WYROK SĄDU (pierwsza izba)
z dnia 9 marca 2012 r.(*)
Wspólnotowy znak towarowy – Postępowanie w sprawie sprzeciwu – Zgłoszenie graficznego wspólnotowego znaku towarowego ELLA VALLEY VINEYARDS – Wcześniejsze, krajowy i wspólnotowy, znaki towarowe ELLE – Względna podstawa odmowy rejestracji – Prawdopodobieństwo skojarzenia – Związek między oznaczeniami – Renoma – Brak podobieństwa oznaczeń – Artykuł 8 ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 207/2009
W sprawie T‑32/10
Ella Valley Vineyards (Adulam) Ltd, z siedzibą w Jerozolimie (Izrael), reprezentowana przez adwokatów C. de Haasa oraz O. Vanner,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM), reprezentowanemu przez A. Folliarda‑Monguirala, działającego w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
w której drugą, występującą przed Sądem w charakterze interwenienta, stroną w postępowaniu przed izbą odwoławczą OHIM jest
Hachette Filipacchi Presse (HFP), z siedzibą w Levallois‑Perret (Francja), reprezentowana przez adwokata C. Moyou Joly,
mającej za przedmiot skargę na decyzję Pierwszej Izby Odwoławczej OHIM z dnia 11 listopada 2009 r. (sprawa R 1293/2008‑1) dotyczącą postępowania w sprawie sprzeciwu pomiędzy Hachette Filipacchi Presse (HFP) a Ella Valley Vineyards (Adulam) Ltd,
SĄD (pierwsza izba),
w składzie: J. Azizi, prezes, E. Cremona (sprawozdawca) i S. Frimodt Nielsen, sędziowie,
sekretarz: B. Pastor, zastępca sekretarza,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 22 stycznia 2010 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną przez OHIM w sekretariacie Sądu w dniu 21 maja 2010 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią interwenienta na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 19 maja 2010 r.,
po zapoznaniu się z repliką złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 19 sierpnia 2010 r.,
po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 13 stycznia 2012 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 4 marca 2005 r. skarżąca Ella Valley Vineyards (Adulam) Ltd złożyła w Urzędzie Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory) (OHIM) zgłoszenie wspólnotowego znaku towarowego na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1994, L 11, s. 1), ze zmianami [zastąpionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 78, s. 1)].
2 Znak towarowy, o którego rejestrację wniesiono, to następujące oznaczenie graficzne:
3 Towary, dla których wniesiono o rejestrację, należą do klasy 33 w rozumieniu Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r., zrewidowanego i zmienionego, i odpowiadają następującemu opisowi: „wina”.
4 Zgłoszenie wspólnotowego znaku towarowego zostało opublikowane w Biuletynie Wspólnotowych Znaków Towarowych nr 37/2005 z dnia 12 września 2005 r.
5 W dniu 12 grudnia 2005 r. interwenient Hachette Filipacchi Presse (HFP) wniósł sprzeciw na podstawie art. 42 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 41 rozporządzenia nr 207/2009) wobec rejestracji zgłoszonego znaku towarowego dla towarów, o których mowa w pkt 3 powyżej.
6 Sprzeciw ten został uzasadniony istnieniem dwóch wcześniejszych znaków towarowych, odpowiadających następującemu oznaczeniu graficznemu:
7 Chodzi tu, po pierwsze, o graficzny wspólnotowy znak towarowy, zgłoszony w dniu 30 października 2003 r. i zarejestrowany w dniu 11 października 2005 r. pod nr 3475365, oznaczający w szczególności towary należące do klasy 16 i odpowiadający w szczególności następującemu opisowi: „czasopisma” i „książki”, a po drugie, o graficzny francuski znak towarowy, zgłoszony w dniu 27 czerwca 1989 r. i zarejestrowany w dniu 27 czerwca 1999 r. pod nr 1538354, oznaczający w szczególności towary należące do klasy 16 i odpowiadający w szczególności następującemu opisowi: „czasopisma” i „książki”.
8 W uzasadnieniu sprzeciwu powołana została podstawa odmowy rejestracji określona w art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009).
9 W dniu 8 lipca 2008 r. Wydział Sprzeciwów oddalił sprzeciw z tym uzasadnieniem, że kolidujące ze sobą oznaczenia nie były na tyle podobne, by istniało prawdopodobieństwo, że krąg odbiorców skojarzy znaki lub ustanowi związek między nimi, co wykluczało zastosowanie art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 40/94.
10 W dniu 8 września 2008 r. interwenient wniósł do OHIM na podstawie art. 57–62 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 58–64 rozporządzenia nr 207/2009) odwołanie od decyzji Wydziału Sprzeciwów.
11 Decyzją z dnia 11 listopada 2009 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Pierwsza Izba Odwoławcza OHIM uwzględniła odwołanie na podstawie art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 i uchyliła decyzję Wydziału Sprzeciwów.
12 Izba Odwoławcza uznała w pierwszej kolejności, że w związku z podobieństwem pomiędzy rozpatrywanymi oznaczeniami właściwy krąg odbiorców mógł ustalić związek pomiędzy wspomnianymi oznaczeniami. Według Izby Odwoławczej zgłoszony znak towarowy składa się z dominującego elementu słownego „ella”, który pod względem wizualnym przedstawia podobieństwo do wcześniejszych oznaczeń, nawet pod względem swej szczególnej typografii. Inne elementy zgłoszonego znaku towarowego nie są odróżniające, gdyż są powszechnie używane w dziedzinie win. Ponadto elementy „ella” i „valley” zgłoszonego znaku towarowego nie mają takiego samego znaczenia pod względem konceptualnym. Właściwy krąg odbiorców postrzegałby słowo „ella” nie jako wskazówkę geograficzną towarzyszącą słowu „valley”, lecz jako imię żeńskie lub zaimek osobowy rodzaju żeńskiego. Izba Odwoławcza uznała również, że wcześniejsze znaki towarowe posiadały na terytorium Unii Europejskiej renomę w obszarze czasopism.
13 Następnie Izba Odwoławcza uznała, że czasopismo Elle, które cieszyło się ogromnym prestiżem wśród odbiorców, było kojarzone ze szczególnym wizerunkiem elegancji związanej z francuską sztuką życia, która nie ograniczała się do mody, lecz rozciągała się również na gastronomię. Tymczasem istnieje powiązanie pomiędzy publikacjami dotyczącymi gastronomii a tymi dotyczącymi win. Ponadto czasopismo Elle wydaje czasopisma tematyczne dotyczące gastronomii i win, takie jak czasopismo Elle À TABLE oraz zbiory przepisów kulinarnych. Dodatkowo czasopismo Elle, po pierwsze, kojarzone jest bezpośrednio z patronatem winnym (Cuvée ELLE), a po drugie, systematycznie oferowało swoim czytelnikom kupno win wyselekcjonowanych ze względu na jakość. W tym kontekście okoliczność oferowania odbiorcom win pod marką, której element dominujący stanowi słowo bardzo podobne: „elle”, pisane taką samą czcionką, powodowałoby poważne niebezpieczeństwo, że skarżąca czerpałaby nienależną korzyść z renomy wcześniejszych znaków towarowych. Konsument win w Unii zna bowiem czasopismo Elle i mógłby ustanowić związek pomiędzy nim a winami skarżącej.
Żądania stron
14 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– obciążenie OHIM kosztami postępowania.
15 OHIM wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
16 Interwenient wnosi do Sądu o oddalenie skargi.
Co do prawa
17 Na poparcie skargi skarżąca podnosi jedyny zarzut dotyczący naruszenia art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Utrzymuje ona, że w niniejszym przypadku nie zostały spełnione przesłanki przewidziane w orzecznictwie, aby właściwy krąg odbiorców mógł ustalić związek pomiędzy wcześniejszymi znakami towarowymi a zgłoszonym znakiem towarowym. I tak, po pierwsze, rozpatrywane oznaczenia nie przedstawiały żadnego szczególnego podobieństwa; po drugie, rozpatrywane towary nie były podobne; i po trzecie, wcześniejsze znaki towarowe cieszyły się jedynie ograniczoną renomą. Pomocniczo skarżąca podnosi, że zgłoszony znak towarowy w żadnym razie nie czerpałby żadnej nienależnej korzyści z renomy wcześniejszych znaków towarowych.
18 Tymczasem z brzmienia art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 wynika, że to, czy przepis ten znajdzie zastosowanie, uzależnione jest od wystąpienia trzech następujących przesłanek, mianowicie: po pierwsze, musi zachodzić identyczność lub podobieństwo kolidujących ze sobą znaków towarowych; po drugie, wcześniejszy znak towarowy, na który powołano się w sprzeciwie, musi cieszyć się renomą; i po trzecie, musi istnieć niebezpieczeństwo, że używanie bez uzasadnionego powodu zgłoszonego znaku towarowego powodowałoby czerpanie nienależnej korzyści z odróżniającego charakteru lub z renomy wcześniejszego znaku towarowego bądź też działałoby na ich szkodę. Te trzy przesłanki muszą wystąpić łącznie, czyli niewystąpienie choćby jednej z nich skutkuje brakiem zastosowania tego przepisu [zob. wyrok Sądu z dnia 8 grudnia 2011 r. w sprawie T‑586/10 Aktieselskabet af 21. november 2001 przeciwko OHIM – Parfums Givenchy (only givenchy), niepublikowany w Zbiorze, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo].
19 W tym względzie z orzecznictwa wynika, że naruszenia, o których mowa w art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, jeśli występują, stanowią konsekwencję pewnego stopnia podobieństwa między kolidującymi ze sobą znakami towarowymi, w wyniku którego to podobieństwa dany krąg odbiorców kojarzy ze sobą te znaki towarowe, to znaczy stwierdza, że występuje między nimi związek, nie myli ich jednak [wyrok Sądu z dnia 12 listopada 2009 r. w sprawie T‑438/07 Spa Monopole przeciwko OHIM – De Francesco Import (SpagO), Zb.Orz. s. II‑4115, pkt 15; zob. również analogicznie wyrok Trybunału z dnia 27 listopada 2008 r. w sprawie C‑252/07 Intel Corporation, Zb.Orz. s. I‑8823, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo].
20 Istnienie związku między kolidującymi ze sobą znakami towarowymi w postrzeganiu przez dany krąg odbiorców należy oceniać całościowo, uwzględniając wszystkie czynniki mające znaczenie w okolicznościach danej sprawy (zob. analogicznie ww. w pkt 19 wyrok w sprawie Intel Corporation, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).
21 Trybunał uściślił, jakie czynniki mogą być istotne w całościowej ocenie mającej ustalić istnienie takiego związku między kolidującymi ze sobą znakami towarowymi. I tak, wśród czynników tych Trybunał wymienił, po pierwsze, stopień podobieństwa między kolidującymi ze sobą znakami; po drugie, charakter towarów lub usług, dla których kolidujące ze sobą znaki zostały zarejestrowane, w tym stopień pokrewności i różnic między tymi towarami lub usługami oraz dany krąg odbiorców; po trzecie, intensywność używania i renomę wcześniejszego znaku towarowego; po czwarte, stopień – samoistnego lub uzyskanego w następstwie używania – charakteru odróżniającego wcześniejszego znaku towarowego; po piąte, istnienie prawdopodobieństwa wprowadzenia odbiorców w błąd (ww. w pkt 19 wyrok w sprawie Intel Corporation, pkt 42).
22 Oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji należy dokonać w niniejszym przypadku w świetle tych właśnie zasad.
W przedmiocie właściwego kręgu odbiorców
23 Co się tyczy właściwego kręgu odbiorców, należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem istnienie związku między kolidującymi ze sobą znakami towarowymi, od którego to związku zależy zachowanie stanowiące nadużycie określone w art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, zakłada, że kręgi konsumentów zainteresowanych towarami i usługami, w odniesieniu do których zarejestrowano znaki towarowe „pokrywają się” w pewnym zakresie (ww. w pkt 19 wyrok w sprawie Intel Corporation, pkt 46–49).
24 Tymczasem w niniejszym przypadku z jednej strony docelowy krąg odbiorców towarów oznaczonych wcześniejszymi znakami towarowymi, w odniesieniu do których powołuje się ich renomę, czyli „czasopism” i „książek”, stanowi ogół odbiorców [zob. podobnie wyroki Sądu z dnia 19 listopada 2009 r.: w sprawach połączonych T‑425/07 i T‑426/07 Agencja Wydawnicza Technopol przeciwko OHIM (100 i 300), Zb.Orz. s. II‑4275, pkt 24; w sprawach połączonych od T‑200/07 do T‑202/07 Agencja Wydawnicza Technopol przeciwko OHIM (222, 333 i 555), niepublikowany w Zbiorze, pkt 26]. W tym względzie, jeśli jeden z dwóch wcześniejszych znaków towarowych, na których interwenient oparł swój sprzeciw, jest wspólnotowym znakiem towarowym, właściwy krąg odbiorców stanowi ogół odbiorców Unii.
25 Z drugiej strony należy zauważyć, że towary objęte zgłoszonym znakiem towarowym, czyli „wina”, również przeznaczone są dla ogółu odbiorców Unii. Zgodnie bowiem z orzecznictwem, ponieważ wina są zazwyczaj przedmiotem powszechnej dystrybucji od działu spożywczego wielkiego sklepu do restauracji i kawiarni, mamy do czynienia z towarami bieżącej konsumpcji, w odniesieniu do których właściwym kręgiem odbiorców są przeciętni konsumenci towarów masowej konsumpcji, zazwyczaj właściwie poinformowani oraz dostatecznie uważni i rozsądni [zob. wyroki Sądu: z dnia 16 września 2009 r. w sprawie T‑458/07 Dominio de la Vega przeciwko OHIM – Ambrosio Velasco (DOMINIO DE LA VEGA), niepublikowany w Zbiorze, pkt 27; z dnia 23 września 2009 r. w sprawie T‑291/07 Viñedos y Bodegas Príncipe Alfonso de Hohenlohe przeciwko OHIM – Byass (ALFONSO), niepublikowany w Zbiorze, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo].
26 W tych okolicznościach, ponieważ konsumenci zainteresowani towarami określonymi kolidującymi ze sobą oznaczeniami stanowią ogół odbiorców Unii, należy stwierdzić, że w niniejszym przypadku kręgi zainteresowanych odbiorów „pokrywają się” zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 23 powyżej.
27 Nie można uwzględnić argumentu skarżącej, jakoby krąg odbiorców towarów objętych zgłoszonym znakiem towarowym świadczył o ponadprzeciętnym stopniu uwagi, ponieważ odbiorcy ci są szczególnie wymagający w zakresie, w jakim cechą omawianych towarów jest to, że są one winami typu „koszerne”.
28 W pierwszej kolejności z przytoczonego w pkt 25 powyżej utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że konsumenci win mają co do zasady przeciętny poziom uwagi. Tymczasem aby podważyć ocenę Izby Odwoławczej, nie wystarczy, by skarżąca stwierdziła, iż w określonym sektorze konsument poświęca znakom towarowym szczególną uwagę, lecz musi ona poprzeć tę tezę faktami lub dowodami [zob. wyrok Sądu z dnia 5 października 2011 r. w sprawie T‑118/09 La Sonrisa de Carmen i in. przeciwko OHIM – Harald Heldmann (BLOOMCLOTHES), niepublikowany w Zbiorze, pkt 21, 22 i przytoczone tam orzecznictwo], czego w niniejszym przypadku nie uczyniła w sposób wystarczający pod względem prawnym.
29 Następnie należy stwierdzić, że zgłoszony znak wspólnotowy określa wino w ogólności, a nie szczególny rodzaj win. Tym samym okoliczność, że skarżąca zamierza używać zgłoszonego znaku towarowego celem sprzedaży win typu „koszerne”, co podnosi kwestię szczególnych form sprzedaży towarów oznaczonych omawianym znakiem towarowym, które mogą różnić się w czasie i w zależności od woli swych właścicieli, nie wnosi nic do tego – co przyznała zresztą podczas rozprawy sama skarżąca – że ochrona zgłoszonego znaku towarowego, gdyby miał on zostać zarejestrowany, rozciągałaby się na wszystkie wina, a tym samym właściwy krąg odbiorców należy zdefiniować w odniesieniu do wszystkich towarów „wina” [zob. podobnie i analogicznie wyrok Sądu z dnia 16 września 2009 r. w sprawie T‑400/06 Zero Industry przeciwko OHIM – zero Germany (zerorh+), niepublikowany w Zbiorze, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo].
W przedmiocie renomy wcześniejszych znaków towarowych
30 Co się tyczy renomy wcześniejszych znaków towarowych, skarżąca podnosi, że renoma ta nie jest wystarczająca, aby zainteresowani odbiorcy ustalili związek pomiędzy tymi znakami towrowymi a zgłoszonym znakiem towarowym w dziedzinie win. Okoliczność, że czasopismo Elle mogło poświęcać winom artykuły czy całe rubryki, nie sprawia, że wcześniejsze znaki towarowe są powszechnie znane w tej dziedzinie.
31 W tym względzie dla spełnienia przesłanki dotyczącej renomy wcześniejszy znak towarowy powinien być znany znaczącej części danego kręgu odbiorców z uwagi na oznaczane nim towary lub usługi. Przy badaniu spełnienia tego wymagania należy wziąć pod uwagę wszystkie elementy mające znaczenie dla sprawy, takie jak w szczególności udział wcześniejszego znaku towarowego w rynku, natężenie, zasięg geograficzny i okres jego używania oraz wielkość inwestycji dokonanych przez przedsiębiorstwo w celu promocji znaku, przy czym nie można wymagać, by znak ten był znany procentowo określonej liczbie zdefiniowanych w ten sposób odbiorców lub by jego renoma rozciągała się na całe rozpatrywane terytorium, jeśli występuje ona na jego znaczącej części [zob. analogicznie: wyrok Trybunału z dnia 14 września 1999 r. w sprawie C‑375/97 General Motors, Rec. s. I‑5421, pkt 24, 25, 27–29; odnośnie do art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 40/94 – wyrok Sądu z dnia 19 czerwca 2008 r. w sprawie T‑93/06 Mülhens przeciwko OHIM – Spa Monopole (MINERAL SPA), niepublikowany w Zbiorze, pkt 33].
32 W niniejszym wypadku stwierdzić należy, że skarżąca przyznała, iż z uwagi na sukces czasopisma Elle wcześniejsze znaki towarowe cieszą się renomą w dziedzinie czasopism i książek na terytorium Unii lub co najmniej na jego znaczącej części.
33 Tymczasem z orzecznictwa w żaden sposób nie wynika, by celem wykazania, że właściwy krąg odbiorców mógł dokonywać skojarzenia pomiędzy kolidującymi ze sobą znakami towarowymi poprzez ustanowienie między nimi związku, konieczne było udowodnienie, iż wcześniejsze znaki towarowe nabyły renomę w dziedzinie towarów lub usług oznaczonych zgłoszonym znakiem towarowym. Tym samym zgodnie z art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 Izba Odwoławcza nie była zobowiązana do ustalenia, że wcześniejsze znaki towarowe zdobyły renomę w dziedzinie win.
34 W tym względzie należy jeszcze zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem, jedynie jeśli krąg odbiorców zainteresowanych towarami oznaczonymi przez wcześniejszy znak towarowy i krąg odbiorców zainteresowanych towarami oznaczonymi przez zgłoszony znak towarowy są różne, uwzględnienie intensywności renomy wcześniejszego znaku towarowego może okazać się konieczne, ażeby określić, czy renoma ta wykracza poza krąg odbiorców, do których kierowane są towary lub usługi oznaczone tym znakiem (ww. w pkt 19 wyrok w sprawie Intel Corporation, pkt 51–53). Jednakże w niniejszym wypadku, jak zauważono w pkt 26 powyżej, towary oznaczone wcześniejszymi znakami towarowymi i te oznaczone zgłoszonym znakiem towarowym dotyczą, co najmniej częściowo, tego samego kręgu odbiorców.
35 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż Izba Odwoławcza dopuściła się błędu, gdy uznała, że renoma wcześniejszych znaków towarowych była wystarczająca, by rozpatrywany krąg odbiorców mógł ustalić związek między nimi a zgłoszonym znakiem towarowym.
W przedmiocie podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń
36 Co się tyczy przesłanki dotyczącej identyczności lub podobieństwa między kolidującymi ze sobą oznaczeniami, należy porównać wcześniejsze znaki towarowe ze zgłoszonym znakiem towarowym.
37 W tym względzie należy na wstępie przypomnieć, że dla spełnienia przesłanki podobieństwa znaków towarowych, określonej w art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, nie jest konieczne wykazanie, iż dany krąg odbiorców może zostać wprowadzony w błąd w odniesieniu do wcześniejszego znaku towarowego cieszącego się renomą i do zgłoszonego znaku towarowego. Wystarczy, by stopień podobieństwa między tymi znakami był na tyle duży, że dany krąg odbiorców nabiera przekonania o istniejącym między nimi związku [zob. analogicznie wyroki Trybunału: z dnia 23 października 2003 r. w sprawie C‑408/01 Adidas‑Salomon i Adidas Benelux, Rec. s. I‑12537, pkt 27, 31; z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie C‑487/07 L’Oréal i in. przeciwko Bellure i in., Zb.Orz. s. I‑5185, pkt 36; wyrok Sądu z dnia 16 kwietnia 2008 r. w sprawie T‑181/05 Citigroup i Citibank przeciwko OHIM – Citi (CITI), Zb.Orz. s. II‑669, pkt 64, 65]. W tym względzie im bardziej kolidujące ze sobą znaki towarowe są podobne, tym bardziej prawdopodobne jest, że zgłoszony znak towarowy będzie w odczuciu właściwego kręgu odbiorców przywoływał na myśl wcześniejszy renomowany znak towarowy (ww. w pkt 19 wyrok w sprawie Intel Corporation, pkt 44).
38 Całościową ocenę istnienia związku między rozpatrywanymi znakami towarowymi w zakresie, w jakim dotyczy ona wizualnego, fonetycznego lub konceptualnego podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń, należy oprzeć na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu, ze szczególnym uwzględnieniem ich elementów odróżniających i dominujących [wyroki Sądu: z dnia 16 maja 2007 r. w sprawie T‑137/05 La Perla przeciwko OHIM – Worldgem Brands (NIMEI LA PERLA MODERN CLASSIC), niepublikowany w Zbiorze, pkt 35; z dnia 25 marca 2009 r. w sprawie T‑21/07 L’Oréal przeciwko OHIM – Spa Monopole (SPALINE), niepublikowany w Zbiorze, pkt 18].
39 Ponadto ocena podobieństwa dwóch znaków towarowych nie może ograniczyć się do zbadania tylko jednego z elementów tworzących złożony znak towarowy i do porównania go z innym znakiem towarowym. Przeciwnie, porównania należy dokonać poprzez analizę danych znaków towarowych, z których każdy postrzegany jest jako całość, co nie oznacza, że całościowe wrażenie pozostawione przez złożony znak towarowy w pamięci właściwego kręgu odbiorców może w niektórych okolicznościach zostać zdominowane przez jeden lub kilka z jego składników [zob. analogicznie wyrok Sądu z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie T‑412/08 Trubion Pharmaceuticals przeciwko OHIM – Merck (TRUBION), niepublikowany w Zbiorze, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo].
40 W świetle tych właśnie zasad należy zbadać, czy Izba Odwoławcza dopuściła się błędu, stwierdzając, że rozpatrywane oznaczenia były na tyle podobne, by właściwy krąg odbiorców mógł powiązać rozpatrywane znaki towarowe.
41 W zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza stwierdziła w pierwszej kolejności, że słowo „ella” było elementem dominującym zgłoszonego znaku towarowego, dlatego że słowo to zostało zapisane wielkimi drukowanymi literami, jak również z uwagi na słaby odróżniający charakter innych elementów słownych czy graficznych. Następnie, wychodząc z tego założenia, stwierdziła ona, że zainteresowani odbiorcy mogli ustanowić związek pomiędzy rozpatrywanymi znakami towarowymi z uwagi na pokrewieństwo elementu dominującego „ella” zgłoszonego znaku towarowego i jedynego oznaczenia stanowiącego wcześniejsze znaki towarowe – ELLE.
42 W niniejszym przypadku, jak wynika z pkt 2 powyżej, zgłoszony znak towarowy składa się z czarnego prostokąta otoczonego wąskim białym obramowaniem, przedstawiającego etykietę butelki wina. Słowa „ella” i „valley” są zapisane drukowanymi białymi literami wewnątrz prostokąta. Słowo „vineyards” jest zapisane drukowanymi czarnymi literami pod prostokątem.
43 Tymczasem, chociaż – jak zostało to podniesione przez Izbę Odwoławczą – w zgłoszonym znaku towarowym słowo „ella” ma rozmiar większy niż słowo „valley” i zostało umieszczone poniżej niego, należy stwierdzić, że konfiguracja zgłoszonego znaku towarowego jest taka, iż słowa te nie mogą być postrzegane oddzielnie. Trzeba stwierdzić, że terminy „ella” i „valley” są bowiem zawarte w prostokącie koloru czarnego i zapisane identyczną czcionką i w identycznym kolorze. Tym samym, z uwagi na to, że oba te słowa przylegają do siebie w prostokącie koloru czarnego, jak również z uwagi na ich kolor i identyczną czcionkę oraz pomimo różnicy w ich rozmiarze, właściwy krąg odbiorców będzie postrzegał wyrażenie „ella valley” jako nierozdzielną całość. W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem konsument postrzega zwykle znak towarowy jako całość, nie analizując jego poszczególnych detali (zob. postanowienie Trybunału z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie C‑532/10 P adp Gauselmann przeciwko OHIM, niepublikowany w Zbiorze, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).
44 Uwagi te mają jeszcze większe znaczenie w kontekście wyrobów winiarskich. W takim bowiem kontekście często zdarza się, że konsument przy zakupie towaru ma do czynienia z etykietami zawierającymi nazwy składające się z wyrażenia zawierającego słowo, po którym występuje słowo „valley”, oznaczające dolinę. Należy zresztą stwierdzić, że okoliczność ta została potwierdzona przez samą Izbę Odwoławczą, kiedy to wymieniła ona, zarówno w pkt 16, jak i w pkt 19 zaskarżonej decyzji, szereg w ten sposób ustalonych oznaczeń pochodzenia win, takich jak w szczególności „Napa Valley”, „Sonoma Valley” czy „Barrosa Valley”. Tymczasem te liczne oznaczenia pochodzenia pokazują, że takie nazwy są powszechne w sektorze winnym.
45 Z powyższego wynika, że przy lekturze wyrażenia „ella valley”, rozpatrywanego jako całość, właściwy konsument będzie skłaniał się ku takiemu jego rozumieniu, które odsyła do toponimu wskazującego na pochodzenie wina. W tym względzie należy również zauważyć, że chociaż konsument win, jak zauważono w pkt 25 i 28 powyżej, ma przeciętny poziom uwagi, pochodzenie wina rzadko nie ma dla niego znaczenia przy zakupie towaru. W rezultacie omawiany konsument zwraca zwykle pewną uwagę na oznaczenie pochodzenia wina, jakie kupuje.
46 Ponadto należy jeszcze zauważyć, że skarżąca oświadczyła przed Sądem, iż wyrażenie „ella valley” odsyła po angielsku do „Doliny Elah”, wymienionej w Biblii doliny w Izraelu jako miejsca, gdzie Dawid pokonał Goliata, w której produkuje się wino sprzedawane przez skarżącą pod zgłoszonym znakiem towarowym. Tymczasem niezależnie od tego, czy taka okoliczność może skutkować tym, że zgłoszony znak towarowy będzie składał się wyłącznie z oznaczeń mających charakter opisowy – kwestia ta nie jest przedmiotem niniejszej sprawy – należy jednak stwierdzić, iż okoliczność, że wyrażenie „ella valley” odnosi się do doliny rzeczywiście istniejącej, przemawia na rzecz twierdzenia, iż owo wyrażenie stanowi toponim. W tym względzie, jak przyznały strony na rozprawie, zarówno słowo „ella”, jak i słowo „elah” stanowią jedynie przybliżone transkrypcje hebrajskiego terminu, co pozwala wyjaśnić różnice w zapisie między tymi słowami.
47 W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że w niniejszym przypadku, w przeciwieństwie do tego, co utrzymuje Izba Odwoławcza, właściwy krąg odbiorców będzie postrzegał wyrażenie „ella valley”, rozpatrywane w całości, bez oddzielania składających się na nie elementów słownych, a w rezultacie będzie je rozumiał jako odniesienie do toponimu oznaczającego pochodzenie wina.
48 Odnośnie do terminu „vineyards” bezsprzeczne jest, że termin ten, ponieważ odsyła do „winnic”, stanowi odesłanie – przynajmniej dla tej części odbiorców Unii, która mówi po angielsku – do pochodzenia towaru oznaczonego zgłoszonym znakiem towarowym i w związku z tym ma charakter mało odróżniający. Tym samym również z uwagi na swój ograniczony wymiar oraz swoje usytuowanie w zgłoszonym oznaczeniu termin ów nie będzie mógł być postrzegany przez konsumenta jako element wskazujący na handlowe pochodzenie rozpatrywanych towarów, co jednak niekoniecznie oznacza, że należy go uznać za pomijalny w całościowym wrażeniu wywieranym przez zgłoszony znak towarowy.
49 W tych okolicznościach należy zatem stwierdzić, że właśnie rozpatrywane w całości wyrażenie „ella valley” – a nie, jak to uczyniła Izba Odwoławcza, tylko element „ella” – stanowi element dominujący zgłoszonego znaku towarowego. Wynika stąd, że całościowa ocena istnienia związku pomiędzy rozpatrywanymi znakami towarowymi powinna w niniejszym przypadku, jeśli chodzi o podobieństwo wizualne, fonetyczne i konceptualne kolidujących ze sobą oznaczeń, zostać przeprowadzona pomiędzy wcześniejszymi znakami towarowymi a zgłoszonym znakiem towarowym, którego element dominujący stanowi wyrażenie „ella valley”, choć pozostałe element nie powinny być również pomijane.
50 Tymczasem w takim kontekście należy stwierdzić, że pod względem wizualnym rozpatrywane oznaczenia przedstawiają jedynie niewielkie podobieństwo. Jeśli bowiem jest prawdą, że trzy pierwsze litery zgłoszonego znaku towarowego są identyczne z trzema pierwszymi literami wcześniejszych znaków towarowych, to okoliczność ta nie jest wystarczająca, by przeważyć nad licznymi różnicami istniejącymi między rozpatrywanymi oznaczeniami. Tym samym, o ile wcześniejsze znaki towarowe składają się z czteroliterowego słowa, o tyle element dominujący zgłoszonego znaku towarowego składa się z dwóch słów przedstawionych w dwu liniach i liczy dziesięć liter. Ponadto należy również zauważyć, że pierwsze słowo wyrażenia „ella valley” nie jest identyczne ze słowem „elle” wcześniejszych znaków towarowych i różni się ostatnią literą. Element słowny „vineyards” i elementy graficzne zgłoszonego znaku towarowego dodają pod względem wizualnym elementy różnicujące – choć słabe – pomiędzy rozpatrywanymi oznaczeniami.
51 W tym względzie, o ile prawdą jest, jak podnosi Izba Odwoławcza, a tym samym jak podkreślają OHIM i interwenient, że czcionka używana we wcześniejszych znakach towarowych i w zgłoszonym znaku towarowym jest identyczna, o tyle trzeba jednak stwierdzić, że czcionka ta jest raczej powszechna i często używana. W rezultacie czcionka użyta dla elementów słownych kolidujących ze sobą oznaczeń nie może stanowić w niniejszym przypadku elementu przeważającego nad licznymi elementami różnicującymi rozpatrywane znaki towarowe.
52 Pod względem fonetycznym rozpatrywane znaki towarowe również przedstawiają różnice przeważające nad elementami podobieństwa. Należy bowiem stwierdzić, że różnica w długości pomiędzy wcześniejszymi znakami towarowymi, składającymi się z jednego czteroliterowego słowa, a zgłoszonym znakiem towarowym, na który składają się dominujący element słowny złożony z dwóch słów liczących dziesięć liter i słowo dziewięcioliterowe, skutkuje inną dźwięcznością i innym rytmem, nad którymi nie może przeważać identyczność trzech pierwszych liter elementu słownego stanowiącego wcześniejsze znaki towarowe i pierwsze słowo, wchodzące w skład elementu dominującego zgłoszonego znaku towarowego.
53 Pod względem konceptualnym rozpatrywane oznaczenia również nie przedstawiają takiego stopnia podobieństwa, by właściwy krąg odbiorców mógł ustanowić związek pomiędzy rozpatrywanymi znakami towarowymi. Jak bowiem wynika z uwag poczynionych w pkt 43–47 powyżej, zgłoszony znak towarowy może przywoływać na myśl wśród właściwego kręgu odbiorców toponim związany z pochodzeniem wina sprzedawanego pod tą marką, podczas gdy w żadnym razie nie jest tak w wypadku wcześniejszych znaków towarowych. Tym samym, nawet jeśli nie jest wykluczone, że z uwagi na renomę, którą cieszą się wcześniejsze znaki towarowe, słowo „elle” mogłoby u części odbiorców Unii przywoływać na myśl czasopismo Elle, to nie wnosi to nic do twierdzenia, że rozpatrywane oznaczenia nie są podobne pod względem konceptualnym.
54 Co się tyczy podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń, należy również zauważyć, że w odniesieniu do orzeczeń sądów krajowych przedstawionych przez interwenienta na poparcie twierdzenia o podobieństwie pomiędzy terminami „elle” i „ella”, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, o ile ani stronom, ani Sądowi nie można zakazać inspirowania się przy wykładni prawa Unii elementami zaczerpniętymi z orzecznictwa krajowego [zob. wyrok Sądu z dnia 13 lipca 2011 r. w sprawie T‑499/09 Evonik Industries przeciwko OHIM (Przedstawienie prostokąta w kolorze purpury z jednym bokiem wypukłym), niepublikowany w Zbiorze, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo], o tyle elementy te nie są jednak wiążące dla sądu Unii, ponieważ system wspólnotowych znaków towarowych jest systemem autonomicznym, który stosuje się niezależnie od jakiegokolwiek systemu krajowego [wyroki Sądu: z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie T‑32/00 Messe München przeciwko OHIM (electronica), Rec. s. II‑3829, pkt 47; z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie T‑97/05 Rossi przeciwko OHIM – Marcorossi (MARCOROSSI), niepublikowany w Zbiorze, pkt 53].
55 Z powyższego wynika, że w przeciwieństwie do tego, co stwierdziła Izba Odwoławcza, rozpatrywane w niniejszej sprawie oznaczenia nie są na tyle podobne, by właściwy krąg odbiorców mógł skojarzyć zgłoszony znak towarowy z wcześniejszymi znakami towarowymi.
56 Tym samym całościowa ocena tego, czy dany krąg odbiorców stwierdza, że między kolidującymi ze sobą znakami towarowymi występuje związek zgodnie z wymogami orzecznictwa przytoczonego w pkt 19–21 powyżej, powinna skłaniać do stwierdzenia, że – w świetle różnic istniejących pomiędzy rozpatrywanymi oznaczeniami i bez względu na renomę wcześniejszych znaków towarowych – w niniejszym przypadku nie istnieje niebezpieczeństwo, by odbiorcy mogli ustanowić taki związek.
57 W rezultacie należy stwierdzić, że w niniejszym przypadku nie została spełniona jedna z przesłanek zastosowania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, czyli podobieństwo kolidujących ze sobą znaków towarowych skutkujące tym, że zainteresowani odbiorcy ustanowią związek pomiędzy rozpatrywanymi znakami towarowymi.
58 W tych okolicznościach, ponieważ przesłanki zastosowania art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 muszą wystąpić łącznie, a niewystąpienie choćby jednej z nich skutkuje brakiem zastosowania tego przepisu (zob. pkt 18 powyżej), należy uwzględnić skargę i stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji bez potrzeby badania przesłanki dotyczącej istnienia niebezpieczeństwa, że używanie bez uzasadnionego powodu zgłoszonego znaku towarowego powodowałoby czerpanie nienależnej korzyści z odróżniającego charakteru lub z renomy wcześniejszego znaku towarowego.
W przedmiocie kosztów
59 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu Sądu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
60 Ponieważ OHIM przegrał sprawę, należy – zgodnie z żądaniem skarżącej – obciążyć go kosztami postępowania. Ponieważ żądania interwenienta nie zostały uwzględnione, pokrywa on własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (pierwsza izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Pierwszej Izby Odwoławczej Urzędu Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) z dnia 11 listopada 2009 r. (sprawa R 1293/2008‑1).
2) OHIM pokrywa, oprócz własnych kosztów, koszty poniesione przez Ella Valley Vineyards (Adulam) Ltd.
3) Hachette Filipacchi Presse (HFP) pokrywa własne koszty.
Azizi | Cremona | Frimodt Nielsen |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 9 marca 2012 r.
Podpisy