Sprawa C‑337/05

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Republice Włoskiej

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Zamówienia publiczne na dostawy – Dyrektywy 77/62/EWG i 93/36/EWG – Udzielanie zamówień publicznych bez uprzedniej publikacji ogłoszenia – Brak zastosowania postępowania przetargowego – Helikoptery „Agusta” i „Agusta Bell”

Streszczenie wyroku

1.        Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi – Wezwanie do usunięcia uchybienia

(art. 226 WE)

2.        Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na dostawy – Dyrektywa 93/36 – Odstępstwa od ogólnych zasad – Ścisła wykładnia

(dyrektywa Rady 93/36, art. 6 ust. 2, 3)

3.        Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na dostawy – Dyrektywy 77/62 i 93/36 – Udzielanie zamówień

(dyrektywy: 93/36; 77/62)

1.        W postępowaniu poprzedzającym wniesienie skargi w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, o ile uzasadniona opinia, o której mowa w art. 226 WE, powinna przedstawiać w sposób spójny i szczegółowy powody, dla których Komisja uznała, że zainteresowane państwo uchybiło jednemu z zobowiązań ciążących na nim na mocy traktatu, o tyle wezwanie do usunięcia uchybienia nie jest poddane tak ścisłym wymogom w zakresie precyzji, jak ma to miejsce w przypadku uzasadnionej opinii, bowiem może ono jedynie formułować krótkie, wstępne streszczenie zarzutów.

(por. pkt 23)

2.        Z motywu dwunastego dyrektywy 93/36 koordynującej procedury udzielania zamówień publicznych na dostawy wynika w szczególności, że procedura negocjacyjna ma charakter wyjątkowy i może być stosowana jedynie w wymienionych w sposób wyczerpujący przypadkach. W tym kontekście art. 6 ust. 2 i 3 tej dyrektywy wylicza enumeratywnie i w sposób wyraźny jedyne wyjątki, w przypadku których dopuszcza się zastosowanie procedury negocjacyjnej. Odstępstwa bowiem od zasad służących zapewnieniu skuteczności praw, jakie traktat przyznaje w zakresie zamówień publicznych, należy interpretować ściśle. Państwom członkowskim nie wolno zatem dopuszczać stosowania procedury negocjacyjnej w przypadkach nieprzewidzianych w dyrektywie 93/36 ani dodawać nowych warunków w przypadkach wyraźnie w niej przewidzianych w sposób, który powodowałby ułatwienie stosowania takiej procedury. Ponadto na osobie, która zamierza powołać się na wyjątek, spoczywa ciężar dowodu, że rzeczywiście zaistniały wyjątkowe okoliczności uzasadniające zastosowanie tego wyjątku.

(por. pkt 56–58)

3.        Uchybia zobowiązaniom, które na nim ciążą na mocy dyrektywy 93/36 koordynującej procedury udzielania zamówień publicznych na dostawy, zmienionej dyrektywą 97/52/, oraz wcześniej na mocy dyrektywy 77/62 koordynującej procedury udzielania zamówień publicznych na dostawy, zmienionej i uzupełnionej dyrektywą 80/767 i dyrektywą 88/295, państwo członkowskie, które przyjmuje praktykę, istniejącą od dawna i nadal stosowaną, polegającą na udzielaniu z wolnej ręki zamówień na dostawę helikopterów jednego z modeli krajowych zgodnie z zapotrzebowaniem szeregu wojskowych i cywilnych służb bez zastosowania jakiegokolwiek postępowania przetargowego, w szczególności nie przestrzegając procedur przewidzianych w tych dyrektywach.

Tego rodzaju praktyki nie można uzasadnić wystąpieniem stosunku „in house”, jeśli przedsiębiorstwo prywatne posiada choćby nawet mniejszościowy udział w kapitale zakładowym spółki produkującej te helikoptery, w której udziały ma także zainteresowana instytucja zamawiająca, tak że instytucja ta nie może sprawować nad tą spółką kontroli analogicznej do kontroli sprawowanej nad swoimi własnymi służbami.

Ponadto gdy chodzi o słuszne względy interesu narodowego, o których mowa w art. 296 WE oraz w art. 2 ust. 1 lit. b) dyrektywy 93/36, ze względu na to, że wskazane helikoptery są towarami podwójnego zastosowania, każde państwo członkowskie może, zgodnie z art. 296 ust. 1 lit. b) WE, podejmować środki, jakie uważa za konieczne, w celu ochrony podstawowych interesów swojego bezpieczeństwa, a które odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, jednak pod warunkiem że te środki nie będą negatywnie wpływać na warunki konkurencji na wspólnym rynku w odniesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych. W konsekwencji dostawa sprzętu, którego użycie w celach wojskowych nie jest pewne, koniecznie powinna spełniać zasady udzielania zamówień publicznych. Dostawa helikopterów na rzecz służb wojskowych w celu użycia cywilnego powinna spełniać te same reguły.

(por. pkt 38–41, 46–49, 60; sentencja)