Sprawy T‑413/10 i T‑414/10
(publikacja fragmentów)
Socitrel – Indústria de Trefilaria, SA
i
Companhia Previdente – Sociedade de Controle de Participações Financeiras, SA
przeciwko
Komisji Europejskiej
Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Europejski rynek stali sprężającej – Ustalanie cen, podział rynku i wymiana szczególnie chronionych informacji handlowych – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 WE – Współpraca w toku postępowania administracyjnego – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien z 2006 r. – Rozsądny termin
Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 15 lipca 2015 r.
1. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Ocena obowiązku uzasadnienia w zależności od okoliczności danego przypadku – Konieczność wyszczególnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i prawnych – Brak
(art. 296 TFUE)
2. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Dostosowanie kwoty podstawowej – Odstraszający charakter – Zastosowanie mnożnika do kwoty wyjściowej – Odesłanie do względów przedstawionych przy ocenie wagi naruszenia – Wystarczające uzasadnienie
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 25)
3. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Dochowanie rozsądnego terminu – Naruszenie – Konsekwencje – Stwierdzenie nieważności decyzji stwierdzającej naruszenie z uwagi na przewlekłość postępowania – Przesłanka – Naruszenie prawa do obrony danych przedsiębiorstw – Czynniki za pomocą, których można wytłumaczyć czas trwania postępowania administracyjnego
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 17)
4. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Ochrona uzasadnionych oczekiwań – Naruszenie – Przesłanki – Wydanie przez Komisję decyzji zmieniającej po wniesieniu skargi na początkową decyzję – Poszanowanie obowiązku staranności i prawa do obrony – Brak naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań
5. Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Spółka dominująca i spółki zależne – Jednostka gospodarcza – Kryteria oceny – Domniemanie decydującego wpływu wywieranego na spółki zależne przez spółkę dominującą posiadającą całość lub prawie całość ich kapitału, w tym w wypadku holdingu
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53)
6. Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Spółka dominująca i spółki zależne – Jednostka gospodarcza – Kryteria oceny – Domniemanie decydującego wpływu wywieranego na spółki zależne przez spółkę dominującą posiadającą całość lub prawie całość ich kapitału, w tym w wypadku holdingu – Obowiązek przedstawienia dowodów przez spółkę chcącą obalić to domniemanie – Dowody niewystarczające do obalenia domniemania
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53)
7. Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Spółka dominująca i spółki zależne – Jednostka gospodarcza – Kryteria oceny – Domniemanie decydującego wpływu wywieranego na spółki zależne przez spółkę dominującą posiadającą całość lub prawie całość ich kapitału – Wzruszalny charakter – Uwzględnienie z poszanowaniem zasad domniemania niewinności, indywidualizacji kar i pewności prawa oraz równości broni
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53)
8. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Dostosowanie kwoty podstawowej – Kwota maksymalna – Obliczanie – Obrót, jaki należy uwzględnić – Łączny obrót wszystkich spółek tworzących jednostkę gospodarczą działającą jako przedsiębiorstwo w dniu wydania decyzji nakładającej grzywnę
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)
9. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Dostosowanie kwoty podstawowej – Kwota maksymalna – Obliczanie – Obrót, jaki należy uwzględnić – Obrót osiągnięty w roku obrotowym poprzedzającym datę nałożenia grzywny – Posłużenie się obrotem osiągniętym w innym wcześniejszym roku obrotowym – Dopuszczalność – Przesłanki
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)
10. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ustalenie kwoty podstawowej – Waga naruszenia – Kryteria oceny – Waga uczestnictwa każdego przedsiębiorstwa – Rozróżnienie – Kartel składający się z kilku części – Przestrzeganie zasad proporcjonalności i indywidualizacji kar
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 13, 22)
11. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ustalenie kwoty podstawowej – Waga naruszenia – Ustalenie współczynnika wagi naruszenia według różnych kategorii przedsiębiorstw, które popełniły jednolite naruszenie – Zmniejszenie różnicy między współczynnikami zastosowanymi do przedsiębiorstw, które popełniły naruszenie – Przestrzeganie zasady równego traktowania – Ocena
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3)
12. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ustalenie kwoty podstawowej – Waga naruszenia – Kryteria oceny – Błędna ocena przez dane przedsiębiorstwo jego własnej sytuacji prawnej – Brak wpływu
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3)
13. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Obowiązek postępowania przez Komisję zgodnie z wcześniejszą praktyką decyzyjną – Brak
(art. 101 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)
14. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Dostosowanie kwoty podstawowej – Okoliczności łagodzące – Bierna rola przedsiębiorstwa lub pójście przez nie w ślad za liderem – Okoliczność, której nie zawarto w nowych wytycznych – Zakres uznania, jakim dysponuje Komisja
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 29)
15. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Dostosowanie kwoty podstawowej – Okoliczności łagodzące – Współpraca przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie poza zakresem stosowania komunikatu o łagodzeniu sankcji – Kryteria oceny
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 29)
16. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Dostosowanie kwoty podstawowej – Kwota maksymalna – Obliczanie – Spółki stanowiące przedsiębiorstwo w okresie naruszenia i spółka, która nabyła danego uczestnika po naruszeniu – Stosowanie różnych sposobów obliczania pułapu – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak
(art. 101 TFUE; porozumienie EOG, art. 53; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 106)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 135–137)
3. W dziedzinie konkurencji przekroczenie rozsądnego terminu przy prowadzeniu postępowań administracyjnych może pociągnąć za sobą dwojakiego rodzaju konsekwencje.
Po pierwsze, w sytuacji gdy przekroczenie rozsądnego terminu miało wpływ na wynik postępowania, takie naruszenie może pociągnąć za sobą stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji. W tym względzie w odniesieniu do zastosowania reguł konkurencji przekroczenie rozsądnego terminu może stanowić przyczynę stwierdzenia nieważności tylko w przypadku decyzji stwierdzających naruszenia, o ile zostało ustalone, że brak poszanowania tej zasady naruszył prawo do obrony danych przedsiębiorstw. Z wyjątkiem tej szczególnej sytuacji nieprzestrzeganie obowiązku orzekania w rozsądnym terminie pozostaje bez wpływu na ważność postępowania administracyjnego na podstawie rozporządzenia nr 1/17. Ponieważ jednak poszanowanie prawa do obrony posiada w postępowaniu administracyjnym w dziedzinie konkurencji pierwszorzędne znaczenie, nie należy dopuścić, aby korzystanie z tego prawa zostało w sposób nieodwracalny udaremnione z uwagi na nadmiernie długi czas trwania etapu dochodzenia oraz aby taki czas trwania utrudniał dostarczenie dowodów mających zaprzeczyć istnieniu zachowań mogących prowadzić do pociągnięcia zainteresowanych przedsiębiorstw do odpowiedzialności. Z tego względu badanie ewentualnej przeszkody w wykonywaniu prawa do obrony nie może ograniczać się jedynie do etapu, na którym w pełni można korzystać z tego prawa, a mianowicie do drugiego etapu postępowania administracyjnego, które trwa od momentu przedstawienia zarzutów do wydania ostatecznej decyzji. Ocena źródła ewentualnego osłabienia skuteczności prawa do obrony powinna rozciągać się na całość tego postępowania poprzez odniesienie się do całkowitego czasu jego trwania.
Z drugiej strony, w sytuacji gdy przekroczenie rozsądnego terminu pozostaje bez wpływu na wynik postępowania, sąd Unii w ramach przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania może ustanowić odpowiednie zadośćuczynienie za dopuszczenie się takiego naruszenia wynikającego z przekroczenia rozsądnego terminu postępowania administracyjnego, obniżając w odpowiednim przypadku kwotę nałożonej grzywny.
W tym względzie, aby wytłumaczyć czas trwania postępowania administracyjnego w dziedzinie karteli, należy uwzględnić czas trwania kartelu, szerokość jego zasięgu geograficznego, organizację kartelu w czasie i przestrzeni, liczbę spotkań, jakie odbyły się w ramach kartelu, liczbę przedsiębiorstw, których kartel dotyczył, liczbę złożonych wniosków o złagodzenie sankcji i liczbę sporządzonych w kilku językach dokumentów dostarczonych i uzyskanych w trakcie kontroli, które Komisja musi przeanalizować, żądania udzielenia informacji, liczbę adresatów pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, liczbę języków postępowania, a także wniosków dotyczących zdolności płatniczej.
(por. pkt 151–155, 168, 169)
4. Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań należy do podstawowych zasad Unii. Istnienie uprawnienia do powoływania się na tę zasadę jest uzależnione od łącznego spełnienia trzech przesłanek. Po pierwsze, organ administracji musi udzielić zainteresowanemu dokładnych, bezwarunkowych i zgodnych zapewnień, pochodzących z uprawnionych i wiarygodnych źródeł. Po drugie, zapewnienia te muszą być takiego rodzaju, by wzbudzały w podmiocie, do którego są skierowane, uzasadnione oczekiwanie. Po trzecie, udzielone zapewnienia muszą być zgodne z właściwymi przepisami.
Ponadto obowiązek staranności wiąże się ze zbadaniem przez Komisję, przy zachowaniu staranności i bezstronności, wszystkich istotnych kwestii rozpatrywanego przypadku.
Ponadto naprawienie przez instytucję błędów i braków, jakimi jest obarczona decyzja, jest uzasadnione i leży w interesie właściwego zarządzania sprawami administracyjnymi. Komisja nie może bowiem pozwolić na pozostawanie w porządku prawnym decyzji, o której wie, iż jest dotknięta błędami i brakami, a zatem z tego względu naprawienie przez instytucję tych błędów i braków, jakimi jest obarczona decyzja początkowa, jest uzasadnione i leży w interesie właściwego zarządzania sprawami administracyjnymi. Zatem w sytuacji gdy Komisja przyjęła w tym celu decyzję zmieniającą po wniesieniu skarg w postępowaniach sądowych przeciwko decyzji początkowej i gdy autorzy tych skarg zostali wezwani do dostosowania zarzutów i żądań w następstwie wydania decyzji zmieniającej, ci ostatni nie mogą twierdzić, że ich prawo do obrony zostało naruszone przez Komisję.
Ponadto, ponieważ Komisja ma prawo do skorygowania w interesie właściwego zarządzania sprawami administracyjnymi decyzji początkowej, która była wadliwa i zawierała braki, utrzymując taką decyzję w mocy do czasu ewentualnego stwierdzenia jej nieważności przez sąd Unii, administracja nie mogłaby przekazać żadnych dokładnych, bezwarunkowych i spójnych informacji, pochodzących z uprawnionych i wiarygodnych źródeł.
W dodatku nie można również zarzucać Komisji działania nielojalnego i w złej wierze na podstawie samego tylko faktu zmiany przez nią decyzji obarczonej, jak sama przyznała, różnymi błędami i brakami.
(por. pkt 174–176, 179, 182, 185, 187–189)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 197–208, 220, 228, 238)
6. W sprawach z zakresu naruszenia reguł konkurencji, w sytuacji gdy spółka dominująca posiada całość lub prawie całość udziałów w kapitale swej spółki zależnej w przyjętym przeciwko niej okresie naruszenia, Komisja ma prawo powołać się na domniemanie rzeczywistego wywierania decydującego wpływu. Domniemanie to nie może zostać obalone przez samo wykazanie, że to spółka zależna zarządza tymi szczególnymi aspektami swojej polityki handlowej, nie otrzymując żadnych wytycznych w tym zakresie. W konsekwencji samodzielność spółki zależnej nie może zostać ustalona poprzez samo wykazanie, iż w sposób samodzielny zarządza ona szczególnymi aspektami swojej polityki dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów, których dotyczy naruszenie.
Ponadto skoro samodzielność spółki zależnej nie jest oceniana wyłącznie na podstawie kwestii zarządzania operacyjnego, okoliczność, iż spółka zależna nigdy nie wprowadziła na rzecz spółki dominującej specjalnej polityki informacyjnej na danym rynku, nie wystarcza, aby wykazać jej samodzielność. Podobnie okoliczność, że z dokumentów zawartych w aktach sprawy nie wynika, iż spółka dominująca dawała instrukcje swojej spółce zależnej, nie może być dowodem na to, że tego rodzaju instrukcji nie było. W tym względzie reprezentacja spółki dominującej w organach zarządzających spółki zależnej stanowi istotny dowód prowadzenia skutecznej kontroli jej polityki handlowej.
W dodatku spółce dominującej można przypisać odpowiedzialność za naruszenie popełnione przez jej spółkę zależną nawet w przypadku istnienia w ramach grupy dużej liczby spółek operacyjnych. Zatem okoliczność, że spółka dominująca jest spółką holdingową, nieprowadzącą nawet działalności operacyjnej, nie jest wystarczająca do tego, by obalić domniemanie rzeczywistego wywierania decydującego wpływu i nie pociąga za sobą odwrócenia ciężaru dowodu. W tym względzie okoliczność, że spółka dominująca jedynie zarządzała swoimi udziałami ze względu na swój charakter jako spółki i przedmiot jej działalności, sam w sobie nie wystarcza do podważenia zastosowanego przez Komisję domniemania.
Ponadto okoliczność, że spółka dominująca je jej spółka zależna są spółkami posiadającymi odrębną osobowość prawną i mają innych akcjonariuszy oraz siedziby prawne, pozostaje bez znaczenia, ponieważ stanowią one jedno i to samo przedsiębiorstwo.
Podobnie bez znaczenia jest istnienie uregulowania krajowego zgodnie z którym członkowie organów kierowniczych spółki dominującej nie są jej przedstawicielami na forum zarządu spółki zależnej. Spółka nie może bowiem powoływać się na przepisy krajowe w celu obejścia przepisów Unii, a pojęcia prawne stosowane w prawie Unii powinny być co do zasady interpretowane i stosowane w sposób jednolity w całej Unii.
Ponadto okoliczność, że spółka dominująca nie prowadziła sama działalności w sektorze, którego dotyczy naruszenie, również nie wystarcza do obalenia domniemania rzeczywistego wywierania decydującego wpływu.
W dodatku wniosku o niezależności spółki zależnej nie można wyciągnąć z faktu, że ówczesne kierownictwo wykonawcze pozostało po nabyciu spółki zależnej przez spółkę dominującą u jej sterów.
Wreszcie, ponieważ przypisanie przedsiębiorstwu naruszenia art. 101 TFUE nie jest uzależnione od działania lub nawet świadomości ze strony wspólników lub prezesów zarządu danego przedsiębiorstwa, lecz – od działania osoby ogólnie upoważnionej do działania na rachunek tego przedsiębiorstwa, fakt, że spółka dominująca nie miała świadomości noszącego znamiona naruszenia zachowania spółki zależnej pozostaje bez wpływu na możliwość przyjęcia przez nią odpowiedzialności solidarnej za zachowania tej spółki.
(por. pkt 210–214, 240–253)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 235–237)
8. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 258–264)
9. W odniesieniu do określenia „poprzedzającego roku obrotowego” w rozumieniu art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003, z orzecznictwa wynika, że przynajmniej w sytuacji, w której nie ma informacji o zakończeniu działalności handlowej ani o zafałszowaniu obrotu w celu uniknięcia wysokiej grzywny, należy uznać, iż Komisja ma obowiązek ustalić górną granicę grzywny w stosunku do najbardziej aktualnego obrotu odzwierciedlającego pełny rok działalności gospodarczej. W tym względzie Komisji nie przysługują arbitralne uprawnienia, by mogła ona zastosować pułap 10% do wcześniejszych lat obrotowych poprzedzających dzień wydania decyzji. Komisja może odnieść się do takiego wcześniejszego roku obrotowego jedynie w szczególnych okolicznościach, jeżeli, na przykład, w roku obrotowym poprzedzającym wydanie przez nią decyzji dane przedsiębiorstwo nie osiągnęło żądnych obrotów. Ponadto, nawet w takim przypadku nie przysługuje jej szeroki zakres swobodnego uznania w wyborze roku obrotowego, który należy uwzględnić celem ustalenia górnej granicy grzywny. Ma ona bowiem obowiązek odnieść się do ostatniego pełnego roku obrotowego odzwierciedlającego pełny rok normalnej działalności gospodarczej.
W tym względzie, choć obliczając pułap grzywny, Komisja powinna co do zasady uwzględnić obroty osiągnięte przez dane przedsiębiorstwo podczas ostatniego pełnego roku obrotowego w dniu wydania decyzji nakładającej grzywnę, niemniej jednak z kontekstu, w jakim przepis ten został umieszczony, oraz z celów regulacji, której stanowi on część, wynika, że w przypadku gdy obrót w roku obrotowym poprzedzającym wydanie decyzji przez Komisję nie odpowiada pełnemu rokowi normalnej działalności gospodarczej w okresie dwunastu miesięcy i, co za tym idzie, nie stanowi on przydatnej wskazówki co do rzeczywistej sytuacji gospodarczej danego przedsiębiorstwa, a tym samym – co do właściwego wymiaru grzywny, która ma być na nie nałożona, obroty te nie mogą zostać uwzględnione przy ustalaniu pułapu dla grzywny. W tym ostatnim przypadku, który może zaistnieć jedynie wyjątkowo, Komisja jest przy obliczaniu pułapu grzywny zobowiązana odnieść się do ostatniego pełnego roku obrotowego odzwierciedlającego pełny rok normalnej działalności gospodarczej.
Powołanie się bowiem na „pełny rok normalnej działalności gospodarczej” ma na celu wykluczenie sytuacji, w której uwzględniony zostanie rok obrotowy, podczas którego dane przedsiębiorstwo zamykało zainicjowane wcześniej transakcje, chociaż prowadzenie działalności gospodarczej nie zostało jeszcze przez nie zaprzestane, i, bardziej ogólnie rzecz ujmując, rok obrotowy, podczas którego zachowanie danego przedsiębiorstwa na rynku nie odpowiadało zachowaniu przedsiębiorstwa prowadzącego działalność gospodarczą w normalnych warunkach. Natomiast okoliczność, że obroty czy też zyski osiągnięte w danym roku obrotowym różnią się znacznie od tych osiąganych w poprzedzających latach obrotowych, sama w sobie nie oznacza, iż nie można uznać tego roku obrotowego za pełny rok normalnej działalności gospodarczej.
(por. pkt 265–268)
10. Przy określaniu kwoty grzywien nałożonych za naruszenie reguł konkurencji należy uwzględnić czas trwania naruszenia i wszystkie okoliczności mogące mieć wpływ na ocenę jego wagi. W tym kontekście waga naruszeń prawa konkurencji powinna być ustalana z uwzględnieniem dużej liczby elementów, w szczególności takich jak charakterystyczne dla danej sprawy okoliczności, jej kontekst i efekt odstraszający grzywien, przy czym nie została sporządzona wiążąca lub wyczerpująca lista kryteriów, które należy obowiązkowo uwzględniać. Wśród okoliczności, które mogą wpływać na ocenę wagi naruszeń, znajdują się: zachowanie każdego przedsiębiorstwa, rola odgrywana przez każde z nich w ustanowieniu kartelu, korzyść z niego odniesiona, rozmiary przedsiębiorstw i wartość danych towarów oraz zagrożenie, jakie stanowi ten rodzaj naruszeń dla celów Unii.
W tym względzie, o ile fakt, że dane przedsiębiorstwo nie uczestniczyło we wszystkich elementach składowych kartelu lub że odgrywało ono nieznaczną rolę w tych aspektach naruszeniu, w których uczestniczyło, nie ma znaczenia dla stwierdzenia, że popełniło ono naruszenie, o tyle ewentualne ograniczone znaczenie udziału danego przedsiębiorstwa może mieć wpływ na ocenę jego rozmiaru i wagi, a zatem – na określenie poziomu sankcji. Zatem Komisja ma obowiązek uwzględnić w trakcie oceny wagi uczestnictwa w porozumieniu każdego ze sprawców fakt, że niektórzy z nich mogą, w danym wypadku, nie ponosić odpowiedzialności za wszystkie jego części.
Ponadto, co się tyczy zasady proporcjonalności, wymaga ona, by akty instytucji Unii nie wykraczały poza to, co odpowiednie i konieczne do realizacji założonych celów. W przypadku obliczania grzywien waga naruszeń musi zostać ustalona na podstawie szeregu czynników, przy czym żadnemu z nich nie należy przypisywać nieproporcjonalnie dużego znaczenia w porównaniu z innymi elementami oceny. Zasada proporcjonalności oznacza w tej sytuacji, że Komisja powinna ustalić grzywnę proporcjonalnie do czynników uwzględnionych przy ocenie wagi naruszenia i że w tym celu musi ona ocenić te czynniki w sposób spójny i obiektywnie uzasadniony.
(por. pkt 277–282)
11. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 283, 288, 290–293)
12. Przy ustalaniu kwoty grzywien nakładanych na naruszenie reguł konkurencji, okoliczność, że niewielki rozmiar przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie oraz jego przynależność do grupy rodzinnej mają wpływ na jego wiedzę prawną i gospodarczą i uniemożliwiły dokładne określenie skali naruszenia, w którym ono uczestniczyło, nie może zostać uwzględniona przy ocenie wagi naruszenia. Zasadą jest bowiem, iż przedsiębiorstwa same ponoszą ryzyko ewentualnej błędnej oceny stanu prawnego. Zastosować tu należy mającą ogólne życiowe zastosowanie maksymę, zgodnie z którą niewiedza nie chroni przed karą.
(por. pkt 301, 304)
13. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 307)
14. W kontekście grzywien nakładanych za naruszenie reguł konkurencji w przypadku, gdy naruszenia dopuściło się kilka przedsiębiorstw, analizy wagi naruszenia należy dokonać względem udziału każdego z nich, celem ustalenia, czy występują w odniesieniu do nich okoliczności obciążające lub łagodzące.
W celu ustalenia, czy przedsiębiorstwo powinno skorzystać z okoliczności łagodzącej związanej z brakiem rzeczywistego stosowania porozumień stanowiących naruszenie, należy sprawdzić, czy przedstawiło ono argumenty pozwalające wykazać, iż w okresie, w którym przystąpiło ono do stanowiących naruszenie porozumień, rzeczywiście uchylało się ono od ich stosowania poprzez przyjęcie konkurencyjnej postawy na rynku lub też czy przynajmniej wyraźnie i w znaczącym stopniu naruszało zobowiązania mające na celu wprowadzenie tego kartelu w życie do tego stopnia, iż zakłócało to samo funkcjonowanie tego kartelu.
W przypadku gdy zostanie wykazane, że przedsiębiorstwo popełniające naruszenie mogło uwzględniać tajne porozumienia kartelu przy określaniu swojego zachowania na właściwym rynku, brak udziału w jednym czy drugim z tych porozumień, przy założeniu, że zostałby on wykazany, nie może sam w sobie wystarczyć za dowód wymagany przez orzecznictwo, zgodnie z którym, aby skorzystać z okoliczności łagodzących, o których mowa w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1/2003 (wytycznych z 2006 r.), naruszający muszą wykazać, że przyjęli postawę konkurencyjną, a przynajmniej, że wyraźnie i w znaczącym stopniu naruszyli zobowiązania mające na celu wprowadzenie kartelu w życie do tego stopnia, iż zakłócało to samo funkcjonowanie tego kartelu. Dowód nieuczestniczenia jedynie w niektórych tajnych porozumieniach kartelu nie pozwala bowiem wykluczyć, że inne porozumienia mogły wpływać na konkurencję na rynku właściwym.
W tym względzie wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS przewidują, że okoliczność łagodzącą stanowi wyłącznie bierna rola lub pójście w ślad za liderem w danym naruszeniu. Takiej okoliczności nie ma już jednak pośród podlegających potencjalnie uwzględnieniu okoliczności łagodzących zawartych w wykazie okoliczności łagodzących z pkt 29 wytycznych z 2006 r. Niemniej ze względu na to, iż wykaz zamieszczony w pkt 29 wytycznych z 2006 r. nie jest wyczerpujący, wyłącznie biernej roli lub pójścia w ślad za liderem w realizacji naruszenia co do zasady nie można wykluczyć spośród okoliczności, które mogą prowadzić do obniżenia podstawowej kwoty grzywny.
(por. pkt 313–318)
15. W kontekście grzywien nakładanych za naruszenie reguł konkurencji, zgodnie z pkt 29 tiret czwarte wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1/2003, kwota podstawowa grzywny może zostać obniżona w sytuacji gdy ma miejsce aktywna współpraca danego przedsiębiorstwa z Komisją, wykraczająca poza zakres stosowania komunikatu w sprawie zwalniania z grzywien i zmniejszania grzywien w sprawach kartelowych (komunikatu w sprawie łagodzenia sankcji) i zakres jego prawnego zobowiązania do współpracy.
W tym względzie, aby przedsiębiorstwo, któremu zarzucono naruszenie mogło skorzystać z tego przepisu, musiałoby wykazać, że jego współpraca, wykraczająca wprawdzie poza zakres jego prawnego zobowiązania do współpracy, ale nie dająca mu prawa do obniżki kwoty grzywny na podstawie komunikatu w sprawie łagodzenia sankcji, jest obiektywnie użyteczna dla Komisji, ponieważ instytucja ta może oprzeć się w swojej decyzji końcowej na dowodach, których przedsiębiorstwo to dostarczyło jej w ramach swojej współpracy i w braku których Komisja nie byłaby w stanie ukarać w całości lub w części spornego naruszenia.
Zatem w sytuacji, gdy dane przedsiębiorstwo po pierwsze nie podważyło faktów i odpowiedziało w terminie na żądania udzielenia informacji, które zostały mu przedstawione, co jednak nie wykracza poza jego prawne zobowiązanie do współpracy i po drugie nie zdołało wykazać, że Komisja mogła oprzeć się w swojej decyzji końcowej na dowodach, których przedsiębiorstwo to dostarczyło jej w ramach swojej współpracy i w braku których instytucja ta nie byłaby w stanie ukarać w całości lub w części spornego naruszenia, przedmiotowe przedsiębiorstwo nie może domagać się obniżki na podstawie pkt 29 wytycznych z 2006 r.
(por. pkt 327–330)
16. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 334–337)