko znalazło się w jego odpowiedzi przesłanej drogą elektroniczną w dniu 26 kwietnia 2016 r. (w języku greckim) skierowanej do potencjalnego kandydata, załączonej do jego dupliki.

81.      Dalszy przegląd przewodnika dotyczącego zgłaszania kandydatur elektronicznych, jednak ponownie pod kątem kwestii komunikacji ogólnie, ukazuje w sekcji 5 przewodnika informację, że kandydaci mogą kierować do EPSO pytania, na które nie zamieszczono odpowiedzi na stronie internetowej EPSO, za pośrednictwem sekcji „Skontaktuj się z nami” na stronie internetowej EPSO. Po kliknięciu w łącze „Skontaktuj się z nami” w przewodniku kandydaci zostaną przeniesieni na stronę internetową zawierającą najczęściej zadawane pytania („Najczęściej zadawane pytania”). Następnie przechodzą przez dwa zestawy najczęściej zadawanych pytań, a na końcu drugiego zestawu są proszeni o wskazanie, czy znaleźli odpowiedź. Po kliknięciu w odpowiedź „nie” pojawia się kolejny ekran, który wskazuje, że kandydat może zgłosić konkretne pytania bezpośrednio do EPSO. Pojawia się tu formularz instruujący kandydatów między innymi o wyborze wszystkich języków spośród języków urzędowych, w których chcą oni otrzymać odpowiedź. Kandydaci muszą wybrać co najmniej dwa języki.

82.      W związku z powyższym stwierdzam, że po pierwsze, kandydat mógł w sposób rozsądny uznać, że może komunikować się z EPSO w wybranym przez siebie języku urzędowym, ale nie może otrzymać gwarancji otrzymania odpowiedzi w tym języku. Po drugie, po zapoznaniu się z zaproszeniem do składania kandydatur i dokumentami, do których zaproszenie to się odnosi, stwierdziłby on, że jest zobowiązany do wypełnienia formularza zgłoszeniowego w języku angielskim, francuskim lub niemieckim, a nie w żadnym innym języku urzędowym Unii Europejskiej. Argument Parlamentu w tym względzie, że niektórzy kandydaci w rzeczywistości złożyli formularz w języku innym niż jeden z tych trzech języków, jest moim zdaniem nieistotny. Hiszpania słusznie zauważa, że inni potencjalni kandydaci mogli zostać całkowicie zniechęceni do złożenia wniosku lub mogli to uczynić w sposób mniej skuteczny, ponieważ nie był to język, w którym mogliby się wypowiadać z taką samą łatwością, z jaką mogliby to robić w języku ojczystym.

83.      W związku z tym stwierdzam, że zaproszenie do składania kandydatur narusza art. 1 i 2 rozporządzenia nr 1 w odniesieniu do języków, w jakich kandydaci mogą komunikować się z EPSO, oraz języka, w którym należało wypełnić formularz zgłoszeniowy.

84.      Czy można jednocześnie stwierdzić naruszenie regulaminu pracowniczego?

85.      Hiszpania zasadniczo argumentuje, że ograniczenie to nie jest uzasadnione i że osoby, których językiem ojczystym jest angielski, francuski lub niemiecki, znalazłyby się w korzystniejszej sytuacji. W szczególności byłyby one w stanie lepiej opisać swoje pozytywne strony i rzadziej narażone byłyby na ryzyko podania niedokładnych informacji. Ograniczenie jest ponadto nieproporcjonalne, ponieważ (i) jedyna faza procedury selekcyjnej została oparta na pisemnych informacjach zawartych w formularzu zgłoszeniowym, a (ii) podanie nieprawidłowych informacji mogłoby prowadzić do wykluczenia kandydata.

86.      Ponieważ Parlament uważa, że ograniczenie opisane przez Hiszpanię w rzeczywistości nie istniało, nie przedstawia on szczegółowej odpowiedzi na argumenty tego państwa członkowskiego.

87.      Po raz kolejny można zaczerpnąć użytecznych wskazówek z wyroku Włochy/Komisja(55). Oprócz kwestii, o których mowa w pkt 71 i 72 powyżej, Trybunał rozważył w owej sprawie, czy brak publikacji ogłoszenia o otwartym konkursie we wszystkich językach urzędowych stanowi dyskryminację. Trybunał orzekł, że kandydaci, których język ojczysty nie jest jednym z języków, w których ogłoszenie zostało opublikowane w pełnym brzmieniu(56), znajdowali się w sytuacji niekorzystnej w porównaniu z kandydatami, których językiem ojczystym był jeden z tych języków, i że ta niekorzystna sytuacja skutkowała odmiennym traktowaniem ze względu na język – zakazanym na mocy art. 21 karty i art. 1d ust. 1 regulaminu pracowniczego(57). Wynika z tego, że wszelkie ograniczenia powinny być oparte na obiektywnych i uzasadnionych przesłankach oraz służyć osiągnięciu zgodnych z prawem celów interesu ogólnego w ramach polityki kadrowej. Ponieważ uzasadnienie przedstawione przez Komisję w tej sprawie nie wydawało się być poparte faktami, nie można go było uznać za proporcjonalne i w związku z tym stwierdzono dyskryminację ze względu na język, zakazaną na gruncie art. 1d regulaminu pracowniczego(58).

88.      W niniejszej sprawie brak jakiegokolwiek zgodnego z prawem celu czy uzasadnienia przedstawionego przez Parlament oznacza, że Trybunał nie dysponuje materiałami, w oparciu o które mógłby formułować wnioski. Moim zdaniem jest jednak jasne – z powodów przedstawionych przez Hiszpanię – że kandydat, którego językiem ojczystym nie jest angielski, francuski czy niemiecki, znalazłby się w gorszej sytuacji niż kandydaci, którzy potrafią bez trudu wypowiadać się w jednym z tych języków. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy procedura selekcyjna w ramach zaproszenia do składania kandydatur miała być zorganizowana wyłącznie na podstawie szczegółowych odpowiedzi udzielonych przez kandydatów na pytania zawarte w formularzu zgłoszeniowym i gdy jakiekolwiek fałszywe oświadczenie na formularzu mogło prowadzić do wykluczenia(59). W ten sposób doszło do dyskryminacji ze względu na język – a tym samym do naruszenia art. 1d ust. 1 regulaminu pracowniczego – w stosunku do tych kandydatów lub potencjalnych kandydatów, których język ojczysty nie był jednym z trzech z „preferowanej” kategorii.

89.      Z uwagi na to, iż uznałam, że zarzut pierwszy Hiszpanii należy utrzymać z wyżej wymienionych powodów, nie jest bezwzględnie konieczne rozważenie szerszej kwestii współzależności między rozporządzeniem nr 1 a regulaminem pracowniczym. Jak wskazano powyżej, Trybunał w składzie wielkiej izby w wyroku Włochy/Komisja(60) wyraźnie odmówił udzielenia odpowiedzi na to pytanie(61). Zajmę się jednak pokrótce tą sprawą dla kompletności wywodu.

90.      Na początku pragnę zauważyć, że w wyroku tym Trybunał orzekł, iż „[w] braku przepisów szczególnych mających zastosowanie do urzędników i pracowników oraz w braku przepisów z tego zakresu w regulaminach instytucji, których dotyczyły sporne ogłoszenia o konkursach, żaden akt prawny nie pozwala dojść do wniosku, że stosunki między instytucjami a ich urzędnikami i pracownikami są całkowicie wyłączone z zakresu stosowania rozporządzenia nr 1”. Następnie Trybunał orzekł, że „[t]o samo odnosi się tym bardziej do stosunków między instytucjami a kandydatami biorącymi udział w konkursie zewnętrznym, którzy zasadniczo nie są ani urzędnikami, ani pracownikami”(62).

91.      W dalszej kolejności chciałabym zwrócić uwagę na fakt, że analiza tekstu regulaminu pracowniczego – który w art. 1 przewiduje, że ma zastosowanie do „urzędników Unii”, a w art. 1a, że pojęcie to należy interpretować jako oznaczające „osobę, która została powołana […] na stanowisko urzędnicze” – na pierwszy rzut oka sugeruje, iż nie ma on zastosowania do kandydatów na stanowiska urzędnicze. Podobnie art. 1 WZIP przewiduje, że warunki te stosuje się między innymi do „personelu kontraktowego”, które to pojęcie, zgodnie z definicją zawartą w art. 3a oznacza „personel […] zatrudniony [przez daną instytucję] w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy”.

92.      Wreszcie pragnę zauważyć, że art. 2 rozporządzenia nr 1 stanowi szczególny wyraz art. 24 TFUE. To ostatnie postanowienie wyrażono w sposób szeroki i nieograniczony. Wynika z tego moim zdaniem, że art. 2 nie powinien podlegać wykładni zawężającej lub ograniczającej.

93.      Wydaje mi się, że każda z tych kwestii przemawia przeciwko takiej wykładni rozporządzenia nr 1, która prowadziłaby do jego szybkiego zignorowania na korzyść stosowania regulaminu pracowniczego w danym przypadku. Mogą one raczej sugerować, że głównym celem regulaminu pracowniczego nie jest regulowanie stosunków między instytucjami a kandydatami na stanowisko urzędnika.

94.      Niemniej jest również jasne, że regulamin pracowniczy ma zastosowanie do takich kandydatów pod pewnymi względami. Na przykład rozdział 1 tytułu III, który zawiera art. 27 i 28, zatytułowany jest „Zatrudnienie”, a załącznik III – „Konkursy”. Każdy z nich ustanawia szczegółowe zasady w odniesieniu do kwestii, których dotyczy. W rozdziale 3 WZIP, zatytułowanym „Warunki zatrudnienia”, znajdują się zasadniczo równoważne, choć bardziej ogólnie sformułowane, przepisy dotyczące sposobu zatrudniania pracowników kontraktowych. Mimo że żaden z tych zbiorów przepisów nie obejmuje wymogów językowych, rozporządzenie nr 1 i regulamin pracowniczy mogą się niekiedy pokrywać.

95.      Warto nieco dokładniej zbadać kwestię ich wzajemnego przenikania się. Po pierwsze, rozporządzenie nr 1 nie przestanie mieć, moim zdaniem, zastosowania pod każdym względem do osoby, która staje się urzędnikiem lub pracownikiem Unii Europejskiej w momencie mianowania na to stanowisko. W związku z tym uważam, że art. 2 i 3 będą nadal miały zastosowanie do informacji przesyłanych i otrzymywanych przez tę osobę jako osobę prywatną. Podobnie regulamin przyjęty przez instytucję Unii zgodnie z art. 6 rozporządzenia może mieć wpływ na tę osobę po jej mianowaniu na stanowisko.

96.      Widać jednak wyraźnie, że art. 2 rozporządzenia nr 1 nie będzie miał zastosowania do komunikacji między osobą fizyczną działającą w ramach swoich uprawnień zawodowych a instytucją po objęciu przez tę osobę funkcji urzędnika lub pracownika instytucji. W zakresie, w jakim jest to właściwe lub ma zastosowanie, komunikacja ta będzie podlegać regulaminowi pracowniczemu.

97.      Czy można stwierdzić, jak sugerowano na rozprawie, że regulamin pracowniczy może mieć zastosowanie – z wyłączeniem stosowania rozporządzenia nr 1 – na wcześniejszym etapie, w dniu złożenia przez zainteresowanego zgłoszenia kandydatury na stanowisko urzędnika lub pracownika?

98.      Nie sądzę.

99.      Należy spojrzeć na cel art. 2 rozporządzenia nr 1. Przepis ten stosuje się do dokumentów, to znaczy do korespondencji pisemnej, a nie na przykład do rozmów telefonicznych lub innych form komunikacji ustnej. Ze względu na ich charakter należy przyjąć, że komunikaty w formie pisemnej trzeba uznać za szczególnie ważne dla osoby je inicjującej. Jasność przekazu jest zatem kwestią o doniosłym charakterze. Z tej perspektywy umiejętność porozumiewania się w języku ojczystym ma ogromne znaczenie. Ponieważ kandydat może oczywiście chcieć przedyskutować pewne sprawy lub zadać pytania w formie pisemnej, nawet po złożeniu wniosku, nie widzę powodu, dla którego przywilej wynikający z art. 2 nie powinien zostać rozszerzony na niego po tym etapie i do czasu rozpoczęcia przez niego służby.

100. Uważam, że punkt ten jest a fortiori ważny, jeżeli Trybunał zgodzi się z moim wnioskiem, że właściwym poziomem, na który należałoby określić „zadowalający” poziom znajomości drugiego języka przez kierowców, jest A2, a nie B2, jak przewidziano w zaproszeniu do składania kandydatur(63). Powinnam jednak jasno powiedzieć, że nie uważam tej kwestii za rozstrzygającą.

101. W ujęciu bardziej ogólnym pragnę zauważyć, że w niektórych przypadkach kwestia pokrywania się rozporządzenia nr 1 z regulaminem pracowniczym może mieć potencjalnie niewielkie znaczenie. W rzeczywistości albo przepisy te nie będą się na siebie nakładać, albo brzmienie odpowiednich przepisów w tych dwóch instrumentach regulacyjnych będzie tożsame. W innych przypadkach z kolei stosowanie tych dwu zbiorów przepisów może prowadzić do tego samego rezultatu, aczkolwiek inną drogą. Taka sytuacja miała miejsce w wyroku Włochy/Komisja(64) i z powodów przedstawionych powyżej sugeruję, że tak jest również w niniejszej sprawie(65).

102. Co by się stało, gdyby istniał konflikt między nimi? W tym miejscu sugeruję, aby w świetle wyraźnego wskazania Trybunału w owej sprawie, że rozporządzenie nr 1 będzie co do zasady miało zastosowanie do kandydatów biorących udział w konkursie oraz, w drodze rozszerzenia, do procedur selekcyjnych(66), konieczne będzie dążenie w pierwszej kolejności do dokonania wykładni odpowiednich przepisów regulaminu pracowniczego w najszerszym możliwym zakresie w świetle brzmienia i celu rozporządzenia nr 1, aby osiągnąć rezultat, do którego zmierza ten akt. Jeżeli jednak nie będzie to możliwe, uważam, że należy dać pierwszeństwo przepisowi, który ma najbliższy i najbardziej realny związek z daną sytuacją. W przypadku gdy w regulaminie pracowniczym określono szczególny system, który ma regulować określony aspekt stosunków między daną instytucją a osobą kandydującą na stanowisko urzędnika, pierwszeństwo mają warunki określone w ramach tego systemu(67).

103. Z wszystkich powyższych względów uważam, że podniesiony przez Hiszpanię zarzut pierwszy zasługuje na uwzględnienie.

 W przedmiocie zarzutu drugiego: naruszenie art. 82 WZIP wynikające z wymogu „zadowalającej” znajomości drugiego języka urzędowego Unii Europejskiej, mimo iż nie jest to konieczne dla wykonywania przyszłych zadań wybranych kandydatów lub, tytułem ewentualnym, mimo iż nie jest konieczne ustalenie tego wymogu na poziomie B2

104. Zarzut ten dotyczy przede wszystkim wykładni art. 82 ust. 3 lit. e) WZIP, który stanowi, że członek personelu kontraktowego może zostać zatrudniony tylko pod warunkiem przedstawienia dowodu gruntownej znajomości jednego z języków urzędowych oraz „zadowalającej znajomości” innego języka „w zakresie niezbędnym do wykonywania swoich obowiązków”.

105. Zarzut ten najwygodniej podzielić na dwie części. W pierwszej części Hiszpania twierdzi, że art. 82 ust. 3 lit. e) nie powinien być interpretowany jako oznaczający, że w każdym przypadku wymagany jest drugi język. W drugiej części Hiszpania wydaje się utrzymywać, że nawet jeśli przepis ten należy w każdym przypadku interpretować w ten sposób, że wymaga on drugiego języka lub że w przypadku spornej procedury selekcyjnej wymagany jest drugi język, nie jest konieczne ustalanie wymogu na poziomie B2. Odpowiedni byłby niższy poziom.

106. Co się tyczy pierwszej części zarzutu, stanowisko Hiszpanii wymaga, aby art. 82 ust. 3 lit. e) był interpretowany w ten sposób, że wyrażenie „w zakresie niezbędnym do wykonywania swoich obowiązków” oznacza, iż potrzeba drugiego języka powstaje jedynie w zakresie, w jakim dane stanowisko wymaga znajomości tego języka. Hiszpania twierdzi, że sytuacja taka nie ma miejsca w niniejszej sprawie, ponieważ główny obowiązek laureatów to prowadzenie pojazdów. Zwraca ona również uwagę na odniesienie w zaproszeniu do składania kandydatur(68) do poziomu znajomości A2 w języku innym niż pierwszy i drugi język określony przez kandydatów w zgłoszeniu, co w jej opinii czyni zbędną znajomość języka angielskiego, francuskiego lub niemieckiego na poziomie B2.

107. W odpowiedzi Parlament twierdzi, że Hiszpania dokonuje błędnej wykładni art. 82 ust. 3 i że znajomość drugiego języka jest faktycznie wymagana.

108. W tym kontekście należy zauważyć, że brzmienie art. 28 lit. f) regulaminu pracowniczego (który ma zastosowanie do zatrudniania urzędników), art. 12 ust. 2 lit. e) WZIP (który ma zastosowanie do pracowników tymczasowych) i art. 82 ust. 3 lit. e) WZIP (który ma zastosowanie do pracowników kontraktowych) jest identyczne. Chociaż Parlament i Rada mogłyby przyjąć mniej restrykcyjne lub inne standardy w odniesieniu do którejkolwiek z tych dwóch ostatnich kategorii, jest oczywiste, że postanowiły tego nie robić.

109. Jest prawdą, że istnieją różnice między wymogami językowymi dotyczącymi pierwszej i dwóch ostatnich kategorii, w zakresie, w jakim art. 45 ust. 2 regulaminu pracowniczego, który odnosi się wyłącznie do urzędników, stanowi, że „urzędnik przed pierwszym awansem od momentu zatrudnienia musi wykazać się znajomością trzeciego języka spośród języków określonych w art. 55 ust. 1 [TFUE]”.

110. Nie uważam jednak, aby ten dodatkowy przepis oznaczał, że przepisy dotyczące znajomości języków przy rekrutacji powinny być interpretowane w różny sposób w zależności od tego, czy dotyczą urzędników, czy innych pracowników. Rozumiem to raczej jako wzmocnienie zasady, że wszyscy zatrudnieni przez instytucje powinni, w ramach prowadzonej polityki, znać co najmniej dwa języki urzędowe. Co do zasady art. 45 ust. 2 regulaminu pracowniczego nie może mieć zastosowania do innych pracowników, ponieważ nie mają do nich zastosowania przepisy dotyczące awansu.

111. Z powyższego wynika moim zdaniem, że art. 82 ust. 3 lit. e) WZIP należy interpretować w ten sposób, że wszyscy kandydaci zatrudnieni przez instytucje w charakterze innych pracowników mają obowiązek udokumentowania znajomości co najmniej dwóch języków urzędowych. Przepisu tego nie można interpretować w ten sposób, że wymóg znajomości drugiego języka ma zastosowanie jedynie w przypadku, gdy można wykazać, że znajomość drugiego języka jest niezbędna do wykonywania obowiązków kandydata. Argument Hiszpanii w tym względzie należy zatem odrzucić.

112. Jeśli chodzi o uwagi Hiszpanii dotyczące odniesienia w zaproszeniu do składania kandydatur do poziomu A2 znajomości kolejnego języka urzędowego, trudno jest dokładnie zrozumieć, jakie dokładnie stanowisko zajmuje w tej kwestii to państwo członkowskie. Jestem jednak skłonna zgodzić się z Parlamentem, że stanowisko to opiera się na błędnej interpretacji zaproszenia, co służy jedynie wskazaniu, że kandydaci, którzy wykazują się znajomością jednego lub większej liczby języków urzędowych na poziomie A2, mogą być z tej wiedzy sprawdzani. Nie jest to próba wprowadzenia kolejnego elementu w zakresie wymagań językowych, które muszą być spełnione przez każdego kandydata.

113. Z wszystkich powyższych względów uważam, że część pierwsza tego zarzutu nie zasługuje na uwzględnienie.

114. W części drugiej zarzutu Hiszpania twierdzi, że nawet jeśli może być wymagana znajomość drugiego języka urzędowego, ustalenie wymogu na poziomie B2 jest arbitralne i nie może być uzasadnione. Uwzględniając obowiązki, jakie kierowcy będą zobowiązani wykonywać z chwilą zatrudnienia, co potwierdza lista zawarta w sekcji II zaproszenia do składania kandydatur, należy obiektywnie poprzeć wszelkie uzasadnienie dotyczące interesu służby. W tym miejscu pragnę zauważyć, że obowiązki określone w art. 80 ust. 2 WZIP w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w grupie funkcyjnej I znacznie różnią się od tych, które mają zastosowanie do pozostałych grup funkcyjnych.

115. Parlament twierdzi, że poziom B2 jest poziomem tradycyjnie uznawanym za „zadowalającą znajomość” i jako taki jest stosowany w konkursach i innych formach procedury selekcyjnej. Poziom ten jest ponadto proporcjonalny do potrzeb służby, ponieważ obowiązki laureatów nie powinny być postrzegane jako ograniczone do obowiązków określonych w zaproszeniu do składania kandydatur(69), a wskazany tam wykaz jest orientacyjny i niewyczerpujący.

116. Punktem wyjścia do wszelkiej analizy tej części zarzutu powinna być właściwa wykładnia sformułowania „zadowalając[a] znajomość innego języka Unii Europejskiej w zakresie niezbędnym do wykonywania swoich obowiązków”, użytego w art. 82 ust. 3 lit. e) WZIP.

117. W zakresie, w jakim Parlament utrzymuje, że poziom B2 jako taki powinien zostać (w konsekwencji) zaakceptowany jako „tradycyjna” interpretacja pojęcia „zadowalający”, wydaje mi się, że argument ten nie zasługuje na uwzględnienie.

118. Po pierwsze, kładąc nacisk na jeden wyraz („zadowalający”), Parlament nie uwzględnia pozostałej części przepisu, zgodnie z którą kandydat powinien udowodnić tę znajomość „w zakresie niezbędnym do wykonywania swoich obowiązków”. Ze względu na swój charakter obowiązki, jakie będą musieli pełnić kandydaci wyłonieni w ramach danej procedury selekcyjnej, mogą znacznie różnić się od obowiązków określonych w innej procedurze. W związku z tym, logicznie, wymóg ten nie może być taki sam w każdym przypadku.

119. Po drugie, argument Parlamentu byłby bardziej przekonujący, gdyby określenie „zadowalający” nawiązywało do kategorii stosowanych w europejskim systemie opisu kształcenia językowego(70). Tak jednak nie jest. System ten klasyfikuje poziomy wiedzy do trzech głównych grup, a mianowicie „użytkowników podstawowych” (poziom A), „użytkowników samodzielnych” (poziom B) i „użytkowników biegłych” (poziom C). Są to obiektywne oceny. Określenie „zadowalający” jest natomiast oceną subiektywną. Aby nadać mu sens, należy wskazać jego źródło w postaci miary, która może podlegać ocenie. Moim zdaniem takim miernikiem są potrzeby związane z danym stanowiskiem. W tym kontekście całkowicie niewłaściwe jest stosowanie kryterium „uniwersalnego”.

120. W odniesieniu do twierdzenia Parlamentu, że ustalenie tego wymogu na poziomie B2 może w każdym wypadku być uzasadnione interesem służby, jest oczywiście słuszne, że Trybunał uznał, iż interesy te mogą uzasadniać to, co w przeciwnym razie oznaczałoby dyskryminację ze względu na język. Jednocześnie jednak Trybunał orzekł, że interesy te powinny być obiektywnie uzasadnione, a wymagany poziom znajomości języków powinien być proporcjonalny do rzeczywistych potrzeb służby(71). Co się tyczy tego ostatniego aspektu Trybunał orzekł, że odmienne traktowanie nie może wykraczać poza to, co jest niezbędne do realizacji zamierzonego celu, a zadaniem instytucji jest znalezienie równowagi między zgodnym z prawem celem stanowiącym podstawę danego ograniczenia a celem polegającym na znalezieniu kandydatów spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji(72).

121. Jeśli chodzi o kwestię istnienia zgodnego z prawem celu, stwierdziłam już, że kandydaci są zobowiązani do przedstawienia dowodów znajomości drugiego języka urzędowego(73). Nie wydaje mi się, aby próba zmierzenia tej znajomości poprzez odniesienie do przyjętego miernika była nieproporcjonalna. Nie oznacza to jednak, że wymóg posiadania określonego poziomu znajomości języka sam w sobie jest proporcjonalny, i uważam, że to na Parlamencie spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów na poparcie argumentu, iż poziom B2 można uzasadnić. W tym kontekście, jak słusznie zauważa Hiszpania, do podstawowych obowiązków wyłonionych kandydatów należy kierowanie pojazdami, to znaczy, że powinni oni być wykwalifikowanymi zawodowymi kierowcami. W tym kontekście można racjonalnie stwierdzić, że wymaganie od tych kandydatów, aby poświęcili również szereg godzin na uzyskanie kwalifikacji językowych na poziomie B2, które w zakresie wymaganych godzin szkolenia mogą trzykrotnie(74) przekroczyć liczbę godzin wymaganą do uzyskania kwalifikacji zawodowych w zakresie kierowania pojazdami, może wydawać się, delikatnie mówiąc, ekstrawaganckie. Ponadto wymóg, aby osoba, która po zatrudnieniu przez instytucję będzie otrzymywała wynagrodzenie na poziomie grupy funkcyjnej I(75), poniosła wydatki na kursy językowe konieczne do osiągnięcia kompetencji językowych na poziomie B2, można uznać za wymagające szczególnego uzasadnienia.

122. Wykonywania jakich obowiązków oczekuje się zatem od kierowców biorących udział w rekrutacji? W części II zaproszenia do składania kandydatur zawierającej wykaz podkreślono, co zupełnie zrozumiałe, te aspekty pracy, które wiążą się z prowadzeniem pojazdu lub zadaniami ściśle związanymi z prowadzeniem pojazdu. Niektóre z nich, takie jak przewóz mienia, dokumentów i korespondencji oraz załadunek i rozładunek pojazdów, będą się wiązały z niewielkim, jeżeli w ogóle, kontaktem z ludźmi(76). Inne, takie jak przewóz osób zajmujących wysokie stanowiska i urzędników oraz innego personelu, a także przewóz gości, mogą wymagać pewnej zdolności komunikowania się. Należy zauważyć, że powyższe zadania mają być wykonywane „głównie w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu, a także w innych państwach członkowskich i krajach trzecich”.

123. Parlament podnosi jednak, że nie wystarczy polegać wyłącznie na wykazie obowiązków zawartym w zaproszeniu do składania kandydatur, aby w pełni zrozumieć związane z tym zadania. Wykaz ten ma jedynie charakter orientacyjny. W szczególności od kierowców może być wymagane przywitanie pasażerów i udzielenie odpowiedzi na ich pytania. Muszą oni również rozumieć instrukcje wydawane przez ich bezpośrednich przełożonych i komunikować się z szeregiem organów zewnętrznych, takich jak policja i urzędnicy celni.

124. W tym względzie chciałabym poczynić dwie uwagi. Po pierwsze, jeżeli Parlament uznaje, że dane zadanie jest istotne z punktu widzenia obowiązków, które mają zostać wykonane, można rozsądnie oczekiwać, że wyrazi tę opinię przy sporządzaniu wykazu takiego jak przedstawiony w sekcji II zaproszenia do składania kandydatur. Parlament nie może jedynie wskazać, że z uwagi na to, iż wykaz ten nie jest wyczerpujący, można w sposób uzasadniony oczekiwać, że kandydaci będą pełnić inne funkcje. Kandydaci mają prawo oczekiwać, że przy podejmowaniu decyzji o ewentualnym dokonywaniu zgłoszenia o dopuszczenie do udziału w danej procedurze selekcyjnej będą mogli oprzeć się na informacjach zawartych w zaproszeniu do składania kandydatur(77).

125. Nie można było jednak wymagać, aby wykaz ten – poprzedzony wyrazem „orientacyjnie” – określał wszystkie aspekty zadań, które zostały w nim określone. Kandydaci powinni rozumieć, że mogą pełnić inne obowiązki pomocnicze w stosunku do wymienionych w wykazie. W tym względzie normalne jest przewidywanie, że na przykład podczas przewozu pasażerów kierowca powinien mieć możliwość komunikowania się z nimi oraz że kierowca ten powinien mieć możliwość kontaktu z funkcjonariuszem policji, który zatrzymuje samochód w trakcie podróży. Powstaje zatem pytanie, jaki poziom znajomości języka może być racjonalnie wymagany do tych celów.

126. W odniesieniu do komunikacji wewnętrznej obowiązki odpowiadające grupie funkcyjnej I, jak określono w art. 80 WZIP, zawierają wytyczne dotyczące sposobu, w jaki, jak się oczekuje, członkowie tej grupy funkcyjnej będą pełnić swoją rolę w administracji. Obowiązki te obejmują „prac[ę] fizyczn[ą] i pomoc w zadaniach administracyjnych, wykonywane pod nadzorem urzędników lub personelu tymczasowego”. W związku z tym niezwykle trudno zrozumieć, dlaczego poziom B2 – „rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne […]” – miałby być obiektywnie niezbędny dla tych działań. Poziom A2 – „rozumie wypowiedzi i często używane wyrażenia w zakresie tematów związanych z życiem codziennym […]” – najprawdopodobniej stanowiłby odpowiedni miernik.

127. W odniesieniu do komunikacji z podmiotami zewnętrznymi, takimi jak pasażerowie opisani w pkt 122 powyżej, jak również policja i celnicy, warto pamiętać, że w odniesieniu do proporcjonalności należy podjąć decyzję, czy przedmiotowy wymóg jest zarówno właściwy, jak i niezbędny. Chociaż w trakcie pracy kierowców mogą wystąpić momenty, w których poziom B2 – lub nawet wyższy, jeśli kwestia do przekazania ma niezwykle złożony charakter – może okazać się użyteczny w praktyce, nie oznacza to, że poziom ten jest „niezbędny”. W związku z tym wydaje mi się, że poziom A2 może stanowić właściwy i niezbędny poziom również w tym kontekście.

128. W świetle wszystkich powyższych rozważań uważam, że część druga podniesionego przez Hiszpanię zarzutu drugiego zasługuje na uwzględnienie.

 W przedmiocie zarzutów trzeciego i czwartego: naruszenie art. 1 i 6 rozporządzenia nr 1, art. 22 karty, a także art. 1d ust. 1 i 6 regulaminu pracowniczego i art. 82 WZIP poprzez ograniczenie wyboru drugiego języka do trzech języków (zarzut trzeci) oraz poprzez ograniczenie wyboru drugiego języka do języków angielskiego, francuskiego i niemieckiego (zarzut czwarty)

129. Poprzez te dwa zarzuty, które najlepiej rozpatrywać łącznie, Hiszpania podnosi zasadniczo, że nie ma podstawy prawnej do ograniczenia wyboru drugiego języka w ramach zaproszenia do składania kandydatur do trzech języków oraz że w każdym wypadku nałożenie obowiązku stosowania języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego jest arbitralne. Hiszpania podnosi w szczególności, że nie istnieje żaden zgodny z prawem cel, który stanowiłby podstawę dla takiego ograniczenia: nawet gdyby przyjąć, iż taki cel istnieje, wymóg ten nie jest proporcjonalny, nie uwzględniono także potrzeby wyboru kandydatów wykazujących się najwyższymi umiejętnościami.

130. Parlament, uznając, że wszelkie argumenty oparte na interesie służby muszą być obiektywnie uzasadnione i proporcjonalne, argumentuje, że konieczność natychmiastowego podjęcia działań przez kandydatów posłuży za takie uzasadnienie. Ponieważ, jak wyraźnie wynika z zaproszenia do składania kandydatur, język angielski, francuski i niemiecki są najpowszechniej używanymi językami w Parlamencie zarówno w komunikacji wewnętrznej, jak i zewnętrznej, a także przy załatwianiu spraw („handling cases”), wymóg ten jest uzasadniony na podstawie statystyk, o których mowa w części C sekcji IV. Przeprowadzono badanie mające na celu znalezienie równowagi między interesem służby a potrzebami i umiejętnościami kandydatów, ponieważ konieczne było zagwarantowanie, że kandydaci biegle władają przynajmniej jednym z tych języków. Potrzeba natychmiastowej gotowości kandydatów do pracy jest szczególnie istotna w przypadku pracowników kontraktowych, ponieważ mają oni być zatrudniani jedynie na czas określony.

131. Hiszpania opiera swoje zarzuty trzeci i czwarty na: (i) rozporządzeniu nr 1, (ii) karcie oraz (iii) regulaminie pracowniczym i warunkach zatrudnienia innych pracowników. Główny aspekt zarzutów Hiszpanii dotyczy rzekomego dyskryminacyjnego traktowania ze względu na język. Gdyby stwierdzono istnienie takiej dyskryminacji, jej źródłem byłby szereg wymogów opartych na sytuacji kandydatów na pracowników kontraktowych po ich zatrudnieniu. Wydaje mi się zatem, że zasadniczą kwestią sporną podniesioną w tych zarzutach są przepisy regulujące dyskryminację określone w karcie oraz, bardziej ogólnie, ich konkretny wyraz określony w art. 80 ust. 4 WZIP. W związku z tym w przedstawionej poniżej analizie skupię się na tym aspekcie.

–       W przedmiocie braku zgodnego z prawem celu

132. Powyżej odniosłam się do wymogu określonego w regulaminie pracowniczym i WZIP, zgodnie z którym urzędnicy i inni pracownicy powinni znać dwa języki urzędowe, jako wyrazu decyzji dotyczącej polityki(78). Brak jest prac przygotowawczych, które wyjaśniałyby podstawy tej polityki. Jednak moim zdaniem najlepiej zrozumieć to poprzez odniesienie do okoliczności, w jakich w 1962 r. przyjęto regulamin pracowniczy. Należy pamiętać, że liczba ówczesnych języków urzędowych ograniczała się do czterech, a język francuski był używany wyłącznie lub powszechnie w trzech z sześciu pierwotnych państw członkowskich. W tym kontekście łatwo zrozumieć, że autorzy regulaminu chcieli uniknąć sytuacji, w której instytucje mogłyby stać się w przeważającej mierze frankofońskimi, do tego stopnia, że wielu ich urzędników lub pracowników mówiłoby wyłącznie po francusku. W związku z tym należało ustanowić wymóg używania innego języka(79). Podejście takie można by zatem uznać za sprzyjające integracji, a nie wykluczeniu osób.

133. Chciałabym również przypomnieć, o czym była już mowa(80), uwagę Trybunału, że żadna z instytucji nie skorzystała z możliwości przewidzianej w art. 6 rozporządzenia nr 1, polegającej na przyjęciu regulaminu wewnętrznego określającego, który z języków urzędowych ma być używany w konkretnych przypadkach. Regulamin pracowniczy i warunki zatrudnienia milczą, w tej kwestii: innymi słowy – nie odnoszą się do żadnych kwestii, jakie należy wziąć pod uwagę w celu ograniczenia wyboru języków. W związku z tym nie ma wyraźnych kryteriów pozwalających na ograniczenie wyboru drugiego języka ani do trzech języków określonych w zaproszeniu do składania wniosków, ani do innych języków urzędowych(81).

134. Niemniej Trybunał bardzo wyraźnie przyznał, że w niektórych przypadkach ograniczenia określone w zaproszeniu do składania kandydatur mogą być uzasadnione. W szczególności uznał on, że interes służby może stanowić zgodny z prawem cel w rozumieniu art. 1d ust. 6 regulaminu pracowniczego, który pozwala na ograniczenie nadrzędnego zakazu dyskryminacji ze względu, między innymi, na język zgodnie z ust. 1 tego artykułu. Konieczne jest jednak obiektywne uzasadnienie oraz proporcjonalny charakter takiego ograniczenia(82). Powstaje zatem pytanie, czy w niniejszej sprawie można powołać się na te ograniczenia.

135. Poniżej omówię bardziej szczegółowo kwestie związane z proporcjonalnością(83). W tym miejscu chciałabym po prostu odnotować, że zarówno w odniesieniu do tej kwestii, jak i do pytania, czy przedstawiono obiektywne uzasadnienie, do Parlamentu należy wykazanie, że tak jest, ponieważ jest on stroną zmierzającą do uzasadnienia odstępstwa od ogólnej zasady zakazującej jakiejkolwiek dyskryminacji. W związku z tym należy ustalić, czy powody przedstawione przez Parlament w części C sekcji IV zaproszenia do składania kandydatur mogą zostać uzasadnione.

136. W tym kontekście Parlament kładzie duży nacisk na natychmiastową zdolność operacyjną kandydatów po ich zatrudnieniu. Stwierdza w swojej odpowiedzi, że potrzeba ta jest tym bardziej nagląca, że okres zatrudnienia pracowników kontraktowych, takich jak kierowcy, jest ograniczony.

137. Wydaje mi się, że taki argument opiera się na z gruntu błędnym przekonaniu. Wcześniej zaznaczyłam, że pracownicy tacy jak kierowcy nie mogą już być zatrudniani jako urzędnicy, ponieważ wyklucza to regulamin pracowniczy. Muszą oni natomiast zostać zatrudnieni jako personel kontraktowy – w normalnym trybie, zgodnie z art. 3a WZIP(84). Z art. 85 ust. 1 WZIP wynika, że po pierwszym przedłużeniu umowy pracownicy ci powinni być następnie zatrudniani na czas nieokreślony. Są oni pod tym względem zrównani z urzędnikami, których służba może zostać zakończona jedynie z przyczyn wymienionych w art. 47 regulaminu pracowniczego, z których główne to rezygnacja lub przejście na emeryturę. Nie są oni pracownikami kontraktowymi zatrudnianymi na mocy art. 3b WZIP, których zatrudnienie na mocy art. 88 jest ograniczone do maksymalnego okresu sześciu lat, a w wielu przypadkach może lub będzie obejmować krótszy okres. W związku z tym całkowicie błędne jest twierdzenie, że zainteresowany personel jest zatrudniany z konieczności jedynie na krótki okres(85). Argument Parlamentu nie odpowiada zatem rzeczywistości.

138. Nawet gdyby przyjąć, że wymóg natychmiastowej operacyjności obejmuje wszystkich pracowników instytucji, niezależnie od charakteru ich stanowiska, warto zastanowić się, co to wyrażenie może rzeczywiście oznaczać. Wydaje mi się naturalne, że instytucja Unii, podobnie jak każdy inny pracodawca, chce zatrudniać pracowników, którzy są w stanie natychmiast rozpocząć pracę. Nie musi to jednak oznaczać, w szczególności w odniesieniu do osób, które mogą być zatrudnione na czas nieokreślony, że muszą one być w stanie wykonywać wszystkie aspekty obowiązków w pełnym wymiarze w pierwszym dniu pracy. W celu umożliwienia nowo zatrudnionym osobom pracy na wymaganym poziomie we wszystkich aspektach ich stanowiska można organizować szkolenia – i jest to powszechnie stosowana praktyka.

139. W odniesieniu do trzech języków określonych w części C sekcji IV zaproszenia do składania kandydatur Parlament przedstawia dane statystyczne oparte na znajomości języków zadeklarowanej przez pracowników w ich rocznych sprawozdaniach z oceny, gdzie „zadowalającą” znajomość języka angielskiego zadeklarowało 92% pracowników, języka francuskiego – 84%, a niemieckiego – 56%. Chociaż w towarzyszącym tekście nie ma o tym wyraźnie mowy, można założyć, że te dane liczbowe są istotne zasadniczo dla celów komunikacji wewnętrznej. Co się tyczy obowiązków związanych ze stanowiskiem, Parlament twierdzi, że „głównym obowiązkiem” kierowców po ich zatrudnieniu jest przewóz posłów do Parlamentu Europejskiego. Według ich oświadczeń z 2014 r. 97% badanych rozumiało język angielski, 61% francuski, a 37% niemiecki. W związku z tym Parlament twierdzi, że wybór trzech języków można wytłumaczyć „potrzebą komunikowania się kierowców z posłami do Parlamentu Europejskiego w możliwie najszerszym zakresie w języku zrozumiałym dla tych ostatnich”. W odniesieniu do członków korpusu dyplomatycznego i innych osób zajmujących wysokie stanowiska Parlament stwierdza, że najczęściej używanym językiem jest język angielski. Dodaje, że język francuski jest najczęściej używanym językiem mówionym w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu, przy czym w drugim z tych miast ważną rolę odgrywa również język niemiecki.

140. Trudność, jaką widzę w kontekście uwag Parlamentu w tym względzie, polega na tym, że wydają się one pozbawione jakiejkolwiek ogólnej spójności. Co się tyczy używania języka angielskiego w komunikacji wewnętrznej, można zauważyć, że odsetek 92% jest w praktyce na tyle bliski 100%, że z praktycznego punktu widzenia nie ma tu żadnej znaczącej różnicy. To samo można powiedzieć o języku francuskim – 84%, choć już nie tak zdecydowanie. Sytuacja nie wygląda już w ten sposób w przypadku języka niemieckiego – 56%. W sytuacji zatrudnienia kandydata posługującego się językiem niemieckim prawie połowa jego współpracowników narażona była na ryzyko niemożności porozumiewania się z nim(86). Nie można zatem powiedzieć, że – posługując się jednym z trzech rozpatrywanych języków – wybrany kandydat mógłby zyskać pewność, że będzie w stanie komunikować się ze swoimi kolegami z pracy.

141. Jeśli chodzi o rzeczywiste obowiązki, które mają być wykonywane przez zainteresowanych kierowców, Parlament podczas rozprawy wyraźnie stwierdził, że pomimo brzmienia wykazu obowiązków zawartego w sekcji II zaproszenia do składania kandydatur w rzeczywistości nie będą oni musieli przewozić poczty, ponieważ leży to w gestii innych służb Parlamentu(87). Zapytany, czy pozycja dotycząca „czynności administracyjnych lub związanych ze wsparciem logistycznym” oznacza, że zatrudnione osoby będą musiały podjąć obowiązki biurowe, Parlament zaznaczył, że nie będą tego robić, a jeżeli zostaną wezwane do wykonania takich czynności, będzie to miało miejsce bardzo rzadko(88). Parlament nie mógł udzielić żadnej użytecznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego język niderlandzki nie powinien być również wymagany jako jeden z rozpatrywanych języków, ponieważ byłoby to w oczywisty sposób istotne dla obowiązków wykonywanych głównie w Brukseli(89).

142. Przechodząc do komunikacji zewnętrznej: wydaje się, że jeśli chodzi o to, co Parlament określa mianem „głównego obowiązku” kierowców, czyli przewozu posłów do Parlamentu Europejskiego, to odsetek znajomości przez posłów języka angielskiego, który jest również uważany za najbardziej odpowiedni język komunikacji z odwiedzającymi, jest niezwykle wysoki i wynosi 97%. Z odsetkiem 61% język francuski można uznać za „użyteczny”, lecz w żadnym razie nie ma gwarancji, że zapewni on komunikację, podczas gdy język niemiecki, z wynikiem 37%, pozostawi 63% pasażerów bez możliwości skutecznej komunikacji. W takiej sytuacji nałożony wymóg lingwistyczny staje się pozbawiony znaczenia.

143. Z powyższego wynika, że chociaż cel mógł być zgodny z prawem, to pod względem interesu służby nie miał on moim zdaniem żadnego obiektywnego uzasadnienia. Tego rodzaju uzasadnienie wymaga określenia jakiejś realnej podstawy dla ograniczenia i wydaje się, że tego elementu wyraźnie brakowało.

–       W przedmiocie proporcjonalności

144. W kontekście zarzutu drugiego wskazałam już, że przy ustalaniu, czy wymóg jest odpowiedni, należy uwzględnić potrzeby związane z danym stanowiskiem(90). Moim zdaniem ta sama zasada ma zastosowanie w odniesieniu do zarzutu trzeciego. Ponieważ doszłam do wniosku, że nie ma obiektywnego uzasadnienia dla ograniczeń językowych narzuconych w zaproszeniu do składania kandydatur, nie jest bezwzględnie konieczne zajęcie się kwestią proporcjonalności. Niemniej jednak, dla kompletności wywodu, omówię tę kwestię pokrótce poniżej.

145. Odniosę się do dwóch punktów wyroku wydanego przez Trybunał w sprawie Włochy/Komisja(91).

146. Po pierwsze, w pkt 94 tego wyroku, uwzględniając określony w art. 27 regulaminu pracowniczego wymóg, zgodnie z którym instytucje powinny dążyć do pozyskania dla instytucji urzędników „spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji, wydajności i uczciwości”, Trybunał stwierdził w dalszej kolejności, że zadaniem tych instytucji jest znalezienie równowagi między zgodnym z prawem celem stanowiącym podstawę ograniczenia liczby języków konkursu a celem polegającym na znalezieniu kandydatów spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji.

147. W tym względzie Parlament podnosi, że ponieważ obowiązek wyboru osób spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji dotyczy wyłącznie urzędników i personelu tymczasowego(92), wybór kandydatów o wysokich kwalifikacjach do pracy w charakterze personelu kontraktowego nie jest kwestią o istotnym znaczeniu.

148. Moim zdaniem takie podejście nie może być słuszne. Jeżeli w WZIP nie ma mowy o pracownikach kontraktowych, to dlatego, że z pewnością zakłada się, iż mogą zaistnieć sytuacje, w których pracownicy ci są natychmiast potrzebni do wykonywania umów krótkoterminowych i w których kwestią kluczową jest to, „czy ta osoba może wykonywać tę pracę?”, a nie „czy ta osoba należy do najbardziej kompetentnych osób, które mogą wykonywać tę pracę?”. Należy zatem zapewnić pewien stopień elastyczności. Nie może to oznaczać, że wymóg poszukiwania wysokiej jakości należy w jakiś sposób odrzucić w odniesieniu do wszystkich pracowników należących do tej kategorii. Z wyjątkiem sytuacji, w których okoliczności dyktują odmienne podejście, instytucje powinny (dokładnie tak samo jak każdy inny pracodawca) dążyć do zatrudniania pracowników o najwyższych kwalifikacjach do wykonywania pracy w dokładnie taki sam sposób, w jaki powinny poszukiwać pracowników o najwyższym stopniu wydajności i uczciwości. Wydaje mi się to oczywiste.

149. Po drugie, w pkt 96 i 97 tego samego wyroku Trybunał zauważył najpierw, że dla urzędników instytucji znajomość języków „jest jednym z zasadniczych czynników wpływających na ich karierę” i że znajomość trzeciego języka ma znaczenie dla ich awansu. Uznał on, że na instytucjach spoczywa zadanie znalezienia równowagi między zgodnym z prawem celem, o którym mowa w pkt 146 powyżej, a możliwościami uczenia się przez urzędników, już po zatrudnieniu, języków niezbędnych z punktu widzenia interesu służby.

150. Rozumowania tego nie można w całości przełożyć na niniejszą sprawę, ponieważ personel kontraktowy nie kwalifikuje się do awansu. Nie zmienia to jednak faktu, że rozważając, czy konieczne jest wprowadzenie wymogu dotyczącego języka, takiego jak ten, o którym mowa w niniejszej sprawie, instytucje powinny zawsze mieć na względzie, że możliwe jest zapewnienie pracownikom, których rekrutują, szkoleń językowych w celu nauki nowego języka lub poszerzenia umiejętności w zakresie języka, który już znają. W niniejszej sprawie brak jest sugestii, że Parlament zajął się tą kwestią z tej perspektywy.

–       Wnioski wstępne w przedmiocie zarzutów trzeciego i czwartego

151. Istotą zarzutu trzeciego jest argument Hiszpanii, że ograniczając wybór drugiego języka w zaproszeniu do składania kandydatur, Parlament naruszył prawo Unii, a w szczególności zasadę zakazu dyskryminacji ze względu na język. Gdyby ograniczenie to miało być mniej restrykcyjne, możliwe byłoby na przykład umieszczenie języka hiszpańskiego w wykazie dopuszczalnych drugich języków.

152. Podsumowując: jak już wspomniałam wyżej, jest jasne, że instytucja taka jak Parlament może przewidzieć ograniczenia w tym zakresie, pod warunkiem że istnieje obiektywne uzasadnienie i że odbywa się to z poszanowaniem zasady proporcjonalności(93). Wymogi, których wyrazem w niniejszej sprawie były wspomniane ograniczenia, a konkretnie twierdzenia Hiszpanii, że nie zostały one spełnione w przypadku zaproszenia do składania kandydatur, są przedmiotem zarzutu czwartego.

153. Kwestie, poprzez których podniesienie Hiszpania zmierza w ramach zarzutu trzeciego do wprowadzenia do równania dodatkowych elementów, wykraczają moim zdaniem poza zakres kompetencji Trybunału. Skarga została wniesiona na podstawie art. 263 TFUE. Postanowienie to przyznaje Trybunałowi właściwość do „kontroli legalności aktów”, w szczególności Parlamentu, jeżeli akty te mają w zamierzeniu wywołać skutki prawne wobec osób trzecich. O ile jest możliwe, że zaproszenie do składania kandydatur byłoby ważne, gdyby opcje wyboru drugiego języka były określone w szerszym (lub węższym) zakresie, o tyle nie jest to kwestia, w której Trybunał może spekulować i w związku z tym nie może wydać orzeczenia w jej przedmiocie(94).

154. Z tego powodu uważam, że zarzut trzeci należy oddalić.

155. Natomiast z wszystkich powodów przedstawionych w pkt 132–150 powyżej uważam, że zarzut czwarty zasługuje na uwzględnienie.

 W przedmiocie zakresu żądań stron

156. Hiszpania domaga się nie tylko stwierdzenia nieważności samego zaproszenia do składania kandydatur, lecz również bazy danych wyłonionych kandydatów utworzonej na podstawie sekcji VIII. Zauważa, że włączenie do bazy danych nie stanowi gwarancji zatrudnienia i że w związku z tym stwierdzenie jej nieważności nie naruszyłoby zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań. Jeżeli baza danych zostanie utrzymana, niezgodność z prawem zaproszenia do składania kandydatur zostanie utrzymana, być może bezterminowo.

157. Parlament podnosi, że prawa kandydatów, których nazwiska zostały wpisane do bazy danych, są w rzeczywistości chronione przez tę zasadę, co w opinii Parlamentu znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie zarówno Trybunału, jak i Sądu.

158. Jest prawdą, że w wyroku Włochy/Komisja Trybunał orzekł, że uzasadnione oczekiwania kandydatów w stosunku do spornych konkursów oznaczały, iż wyników konkursów nie należy podważać(95). Tym samym Trybunał stwierdził nieważność ogłoszeń o konkursach, umożliwiając jednocześnie utrzymanie wyników w mocy.

159. Tak samo uczynił Sąd w szeregu późniejszych wyroków(96).

160. W jednym z wcześniejszych wyroków(97) Sąd poświęcił nieco uwagi analizie sytuacji kandydatów w ramach spornego konkursu. Sąd zauważył w szczególności, że włożyli oni pewien wysiłek w przygotowanie się do konkursu zorganizowanego zgodnie z ogłoszeniem, które uznali za ważne. Okoliczność, że długo po zakończeniu konkursu okazało się, w następstwie wyroku wydanego w innej, choć podobnej sprawie, iż ogłoszenie to było niezgodne z prawem, nie może podważyć ich uzasadnionych oczekiwań(98).

161. W pewnym stopniu przychylam się do stanowiska przyjętego w owej sprawie przez Sąd. Niemniej jednak wydaje mi się, że zasadnicze znaczenie ma to, że przedstawiony tam punkt widzenia został przedstawiony w niespełna rok po tym, jak Trybunał wydał wyrok w sprawie Włochy/Komisja(99). W chwili sporządzania niniejszej opinii upłynęło ponad pięć lat od tej daty. Nie ulega wątpliwości, że owe uzasadnione oczekiwania nie powinny być utrzymane bezterminowo. W związku z tym zgadzam się ze stanowiskiem przedstawionym przez Hiszpanię. Baza danych powinna zatem zostać unieważniona wraz z samym zaproszeniem do składania kandydatur.

 Uwagi końcowe

162. Zanim przejdę do przedstawienia wniosków, chciałabym poczynić następujące uwagi.

163. Po pierwsze, pomimo długiej serii wyroków przywołanych w przypisach 95 i 96 powyżej, wydaje się, że niektóre instytucje(100), w ścisłej współpracy z EPSO, nadal organizowały konkursy otwarte i procedury selekcyjne z zasadniczo podobnymi wymaganiami co do drugiego języka kandydatów i z zastosowaniem podobnych sformułowań w odniesieniu do tych wymagań w odpowiadających im ogłoszeniach lub zaproszeniach do składania kandydatur(101). Czyniły to na tej podstawie, że nawet gdyby ogłoszenie lub zaproszenie do składania kandydatur zostało unieważnione w dalszej skardze do sądów Unii Europejskiej, wyniki w postaci list wybranych kandydatów zostałyby utrzymane.

164. W Unii Europejskiej, w której panują rządy prawa, taki sposób postępowania niektórych jej instytucji wydaje mi się skandaliczny. Takie praktyki powinny się natychmiast skończyć.

165. Po drugie, jeśli chodzi o języki wybrane przez Parlament do wyboru jako drugi język w ramach zaproszenia do składania kandydatur, to wybór języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego nie był niczym nowym. W istocie ta sama kombinacja była przedmiotem kolejnych skutecznych skarg w wielu sprawach przed Trybunałem i Sądem(102). Wydaje się jednak, że przynajmniej w niektórych ostatnich konkursach EPSO zrezygnowało z tego podejścia i zastąpiło je rozwiązaniem, zgodnie z którym kandydaci mają swobodę wyboru drugiego języka spośród wszystkich języków urzędowych (i mogą wskazać więcej niż jeden język). Po upływie odpowiedniego terminu pięć najczęściej deklarowanych przez kandydatów języków zostanie ogłoszonych jako drugie języki dla celów konkursów, z zastrzeżeniem przeglądu przeprowadzanego w ramach potrzeb służby. Kandydat, który nie zgłosi żadnego z tych języków, zostanie wykluczony(103). Wydaje mi się, że taki kierowany zapotrzebowaniem system może mieć dwie zalety. Po pierwsze, może lepiej odzwierciedlać wiedzę faktycznie posiadaną przez kandydatów. Po drugie, pozwala uniknąć (moim zdaniem dość poważnych) problemów, jakie wiążą się ze spornym w przedmiotowej sprawie uregulowaniem, a mianowicie tego, że poprzez utrwalenie wymogu stosowania języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego jako drugiego języka, używanie tych języków zostanie też utrwalone w instytucjach – jeżeli nie na stałe, to przynajmniej przez znaczny okres. Przy okazji chciałabym również zauważyć, że dla jednego z tych konkursów(104) odsetek odpowiedzi wynosił: dla angielskiego 97,86%, dla francuskiego 51,30%, dla hiszpańskiego 27,98%, dla włoskiego 26,73% i dla niemieckiego 19,33%(105). Wynik ten sugeruje moim zdaniem, że nierozsądne może być automatyczne nadawanie językowi niemieckiemu takiego znaczenia jak w przeszłości. Dostrzegam jednak również co najmniej jedną potencjalną wadę tego rozwiązania, ponieważ nie daje ono żadnej pewności kandydatom przygotowującym się do konkursu, których drugi język (języki) może ostatecznie nie znaleźć się wśród tych, które wybrano do dalszych etapów. Kwestia ta nie jest jednak przedmiotem niniejszej sprawy i celowo nie rozważam jej bardziej szczegółowo.

166. Bardziej ogólnie w pkt 119 powyżej zasugerowałam, że całościowe podejście „uniwersalne” byłoby niewłaściwe do celów określenia poziomu znajomości języków wymaganego od kierowców w niniejszej sprawie. To samo dotyczy moim zdaniem sposobu, w jaki wymagania językowe jako całość są ustalane w otwartych konkursach i zaproszeniach do składania kandydatur.

167. Dotyczy to w szczególności sytuacji, w której kandydaci po zatrudnieniu muszą wykonać określone zadanie lub serię zadań. W związku z tym, jeżeli wymaga się, by pracownicy zatrudnieni na czas określony pracowali w nowej podjednostce odpowiedzialnej za rozwój regionalny w górzystych regionach Grecji, to uzasadnianie zastrzeżenia, że osoby zgłaszające się powinny posługiwać się językiem greckim jako jednym z języków, powinno w normalnych warunkach stanowić niewielki problem. To samo dotyczy na przykład konkursów dla tłumaczy lub prawników lingwistów, którzy muszą tłumaczyć na dany język.

168. Zdaję sobie sprawę, że zadanie to staje się trudniejsze w przypadku konkursów o charakterze ogólnym. Niemniej jednak wszelkie ograniczenia powinny zmierzać do osiągnięcia zgodnego z prawem celu i być proporcjonalne. W tym kontekście chciałabym przedstawić dwie uwagi. Po pierwsze, głównym celem każdego konkursu lub procedury wyboru jest – z zastrzeżeniem wszelkich szczególnych wymogów dotyczących języka w danym przypadku – wyłonienie najlepszych kandydatów na dane stanowisko, to znaczy tych, którzy posiadają najwyższy poziom umiejętności(106). Z tego punktu widzenia wymagania językowe wobec instytucji prowadzącej rekrutację lub EPSO działającego w charakterze przedstawiciela instytucji, którą reprezentuje, mają charakter drugorzędny. Powinny one być dostosowane do tego, aby osiągnąć ten główny cel.

169. Po drugie, każdy proces decyzyjny wiąże się z ustalaniem granic i nie uważam, aby zaproszenie do składania kandydatur było otwarte na krytykę tylko dlatego, że ustalało tę granicę poprzez nałożenie na kandydatów wymogu znajomości jednego z trzech języków używanych jako drugi język. Trudniejszą kwestią jest to, gdzie należy ustalić granicę. Gdyby pożądane było ustalenie tylko dwóch języków, uzasadnienie takiego wyboru nie wydaje mi się koniecznie być zadaniem niemożliwym w każdej sytuacji, jednak w każdym przypadku wymagałoby to analizy i wyraźnego przedstawienia rozumowania. I odwrotnie, nierealistyczne będzie ustalanie poziomu na niepotrzebnie wysoki – na przykład poprzez zobowiązanie do dokonania wyboru z co najmniej 10 języków. To, co jest właściwe, będzie wymagało starannego rozważenia w każdym przypadku, a jeżeli liczba języków do wyboru ma być proporcjonalna, powinna być rozsądna. W związku z tym, aby podać tylko jeden przykład, jeżeli statystyki, na których opiera się wymóg, wykażą, że znajomość języka A wynosi 26,3%, a języka B 25,7%, to trudne, a prawdopodobnie niemożliwe będzie uzasadnienie włączenia języka A, przy wyłączeniu języka B.

 W przedmiocie kosztów

170. Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ uważam, że Trybunał powinien uwzględnić żądania Hiszpanii na podstawie wszystkich zarzutów poza zarzutem trzecim, Parlament powinien ponieść koszty postępowania.

 Wnioski

171. W świetle wszystkich powyższych rozważań uważam, że Trybunał powinien:

–        stwierdzić nieważność zaproszenia do składania kandydatur Pracownicy kontraktowi – Grupa funkcyjna I – Kierowcy (K/M) – EP/CAST/S/16/2016EP wraz z bazą danych utworzoną zgodnie z sekcją VIII zaproszenia; oraz

–        obciążyć Parlament Europejski kosztami postępowania.

ZAŁĄCZNIK

Europejski system opisu kształcenia językowego

Poziomy biegłości językowej

POZIOM BIEGŁOŚCI	C2	Może z łatwością zrozumieć praktycznie wszystko, co usłyszy lub przeczyta. Potrafi streszczać informacje pochodzące z różnych źródeł, pisanych lub mówionych, w spójny sposób odtwarzając zawarte w nich tezy i wyjaśnienia. Potrafi wyrażać swoje myśli płynnie, spontanicznie i precyzyjnie, subtelnie różnicując odcienie znaczeniowe nawet w bardziej złożonych wypowiedziach.
	C1	Rozumie szeroki zakres trudnych, dłuższych tekstów, dostrzegając także znaczenia ukryte, wyrażone pośrednio. Potrafi się wypowiadać płynnie, spontanicznie, bez większego trudu odnajdując właściwe sformułowania. Skutecznie i swobodnie potrafi posługiwać się językiem w kontaktach towarzyskich i społecznych, edukacyjnych bądź zawodowych. Potrafi formułować jasne, dobrze zbudowane, szczegółowe, dotyczące złożonych problemów wypowiedzi ustne lub pisemne, sprawnie i właściwie posługując się regułami organizacji wypowiedzi, łącznikami, wskaźnikami zespolenia tekstu.
POZIOM SAMODZIELNOŚCI	B2	Rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, łącznie z rozumieniem dyskusji na tematy techniczne z zakresu jej specjalności. Potrafi porozumiewać się na tyle płynnie i spontanicznie, by prowadzić normalną rozmowę z rodzimym użytkownikiem języka, nie powodując przy tym napięcia u którejkolwiek ze stron. Potrafi – w szerokim zakresie tematów – formułować przejrzyste i szczegółowe wypowiedzi ustne lub pisemne, a także wyjaśniać swoje stanowisko w sprawach będących przedmiotem dyskusji, rozważając wady i zalety różnych rozwiązań.
	B1	Rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w jasnych, standardowych wypowiedziach, które dotyczą znanych jej spraw i zdarzeń typowych dla pracy, szkoły, czasu wolnego itd. Potrafi radzić sobie w większości sytuacji komunikacyjnych, które mogły się zdarzyć w czasie podróży w regionie, gdzie mówi się danym językiem. Potrafi tworzyć proste, spójne wypowiedzi ustne lub pisemne na tematy, które są jej znane bądź ją interesują. Potrafi opisywać doświadczenia, zdarzenia, nadzieje, marzenia i zamierzenia, krótko uzasadniając bądź wyjaśniając swoje opinie i plany.
POZIOM PODSTAWOWY	A2	Rozumie wypowiedzi i często używane wyrażenia w zakresie tematów związanych z życiem codziennym (są to np. bardzo podstawowe informacje dotyczące osoby rozmówcy i jego rodziny, zakupów, otoczenia, pracy). Potrafi porozumiewać się w rutynowych, prostych sytuacjach komunikacyjnych, wymagających jedynie bezpośredniej wymiany zdań na tematy znane i typowe. Potrafi w prosty sposób opisywać swoje pochodzenie i otoczenie, w którym żyje, a także poruszać sprawy związane z najważniejszymi potrzebami życia codziennego.
	A1	Rozumie i potrafi stosować potoczne wyrażenia i bardzo proste wypowiedzi dotyczące konkretnych potrzeb życia codziennego. Potrafi formułować pytania z zakresu życia prywatnego, dotyczące np. miejsca, w którym mieszka, ludzi, których zna, i rzeczy, które posiada, oraz odpowiadać na tego typu pytania. Potrafi przedstawiać siebie i innych. Potrafi prowadzić prostą rozmowę, pod warunkiem że rozmówca mówi wolno, zrozumiale i jest gotowy do pomocy.

1      Język oryginału: angielski.

2      Rozporządzenie Rady nr 1 z dnia 15 kwietnia 1958 r. w sprawie określenia systemu językowego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Dz.U. 17, s. 385), z późn. zmianami.

3      Dz.U. 2010, C 83, s. 389 (zwaną dalej „kartą”).

4      Rozporządzenie nr 31 (EWG) 11 (EWEA) ustanawiające regulamin pracowniczy urzędników i warunki zatrudnienia innych pracowników Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. 1962, 45, s. 1385), z późn. zm. (zwane dalej „regulaminem pracowniczym”).

5      Zobacz także, w odniesieniu do zarzutów o podobnym charakterze, sprawa C‑621/16 P, Komisja/Włochy, obecnie w toku. W owej sprawie podniesiono szereg kwestii identycznych z podniesionymi w niniejszej sprawie lub podobnych. Rzecznik generalny M. Bobek przedstawi opinię w tej sprawie w dniu 25 lipca 2018 r.

6      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 11 lipca 1985 r., Mutsch, 137/84, EU:C:1985:335, pkt 11. Aby zapoznać się z błyskotliwą i interesującą analizą lingwistycznych i kulturowych uwarunkowań związanych z językami w Unii Europejskiej, zob. G. Dorren, Lingo – A language spotter’s guide to Europe, Profile Books, London 2014.

7      Do języków tych należą obecnie angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niemiecki, niderlandzki, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski i włoski. Zobacz art. 1 rozporządzenia nr 1, zmienionego ostatnio rozporządzeniem Rady (UE) nr 517/2013 z dnia 13 maja 2013 r. dostosowującym niektóre rozporządzenia i decyzje w takich dziedzinach jak swobodny przepływ towarów, swobodny przepływ osób, prawo spółek, polityka konkurencji, rolnictwo, bezpieczeństwo żywności, polityka weterynaryjna i fitosanitarna, polityka transportowa, energia, podatki, statystyka, sieci transeuropejskie, wymiar sprawiedliwości i prawa podstawowe, sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo, środowisko, unia celna, stosunki zewnętrzne, polityka zagraniczna, bezpieczeństwa i obrony oraz instytucje w tej dziedzinie w związku z przystąpieniem Republiki Chorwacji (Dz.U. 2013, L 158, s. 1).

8      W tym do Parlamentu.

9      Języki te odpowiadają językom wyszczególnionym w przypisie 7 powyżej.

10      Rankiem w dniu 22 marca 2016 r. w Belgii miały miejsce trzy skoordynowane samobójcze zamachy bombowe. Dwa z nich miały miejsce na lotnisku Zaventem, a jeden na stacji metra Maalbeek w centrum Brukseli. Zginęły 32 osoby cywilne i 3 sprawców, a ponad 300 osób odniosło rany.

11      Dz.U. 2016, C 131A, s. 1. Zaproszenie do składania kandydatur opublikowano we wszystkich językach urzędowych.

12      Poziomy znajomości języka wskazano w oparciu o europejski system opisu kształcenia językowego. Zobacz pkt 45–47 poniżej.

13      Europejski Urząd Doboru Kadr utworzono na mocy decyzji 2002/620/WE Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji, Trybunału Sprawiedliwości, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 25 lipca 2002 r. ustanawiającej Urząd Doboru Kadr Wspólnot Europejskich (Dz.U. 2002, L 197, s. 53).

14      Wyszczególniono je w przypisie 7 powyżej.

15      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 67. Nic nie wskazuje na to, że stanowisko to uległo zmianie od chwili wydania tego wyroku. Zobacz jednak wyrok z dnia 6 września 2017 r., Słowacja i Węgry/Rada, C‑643/15 i C‑647/15, EU:C:2017:631, pkt 199–205, gdzie przedmiotem rozważań Trybunału było zastosowanie art. 14 regulaminu Rady; zob. także pkt 53–57 powyżej.

16      Oprócz języka maltańskiego.

17      Pragnę zauważyć, że jest to dość zastanawiające w kontekście dokumentu Parlamentu Europejskiego zatytułowanego „Wielojęzyczność w Parlamencie Europejskim”, w którym wskazano między innymi, że: „W Parlamencie Europejskim wszystkie języki urzędowe są równie istotne […]. Parlament Europejski różni się od innych instytucji Unii tym, że jest zobowiązany zapewnić możliwie najwyższy poziom wielojęzyczności […]”. Zobacz http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/en/20150201PVL00013/Multilingualism.

18      Niektórzy komentatorzy zauważyli, że system językowy może się różnić w ramach instytucji, na przykład niektóre dyrekcje generalne Komisji posługują się głównie językiem angielskim, podczas gdy inne posługują się językiem francuskim. Zobacz R. Grevier, L. Lundquist, Getting ready for a new Tower of Babel, w: Linguistic Diversity and European Democracy, Ashgate 2011, s. 80.

19      Artykuł 30 regulaminu pracowniczego stanowi: „[w] odniesieniu do każdego konkursu organ powołujący powołuje komisję konkursową. Komisja ta sporządza listę odpowiednich kandydatów”.

20      Zobacz https://www.coe.int/en/web/common-european-framework-reference-languages/.

21      Pełny opis poziomu i stopnia wiedzy, które zakładają, znajduje się w załączniku. Zobacz https://www.coe.int/en/web/common-european-framework-reference-languages/table-1-cefr-3.3-common-reference-levels-global-scale. Konkretny opis dla poziomu B2 jest następujący: „Rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, łącznie z rozumieniem dyskusji na tematy techniczne z zakresu jej specjalności. Potrafi porozumiewać się na tyle płynnie i spontanicznie, by prowadzić normalną rozmowę z rodzimym użytkownikiem języka, nie powodując przy tym napięcia u którejkolwiek ze stron. Potrafi – w szerokim zakresie tematów – formułować przejrzyste i szczegółowe wypowiedzi ustne lub pisemne, a także wyjaśniać swoje stanowisko w sprawach będących przedmiotem dyskusji, rozważając wady i zalety różnych rozwiązań”. Zobacz https://www.coe.int/en/web/common-european-framework-reference-languages/.

22      W odniesieniu do języka angielskiego zob. https://support.cambridgeenglish.org/hc/en-gb/articles/202838506-Guided-learning-hours, gdzie proponuje się od 500 do 600 godzin. W odniesieniu do języka francuskiego zob. http://www.alliancefr.ph/en/general-information, gdzie proponuje się od 560 do 650 godzin. W odniesieniu do języka niemieckiego zob. http://www.deutschkurse-leipzig.de/schule-team/niveaustufen-des-ger/, gdzie proponuje się 640 godzin.

23      Według specjalnego badania Eurobarometru 386 Europeans and their Languages, przeprowadzonego przez Komisję w czerwcu 2012 r., tylko nieco ponad połowa Europejczyków twierdzi, że oprócz języka ojczystego posługuje się przynajmniej jednym innym językiem. W przypadku osób kończących edukację w wieku od 16 do 19 lat średni odsetek osób posługujących się co najmniej jednym językiem obcym we wszystkich państwach członkowskich wynosił 48%, a w przypadku osób kończących edukację w wieku 15 lat – 22%. Jak można się było spodziewać, odsetek osób z wyższym wykształceniem wysuwających takie twierdzenie był znacznie wyższy (ponad 75%). Zobacz ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/archives/ebs/ebs_386_en.pdf. W części B sekcji IV zaproszenia do składania kandydatur od kandydatów wymaga się jedynie ukończenia obowiązkowej nauki szkolnej.

24      Zobacz https://www.cefs-formation.com/.

25      Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 723/2004 z dnia 22 marca 2004 r. zmieniającym Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich i Warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (Dz.U. 2004, L 124, s. 1).

26      Przewidując, że po dniu 31 grudnia 2006 r. nowy personel pomocniczy nie będzie mógł być zatrudniany.

27      Jako asystenci (kategoria D).

28      Zobacz art. 3a ust. 1 lit. a) i art. 80 WZIP.

29      Zobacz punkt 50 powyżej.

30      Zobacz w tym względzie wyroki: z dnia 5 maja 2015 r., Hiszpania/Rada, C‑147/13, EU:C:2015:299, pkt 42; z dnia 6 września 2017 r., Słowacja i Węgry/Rada, C‑643/15 i C‑647/15, EU:C:2017:631, pkt 203.

31      C‑643/15 i C‑647/15, EU:C:2017:631.

32      Dz.U. 2015, L 248, s. 80.

33      Zobacz art. 1 ust. 1 i art. 4 ust. 1.

34      Artykuł 14 regulaminu wewnętrznego Rady z dnia 1 grudnia 2009 r. stanowi: „1. O ile Rada nie podejmie jednomyślnie odmiennej decyzji uzasadnionej pilną potrzebą, Rada obraduje i podejmuje decyzje jedynie na podstawie dokumentów i projektów sporządzonych w językach określonych w obowiązujących przepisach dotyczących systemu językowego. 2. Każdy członek Rady może sprzeciwić się przeprowadzeniu dyskusji, jeśli tekst ewentualnych zmian nie jest sporządzony we wskazanych przez niego językach, o których mowa w ust. 1”.

35      Zobacz pkt 3, 196, 201, 204 wyroku.

36      Zobacz pkt 114, 115 wyroku.

37      Zobacz pkt 203 wyroku.

38      Zobacz pkt 27 powyżej.

39      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752. Zobacz m.in. wyrok z dnia 24 września 2015 r., Włochy i Hiszpania/Komisja, T‑124/13 i T‑191/13, EU:T:2015:690, pkt 6; wyrok z dnia 17 grudnia 2015 r., Włochy/Komisja, T‑295/13, niepublikowany, EU:T:2015:997, pkt 32; wyrok z dnia 15 września 2016 r., Włochy/Komisja, T‑353/14 i T‑17/15, EU:T:2016:495, pkt 11.

40      Przewodnik EPSO dotyczący zgłaszania kandydatur elektronicznych dostępny jest na stronie internetowej https://epso.europa.eu/manuals/online-application-manual_en. W chwili sporządzania niniejszej opinii dostępna wersja oznaczona jest jako „ostatnia aktualizacja: kwiecień 2016”. Była to zatem wersja obowiązująca w chwili wydania zaproszenia do składania kandydatur. Dokument jest dostępny we wszystkich językach urzędowych.

41      Wyróżnienie oryginalne.

42      Zobacz na przykład pkt 96 niniejszej opinii poniżej.

43      Podnosząc ten zarzut w skardze, Hiszpania wskazuje w sposób mylący, że dotyczy on wyłącznie komunikacji między kandydatami a EPSO. Następnie w swoich argumentach porusza kwestię komunikacji między kandydatami a Parlamentem. Ponieważ jednak nie zostało to określone w zarzucie sformułowanym przez Hiszpanię, a w każdym razie z uwagi na to, że Hiszpania nie zdołała moim zdaniem ustalić, czy komunikacja z Parlamentem podlegała ograniczeniom w sugerowany sposób, nie będę kontynuować analizy tego aspektu.

44      Parlament powołuje w tym względzie wyrok z dnia 13 grudnia 1983 r., Komisja/Rada, 218/82, EU:C:1983:369, pkt 15.

45      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 5 października 2004 r., Komisja/Grecja, C‑475/01, EU:C:2004:585, pkt 18, 19 i przytoczone tam orzecznictwo.

46      Zobacz pkt 66 i przypis 44 powyżej.

47      Zobacz pkt 62 i 63 powyżej.

48      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752.

49      Zobacz w tym względzie pkt 32 wyroku.

50      Zobacz w tym względzie pkt 70–75 wyroku.

51      W szczególności wyrok Włochy/Komisja dotyczył kwestii ustalenia, w jaki sposób należy publikować ogłoszenia o konkursach zewnętrznych mających na celu nabór administratorów i asystentów (a więc urzędników) w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, natomiast kwestia sporna w niniejszej sprawie dotyczy języków, którymi kandydaci na stanowiska pracowników kontraktowych posługują się w zaproszeniu do składania kandydatur. Niemniej jednak w obu sprawach zasadniczą kwestią jest stosowanie rozporządzenia nr 1 i regulaminu pracowniczego do osób, które w danym momencie nie są zatrudnione przez żadną z instytucji Unii. W tym względzie chciałabym zauważyć, że publikacja ogłoszenia jest również komunikacją – ma ona po prostu miejsce w kontekście Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej.

52      Zobacz https://europa.eu/epso/application/passport/index.cfm?action=create_profile.

53      Nie rozumiem, jakie dokładnie znaczenie należy nadać wyrażeniu „application environment” używanemu w angielskojęzycznej wersji przewodnika dotyczącego zgłaszania kandydatur elektronicznych. W moim przekonaniu – jako rodzimego użytkownika języka angielskiego – jest ono całkowicie pozbawione jakiegokolwiek jasnego znaczenia i, delikatnie rzecz ujmując, jest niczym więcej, jak tylko wyrażeniem żargonowym. Myślę, że prawdopodobnie kandydat, którego językiem ojczystym nie jest język angielski, zinterpretowałby je jako „wszystko, co jest związane ze zgłoszeniem”.

54      Warto mieć na względzie, że Trybunał podkreślał znaczenie pewności prawa, stwierdzając, że zasady ograniczające wybór drugiego języka „powinny zawierać jasne, obiektywne i możliwe do przewidzenia kryteria, tak by kandydaci mogli znać z wystarczającym wyprzedzeniem wymogi językowe, po to, by mieli jak najlepsze warunki przygotowania się do konkursów” (zob. wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 90).

55      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752.

56      Czyli język angielski, francuski i niemiecki.

57      Nie jest do końca jasne, dlaczego Hiszpania zdecydowała się skupić na art. 22 karty, z wyłączeniem art. 21. Oba postanowienia zostały jednak określone jako „potencjalnie w znacznym stopniu pokrywające się” (zob. R. Craufurd Smith, Article 22 – Cultural, Religious and Linguistic Diversity, w: The EU Charter of Fundamental Rights, Hart Publishing 2014, s. 611). Ponieważ dla celów niniejszej opinii pierwszy z nich można uznać za pozytywny obowiązek (poszanowanie różnorodności językowej), a drugi za negatywny (niedyskryminacja między innymi ze względu na język), proponuję, aby nie zajmować się tym rozróżnieniem.

58      Zobacz pkt 73–77 wyroku.

59      Zobacz pkt 60 powyżej.

60      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752.

61      Zobacz pkt 74 powyżej.

62      Zobacz pkt 68 i 69 wyroku (podkreślenie moje).

63      Zobacz pkt 127poniżej.

64      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752. Zobacz pkt 74 powyżej.

65      Zobacz pkt 75–83powyżej.

66      Zobacz pkt 90 powyżej.

67      Dla kompletności wywodu pragnę dodać, że postrzegam to jako zastosowanie ogólnych zasad wykładni, a nie zasady lex specialis. Zakres stosowania rozporządzenia nr 1 różni się zasadniczo od zakresu stosowania regulaminu pracowniczego. Pierwszy z aktów określa zasady używania języków urzędowych przez instytucje i w ramach tych instytucji, a także zasady komunikowania się z obywatelami Unii. Drugi akt zawiera szereg przepisów regulujących stosunki między tymi instytucjami a ich urzędnikami i pracownikami. Opisanie tego ostatniego jako reprezentującego lex specialis w stosunku do lex generalis reprezentowanego przez pierwszy akt nie wydaje mi się właściwe. Odmienne stanowisko przedstawiono w opinii mojego kolegi, rzecznika generalnego M. Bobeka, w sprawie Komisja/Włochy (C‑621/16 P), pkt 144-151.

68      W sekcji VII, pkt 10.

69      Zobacz pkt 25 powyżej.

70      Zobacz pkt 45 i nast. powyżej.

71      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 88.

72      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 93, 94.

73      Zobacz pkt 110 powyżej.

74      Zobacz pkt 46, 47 powyżej.

75      Aktualne poziomy wynagrodzenia dla personelu kontraktowego wyszczególniono na stronie internetowej https://epso.europa.eu/help/faq/2228_en.

76      W zakresie, w jakim te obowiązki mają być w rzeczywistości wykonywane przez danych kierowców. Zobacz pkt 141 poniżej.

77      Zobacz analogicznie wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 92.

78      Zobacz pkt 110 powyżej.

79      Podobny tok rozumowania można by uznać za podstawę zastrzeżenia w art. 27 regulaminu pracowniczego, zgodnie z którym „[ż]adne stanowiska nie mogą być rezerwowane dla obywateli jakiegokolwiek konkretnego państwa członkowskiego”.

80      Zobacz pkt 40 powyżej.

81      Zobacz wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 83, 85.

82      Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 87, 88.

83      Zobacz pkt 144–150 poniżej.

84      Zobacz pkt 52 powyżej. Sekcja IX zaproszenia do składania kandydatur potwierdza, że pracownicy, o których mowa, mają zostać zatrudnieni na mocy tego przepisu.

85      Kwestia ta znajduje bowiem odzwierciedlenie w sekcji IX zaproszenia do składania kandydatur, która odnosi się do drugiego przedłużenia umowy – na czas nieokreślony.

86      O ile oczywiście nie mogą tego zrobić za pośrednictwem jego języka ojczystego.

87      Podczas rozprawy Parlament uznał, że sporządzenie wykazu obowiązków kierowców miało, jak wyraził się Parlament, charakter „rodzajowy”.

88      Co się tyczy tego, co Parlament określa mianem „handling of cases” („załatwianie spraw”) w swojej odpowiedzi na skargę, stanowisko to jest językoznawczo ciekawe. Wyrażenie to wydaje się być stosowane w standardowym wyjaśnieniu EPSO dotyczącym wymogu znajomości drugiego języka w niektórych ogłoszeniach o konkursach. Można powiedzieć, że ma to pewien sens na przykład w odniesieniu do rekrutacji administratorów. W angielskiej wersji językowej zaproszenia do składania kandydatur wyrazy te zostały jednak usunięte i zastąpione – należy założyć, że w sposób zamierzony – wyrazami „day-to-day work” („codzienna praca”). Prawdopodobnie uczyniono to z tego względu, że zadania, których wykonania oczekuje się od kierowców, nie będą rutynowo (lub w ogóle) obejmować „załatwiania spraw”. Nie uczyniono tego jednak ani we francuskiej, ani w niemieckiej wersji tekstu: każda z nich odnosiła się do „załatwiania spraw” (odpowiednio „traitement des dossiers” i „Bearbeitung von Akten”). Nie jest zatem jasne, o co chodziło Parlamentowi. Wydaje mi się jednak, że (i) załatwianie spraw rzeczywiście nie może stanowić normalnej części obowiązków kierowcy oraz (ii) użycie w języku angielskim odniesienia do „codziennej pracy” w rzeczywistości niczego nie wnosi, ponieważ kwestie sporne dotyczą języków, które mogą być wymagane od wyłonionych kandydatów w celu wykonywania ich obowiązków, a aspekty te są już odpowiednio uwzględnione w odniesieniach w tekście do komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej.

89      Zobacz sekcja I zaproszenia do składania kandydatur.

90      Zobacz pkt 119 powyżej.

91      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752.

92      Zobacz, odpowiednio, art. 27 regulaminu pracowniczego i art. 12 ust. 1 WZIP.

93      Zobacz pkt 134 powyżej.

94      Zobacz także pkt 169 poniżej.

95      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752, pkt 103.

96      Zobacz wyroki: z dnia 12 września 2013 r., Włochy/Komisja, T‑142/08, niepublikowany, EU:T:2013:422, pkt 51; z dnia 12 września 2013 r., Włochy/Komisja, T‑164/08, niepublikowany, EU:T:2013:417, pkt 51; z dnia 12 września 2013 r., Włochy/Komisja, T‑126/09, niepublikowany, EU:T:2013:415, pkt 49; z dnia 12 września 2013 r., Włochy/Komisja, T‑218/09, niepublikowany, EU:T:2013:416, pkt 37; z dnia 16 października 2013 r., Włochy/Komisja, T‑248/10, niepublikowany, EU:T:2013:534, pkt 45–51; z dnia 24 września 2015 r., Włochy i Hiszpania/Komisja, T‑124/13 i T‑191/13, EU:T:2015:690, pkt 151; z dnia 17 grudnia 2015 r., Włochy/Komisja, T‑275/13, niepublikowany, EU:T:2015:1000, pkt 133; z dnia 17 grudnia 2015 r., Włochy/Komisja, T‑295/13, niepublikowany, EU:T:2015:997, pkt 191; z dnia 17 grudnia 2015 r., Włochy/Komisja, T‑510/13, niepublikowany, EU:T:2015:1001, pkt 162; z dnia 15 września 2016 r., Włochy/Komisja, T‑353/14 i T‑17/15, EU:T:2016:495, pkt 213.

97      Wyrok z dnia 16 października 2013 r., Włochy/Komisja, T‑248/10, niepublikowany, EU:T:2013:534, pkt 45–51.

98      Zobacz pkt 48 wyroku.

99      Wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., C‑566/10 P, EU:C:2012:752.

100      Z wyjątkiem, co należy podkreślić, Trybunału Sprawiedliwości.

101      Zobacz pkt 58 powyżej.

102      Zobacz wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Włochy/Komisja, C‑566/10 P, EU:C:2012:752 oraz sprawy przywołane w przypisie 96 powyżej.

103      Zobacz: Ogłoszenie o konkursie otwartym – EPSO/AD/338/17 – Administratorzy (AD 5) (Dz.U. 2017, C 99A, s. 1); Ogłoszenie o konkursie otwartym – EPSO/AST-SC/06/17 – Pracownicy sekretariatu/Pracownicy biurowi (SC 1 i SC 2) (Dz.U. 2017, C 377A, s. 1); Ogłoszenie o konkursie otwartym – EPSO/AD/356/18 – Administratorzy (AD 5) (Dz.U. 2018, C 88A, s. 1).

104      EPSO/AD/356/18 – Administratorzy (AD 5). Zobacz https://epso.europa.eu/apply/job-offers/news/3189_languages-candidates-2018-graduate-administrators-competition_en.

105      W odniesieniu do dwóch pozostałych konkursów dane przedstawiały się następująco: dla EPSO/AD/338/17 – Administratorzy (AD 5) – język angielski 97,31%, język francuski 52,07%, język hiszpański 27,29%, język włoski 26,83% i język niemiecki 18,69% (zob. https://epso.europa.eu/apply/job-offers/news/2533_languages-candidates-graduate-administrators-2017-competition_en) oraz dla EPSO/AST-SC/06/17 – Pracownicy sekretariatu/Pracownicy biurowi (SC 1 i SC 2) – język angielski 91,16%, język francuski 56,82%, język włoski 31,27%, język hiszpański 26,22% i język niemiecki 9,99% (zob. https://epso.europa.eu/apply/job-offers/news/2893_languages-candidates-secretaries-clerks-2017-competition_en)].

106      Zobacz art. 27 regulaminu pracowniczego w odniesieniu do rekrutacji urzędników; zob. ogólnie pkt 148 powyżej.