Sprawa T‑1/08

Buczek Automotive sp. z o.o.

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Restrukturyzacja polskiego hutnictwa żelaza i stali – Odzyskiwanie wierzytelności publicznoprawnych – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem i nakazująca jej odzyskanie – Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Dopuszczalność – Pojęcie pomocy państwa – Kryterium prywatnego wierzyciela

Streszczenie wyroku

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem – Ustalenie kwot, jakie należy odzyskać od różnych beneficjentów

(art. 230 akapit czwarty WE)

2.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Korzyść wynikająca z niezłożenia przez władze, celem odzyskania wierzytelności publicznoprawnych, wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa przeżywającego trudności finansowe

(art. 87 ust. 1 WE)

3.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Odzyskiwanie wierzytelności publicznoprawnych od przedsiębiorstwa mającego trudności finansowe

(art. 87 ust. 1 WE)

4.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja Komisji w dziedzinie pomocy państwa – Określenie znamion naruszenia konkurencji i wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi – Zwykłe przytoczenie brzmienia art. 87 ust 1 WE – Niewystarczające uzasadnienie

(art. 87 ust. 1 WE, art. 253 WE)

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna jedynie w zakresie, w jakim skarżąca ma interes prawny w stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu. Taki interes zakłada, że samo stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu będzie miało wiążące skutki prawne i że w wyniku skargi strona skarżąca będzie mogła uzyskać jakąś korzyść.

Jeżeli chodzi o decyzję Komisji uznającą pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem i nakazującą jej odzyskanie, przedsiębiorstwo ma interes prawny w uzyskaniu stwierdzenia nieważności przedmiotowej decyzji w zakresie, w jakim Komisja nakazuje w niej odzyskanie od niego danej kwoty. Jednakże, nie sposób uznać w tym wypadku, że ma ono również interes w stwierdzeniu całkowitej nieważności decyzji dotyczącej ustalenia kwot, jakie należy odzyskać od innych beneficjentów pomocy.

(por. pkt 34, 35, 37, 38)

2.      W odniesieniu do przesłanki istnienia korzyści w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE pojęcie pomocy jest bardziej ogólne niż pojęcie subwencji, ponieważ obejmuje ono nie tylko świadczenia pozytywne, takie jak same subwencje, ale również interwencje państwa, które w różnych formach zmniejszają obciążenia, jakim zazwyczaj podlega budżet przedsiębiorstwa, i które przez to – mimo że nie są subwencjami w ścisłym znaczeniu tego słowa – mają taki sam charakter i identyczne skutki. Ponadto art. 87 WE nie wprowadza rozróżnienia interwencji państwa według ich przyczyn lub celów, lecz definiuje je ze względu na ich skutki.

W przypadku przedsiębiorstwa przeżywającego trudności finansowe, będącego dłużnikiem wierzycieli publicznych, fakt, iż władze publiczne nie decydują się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości tego przedsiębiorstwa i poprzestają na dalszym, nawet intensywnym, prowadzeniu wymaganych prawem postępowań egzekucyjnych zmierzających do odzyskania wierzytelności publicznoprawnych, może stanowić korzyść. Każde bowiem postępowanie upadłościowe – niezależnie od tego, czy kończy się poprawą sytuacji postawionej w stan upadłości spółki, czy też jej likwidacją – ma za cel przynajmniej rozliczenie pasywów tej spółki. W tym kontekście swoboda działania postawionej w stan upadłości spółki, zarówno jeśli chodzi o zarządzanie swymi aktywami, jak i prowadzenie działalności gospodarczej, jest ograniczona. Nie składając zatem wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa władze te dają tej spółce do dyspozycji pewien margines czasu, w trakcie którego może ona swobodnie korzystać ze swych aktywów i nadal prowadzić swą działalność – przyznając jej w ten sposób korzyść, mogącą stanowić pomoc państwa.

(por. pkt 68, 69, 77)

3.      Aby ocenić, czy środek krajowy stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 WE, należy ustalić, czy przedsiębiorstwo będące jego beneficjentem odnosi korzyści gospodarcze, których nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych. W tym celu, jeśli chodzi o nieodzyskane należności publicznoprawne, będące ich wierzycielami podmioty należy porównać do prywatnego wierzyciela dążącego do odzyskania kwot należnych mu od dłużnika mającego problemy finansowe.

Gdy przedsiębiorstwo stojące w obliczu poważnego pogorszenia się swojej sytuacji finansowej proponuje porozumienie lub serię porozumień, przedmiotem których jest uregulowanie długów względem wierzycieli w celu poprawienia jego sytuacji oraz uniknięcia likwidacji, każdy z wierzycieli musi wybrać pomiędzy, z jednej strony, kwotą oferowaną mu w ramach proponowanych porozumień, a z drugiej strony, kwotą, którą według swoich szacunków powinien odzyskać po zakończeniu ewentualnej likwidacji przedsiębiorstwa. Na jego wybór ma wpływ szereg czynników, takich jak: jego status wierzyciela hipotecznego, uprzywilejowanego lub zwykłego, charakter i zakres zabezpieczeń, jakie ewentualnie posiada, jego ocena szans na uzdrowienie sytuacji przedsiębiorstwa oraz zysk, jaki byłby jego udziałem w razie likwidacji. Wynika z tego, że zadaniem Komisji jest ustalenie, dla każdego z wchodzących w grę podmiotów publicznoprawnych oraz z uwzględnieniem ww. czynników, czy przyznane przez te podmioty umorzenie długów było ewidentnie większe niż to, które zostałoby przyznane przez hipotetycznego wierzyciela prywatnego znajdującego się wobec tego przedsiębiorstwa w sytuacji porównywalnej do sytuacji danego podmiotu publicznoprawnego, dążącego do odzyskania należnych mu kwot. W przypadku, w którym nie doszło do zawarcia żadnego porozumienia w przedmiocie uregulowania długów, hipotetyczny wierzyciel prywatny musiałby wybrać pomiędzy, z jednej strony, przewidywalnym efektem przeprowadzenia wymaganego prawem postępowania egzekucyjnego zmierzającego do odzyskania długów, a z drugiej strony, kwotą, jaką mógłby on w swym przekonaniu odzyskać po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego dotyczącego spółki.

Ponieważ władze krajowe nie są zobowiązane do usiłowania odzyskania wierzytelności publicznoprawnych wszystkimi pozostającymi do ich dyspozycji metodami, jedynym obowiązkiem, jaki ciąży na nich, aby uniknąć uznania interwencji z ich strony za pomoc państwa, jest zachowywanie się tak jak wierzyciel prywatny w warunkach gospodarki rynkowej.

Jeśli dostępnych jest więcej różnych metod odzyskiwania należności, należy przeprowadzić, w celu ustalenia, którą z nich wybrałby wierzyciel prywatny, porównanie ich odpowiednich zalet a Komisja, mimo szerokiego zakresu swobodnego uznania, jaki należy jej przyznać w odniesieniu do złożonej oceny ekonomicznej, nie może uwolnić się od uzasadnienia wniosku do jakiego twierdzi że doszła po przeprowadzeniu tego porównania właściwym materiałem dowodowym.

W istocie, niezależnie od tego jak ograniczona byłaby jego kontrola, Sąd Unii powinien w szczególności dokonać weryfikacji materialnej prawidłowości przytoczonych dowodów, ich wiarygodności i spójności, ale także kontroli tego, czy te dowody stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę i czy mogą one stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na ich podstawie.

(por. pkt 70, 82–85, 87, 89)

4.      Jeżeli chodzi o uznanie danego środka za pomoc państwa, obowiązek uzasadnienia wymaga wskazania powodów, dla których Komisja uważa, że środek ten objęty jest zakresem zastosowania art. 87 ust. 1 WE. Co się tyczy przesłanki możliwości wywierania wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi i przesłanki zakłócania konkurencji czy też zagrożenia jej zakłóceniem, wystarczy skrótowe przedstawienie okoliczności faktycznych i względów prawnych, które zostały uwzględnione przy ocenie tych przesłanek. Jeśli Komisja wyjaśniła, w jaki sposób sporna pomoc zakłóca konkurencję i wywiera wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi, nie musi przeprowadzać analizy ekonomicznej rzeczywistej sytuacji w sektorach, których ta pomoc dotyczy, udziału skarżącej w rynku, pozycji zajmowanej przez przedsiębiorstwa z nią konkurujące oraz tendencji w wymianie danych towarów i usług między państwami członkowskimi. Niemniej jednak, nawet w przypadkach, w których z okoliczności przyznania pomocy wynika, że może ona wywierać wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi i zakłócać konkurencję czy też grozić jej zakłóceniem, Komisja musi w uzasadnieniu swej decyzji co najmniej powołać się na te okoliczności.

Decyzja w dziedzinie pomocy państwa jest niewystarczająco uzasadniona w rozumieniu art. 253 WE, jeżeli, w zakresie dotyczącym wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi i zakłócania konkurencji czy też zagrożenia jej zakłóceniem, ogranicza się ona jedynie do przytoczenia brzmienia art. 87 ust. 1 WE i nie zawiera żadnego, choćby skrótowego, przedstawienia okoliczności faktycznych i względów prawnych, które wzięła pod uwagę przy ocenie tych przesłanek – nawet w ramach opisu okoliczności przyjęcia danego środka.

(por. pkt 101, 102, 105–107)