Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (τέταρτο πενταμελές τμήμα) της 13ης Ιουλίου 2018 – Μπουρδούβαλη κ.λπ. κατά Συμβουλίου κ.λπ.
(Υπόθεση T-786/14)
«Εξωσυμβατική ευθύνη – Οικονομική και νομισματική πολιτική – Πρόγραμμα στηρίξεως της σταθερότητας της Κύπρου – Απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ για την παροχή επείγουσας ρευστότητας κατόπιν αιτήσεως της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου – Δηλώσεις της Ευρωομάδας της 25ης Μαρτίου, της 12ης Απριλίου, της 13ης Μαΐου και της 13ης Σεπτεμβρίου 2013 σχετικά με την Κύπρο – Απόφαση 2013/236/ΕΕ – Μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013 για τη δεσμευτική ειδική οικονομική πολιτική, το οποίο συνήφθη μεταξύ της Κύπρου και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας – Αρμοδιότητα του Γενικού Δικαστηρίου – Παραδεκτό – Τυπικά στοιχεία – Εξάντληση των ενδίκων βοηθημάτων του εσωτερικού δικαίου – Κατάφωρη παράβαση κανόνα δικαίου ο οποίος παρέχει δικαιώματα στους ιδιώτες – Δικαίωμα ιδιοκτησίας – Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη – Ίση μεταχείριση»
1. Αγωγή αποζημιώσεως – Αντικείμενο – Αίτημα αποκαταστάσεως της ζημίας που προξένησε η Ένωση – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Αίτημα αποκαταστάσεως της ζημίας που προξένησαν οι εθνικές αρχές – Αρμοδιότητα των εθνικών δικαστηρίων
(Άρθρα 268 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2 και 3, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 77-80)
2. Αγωγή αποζημιώσεως – Αντικείμενο – Αίτημα αποκαταστάσεως της ζημίας που προξένησε η Επιτροπή ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατά την εκτέλεση καθηκόντων που τους ανατέθηκαν από τη Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας – Παραδεκτό
(Άρθρα 268 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 81)
3. Αγωγή αποζημιώσεως – Αυτοτέλεια – Διαφορά έναντι της προσφυγής ακυρώσεως – Ιδιότητα του εναγομένου – Κριτήρια καθορισμού
(Άρθρα 263 ΣΛΕΕ, 268 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 105-108)
4. Αγωγή αποζημιώσεως – Αντικείμενο – Αίτημα αποκαταστάσεως της ζημίας που προξένησε η Ευρωομάδα κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων που της έχουν ανατεθεί από το δίκαιο της Ένωσης – Παραδεκτό
(Άρθρο 3 ΣΕΕ· άρθρα 119 § 2 ΣΛΕΕ, 137 ΣΛΕΕ και 268 ΣΛΕΕ· πρωτόκολλο αριθ. 14 το οποίο έχει προσαρτηθεί στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ, άρθρο 1)
(βλ. σκέψη 109)
5. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Νομισματική πολιτική – Συντονισμός των νομισματικών πολιτικών – Άτυπη συνάντηση των κρατών μελών που έχουν ως νόμισμα το ευρώ εντός της Ευρωομάδας – Αντικείμενο – Σύνθεση
(Άρθρο 137 ΣΛΕΕ· πρωτόκολλο αριθ. 14 το οποίο έχει προσαρτηθεί στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ, άρθρο 1· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 5 § 1)
(βλ. σκέψεις 119-121)
6. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών –Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Ανάθεση αρμοδιοτήτων σε σχέση με τη χορήγηση χρηματοπιστωτικής συνδρομής – Υπαγωγή στο δημόσιο διεθνές δίκαιο – Καταλογισμός στην Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πράξεων στις οποίες προέβησαν δυνάμει των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί με τη Συνθήκη για τον Μηχανισμό Σταθερότητας– Αποκλείεται
(Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 13 § 4)
(βλ. σκέψεις 124, 125, 166)
7. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Νομισματική πολιτική – Εφαρμογή – Ειδικά μέτρα για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης στην Κύπρο – Ενσωμάτωση των δραστηριοτήτων εθνικής τράπεζας στην εθνική κεντρική τράπεζα και μετατροπή των καταθέσεων σε μετοχές της εθνικής κεντρικής τράπεζας – Κανένα περιθώριο εκτιμήσεως του οικείου κράτους μέλους
(Άρθρο 136 § 1 ΣΛΕΕ· απόφαση 2013/236 του Συμβουλίου, άρθρο 2 § 6, στοιχεία βʹ και δʹ)
(βλ. σκέψεις 177-180, 185, 190)
8. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών – Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Ανάθεση νέων καθηκόντων στην Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – Δεν ασκεί επιρροή στις αρμοδιότητες που οι Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ αναθέτουν στα εν λόγω θεσμικά όργανα – Δυνατότητα προβολής της αθέμιτης εκτελέσεως των εν λόγω καθηκόντων στο πλαίσιο αγωγής αποζημιώσεως
(Άρθρο 17 § 1 ΣΕΕ· άρθρο 282 § 2 ΣΛΕΕ· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 13 §§ 3, 4 και 7)
(βλ. σκέψεις 200-203)
9. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Προϋποθέσεις – Συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις εκ μέρους της διοικήσεως – Έννοια – Διαβεβαιώσεις εκ μέρους της Ευρωομάδας – Εμπίπτουν
(βλ. σκέψεις 204, 205, 403, 426)
10. Ένδικη διαδικασία – Εισαγωγικό δικόγραφο – Τυπικά στοιχεία – Προσδιορισμός του αντικειμένου της διαφοράς – Συνοπτική έκθεση των προβαλλόμενων ισχυρισμών – Δικόγραφο με το οποίο ζητείται η αποκατάσταση της ζημίας που φέρεται να προκλήθηκε από θεσμικό όργανο της Ένωσης – Στοιχεία βάσει των οποίων δύναται να προσδιορισθεί η συμπεριφορά που προσάπτεται στο θεσμικό όργανο, η αιτιώδης συνάφεια και ο πραγματικός και βέβαιος χαρακτήρας της προκληθείσας ζημίας
[Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 21, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου (1991), άρθρο 44 § 1, στοιχείο γʹ]
(βλ. σκέψεις 214, 215)
11. Αγωγή αποζημιώσεως – Αυτοτέλεια – Εξάντληση των ενδίκων βοηθημάτων του εσωτερικού δικαίου – Εξαίρεση – Δυνατότητα του δικαστή της Ένωσης να προσδιορίσει τον χαρακτήρα και την έκταση της προβαλλόμενης ζημίας
[Άρθρα 268 ΣΛΕΕ και 340, εδ. 2 και 3, ΣΛΕΕ· Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου (1991), άρθρο 44 § 1, στοιχείο γʹ]
(βλ. σκέψεις 237-240)
12. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Έλλειψη νομιμότητας – Ζημία – Αιτιώδης συνάφεια – Μη συνδρομή μιας εκ των προϋποθέσεων – Απόρριψη της αγωγής αποζημιώσεως στο σύνολό της
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 244)
13. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών – Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Σύναψη μνημονίου το οποίο προβλέπει τη μετατροπή σε μετοχές των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων εθνικής τράπεζας και την προσωρινή δέσμευση άλλων μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της τράπεζας αυτής – Συμβατότητα με το δικαίωμα ιδιοκτησίας των καταθετών – Εκτίμηση της υπάρξεως λιγότερο περιοριστικών μέτρων – Συνεκτίμηση της συνδρομής επείγουσας καταστάσεως
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 17 § 1 και 52 § 1· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 12)
(βλ. σκέψεις 254, 281, 289, 309)
14. Θεμελιώδη δικαιώματα – Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Περιορισμός στην άσκηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών που κατοχυρώνει ο Χάρτης – Προϋποθέσεις – Προϋπόθεση περί προβλέψεως του περιορισμού σε νόμο – Περιεχόμενο
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 52 §§ 1 και 3)
(βλ. σκέψη 271)
15. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Κανονιστική πράξη που ενέχει τεχνικές επιλογές και σύνθετες εκτιμήσεις – Κατάφωρη παράβαση ανώτερου κανόνα δικαίου ο οποίος παρέχει δικαιώματα στους ιδιώτες – Απαιτείται πρόδηλη και σοβαρή υπέρβαση των ορίων της ευρείας διακριτικής ευχέρειας του νομοθέτη της Ένωσης
(Άρθρο 340 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 290)
16. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Οικονομική πολιτική – Συντονισμός των οικονομικών πολιτικών –Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας – Σύναψη μνημονίου το οποίο προβλέπει τη μετατροπή σε μετοχές των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων εθνικής τράπεζας και την προσωρινή δέσμευση άλλων μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της τράπεζας αυτής – Συμβατότητα με το δικαίωμα ιδιοκτησίας των καταθετών – Ύπαρξη συγκρίσιμων καταστάσεων – Διαφορετική μεταχείριση των άλλων κρατών μελών της ευρωζώνης που τυγχάνουν χρηματοπιστωτικής συνδρομής – Παραβίαση – Προϋποθέσεις
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 17 § 1· Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, άρθρο 12)
(βλ. σκέψεις 310-312)
17. Προσφυγή ακυρώσεως – Λόγοι – Παράβαση ουσιώδους τύπου – Έλλειψη αιτιολογίας ή ανεπαρκής αιτιολογία – Αυτεπάγγελτη εξέταση από τον δικαστή
(Άρθρα 263 ΣΛΕΕ και 296 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 389)
18. Πράξεις των οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση – Περιεχόμενο – Εκτίμηση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως αναλόγως των περιστάσεων της συγκεκριμένης υποθέσεως – Ανάγκη να διασαφηνίζονται όλα τα κρίσιμα πραγματικά και νομικά στοιχεία – Δεν υφίσταται
(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 391-394)
19. Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – Αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών – Καθορισμός των όρων ανακεφαλαιοποιήσεως και εξυγιάνσεως των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων – Αποκλείεται
(Άρθρο 282 § 1 ΣΛΕΕ, πρωτόκολλο αριθ. 4 το οποίο έχει προσαρτηθεί στις Συνθήκες ΕΕ και ΛΕΕ, άρθρο 14.4)
(βλ. σκέψεις 414-416, 418)
20. Πράξεις των οργάνων – Νομική φύση – Καθορισμός βάσει του περιεχομένου της πράξεως – Δήλωση προθέσεως η οποία δεν δημοσιεύθηκε στις σειρές L ή C της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Στερείται νομικής ισχύος
(βλ. σκέψη 419)
21. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Προϋποθέσεις – Χορήγηση χρηματοπιστωτικής συνδρομής σε κράτος μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες υπό την προϋπόθεση της λήψεως εκ μέρους του ορισμένων μέτρων για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας – Μη επιβολή τέτοιων μέτρων κατά τη χορήγηση χρηματοπιστωτικής συνδρομής σε άλλα κράτη μέλη – Παραβίαση – Δεν υφίσταται
(Απόφαση 2013/236 του Συμβουλίου)
(βλ. σκέψεις 431, 432)
22. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ίση μεταχείριση – Έννοια – Βάρος αποδείξεως
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 20 και 21)
(βλ. σκέψεις 439-441)
23. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Νομισματική πολιτική – Εφαρμογή – Ειδικά μέτρα για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης στην Κύπρο – Εκκαθάριση τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες και ανακεφαλαιοποίηση άλλης τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες διά της μετατροπής των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της πρώτης τράπεζας σε ίδια κεφάλαια – Ανάληψη από τη δεύτερη τράπεζα του χρέους της πρώτης τράπεζας που προερχόταν από τη χρηματοπιστωτική συνδρομή – Διαφορετική μεταχείριση των καταθετών μη εξασφαλισμένων καταθέσεων στις δύο τράπεζες σε σχέση με τους πιστωτές των οποίων οι απαιτήσεις ανάγονται στην χρηματοπιστωτική συνδρομή – Παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως – Δεν υφίσταται
(Απόφαση 2013/236 του Συμβουλίου· μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013)
(βλ. σκέψη 448)
24. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ίση μεταχείριση – Διάκριση λόγω ιθαγενείας – Απαγορεύεται – Δεν έχουν εφαρμογή σε αμιγώς εσωτερική κατάσταση κράτους μέλους – Όρια – Συνδρομή θεσμικού οργάνου της Ένωσης στη διατήρηση ή στη θέση σε εφαρμογή μιας τέτοιας μεταχειρίσεως – Δεν επιτρέπεται
(Άρθρο 18 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 460-462)
25. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ίση μεταχείριση – Παραβίαση – Έννοια
(βλ. σκέψη 464)
26. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Νομισματική πολιτική – Εφαρμογή – Ειδικά μέτρα για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης στην Κύπρο – Εκκαθάριση τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες και ανακεφαλαιοποίηση άλλης τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες διά της μετατροπής των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της πρώτης τράπεζας σε ίδια κεφάλαια – Διαφορετική μεταχείριση των καταθετών μη εξασφαλισμένων καταθέσεων στις δύο τράπεζες σε σχέση με τους καταθέτες σε ελληνικά υποκαταστήματα των τραπεζών αυτών – Παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως – Δεν υφίσταται
(Απόφαση 2013/236 του Συμβουλίου· μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013)
(βλ. σκέψεις 468-470, 472)
27. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Νομισματική πολιτική – Εφαρμογή – Ειδικά μέτρα για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης στην Κύπρο – Εκκαθάριση τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες και ανακεφαλαιοποίηση άλλης τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες διά της μετατροπής των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της πρώτης τράπεζας σε ίδια κεφάλαια – Μεταβίβαση των καταθέσεων στη δεύτερη τράπεζα με ανώτατο όριο 100 000 ευρώ ανά καταθέτη – Παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως – Δεν υφίσταται
(Οδηγία 94/19 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις οδηγίες 2005/1 και 2009/14, αιτιολογική σκέψη 16 και άρθρο 7 § 1α· απόφαση 2013/236 του Συμβουλίου· μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013)
(βλ. σκέψεις 481-484)
28. Ένδικη διαδικασία – Απόδειξη – Βάρος αποδείξεως
[Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου (2015), άρθρο 85]
(βλ. σκέψη 500)
29. Οικονομική και νομισματική πολιτική – Νομισματική πολιτική– Εφαρμογή – Ειδικά μέτρα για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης στην Κύπρο – Εκκαθάριση τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες και ανακεφαλαιοποίηση άλλης τράπεζας που αντιμετωπίζει δυσκολίες διά της μετατροπής των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της πρώτης τράπεζας σε ίδια κεφάλαια – Διαφορετική μεταχείριση των καταθετών μη εξασφαλισμένων καταθέσεων στις δύο τράπεζες σε σχέση με τις εταιρίες του συνεταιριστικού τραπεζικού τομέα στις οποίες δεν επιβλήθηκαν μέτρα διασώσεως με ίδια μέσα – Παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως – Δεν υφίσταται
(Απόφαση 2013/236 του Συμβουλίου)
(βλ. σκέψεις 503-507)
Αντικείμενο
| Αγωγή δυνάμει του άρθρου 268 ΣΛΕΕ με αίτημα την αποκατάσταση της ζημίας που ισχυρίζονται ότι υπέστησαν οι ενάγοντες από την απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ της 21ης Μαρτίου 2013 για την παροχή επείγουσας ρευστότητας κατόπιν αιτήσεως της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, τις δηλώσεις της Ευρωομάδας της 25ης Μαρτίου, της 12ης Απριλίου, της 13ης Μαΐου και της 13ης Σεπτεμβρίου 2013 σχετικά με την Κύπρο, την απόφαση 2013/236/ΕΕ του Συμβουλίου, της 25ης Απριλίου 2013, που απευθύνεται στην Κυπριακή Δημοκρατία σχετικά με ειδικά μέτρα για την αποκατάσταση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης (ΕΕ 2013, L 141, σ. 32), το μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013 για τη δεσμευτική ειδική οικονομική πολιτική, το οποίο συνήφθη μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) καθώς και άλλες πράξεις και ενέργειες της Επιτροπής, του Συμβουλίου, της ΕΚΤ και της Ευρωομάδας σχετικές με τη διευκόλυνση χρηματοπιστωτικής συνδρομής προς την Κυπριακή Δημοκρατία. |
Διατακτικό
Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει:
2) | | Καταδικάζει την Ελένη Παυλικκά Μπουρδούβαλη και τους άλλους ενάγοντες, των οποίων τα ονόματα περιλαμβάνονται σε παράρτημα, στα δικαστικά έξοδά τους καθώς και στα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). |