Υπόθεση T‑646/13

Bürgerausschuss für die Bürgerinitiative Minority SafePack – one million signatures for diversity in Europe

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Θεσμικό δίκαιο – Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών – Προστασία των εθνικών και γλωσσικών μειονοτήτων και ενίσχυση της πολιτιστικής και της γλωσσικής πολυμορφίας εντός της Ένωσης – Άρνηση καταχωρίσεως – Πρόδηλη έλλειψη νομοθετικών αρμοδιοτήτων της Επιτροπής – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Άρθρο 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, και παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 211/2011»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 3ης Φεβρουαρίου 2017

1.      Πράξεις των οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Απόφαση της Επιτροπής περί απορρίψεως της καταχωρίσεως προτάσεως πρωτοβουλίας πολιτών
– Επίκληση από την Επιτροπή πρόδηλης ελλείψεως νομοθετικών αρμοδιοτήτων της σε σχέση με τα προτεινόμενα μέτρα – Μη προσδιορισμός των μέτρων που θεωρήθηκε ότι εκφεύγουν των αρμοδιοτήτων της και έλλειψη σαφούς αιτιολογίας αυτού του συμπεράσματος – Παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως

(Άρθρα 24, εδ. 1, ΣΛΕΕ και 296 ΣΛΕΕ· κανονισμός 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 1 και άρθρα 4 § 2, στοιχείο βʹ, και 3, εδ. 2)

2.      Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαιώματα του πολίτη – Υποβολή πρωτοβουλίας πολιτών – Κανονισμός 211/2011 – Προϋποθέσεις καταχωρίσεως – Πληροφορίες που πρέπει να συνοδεύουν την πρόταση – Πληροφορίες για το αντικείμενο, τους στόχους και το πλαίσιο – Προαιρετικός χαρακτήρας – Συνέπειες της διαβιβάσεως αυτών των πληροφοριών – Υποχρέωση εξετάσεως από την Επιτροπή

(Κανονισμός 211/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2, και παράρτημα II)

1.      Το άρθρο 4, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 211/2011, σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών, κατά το οποίο η Επιτροπή γνωστοποιεί στους διοργανωτές τους λόγους απορρίψεως της πρότασης ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών (ΕΠΠ), αποτελεί ειδική έκφανση της εν λόγω υποχρεώσεως αιτιολογήσεως, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 296, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, στον τομέα της ΕΠΠ. Συναφώς, δεδομένου ότι το γεγονός ότι η απόρριψη της αιτήσεως καταχωρίσεως της πρόταση ΕΠΠ δύναται να θίξει αυτή καθεαυτήν την αποτελεσματικότητα της ασκήσεως του δικαιώματος των πολιτών να υποβάλουν πρόταση πρωτοβουλίας πολιτών, το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 24, πρώτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, σε τέτοια απόφαση πρέπει να παρατίθενται σαφώς οι λόγοι που δικαιολογούν αυτήν την απόρριψη. Πράγματι, ο πολίτης ο οποίος υπέβαλε πρόταση ΕΠΠ πρέπει να είναι σε θέση να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους αυτή δεν καταχωρίσθηκε από την Επιτροπή, με αποτέλεσμα η Επιτροπή να καλείται, οσάκις της υποβάλλεται τέτοια πρόταση, να την αξιολογήσει, αλλά επίσης να εξειδικεύσει τους διάφορους λόγους της απορριπτικής αποφάσεως, λαμβανομένης υπόψη της επιπτώσεώς της στην αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος το οποίο κατοχυρώνεται στη Συνθήκη. Τούτο συνάγεται από τη φύση την ίδια του δικαιώματος αυτού, το οποίο, όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική σκέψη 1 του κανονισμού 211/2011, σκοπεί να ενισχύσει την ευρωπαϊκή ιθαγένεια και να βελτιώσει τη δημοκρατική λειτουργία της Ένωσης μέσω της συμμετοχής των πολιτών στη δημοκρατική ζωή της Ένωσης.

Η Επιτροπή παραβαίνει την υποχρέωσή της αιτιολογήσεως καθόσον, σε απόφαση απορρίψεως της καταχωρίσεως λόγω μη τηρήσεως της προϋποθέσεως του άρθρου 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 211/2011, δεν επισήμανε ποια εκ των μέτρων που αναφέρονται στο παράρτημα προτάσεως ΕΠΠ δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της, ούτε τους λόγους στους οποίους ερείδεται αυτό το συμπέρασμα. Ειδικότερα, ακολουθώντας αυτήν την πρακτική, δεν δίνεται η δυνατότητα στους διοργανωτές να κατανοήσουν ποιες από τις προτάσεις που διατύπωσαν δεν ενέπιπταν, κατά την Επιτροπή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, υπό την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 2, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 211/2011, ούτε να πληροφορηθούν τους λόγους που οδήγησαν σε αυτήν την εκτίμηση και, κατά συνέπεια, δεν τους δίνεται η δυνατότητα να αμφισβητήσουν το βάσιμο της επίμαχης εκτιμήσεως, όπως ακριβώς δεν παρέχεται στον δικαστή της Ένωσης η δυνατότητα να ασκήσει τον έλεγχό του επί της νομιμότητας της εκτιμήσεως της Επιτροπής. Κατά τα λοιπά, ελλείψει πλήρους αιτιολογίας, η τυχόν υποβολή νέας προτάσεως ΕΠΠ, λαμβανομένων υπόψη των αντιρρήσεων της Επιτροπής όσον αφορά το παραδεκτό ορισμένων προτάσεων, θα διακυβευόταν σοβαρά, όπως ακριβώς και η επίτευξη των στόχων που υπενθυμίζονται στην αιτιολογική σκέψη 2 του κανονισμού 211/2011, ήτοι η ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών στον δημοκρατικό βίο και το να καταστεί η Ένωση πιο προσιτή.

(βλ. σκέψεις 15, 17, 18, 29, 34)

2.      Το παράρτημα ΙΙ του κανονισμού 211/2011, σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών, με τίτλο «Απαιτούμενες πληροφορίες για την καταχώριση προτεινόμενης πρωτοβουλίας πολιτών», στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 4, παράγραφος 2, του ίδιου κανονισμού, έχει την ίδια δεσμευτική ισχύ με εκείνη του ως άνω κανονισμού. Συναφώς, οι πληροφορίες οι οποίες περιγράφονται στο προαναφερθέν παράρτημα δεν περιορίζονται στις ελάχιστες πληροφορίες οι οποίες, βάσει του παραρτήματος αυτού, πρέπει να παρασχεθούν για την καταχώριση της αιτήσεως στο μητρώο. Ειδικότερα, το αναγνωριζόμενο στο παράρτημα II του κανονισμού 211/2011 δικαίωμα των διοργανωτών της προτάσεως πρωτοβουλίας να υποβάλουν συμπληρωματικές πληροφορίες ή και σχέδιο νομικής πράξεως της Ένωσης συνεπάγεται την υποχρέωση της Επιτροπής να εξετάζει τις εν λόγω πληροφορίες, όπως και οποιαδήποτε άλλη πληροφορία η οποία παρέχεται στο πλαίσιο του εν λόγω παραρτήματος, σύμφωνα με την αρχή της χρηστής διοικήσεως, με την οποία συνδέεται η υποχρέωση του αρμοδίου θεσμικού οργάνου να εξετάσει, με επιμέλεια και αμεροληψία, όλα τα κρίσιμα στοιχεία της οικείας υποθέσεως και, κατά συνέπεια, να αιτιολογεί, ανταποκρινόμενη στις προβλεπόμενες απαιτήσεις και υπό τον έλεγχο του δικαστή της Ένωσης, την απόφασή της λαμβανομένων υπόψη όλων αυτών των πληροφοριών.

(βλ. σκέψεις 31, 32)