WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 27 lutego 2015 r.
Sprawa T‑430/13 P
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES)
przeciwko
Mohammedowi Achabowi
Odwołanie – Służba publiczna – Urzędnicy – Wynagrodzenie – Dodatek zagraniczny – Nadanie obywatelstwa – Artykuł 4 ust. 1 lit. a) i b) załącznika VII do regulaminu pracowniczego – Zwrot nienależnych kwot – Artykuł 85 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego
Przedmiot: Odwołanie mające na celu uchylenie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (trzecia izba) z dnia 26 czerwca 2013 r. Achab/EKES (F‑21/12, Zb.Orz.SP, EU:F:2013:95).
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Europejski Komitet Ekonomiczno‑Społeczny (EKES) pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Mohammeda Achaba w postępowaniu w niniejszej instancji.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Zwrot nienależnych kwot – Przesłanki – Oczywisty brak podstawy prawnej wypłaty – Kryteria
(regulamin pracowniczy, art. 85)
2. Urzędnicy – Wynagrodzenie – Dodatek zagraniczny – Zdarzenie uzasadniające ponowne rozpatrzenie sytuacji beneficjenta przez administrację – Zakres – Zmiana obywatelstwa
[regulamin pracowniczy, załącznik VII, art. 4 ust. 1 lit. a), b)]
3. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Zasada Unii dotycząca zakazu bezpodstawnego wzbogacenia – Pojęcie
4. Odwołanie – Zarzuty – Zarzut dotyczący rozstrzygnięcia Sądu do spraw Służby Publicznej w przedmiocie kosztów – Niedopuszczalność w sytuacji oddalenia wszystkich pozostałych zarzutów
(statut Trybunału Sprawiedliwości, załącznik I, art. 11 ust. 2)
1. W ramach stosowania art. 85 regulaminu pracowniczego, jakakolwiek nienależnie pobrana kwota podlega zwrotowi w sytuacji, gdy mamy do czynienia z nieprawidłowością, która nie umknie uwadze urzędnika wykazującego zwykłą staranność. W tym zakresie w każdym wypadku należy uwzględnić możliwości danego urzędnika do przeprowadzenia koniecznych ustaleń.
Ponadto wyrażenie „na tyle oczywisty”, zawarte w art. 85 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, nie oznacza, że urzędnik, który otrzymał nienależnie wypłaconą kwotę jest zwolniony z jakiegokolwiek obowiązku zastanowienia się lub kontroli. Przeciwnie, zwrot należy się, gdy mamy do czynienia z błędem, który nie umknąłby uwadze urzędnika wykazującego zwykłą staranność, co do którego uznaje się, że zna zasady regulujące jego wynagrodzenie.
Wreszcie, elementy, jakie sąd Unii bierze w tym względzie pod uwagę, dotyczą poziomu odpowiedzialności urzędnika, jego grupy zaszeregowania i stażu pracy, stopnia jasności przepisów regulaminu pracowniczego definiujących warunki przyznania świadczenia, jak również wagi zmian, jakie zaszły w sytuacji osobistej lub rodzinnej urzędnika, jeśli wypłata spornej kwoty jest związana z dokonaniem przez administracje oceny takiej sytuacji. Tym samym urzędnik zaszeregowany do dość wysokiej grupy i mający dość długi staż pracy w służbie publicznej Unii powinien być w stanie zdać sobie sprawę z nieprawidłowości, z której korzysta.
Przesłanka dotycząca oczywistego charakteru nieprawidłowości wypłaty, o której zainteresowany nie mógł nie wiedzieć, nie może zostać zbadana pod kątem pierwszeństwa kryterium stażu pracy przed innymi kryteriami, takimi jak grupa zaszeregowania czy pełnione obowiązki, lecz powinna zostać zbadana w świetle szeregu elementów pozwalających określić stopień wiedzy, jaki zainteresowany powinien mieć na temat nieregularnego charakteru dokonanej płatności.
(zob. pkt 29–32)
Odesłanie
Trybunał, wyroki: z dnia 11 lipca 1979 r., Broe/Komisja, 252/78, Rec, EU:C:1979:186, pkt 13, 14; z dnia 17 stycznia 1989 r., Stempels/Komisja, 310/87, Rec, EU:C:1989:9, pkt 10, 11; postanowienie z dnia 14 lipca 2005 r., Gouvras/Komisja, C‑420/04 P, Zb.Orz., EU:C:2005:482, pkt 59
Sąd, wyroki: z dnia 28 lutego 1991 r., Kormeier/Komisja, T‑124/89, Rec, EU:T:1991:12, pkt 17, 18; z dnia 24 lutego 1994 r., Stahlschmidt/Parlament, T‑38/93, RecFP, EU:T:1994:23, pkt 19; z dnia 27 lutego 1996 r., Galtieri/Parlament, T‑235/94, RecFP, EU:T:1996:22, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 5 listopada 2002 r., Ronsse/Komisja, T‑205/01, RecFP, EU:T:2002:269, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 2 marca 2004 r., Di Marzio/Komisja, T‑14/03, RecFP, EU:T:2004:59, pkt 91
2. W odniesieniu do urzędników niebędących obywatelami państwa swego miejsca zatrudnienia utrata lub odmowa dodatku zagranicznego ma miejsce jedynie w wypadku, gdy mieli oni zwykłe miejsce zamieszkania w państwie swego przyszłego miejsca zatrudnienia przez cały pięcioletni okres odniesienia. Natomiast w odniesieniu do urzędników będących obywatelami państwa miejsca zatrudnienia okoliczność utrzymania lub ustanowienia w nim zwykłego miejsca zamieszkania, chociażby przez bardzo krótki czas, w trakcie dziesięcioletniego okresu odniesienia wystarczy do utraty lub odmowy tego dodatku.
Chociaż brzmienie art. 4 ust. 1 lit. a) załącznika VII do regulaminu pracowniczego jest pozbawione niejasności, rozpatrzenie sytuacji zainteresowanego może wymagać również wykładni art. 4 ust. 1 lit. b) tego załącznika. Jest tak w sytuacji urzędnika, który w chwili swego zatrudnienia posiadał obywatelstwo państwa trzeciego i który mimo zamieszkiwania w państwie miejsca zatrudnienia w trakcie trzech lat poprzedzających zatrudnienie korzystał z dodatku zagranicznego na podstawie art. 4 ust. 1 lit. a) załącznika VII do regulaminu pracowniczego a ze względu na nabycie obywatelstwa państwa miejsca zatrudnienia odmówiono mu na podstawie art. 4 ust. 1 lit. b) załącznika VII do regulaminu pracowniczego prawa do tego dodatku z tym uzasadnieniem, że w trakcie dziesięciu lat poprzedzających swoje zatrudnienie zamieszkiwał w państwie miejsca zatrudnienia.
Tak więc, w zakresie, w jakim – nawet w przypadku urzędnika dochowującego zwykłej staranności – trzyletni okres zamieszkiwania w państwie zatrudnienia w okresie pięciu lat poprzedzających datę rozpoczęcia służby nie uniemożliwiał mu uzyskania dodatku zagranicznego, mógł on zasadnie zakładać, ze ten sam okres nie będzie przeszkodą do przyznania tego zasiłku w sytuacji nabycia obywatelstwa państwa miejsca zatrudnienia.
(zob. pkt 53–56)
3. Według zasad wspólnych dla systemów prawnych państw członkowskich osoba ponosząca stratę, która powoduje przysporzenie w majątku innej osoby bez podstawy prawnej tego wzbogacenia, tytułem zasady ogólnej ma prawo do odszkodowania do wysokości tej straty ze strony wzbogaconej osoby. Natomiast dla uwzględnienia tego powództwa istotne jest, aby wzbogacenie było pozbawione jakiejkolwiek ważnej podstawy prawnej.
(zob. pkt 60)
Odesłanie
Trybunał, wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Masdar (UK)/Komisja, C‑47/07 P, Zb.Orz., EU:C:2008:726, pkt 44, 46
4. Z art. 11 ust. 2 załącznika I do statutu Trybunału wynika, że odwołanie nie może dotyczyć wyłącznie ustalenia wysokości kosztów postępowania i wskazania strony je ponoszącej. Z powyższego wynika, że kiedy wszystkie inne zarzuty odwołania od orzeczenia Sądu do spraw Służby Publicznej zostaną odrzucone, żądania dotyczące rzekomej nieprawidłowości orzeczenia wspomnianego Sądu w zakresie ponoszenia kosztów przez strony należy odrzucić jako niedopuszczalne.
(zob. pkt 72)
Odesłanie
Trybunał, wyrok z dnia 26 maja 2005 r., Tralli/EBC, C‑301/02 P, Zb.Orz., EU:C:2005:306, pkt 88 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd, postanowienie z dnia 29 października 2009 r., Nijs/Trybunał Obrachunkowy, T‑375/08 P, EU:T:2009:423, pkt 71