Sprawa C‑440/07 P

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Schneider Electric SA

Odwołanie – Koncentracje przedsiębiorstw – Rozporządzenie (EWG) nr 4064/89 – Decyzja Komisji uznająca koncentrację za niezgodną ze wspólnym rynkiem – Uchylenie – Odpowiedzialność pozaumowna Wspólnoty z tytułu stwierdzenia bezprawności – Przesłanki

Streszczenie wyroku

1.        Odwołanie – Zarzuty – Kontrola oceny dowodów przez Trybunał – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia

(art. 225 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58)

2.        Konkurencja – Koncentracje – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Granice – Poszanowanie prawa do obrony

(rozporządzenie Rady nr 4064/89, art. 18)

3.        Odwołanie – Zarzuty – Niewystarczające lub sprzeczne uzasadnienie – Dopuszczalność – Zakres obowiązku uzasadnienia

(art. 225 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58)

4.        Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Wystarczająco istotne naruszenie prawa wspólnotowego

(art. 288 akapit drugi WE)

5.        Konkurencja – Koncentracje – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony

(rozporządzenie Rady nr 4064/89, art. 18 ust. 3)

6.        Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność – Kontrola oceny dowodów przez Trybunał – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia – Kontrola przez Trybunał istnienia związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zdarzeniem powodującym jej powstanie – Włączenie

(art. 225 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)

7.        Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy

(art. 288 akapit drugi WE)

1.        Dokonywanie ustaleń faktycznych i ocena dowodów przez Sąd stanowią zagadnienia prawne poddane kontroli Trybunału w postępowaniu odwoławczym odpowiednio wówczas, gdy nieprawidłowość ustaleń Sądu wynika z akt sprawy oraz gdy ma miejsce wypaczenie dowodów.

(por. pkt 104)

2.        Zawarcie w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów wzmianki takiej jak wzmianka o zarzucie powiązania nie wymaga przeprowadzenia pełnego dowodu zasadności tego zarzutu w drodze wyczerpującej analizy ekonomicznej. Przeprowadzanie takiego dowodu, które w dziedzinie koncentracji rzeczywiście mogłoby wiązać się z istotnymi trudnościami, może zostać ukończone dopiero w toku postępowania, w szczególności po uwzględnieniu uwag zainteresowanych przedsiębiorstw, w należyty sposób poinformowanych – w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów – o istnieniu problemów dotyczących konkurencji, tak aby mogły one skutecznie wykonywać swe prawa do obrony. Na etapie sporządzania pisma w sprawie przedstawienia zarzutów Komisja winna przedstawić w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny jedynie wynikające z powiązania problemy, które mogą stanowić przeszkodę w uznaniu koncentracji za zgodną ze wspólnym rynkiem.

(por. pkt 130–132)

3.        Obowiązek uzasadnienia nie przewiduje przedstawienia przez Sąd wyjaśnień odpowiadających w sposób wyczerpujący na każdy punkt rozumowania przedstawionego przez strony sporu. Uzasadnienie może być dorozumiane, pod warunkiem że pozwala zainteresowanym na poznanie powodów, dla których Sąd nie przychylił się do ich argumentów, a Trybunał dysponuje wystarczającymi elementami dla sprawowania kontroli.

(por. pkt 135, 175)

4.        Powstanie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty zależy od łącznego spełnienia szeregu przesłanek, wśród których znajduje się istnienie wystarczająco istotnego naruszenia normy prawnej, która przyznaje jednostkom określone uprawnienia, w przypadku gdy rozpatrywana jest niezgodność z prawem aktu prawnego. W odniesieniu do tej przesłanki decydującym kryterium dla stwierdzenia, że naruszenie prawa wspólnotowego jest wystarczająco istotne, jest oczywiste i poważne naruszenie przez instytucję wspólnotową granic przysługującego jej uznania. Jeżeli dana instytucja wspólnotowa dysponuje jedynie znacznie ograniczoną swobodą uznania bądź nie ma takiej swobody, każde naruszenie prawa wspólnotowego może być wystarczające dla stwierdzenia wystąpienia wystarczająco istotnego naruszenia. System wypracowany przez Trybunał w zakresie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty uwzględnia w stosownym przypadku złożoność sytuacji, które podlegają uregulowaniu.

(por. pkt 160, 161)

5.        Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów jest dokumentem mającym zasadnicze znaczenie dla wprowadzania w życie zasady poszanowania prawa do obrony, o której mowa w art. 18 ust. 3 rozporządzenia nr 4064/89 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw. W celu zapewnienia skutecznego korzystania z prawa do obrony dokument ten określa zakres postępowania administracyjnego wszczętego przez Komisję, uniemożliwiając jej w ten sposób uwzględnienie innych zarzutów w decyzji kończącej postępowanie w danej sprawie. Z art. 18 ust. 3 rozporządzenia nr 4064/89 wynika w tym względzie, że jeśli w toku postępowania w sprawie pogłębionej kontroli koncentracji, po wystosowaniu pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, Komisja stwierdzi, że problem dotyczący konkurencji, mogący doprowadzić do uznania koncentracji za niezgodną ze wspólnym rynkiem, nie został w tym piśmie przedstawiony bądź przedstawiono go w sposób niewystarczający, powinna ona cofnąć ten zarzut na etapie wydawania decyzji kończącej postępowanie bądź umożliwić zainteresowanym przedsiębiorstwom przedstawienie jej wszelkich uwag co do jego istoty oraz propozycji użytecznych środków zaradczych.

(por. pkt 162–165)

6.        Kiedy Sąd dokona ustaleń lub oceny okoliczności faktycznych, Trybunał jest uprawniony na podstawie art. 225 WE do kontroli kwalifikacji prawnej tych okoliczności i skutków prawnych, które wywiódł z nich Sąd. Tymczasem w dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty kwestia istnienia będącego warunkiem powstania takiej odpowiedzialności związku przyczynowego między zdarzeniem powodującym powstanie szkody a szkodą stanowi kwestię prawną, a zatem podlega kontroli sprawowanej przez Trybunał. Wobec tego zarzut dotyczący błędnego uznania przez Sąd, że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między uchybieniem Komisji a szkodą poniesioną przez przedsiębiorstwo wnoszące odwołanie, jest dopuszczalny, ponieważ dotyczy on właśnie kontroli kwalifikacji prawnej ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd w celu uznania istnienia bezpośredniego związku przyczynowego, a także dlatego, że kontrola ta może zostać przeprowadzona bez podważania ustaleń ani oceny okoliczności faktycznych.

(por. pkt 191–193)

7.        W sytuacji gdy w wyniku nabycia kontroli nad spółką przez przedsiębiorstwo, któremu notyfikowana została decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność ze wspólnym rynkiem owej koncentracji, a następnie decyzja nakazująca rozdzielenie dwóch przedsiębiorstw, przedsiębiorstwo to zawarło ze wspomnianą spółką umowę sprzedaży z odsuniętą w czasie datą wejścia w życie, która to umowa może zostać we wskazanym terminie rozwiązana przez przedsiębiorstwo w zamian za zapłatę odszkodowania za zerwanie, a następnie przedsiębiorstwo to postanowiło zrezygnować z owej możliwości rozwiązania, podczas gdy stwierdzono nieważność obu decyzji Komisji na skutek zawinienia ze strony Komisji, które może doprowadzić do powstania odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty, Sąd – w celu stwierdzenia istnienia prawa do odszkodowania za szkodę poniesioną przez przedsiębiorstwo w wyniku obniżenia ceny sprzedaży, na które przedsiębiorstwo to zgodziło się w zamian za odroczenie wejścia w życie owej sprzedaży – błędnie uznał, że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między uchybieniem Komisji a szkodą poniesioną przez przedsiębiorstwo.

W takiej sytuacji należy stwierdzić, że nie istnieje bezpośredni związek przyczynowy między obniżeniem spornej ceny a niezgodnością z prawem decyzji o uznaniu koncentracji za niezgodną ze wspólnym rynkiem, ponieważ bezpośrednią przyczyną powstania podnoszonej szkody była decyzja przedsiębiorstwa – do podjęcia której nie było ono zobowiązane – o tym, by pozwolić na dojście sprzedaży wspomnianej spółki do skutku, podczas gdy logicznym skutkiem stwierdzenia nieważności decyzji uznającej koncentrację za niezgodną ze wspólnym rynkiem byłby udział przedsiębiorstwa we wznowionym postępowaniu w sprawie pogłębionej kontroli koncentracji aż do jego zakończenia, a mianowicie albo wydania decyzji uznającej koncentrację za zgodną ze wspólnym rynkiem, przy czym wówczas przedsiębiorstwo nie byłoby zobowiązane do sprzedaży tej spółki, a zatem nie musiałoby obniżać ceny sprzedaży; albo ponownego wydania decyzji uznającej koncentrację za niezgodną ze wspólnym rynkiem i decyzji o rozdzieleniu, w wyniku którego to wydania decyzji sprzedaż byłaby skutkiem prawnym uznania koncentracji za niezgodną ze wspólnym rynkiem i od początku nie stanowiłaby podlegającej naprawieniu szkody.

(por. pkt 200–202, 204, 205, 221)