Sprawy T‑211/04 i T‑215/04
Government of Gibraltar i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Pomoc państwa – Zgłoszony przez Zjednoczone Królestwo system pomocy dotyczący reformy podatku od spółek dokonanej przez rząd Gibraltaru – Decyzja uznająca system pomocy za niezgodny ze wspólnym rynkiem – Selektywność regionalna – Selektywność przedmiotowa
Streszczenie wyroku
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter selektywny środka – Środek podatkowy przyjęty przez jednostkę niższego rzędu niż państwo
(art. 87 ust. 1 WE)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter selektywny środka – Odstępstwo od wspólnego lub „normalnego” reżimu podatkowego
(art. 87 ust. 1 WE)
1. Artykuł 87 ust. 1 WE wymaga ustalenia, czy w ramach danego systemu prawnego przepis krajowy może sprzyjać „niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów” w porównaniu z innymi, które w świetle celu tego systemu znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej. Tego rodzaju analiza konieczna jest również w przypadku środka przyjętego nie przez ustawodawcę krajowego, lecz przez władze regionalne lub lokalne, ponieważ środek przyjęty przez jednostkę samorządu terytorialnego, a nie przez władzę centralną, może stanowić pomoc państwa, jeśli spełnia warunki określone w tym przepisie. Określenie ram odniesienia nabiera większej wagi w przypadku środków o charakterze podatkowym, ponieważ samo istnienie korzyści może być stwierdzone tylko w porównaniu z tak zwanym opodatkowaniem „normalnym”. Stawka normalnego opodatkowania to stawka obowiązująca na obszarze geograficznym stanowiącym ramy odniesienia.
Dlatego też dla dokonania oceny selektywności środka przyjętego przez jednostkę niższego rzędu niż państwo, którego celem jest zastosowanie tylko na jednej części terytorium państwa członkowskiego stawki opodatkowania zmniejszonej w porównaniu do stawki obowiązującej w pozostałej części tego państwa członkowskiego, należy zbadać po pierwsze, czy tenże środek został opracowany przez organ regionalny lub lokalny posiadający, z konstytucyjnego punktu widzenia, status polityczny i administracyjny odrębny od rządu centralnego, po drugie zaś, czy został on przygotowany bez możliwości bezpośredniej ingerencji w jego treść ze strony rządu centralnego oraz, po trzecie, czy konsekwencje finansowe przyjęcia tego środka dla jednostki niższego rzędu niż państwo nie są wyrównywane przez pomoc lub subwencje pochodzące z innych regionów lub od rządu centralnego danego państwa członkowskiego.
(por. pkt 78–80, 86)
2. Artykuł 87 ust. 1 WE wymaga ustalenia, czy w ramach danego systemu prawnego przepis krajowy może sprzyjać „niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów” w porównaniu z innymi, które w świetle celu tego systemu znajdują się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej. Do uznania przez Komisję instrumentu podatkowego za selektywny konieczne jest najpierw zidentyfikowanie i zbadanie przez nią wspólnego lub „normalnego” reżimu systemu podatkowego obowiązującego na obszarze geograficznym stanowiącym właściwe ramy odniesienia. Właśnie w stosunku do tego wspólnego lub „normalnego” reżimu podatkowego Komisja powinna następnie ocenić i ustalić ewentualny selektywny charakter korzyści przyznanych przez sporny instrument podatkowy, wykazując, że instrument ten stanowi odstępstwo od wspólnego reżimu, ponieważ wprowadza zróżnicowanie podmiotów gospodarczych znajdujących się, w świetle celu wyznaczonego systemowi podatkowemu danego państwa członkowskiego, w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej.
W przypadku gdy Komisja zbadała i wykazała – w trakcie tych dwóch pierwszych etapów – istnienie odstępstw od wspólnego lub „normalnego” reżimu podatkowego prowadzących do zróżnicowania przedsiębiorstw, tego rodzaju zróżnicowanie nie jest jednak selektywne, jeżeli wynika z charakteru lub struktury systemu obciążeń, w który się wpisuje. W takiej sytuacji Komisja powinna bowiem zbadać w następnej kolejności, czy rozpatrywany środek państwowy nie jest selektywny, mimo iż przysparza korzyści przedsiębiorstwom, które mogą sobie rościć do niego prawo. W tym względzie, z uwagi na to, iż zróżnicowanie przewidziane w stosunku do wspólnego lub „normalnego” reżimu podatkowego stanowi odstępstwo i jest a priori selektywne, do państwa członkowskiego należy wykazanie, że to zróżnicowanie jest uzasadnione charakterem i strukturą jego systemu podatkowego, ponieważ wynika ono bezpośrednio z zasad leżących u podstaw tegoż systemu. W tym kontekście należy dokonać rozróżnienia pomiędzy, z jednej strony, celami wyznaczonymi szczególnemu reżimowi podatkowemu, które są względem niego zewnętrzne, a z drugiej strony, mechanizmami stanowiącymi nieodłączną część samego systemu podatkowego, które są niezbędne dla osiągnięcia tych celów.
W przypadku gdy Komisja nie przeprowadziła pierwszego i drugiego etapu kontroli w zakresie selektywnego charakteru środka, nie może ona rozpocząć trzeciego i ostatniego etapu oceny pod groźbą przekroczenia granic tej kontroli. Taki sposób działania mógłby bowiem, po pierwsze, umożliwić Komisji wstąpienie w prawa państwa członkowskiego w zakresie określenia jego systemu podatkowego oraz jego wspólnego lub „normalnego” reżimu, włącznie z jego celami, mechanizmami stanowiącymi nieodłączną część systemu podatkowego służącymi do osiągania tych celów oraz z przyjętymi w nim podstawami opodatkowania, a po drugie, mógłby sprawić, że państwo członkowskie straciłoby możliwość uzasadnienia spornego zróżnicowania charakterem i strukturą zgłoszonego systemu podatkowego, dlatego że Komisja wcześniej nie zidentyfikowała wspólnego lub „normalnego” reżimu w ramach tego systemu ani nie ustaliła, że dane zróżnicowanie stanowi odstępstwo od tego reżimu.
(por. pkt 141, 143–145)