Sprawa C‑94/18
Nalini Chenchooliah
przeciwko
Minister for Justice and Equality
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez High Court (Irlandia)]
Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 10 września 2019 r.
Odesłanie prejudycjalne – Obywatelstwo Unii – Artykuł 21 TFUE – Prawo obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państwa członkowskiego – Dyrektywa 2004/38/WE – Artykuł 3 ust. 1 oraz art. 15, 27, 28, 30 i 31 – Pojęcie „beneficjenta” – Obywatel państwa trzeciego będący małżonkiem obywatela Unii, który skorzystał ze swobody przemieszczania się – Powrót obywatela Unii do państwa członkowskiego, którego obywatelstwo posiada i w którym odbywa karę pozbawienia wolności – Wymogi spoczywające na przyjmującym państwie członkowskim na mocy dyrektywy 2004/38/WE w związku z wydaniem decyzji o wydaleniu wspomnianego obywatela państwa trzeciego
1. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Osoby uprawnione – Małżonek będący obywatelem państwa trzeciego towarzyszący obywatelowi Unii przebywającemu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie, którego jest obywatelem, lub dołączający do takiego obywatela Unii – Obywatel państwa trzeciego pozostający w przyjmującym państwie członkowskim po powrocie obywatela Unii do państwa członkowskiego, którego jest obywatelem – Wyłączenie
(dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 2, art. 7 ust. 2)
(zob. pkt 59–63)
2. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Ograniczenia w prawie wjazdu i prawie pobytu uzasadnione względami innymi niż względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego – Zabezpieczenia proceduralne – Zakres stosowania – Decyzja o wydaleniu obywatela państwa trzeciego będącego małżonkiem obywatela Unii, który korzystał ze swobody przemieszczania się, wydana po powrocie tego obywatela Unii do państwa członkowskiego, którego jest obywatelem, bez wspomnianego obywatela państwa trzeciego – Zaliczenie – Decyzja, która może zostać połączona z zakazem wjazdu – Brak
(dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 15, 30, 31)
(zob. pkt 73, 74, 77–79, 88; sentencja)
3. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Ograniczenia w prawie wjazdu i prawie pobytu uzasadnione względami innymi niż względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego – Zabezpieczenia proceduralne – Stosowanie w drodze analogii zabezpieczeń proceduralnych mających zastosowanie w przypadku ograniczeń w prawie wjazdu i prawie pobytu uzasadnionych względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego – Zakres
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47, art. 51 ust. 1; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 15, 27, 28, 30, 31)
(zob. pkt 80–87)
Streszczenie
Ograniczenia w prawie wjazdu i pobytu uzasadnione względami porządku publicznego mogą mieć zastosowanie do obywatela państwa trzeciego pozostającego w związku małżeńskim z obywatelem UE, który korzystał ze swobody przemieszczania się, niemającego już po powrocie małżonka do państwa członkowskiego pochodzenia prawa pobytu w państwie członkowskim, w którym mieszkał z tym małżonkiem
W wyroku Chenchooliah (C‑94/18), wydanym w dniu 10 września 2019 r., Trybunał w składzie wielkiej izby dokonał wykładni art. 15 dyrektywy 2004/38(1), który stanowi w szczególności, że niektóre procedury przewidziane w rozdziale VI wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „Ograniczenia w prawie wjazdu i prawie pobytu uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego”(2), stosuje się analogicznie do wszystkich decyzji ograniczających swobodne przemieszczanie się obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodziny, uzasadnionych względami innymi niż względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. Trybunał orzekł, że przepis ten ma zastosowanie do decyzji o wydaleniu wydanej wobec obywatela państwa trzeciego z uwagi na to, że obywatelowi temu nie przysługuje już prawo pobytu na podstawie tej dyrektywy w sytuacji, w której obywatel ten zawarł związek małżeński z obywatelem Unii w chwili, gdy ten obywatel Unii korzystał ze swobody przemieszczania się, udając się do przyjmującego państwa członkowskiego i przebywając w nim ze wspomnianym obywatelem państwa trzeciego, a następnie powrócił do państwa członkowskiego, którego ma obywatelstwo. Trybunał dodał, że oznacza to, iż zastosowanie niektórych zabezpieczeń ustanowionych w dyrektywie w odniesieniu do decyzji ograniczających swobodę przemieszczania się obywatela Unii lub członków jego rodziny uzasadnionych względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego(3) jest wymagane przy wydawaniu decyzji o wydaleniu, takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której kontekście nie można w żadnym przypadku nałożyć zakazu wjazdu.
Wyrok ten został wydany w ramach sporu pomiędzy obywatelką Mauritiusu, przebywającą w Irlandii, a Minister for Justice and Equality (ministrem sprawiedliwości i równości, Irlandia) w przedmiocie decyzji o deportacji wydanej względem niej na mocy art. 3 irlandzkiej ustawy o imigracji z 1999 r. w następstwie powrotu jej małżonka będącego obywatelem Unii do państwa członkowskiego, którego obywatelstwo posiada i w którym odbywa karę pozbawienia wolności, mianowicie Portugalii. Decyzja o deportacji została na mocy prawa krajowego z urzędu połączona z zakazem wjazdu na terytorium na czas nieokreślony.
Trybunał najpierw stwierdził, że w sytuacji, w której obywatel Unii powrócił do państwa członkowskiego, którego jest obywatelem, a zatem nie korzysta już w przyjmującym państwie członkowskim z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii, obywatelowi państwa trzeciego będącemu małżonkiem tego obywatela Unii nie przysługuje już status „beneficjenta” w rozumieniu tej dyrektywy(4), w razie gdy pozostaje on w przyjmującym państwie członkowskim i nie przebywa już ze swoim małżonkiem.
Następnie Trybunał orzekł, że nawet jeśli utrata tego statusu skutkuje tym, że zainteresowany obywatel państwa trzeciego nie korzysta już z prawa do przemieszczania się i prawa pobytu na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego, które przez pewien czas mu przysługiwały, ponieważ nie spełnia on już warunków, którym podlegają te prawa, utrata ta nie oznacza jednak, że dyrektywa 2004/38 nie ma już zastosowania do wydania przez przyjmujące państwo członkowskie decyzji o wydaleniu tego obywatela państwa trzeciego z takiego powodu. Artykuł 15 dyrektywy 2004/38(5), ujęty w rozdziale III tej dyrektywy, zatytułowanym „Prawo pobytu”, przewiduje bowiem regulację mającą zastosowanie, gdy tymczasowe prawo pobytu na podstawie tej dyrektywy ustaje, w szczególności wówczas, gdy obywatel Unii lub członek jego rodziny, który w przeszłości korzystał z prawa pobytu przez okres nieprzekraczający trzech miesięcy lub przez okres przekraczający trzy miesiące, nie spełnia już przesłanek odnośnego prawa pobytu i może zatem co do zasady zostać wydalony przez przyjmujące państwo członkowskie.
Ponadto Trybunał zauważył, że art. 15 dyrektywy 2004/38 odnosi się wyłącznie do analogicznego stosowania niektórych przepisów rozdziału VI tej dyrektywy, dotyczących w szczególności notyfikacji decyzji oraz możliwości odwołania się na drodze sądowej(6). Natomiast pozostałe przepisy wspomnianego rozdziału(7) nie mają zastosowania w ramach wydawania decyzji na podstawie art. 15 omawianej dyrektywy. Te pozostałe przepisy mają bowiem zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy zainteresowana osoba wywodzi w danym momencie z tej dyrektywy prawo pobytu w przyjmującym państwie członkowskim, które to prawo ma charakter albo tymczasowy, albo stały.
Wreszcie, Trybunał dodał, że zgodnie z art. 15 ust. 3 dyrektywy 2004/38 w kontekście decyzji o wydaleniu, która mogła zostać wydana w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym, nie można w żadnym przypadku nałożyć zakazu wjazdu(8).