Sprawa C-142/22
OE
przeciwko
The Minister for Justice and Equality
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court (Irlandia)]
Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 6 lipca 2023 r.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca policyjna i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Europejski nakaz aresztowania – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Artykuł 27 – Ściganie za przestępstwo popełnione przed przekazaniem, inne niż to, które było podstawą tego przekazania – Wniosek o wyrażenie zgody skierowany do wykonującego nakaz organu sądowego – Europejski nakaz aresztowania wydany przez prokuratora państwa członkowskiego, który nie posiada statusu wydającego nakaz organu sądowego – Skutki dla wniosku o wyrażenie zgody
1. Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Decyzja ramowa w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi – Możliwość ścigania za inne przestępstwa – Wniosek o wyrażenie zgody skierowany do wykonującego nakaz organu sądowego – Europejski nakaz aresztowania stanowiący podstawę przekazania, który nie został wydany przez wydający nakaz organ sądowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej – Zgoda na wspomniany wniosek złożony przez wydający nakaz organ sądowy – Dopuszczalność
(decyzja ramowa Rady 2002/584, art. 27 ust. 3 lit. g), art. 27 ust. 4)
(zob. pkt 33, 34, 41–45, 48–49, 52; sentencja)
2. Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Decyzja ramowa w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi – Zasada specjalności – Wniosek o wyrażenie zgody na odstąpienie od zasady specjalności
(decyzja ramowa Rady 2002/584, art. 27 ust. 2)
(zob. pkt 39, 40)
3. Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Decyzja ramowa w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi – Zasada wzajemnego uznawania – Zakres – Odstępstwa – Cele decyzji ramowej zmierzające do ułatwiania i przyspieszania przekazań między organami sądowymi państw członkowskich
(decyzja ramowa Rady 2002/584, art. 1 ust. 2, art. 27, 28)
(zob. pkt 47, 50)
Streszczenie
Postanowieniem High Court (wysokiego trybunału, Irlandia) w sprawie wykonania trzech europejskich nakazów aresztowania wydanych w 2016 r. przez niderlandzkich prokuratorów OE został w 2017 r. przekazany do Niderlandów. Następnie został on skazany na karę pozbawienia wolności.
W 2019 r. sędzia śledczy w Amsterdamie (Niderlandy) zwrócił się do High Court (wysokiego trybunału), zgodnie z zasadą ustanowioną w art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584(1), o wyrażenie zgody na dalsze ściganie OE za przestępstwa popełnione przed jego przekazaniem inne niż te, które były podstawą pierwotnych europejskich nakazów aresztowania. OE sprzeciwił się temu wnioskowi przed High Court (wysokim trybunałem), podnosząc, że pierwotne nakazy aresztowania, które zostały wydane przez prokuratorów, zostały wydane przez organy, których nie można uznać za „wydające nakaz organy sądowe” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584. Zdaniem OE okoliczność ta stała na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku o wyrażenie zgody. Postanowieniem z dnia 27 lipca 2020 r. High Court (wysoki trybunał) udzielił jednak zgody.
W maju 2021 r. Court of Appeal (sąd apelacyjny, Irlandia) oddalił wniesioną przez OE apelację, uznając, że należy zastosować krajowy przepis proceduralny odnoszący się do zasady estoppel, który stoi na przeszkodzie zaskarżeniu postanowienia o przekazaniu z 2017 r. korzystającego z powagi rzeczy osądzonej.
Rozpatrując skargę kasacyjną wniesioną przez OE na to ostatnie orzeczenie, sąd odsyłający, Supreme Court (sąd najwyższy, Irlandia), zastanawiał się nad kwalifikacją prawną relacji między postępowaniem w sprawie przekazania a postępowaniem w sprawie wyrażenia zgody.
Trybunał orzekł, że art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż europejski nakaz aresztowania, na podstawie którego wobec danej osoby wydano orzeczenie o przekazaniu, został wydany przez organ, który nie był „wydającym nakaz organem sądowym” w rozumieniu art. 6 ust. 1 tej decyzji ramowej, nie stoi na przeszkodzie temu, by w późniejszym czasie wykonujący nakaz organ sądowy, do którego ze stosownym wnioskiem zwrócił się wydający nakaz organ sądowy w rozumieniu wspomnianego art. 6 ust. 1, wyraził zgodę na ściganie tej osoby, jej skazanie lub pozbawienie jej wolności za przestępstwo popełnione przed jej przekazaniem, inne niż to, które stanowiło podstawę przekazania.
Ocena Trybunału
Trybunał przypomniał najpierw, że europejskie nakazy aresztowania, które zostały wydane przez prokuratora państwa członkowskiego, który w ramach wykonywania swoich uprawnień decyzyjnych może otrzymywać indywidualne instrukcje ze strony władzy wykonawczej, nie są wydawane w zgodzie z wymogami wynikającymi z decyzji ramowej 2002/584.
Trybunał zauważył następnie, że decyzja o wyrażeniu zgody ma swój specyficzny przedmiot. Z tego względu powinna być podejmowana przez wykonujący nakaz organ sądowy po przeprowadzeniu analizy odrębnej i niezależnej od analizy prowadzonej do celów wydania europejskiego nakazu aresztowania. Analizę te należy przeprowadzić zgodnie z tym, co przewiduje art. 27 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584. I tak, wykonujący nakaz organ sądowy powinien, po pierwsze, zweryfikować, czy przedłożony mu wniosek o wyrażenie zgody zawiera informacje wymagane w tym względzie przez decyzję ramową oraz tłumaczenie(2). Po drugie organ ten powinien zweryfikować, czy samo przestępstwo, którego dotyczy wniosek o wyrażenie zgody, skutkuje obowiązkiem przekazania na mocy tej decyzji ramowej. Po trzecie powinien on ocenić, pod kątem podstaw obligatoryjnej albo fakultatywnej odmowy przewidzianych w tej decyzji ramowej(3), czy można zezwolić na rozszerzenie ścigania na przestępstwa inne niż te, które stanowiły podstawę przekazania danej osoby. Tymczasem z brzmienia rozpatrywanych przepisów nie wynika, by wadliwość pierwotnego europejskiego nakazu aresztowania umożliwiała wykonującemu nakaz organowi sądowemu odmowę wyrażenia wnioskowanej zgody.
W dodatku Trybunał uznał, że przyznanie, że warunki, w jakich dokonano przekazania, mogą być przedmiotem ponownego rozpatrzenia w ramach wniosku o wyrażenie zgody złożonego na podstawie art. 27 ust. 3 lit. g) i art. 27 ust. 4 decyzji ramowej 2002/584, prowadziłoby do opóźnienia decyzji o wyrażeniu zgody z powodów innych niż przewidziane w tym ust. 4, co byłoby sprzeczne z wymogiem szybkości postępowania, który leży u podstaw tej decyzji ramowej.
Wreszcie Trybunał zauważył, że w niniejszej sprawie postanowienie o przekazaniu z 2017 r. jest prawomocne, mimo że zostało wydane w następstwie europejskich nakazów aresztowania charakteryzujących się okolicznością, że zostały one wydane przez organy, których nie można uznać za „właściwe organy sądowe” w rozumieniu art. 6 decyzji ramowej 2002/584. Paradoksalne byłoby zatem podważanie, ze względu na tę okoliczność, zgody leżącej u podstaw sprawy w postępowaniu głównym, która jest następstwem wniosku złożonego przez właściwy organ sądowy.