WYROK SĄDU (szósta izba w składzie powiększonym)

z dnia 16 czerwca 2011 r.(*)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Nadtlenek wodoru i nadboran sodu – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE – Czas trwania naruszenia – Domniemanie niewinności – Prawo do obrony – Grzywny – Okoliczności łagodzące

W sprawie T‑191/06

FMC Foret, SA, z siedzibą w Barcelonie (Hiszpania), reprezentowana przez adwokata M. Seimetza i C. Stanbrooka, QC,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez F. Arbaulta, a następnie przez V. Di Bucciego oraz V. Bottkę, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez M. Gray, barrister,

strona pozwana,

mającej za przedmiot, tytułem żądania głównego, wniosek o stwierdzenie nieważności części decyzji Komisji C(2006) 1766 wersja ostateczna z dnia 3 maja 2006 r. dotyczącej postępowania na mocy art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia o EOG (sprawa COMP/F/38.620 – Nadtlenek wodoru i nadboran sodu) i – tytułem żądania ewentualnego – wniosek o obniżenie wysokości grzywny nałożonej na skarżącą,

SĄD (szósta izba w składzie powiększonym),

w składzie: V. Vadapalas (sprawozdawca), pełniący obowiązki prezesa, A. Dittrich i L. Truchot, sędziowie,

sekretarz: K. Andová, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 marca 2010 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

1        Skarżąca, FMC Foret, SA, jest spółką prawa hiszpańskiego, która w okresie zaistnienia okoliczności faktycznych niniejszej sprawy wprowadzała na rynek, między innymi, nadtlenek wodoru (zwany dalej „NW”) i nadboran sodu (zwany dalej „NBS”).

2        Jest ona w 100% spółką zależną FMC Chemicals Netherlands BV i wchodzi w skład grupy kontrolowanej przez amerykańskie przedsiębiorstwo FMC Corp.

3        W listopadzie 2002 r. Degussa AG powiadomiła Komisję Wspólnot Europejskich o istnieniu kartelu na rynkach NW i NBS i wystąpiła o zastosowanie komunikatu Komisji w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w przypadkach karteli (Dz.U. 2002, C 45, s. 3, zwanego dalej „komunikatem w sprawie współpracy”).

4        Degussa przedstawiła Komisji konkretne dowody, które umożliwiły tej ostatniej przeprowadzenie w dniach 25 i 26 marca 2003 r. kontroli w lokalach trzech przedsiębiorstw.

5        W następstwie tych kontroli szereg przedsiębiorstw, wśród nich między innymi EKA Chemicals AB, Atofina SA (następnie Arkema SA) i Solvay SA, wystąpiło o zastosowanie komunikatu w sprawie współpracy i przekazało Komisji dowody dotyczące omawianego kartelu.

6        W dniu 26 stycznia 2005 r. Komisja wysłała pismo w sprawie przedstawienia zarzutów do skarżącej i do pozostałych przedsiębiorstw, których ono dotyczyło.

7        W następstwie przesłuchania odnośnych przedsiębiorstw, które odbyło się w dniach 28 i 29 czerwca 2005 r., Komisja wydała decyzję C(2006) 1766 wersja ostateczna z dnia 3 maja 2006 r. dotyczącą postępowania na mocy art. 81 [WE] i art. 53 porozumienia o EOG w sprawie przeciwko Akzo Nobel NV, Akzo Nobel Chemicals Holding AB, EKA Chemicals, Degussa, Edison, FMC, skarżącej, Kemira Oyj, L’Air liquide SA, Chemoxal SA, SNIA SpA, Caffaro Srl, Solvay, Solvay Solexis SpA, Total SA, Elf Aquitaine SA i Arkema (sprawa COMP/F/38.620 – Nadtlenek wodoru i nadboran sodu) (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”), której streszczenie zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 353, s. 54). Decyzja ta została doręczona skarżącej pismem z dnia 8 maja 2006 r.

 Zaskarżona decyzja

8        W zaskarżonej decyzji Komisja wskazała, że jej adresaci uczestniczyli w jednolitym i ciągłym naruszeniu art. 81 WE i art. 53 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), mającym za przedmiot NW i produkowany przy jego wykorzystaniu NBS (motyw 2 zaskarżonej decyzji).

9        Stwierdzone naruszenie, jeśli chodzi o okres od dnia 31 stycznia 1994 r. do dnia 31 grudnia 2000 r., polegało głównie na wymianie między konkurentami informacji istotnych z handlowego punktu widzenia oraz poufnych informacji dotyczących rynku i przedsiębiorstw, na ograniczaniu i kontrolowaniu produkcji oraz potencjalnych i faktycznych zdolności produkcyjnych, na podziale udziałów w rynku i klientów, a także na ustalaniu i monitorowaniu przestrzegania docelowych cen.

10      Skarżąca została uznana za odpowiedzialną za naruszenie solidarnie z FMC (motywy 389–395 zaskarżonej decyzji).

11      W celu obliczenia kwoty grzywien Komisja zastosowała metodę określoną w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 [EWWiS] (Dz.U. 1998, C 9, s. 3, zwanych dalej „wytycznymi”).

12      Kwotę podstawową grzywien Komisja określiła na podstawie wagi i czasu trwania naruszenia (motyw 452 zaskarżonej decyzji), które zostało uznane za bardzo poważne (motyw 457 zaskarżonej decyzji).

13      W ramach zróżnicowanego traktowania skarżąca została zaliczona do trzeciej i przedostatniej kategorii, w odniesieniu do której ustanowiono kwotę wyjściową w wysokości 20 mln EUR (motywy 460–462 zaskarżonej decyzji).

14      Ponieważ według Komisji skarżąca uczestniczyła w naruszeniu od dnia 29 maja 1997 r. do dnia 13 grudnia 1999 r., to znaczy przez okres dwóch lat i siedmiu miesięcy, kwota wyjściowa nałożonej na nią grzywny została powiększona o 25% (motyw 467 zaskarżonej decyzji).

15      W odniesieniu do skarżącej nie została uwzględniona żadna okoliczność łagodząca ani obciążająca.

16      Artykuł 1 lit. g) zaskarżonej decyzji stanowi, że skarżąca naruszyła art. 81 ust. 1 WE i art. 53 porozumienia EOG, uczestnicząc w naruszeniu w okresie od dnia 29 maja 1997 r. do dnia 13 grudnia 1999 r.

17      W art. 2 lit. d) zaskarżonej decyzji Komisja nałożyła na skarżącą, solidarnie z FMC, grzywnę w wysokości 25 mln EUR.

 Przebieg postępowania i żądania stron

18      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 18 lipca 2006 r. skarżąca wniosła skargę w niniejszej sprawie.

19      Ponieważ skład izb Sądu został zmieniony i sędzia sprawozdawca został przydzielony do szóstej izby, po wysłuchaniu stron niniejszą sprawę przydzielono szóstej izbie w składzie powiększonym.

20      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (czwarta izba) postanowił otworzyć procedurę ustną. W ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r. Sąd skierował do stron pytania na piśmie, na które strony odpowiedziały w dniu 29 stycznia 2010 r.

21      Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił otworzyć procedurę ustną. Podczas rozprawy w dniu 4 marca 2010 r. wysłuchano wystąpień stron i ich odpowiedzi na pytania przedstawione przez Sąd.

22      Jako że dwóch członków izby nie mogło uczestniczyć w obradach, zgodnie z art. 32 regulaminu obrady Sądu były kontynuowane przez trzech sędziów, których podpisy widnieją pod niniejszym wyrokiem.

23      Skarżąca wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, w zakresie w jakim Komisja nałożyła na nią grzywnę;

–        tytułem żądania ewentualnego – obniżenie kwoty grzywny;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

24      Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania.

25      W replice, a także na rozprawie skarżąca wyjaśniła, że pierwsze żądanie skargi należy rozumieć w ten sposób, iż jego przedmiotem jest stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy ona skarżącej, co obejmuje również twierdzenie odnoszące się do udziału skarżącej w przedmiotowym naruszeniu.

 Co do prawa

26      Na poparcie skargi mającej na celu stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji lub, tytułem ewentualnym, obniżenie kwoty grzywny skarżąca podnosi trzy zarzuty, dotyczące – po pierwsze – błędnej oceny dowodów odnoszących się do jej uczestnictwa w naruszeniu, po drugie – naruszenia prawa do obrony w zakresie dostępu do akt postępowania oraz – po trzecie – nadmiernego poziomu kwoty grzywny.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego rzekomego błędu w ocenie dowodów odnoszących się do uczestnictwa skarżącej w naruszeniu

 Argumenty stron

27      Skarżąca twierdzi, że Komisja nie przedstawiła dowodów wystarczająco dokładnych i zgodnych, aby wykazać jej uczestnictwo w naruszeniu.

28      Według skarżącej, po pierwsze, Komisja w znacznej mierze oparła się na niedokładnych i niepotwierdzonych informacjach dostarczonych w ramach wniosków o złagodzenie sankcji, które sporządzono w pośpiechu i które nie zostały poparte uzasadnieniem, przez co mają ograniczoną wartość dowodową. Po drugie, Komisja nie uwzględniła dowodu przeciwnego przedstawionego przez skarżącą, w szczególności zeznań jej pracowników, którzy rzekomo uczestniczyli w zachowaniach mających znamiona naruszenia.

29      Jak twierdzi skarżąca, Komisja nie odparła dowodów dostarczonych przez nią w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów i podczas rozprawy, w szczególności zeznań jej pracowników. Ponadto Komisja nie uwzględniła informacji od skarżącej na temat jej konkurencyjnej postawy na rynku.

30      Według skarżącej podczas przesłuchania funkcjonariusz ds. przesłuchań przyznał, że dowody przeciwko niej są niewystarczające i zaproponował spotkanie między stronami, a także kontradyktoryjne badanie nowego dowodu przeciwnego dostarczonego przez skarżącą. Komisja nie nadała dalszego biegu tym propozycjom.

31      W piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów Komisja zarzuciła skarżącej uczestnictwo w naruszeniu w okresie od stycznia 1994 r. do czerwca 2001 r., jednak następnie w istotnej mierze zawężyła zakres tego zarzutu. W zaskarżonej decyzji ograniczyła się do okresu między dniem 29 maja 1997 r. – datą odbywającego się co pół roku zgromadzenia Europejskiej Rady Przemysłu Chemicznego (CEFIC), które miało miejsce się w Sewilli, a którego gospodarzem była skarżąca, i dniem 13 grudnia 1999 r. – datą zgromadzenia we Fryburgu, na którym obecny był przedstawiciel skarżącej.

32      Skarżąca twierdzi, że w celu ustalenia okoliczności faktycznych stanowiących naruszenie Komisja oparła się na niepotwierdzonych informacjach pochodzących z pojedynczego źródła, odpowiednio od Degussy, od Solvay lub od Atofiny, wbrew orzecznictwu, zgodnie z którym oświadczenie złożone przez jedno tylko przedsiębiorstwo nie stanowi wystarczającego dowodu naruszenia (wyrok Sądu z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T‑337/94 Enso‑Gutzeit przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1571, pkt 91).

33      Jeśli chodzi o informacje Degussy, Komisja wskazała – zdaniem skarżącej niesłusznie – że zostały one potwierdzone przez dowody otrzymane od innych uczestników kartelu. Według skarżącej z motywu 86 zaskarżonej decyzji wynika, iż Komisja w rzeczywistości uznała, że skoro niektóre przedsiębiorstwa przyznały twierdzenia sformułowane przez Degussę w odniesieniu do nich, twierdzenia sformułowane przeciwko skarżącej nie wymagały potwierdzenia. Wobec tego Komisja nie starała się potwierdzić informacji Degussy dotyczących skarżącej.

34      Co się tyczy innych dowodów pochodzących od jednego tylko przedsiębiorstwa, Komisja wskazała, że zostały one otrzymane od bezpośrednich świadków niezgodnych z prawem kontaktów, że zostały jej przekazane „po dojrzałym namyśle” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z zaskarżonej decyzji poniżej] i że były wiarygodne w świetle całego spójnego materiału dowodowego (motyw 86 zaskarżonej decyzji).

35      Tymczasem według skarżącej nie wszystkie te informacje są dokładne. Informacje Solvay są, zdaniem skarżącej, nieprecyzyjne i wynika z nich na przykład, że według nieustalonego źródła w Solvay pracownik tej spółki, którego tożsamość jest nieustalona, czterokrotnie w nieokreślonych okolicznościach kontaktował się z pracownikami skarżącej. To samo ma miejsce w wypadku twierdzenia Solvay, jakoby skarżąca zapłaciła Atofinie za zamknięcie jej zakładu produkcji. Ponadto Komisja nie skonfrontowała tych informacji z przeciwnymi zeznaniami pracowników skarżącej.

36      Jeśli chodzi o informacje pochodzące od pracownika Atofiny, czyli notatki poczynione podczas spotkań kartelu, Komisja nie wzięła pod uwagę okoliczności, że te same notatki zostały przedstawione jako dowód wielu spotkań. Ponadto, co się tyczy skarżącej, notatki te według niej zawierają liczne znaki zapytania.

37      Zatem Komisja niesłusznie przeciwstawiła skarżącej dowody pochodzące od jednego tylko przedsiębiorstwa, niepotwierdzone i obalone przez zeznania pracowników skarżącej.

38      Następnie skarżąca poddaje krytyce twierdzenia Komisja dotyczące konkretnych spotkań.

–       W przedmiocie połączeń telefonicznych odebranych przez skarżącą

39      Skarżąca podnosi, że Komisja niesłusznie oparła się na informacjach Solvay i Atofiny, aby stwierdzić, że skarżąca została powiadomiona telefonicznie o wynikach pewnych spotkań kartelu.

40      Informacje Solvay dotyczyły czterech spotkań „wysokiego szczebla” między Degussą, Solvay i Kemirą (motywy 171–174, 211, 215–217, 239–242 zaskarżonej decyzji). Jeśli chodzi o te spotkania, Komisja oparła się na oświadczeniu Solvay, zgodnie z którym „inne podmioty działające na rynku były informowane o wyniku tych spotkań”, gdyż „na przykład Solvay informowała Foret (w Hiszpanii) i Ausimont (we Włoszech) o konkretnych wynikach tych rozmów”. Zdaniem Komisji oświadczenie to zostało potwierdzone przez Atofinę (motyw 172 zaskarżonej decyzji).

41      To oświadczenie Solvay nie może, według skarżącej, uzasadniać wniosku, jakoby Solvay twierdziła, że informowała skarżącą „w sposób wyczerpujący […], zazwyczaj telefonicznie” (motyw 172 zaskarżonej decyzji). Z oświadczenia tego nie wynika, kto „dzwonił do kogo” ani treść tego, co zostało powiedziane. Nie wskazano w nim, do których spotkań się odnosi, z wyjątkiem spotkania w sierpniu 1997 r. Zdaniem skarżącej Komisja sama dostarczyła tej szczegółowej informacji. Oświadczenie Solvay nie mogło zostać potwierdzone przez Atofinę, która nie była obecna na spotkaniach. Atofina wspomina bowiem o telefonach Solvay w odniesieniu do innych spotkań, to znaczy do spotkań „grupy B”, które odbyły się między końcem roku 1995 i początkiem roku 1997. Zatem informacje od Solvay i Atofiny nie potwierdzają się.

42      Ponadto według skarżącej sama Solvay zaprzeczyła swojemu uczestnictwu w jednym z czterech omawianych spotkań, to znaczy w spotkaniu we Fraknkfurcie nad Menem w kwietniu 1998 r. (motyw 217 zaskarżonej decyzji). Jeśli chodzi o spotkanie we wrześniu 1998 r. w Brukseli, Solvay nie wspomniała o skontaktowaniu się ze skarżącą.

43      Podczas przesłuchania Komisja bezskutecznie próbowała otrzymać od Solvay dokładniejsze informacje. W braku większej dokładności oświadczenia Solvay dotyczące rozmów telefonicznych pozbawione są wartości dowodowej. Zostały one zresztą obalone przez zeznania pracowników skarżącej, którzy zaprzeczyli, jakoby odbierali połączenia telefoniczne od Solvay.

44      Co się tyczy informacji Atofiny Komisja niesłusznie oparła się na twierdzeniu pracownika Atofiny, jakoby skarżąca czterokrotnie uczestniczyła w spotkaniach telefonicznie (motywy 180–192 i 247–253 zaskarżonej decyzji). Twierdzenie to nie zostało potwierdzone przez żadnego innego uczestnika tych spotkań.

45      Inne elementy akt postępowania podważają wiarygodność informacji udzielonych przez wspomnianego pracownika Atofiny. W szczególności w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów Komisja oparła się na pochodzącej od niego informacji, jakoby przedstawiciel skarżącej uczestniczył w spotkaniu w Paryżu w dniu 12 lutego 1996 r. (pkt 137 i 138 pisma w sprawie przedstawienia zarzutów). Niedokładność tej informacji została wykazana przez skarżącą, gdyż paszport rzekomego uczestnika spotkania dowodził, że w tygodniu, w którym odbyło się spotkanie, przebywał on w Stanach Zjednoczonych. Komisja nie wspomniała o tym błędzie w zaskarżonej decyzji. Ponadto świadek Atofiny wielokrotnie przedstawił tę samą stronę swoich notatek jako dowód różnych spotkań. Wspomniane notatki zawierały liczne znaki zapytania jeśli chodzi o informacje skarżącej i jej uczestnictwo w spotkaniach. Komisja nie uwzględniła tych elementów przy ocenie wiarygodności dowodów Atofiny.

46      Jeśli chodzi o pierwsze z omawianych spotkań, mające miejsce w Paryżu w 1997 r., to początkowe informacje Atofiny nie pozwalały ustalić tożsamości pracownika skarżącej, z którym rzekomo kontaktowano się telefonicznie. Pracownik skarżącej, którego tożsamość została wskazana w tabeli sporządzonej następnie przez Atofinę, w złożonym pod przysięgą oświadczeniu zaprzeczył, jakoby odebrał to połączenie. Zaprzeczenie to nie zostało przez Komisje uwzględnione.

47      Komisja uznała, że okoliczność, iż kontaktowano się ze skarżącą, jest prawdopodobna, ze względu na podejmowane wcześniej kontakty i na jej telefoniczne uczestnictwo w dwóch późniejszych spotkaniach (motyw 186 zaskarżonej decyzji). Tymczasem, co się tyczy rzekomych wcześniejszych kontaktów, zaskarżona decyzja wspomina tylko o jednym połączeniu telefonicznym odebranym miesiąc wcześniej (motyw 172 zaskarżonej decyzji), o którym mają świadczyć niepotwierdzone informacje Solvay. O rzekomym telefonicznym uczestnictwie skarżącej w dwóch późniejszych spotkaniach mają świadczyć te same niepotwierdzone informacje od Atofiny.

48      Jeśli chodzi o drugie z omawianych spotkań, mające miejsce we Frankfurcie nad Menem w dniu 17 listopada 1997 r. (motywy 188–192 zaskarżonej decyzji), to pracownik Atofiny wskazał, sam sobie przecząc, najpierw jednego, a potem dwóch pracowników skarżącej, z którymi rzekomo się kontaktowano. Komisja nie wspomniała o tej sprzeczności i sama popełniła błąd w odniesieniu do nazwiska wskazanej osoby (przypis na dole strony 204 zaskarżonej decyzji). Informacja, o której mowa, nie jest potwierdzona i została zanegowana przez wskazanych pracowników skarżącej.

49      Wbrew twierdzeniom Komisji informacje dostarczone przez Atofinę nie są poparte dowodami z dokumentów. Rzeczone dowody zostały przedstawione przez tego samego pracownika Atofiny i nie mogą stanowić potwierdzenia jego własnych twierdzeń. Ponadto chodzi o tabelę sporządzoną podczas omawianego spotkania, przedstawiającą ceny stosowane wobec poszczególnych klientów i producentów (motyw 192 zaskarżonej decyzji) oraz zawierającą, w odniesieniu do skarżącej, cztery znaki zapytania. Informacje te nie musiały zresztą być dostarczone przez skarżącą, lecz mogły zostać otrzymane za pośrednictwem innych źródeł, w szczególności od klientów skarżącej.

50      Połączenie telefoniczne rzekomo odebrane przez pracownika skarżącej również nie zostało potwierdzone przez Degussę w jej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów. W rzeczywistości Degussa jedynie streściła pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, zawierające oświadczenie Atofiny, jakoby niektóre inne przedsiębiorstwa, wśród nich skarżąca, zostały powiadomione o tym spotkaniu, a następnie potwierdziła swoje uczestnictwo w tym spotkaniu. Przyznanie się Degussy stanowi wyłącznie dowód przeciwko niej i w żaden sposób nie dotyczy skarżącej.

51      Jeśli chodzi o trzecie z omawianych spotkań, które miało miejsce w dniu 21 listopada 1997 r. w Paryżu (motywy 193–197 zaskarżonej decyzji), to żaden inny uczestnik kartelu, z wyjątkiem Atofiny, nie wspomniał o uczestnictwie skarżącej. Komisja niesłusznie oparła się na oświadczeniu Atofiny, które jest niepotwierdzone i zostało zanegowane przez zeznania pracownika skarżącej, do którego się odnosiło.

52      Ponadto Komisja niesłusznie oparła się na fakcie, że ceny stosowane przez skarżącą były takie same jak ceny wskazane w notatkach sporządzonych podczas omawianego spotkania (motyw 197 zaskarżonej decyzji). Większa część tabeli zawiera tylko asteryski. Kilka wskazanych tam cen to według skarżącej ceny docelowe szacowane przez pracownika Atofiny i niepochodzące z informacji dostarczonych przez skarżącą. Ta sama tabela zawiera zresztą informacje dotyczące dwóch innych producentów, którym Komisja nie zarzuciła uczestnictwa w tym spotkaniu. Sama Komisja przyznała, że ceny docelowe mogły zostać wpisane w odniesieniu do danego producenta bez jego wiedzy. Omawiana tabela nie stanowi zatem, według skarżącej, potwierdzenia informacji Atofiny.

53      Jeśli chodzi o czwarte z omawianych spotkań, które odbyło w dniu 12 października 1998 r. w Düsseldorfie, to notatki sporządzone przez pracownika Atofiny nie wskazują obecnych na nim osób, a późniejsze wyjaśnienie tego pracownika brzmi: „FMC nieobecna”. Jedynie z tabeli sporządzonej dla potrzeb złożonego przez Atofinę wniosku o złagodzenie sankcji wynika, że skarżąca była „nieobecna, ale w kontakcie telefonicznym z Solvay i przez nią reprezentowana”. Żaden inny uczestnik, w tym Solvay, nie potwierdził uczestnictwa skarżącej w tym spotkaniu. Natomiast zapytana o to Degussa oświadczyła, że „według posiadanej przez [nią] wiedzy […] nie było uczestnictwa czwartego przedsiębiorstwa”. W tym względzie Komisja niesłusznie ograniczyła się do wskazania, że „trzy inne przedsiębiorstwa potwierdziły odbycie się tego spotkania” (motyw 253 zaskarżonej decyzji), nie biorąc pod uwagę faktu, że żadne z tych przedsiębiorstw nie potwierdziło informacji Atofiny dotyczących skarżącej. Ponadto wskazując, że informacje Atofiny były „wiarygodne wobec posiadanych przez nią dowodów” (motyw 253 zaskarżonej decyzji), Komisja jedynie odsyła do innych niepotwierdzonych informacji Atofiny. Jej rozumowane stanowi zatem błędne koło.

54      Podsumowując, twierdzenie pracownika Atofiny, jakoby kontaktował się on telefonicznie z pracownikami skarżącej nie zostało potwierdzone. Natomiast zeznania pracowników skarżącej świadczące o tym, że nie odebrali oni takich połączeń, potwierdzone są zarówno przez milczenie na ten temat pozostałych uczestników kartelu, jak i przez znaki zapytania znajdujące się w notatkach ze spotkania przedłożonych przez Atofinę. Zawarte w tych notatkach informacje na temat cen skarżącej mogły pochodzić z innych źródeł. Całokształt tych elementów miałby według skarżącej wskazywać, że nie uczestniczyła ona w omawianych spotkaniach.

–       W przedmiocie kontaktów towarzyszących zgromadzeniom CEFIC

55      Skarżąca podnosi, że Komisja niesłusznie stwierdziła jej udział w sześciu spotkaniach kartelu towarzyszących zgromadzeniom CEFIC w okresie między majem 1997 r. i listopadem 1999 r. Wskazuje ona, że jej pracownicy uczestniczyli w odnośnych spotkaniach CEFIC. Natomiast każdy z tych pracowników złożył oświadczenie, że nie uczestniczył w działaniach kartelu towarzyszących tym zgromadzeniom. Jednak Komisja, bez żadnego wyjaśnienia, nie uwzględniła zeznań pracowników skarżącej.

56      Sama obecność na spotkaniu kartelu nie dowodzi uczestnictwa w kartelu. Dane przedsiębiorstwo może w szczególności dowieść, iż nie uczestniczyło w działaniach kartelu, poprzez wykazanie, że dało do zrozumienia konkurentom, iż brało udział w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu.

57      W tym względzie, jeśli chodzi o spotkanie w Sewilli w maju 1997 r., pracownik skarżącej, który w nim uczestniczył, wskazał Komisji, iż wyraźnie oświadczył, że – po pierwsze – jego przedsiębiorstwo było „w fazie ekspansji w Niemczech” i „nie było zainteresowane” żadnym ograniczeniem cen oraz że – po drugie – przedsiębiorstwo to odmówiło ich negocjowania. To zeznanie jest według skarżącej potwierdzone przez okoliczność, że wobec takiego oświadczenie osoba odpowiedzialna z ramienia Degussy opuściła salę podczas jednego ze spotkań, trzaskając drzwiami (motyw 162 zaskarżonej decyzji). W konsekwencji pracownik skarżącej nie został zaproszony na spotkanie w restauracji w dniu następnym.

58      Według zeznań tego samego pracownika skarżącej podobnie zakończyło się zgromadzenie CEFIC w maju 1998 r. w Évian-les-Bains. Mali producenci, wśród nich skarżąca, odmówili przystąpienia do antykonkurencyjnych porozumień, gdyż chcieli nadal działać w sposób konkurencyjny.

59      Pracownicy skarżącej nie uczestniczyli też w rozmowach kartelu podczas czterech innych spotkań towarzyszących zgromadzeniom CEFIC (motywy 198–207, 254–258, 264, 265 i 273–275 zaskarżonej decyzji). Spotkania te odbywały się w restauracjach, w barach lub w kuluarach hotelowych. Według skarżącej trudno wyobrazić sobie wielostronne rozmowy kartelu w tego typu miejscach publicznych. Rozmowy musiałyby zatem mieć charakter dwustronny lub odbywać się po opuszczeniu restauracji przez pracowników skarżącej.

60      Komisja nie odnosi się do faktu, że skarżąca zaprzeczyła swojemu uczestnictwu w tych rozmowach. Wskazuje ona, iż skarżąca nie wykazała, że jej pracownicy zdystansowali się od rozmów o charakterze antykonkurencyjnym (motyw 207 zaskarżonej decyzji). Jednocześnie Komisja przyznaje, w odniesieniu do jednego ze spotkań, że „nie jest wykluczone, iż […] różne rozmowy mogły mieć raczej charakter dwustronny” (motyw 167 zaskarżonej decyzji). Skarżąca wskazuje, że skoro rozmowy miały charakter dwustronny, jej pracownicy nie byli ich świadomi i nie mogli się od nich zdystansować.

61      Co się tyczy kolacji towarzyszącej zgromadzeniu CEFIC w Brukseli w dniu 26 listopada 1997 r. zgodnie z motywem 199 zaskarżonej decyzji „Degussa, EKA, Solvay et Atofina wskazały, że [skarżąca i Kemira] były faktycznie obecne, że były w pełni świadome niezgodnego z prawem charakteru rozmów opisanych poniżej i że w nich uczestniczyły”. Tymczasem EKA Chemicals w ogóle nie wspomiała o skarżącej. Solvay sporządziła listę uczestników, na której nie figurują pracownicy skarżącej, dodając jednak, że prawdopodobnie wszyscy pozostali uczestnicy zgromadzenia byli reprezentowani.

62      Informacje Atofiny i Degussy ograniczają się do wskazania osób obecnych podczas kolacji, wśród nich przedstawicieli skarżącej, bez jakiejkolwiek wzmianki na temat ich uczestnictwa w rozmowach o charakterze antykonkurencyjnym.

63      Jeśli chodzi o spotkanie towarzyszące zgromadzeniu CEFIC w listopadzie 1999 r. (motywy 273–275 zaskarżonej decyzji) Komisja nie wspomniała o tym, że odbyło się ono w miejscu publicznym, to znaczy w kuluarach hotelu, przy okazji oficjalnej kolacji. Według skarżącej rozmowy miały charakter dwustronny i brak jest wystarczająco dokładnego i zgodnego dowodu, że skarżąca w nich uczestniczyła.

–       W przedmiocie spotkania w dniu 13 lipca 1998 r. w Königswinter

64      Skarżąca podnosi, że Komisja niesłusznie wskazała, że dyrektor generalny skarżącej wziął udział w spotkaniu z Solvay i Degussą w Königswinter w lipcu 1998 r. dotyczącym zamknięcia zakładu produkcji należącego do Atochem (motyw 233 zaskarżonej decyzji). Pracownik, o którym mowa, zaprzeczył, jakoby uczestniczył w tym spotkaniu, i przedstawił rachunek za taksówkę ze swoim nazwiskiem, dowodzący, że tego dnia był w Barcelonie.

65      Komisja nie obaliła tego dowodu, ograniczając się do przedstawienia sugestii, że pracownik skarżącej mógł być obecny na spotkaniu w Königswinter i później tego samego dnia jechać taksówką w Barcelonie. Skarżąca wskazuje, że w wypadku innych spotkań Degussa przedstawiła faktury z restauracji zawierające listę uczestników. Jednak w wypadku omawianego spotkania Komisja nie zdołała uzyskać dodatkowych dowodów od Degussy ani od Solvay. Według skarżącej Solvay nie potwierdziła jej obecności na tym spotkaniu.

66      Okoliczność, że skarżąca nie brała udziału w rozmowach dotyczących zamknięcia zakładu należącego do Atochem, jest według niej potwierdzona przez jej nieobecności podczas późniejszych spotkaniach dotyczących tego tematu. Zdaniem skarżącej Komisja niesłusznie stwierdziła, że Solvay potwierdziła jej uczestnictwo w porozumieniu z Atochem (motyw 244 zaskarżonej decyzji). Solvay nie podała szczegółów dotyczących tego rzekomego uczestnictwa, a Degussa w ogóle o nim nie wspomniała. Jest możliwe, że Solvay przez pomyłkę wspomniała o zgodnej z prawem umowie o dostawę, zawartej w tym okresie pomiędzy skarżącą i Atochem.

67      W motywie 234 zaskarżonej decyzji Komisja nie wskazała, że skarżąca zgodziła się zapłacić Atochem. Późniejsze fakty, w szczególności nieobecność skarżącej podczas późniejszego spotkania w październiku 1998 r. między Solvay, Degussą i Atofiną, dowodzą braku znaczenia w tym względzie oświadczenia Solvay. Tymczasem z motywu 245 zaskarżonej decyzji wynika, że podczas tego spotkania Degussa i Solvay namówiły Atochem do zamknięcia zakładu za wynagrodzeniem ze strony Degussy i Solvay.

–       W przedmiocie spotkania z Degussą w dniu 28 września 1998 r. w Brukseli

68      Skarżąca podnosi, że Komisja błędnie oceniła informacje Degussy dotyczące dwustronnego spotkania we wrześniu 1998 r. Zgodnie z motywem 241 zaskarżonej decyzji przedmiotem tego spotkania było powiadomienie skarżącej o wynikach spotkania, które miało miejsce tego samego dnia rano. W rzeczywistości Degussa wskazała jedynie, że „tematem spotkania była rozmowa o charakterze ogólnym, dotycząca rozwoju europejskiego rynku NW, w szczególności jeśli chodzi o wysoki poziom osiągniętych cen i szanse na utrzymanie takiego poziomu”. Degussa nie wspomina o żadnym porozumieniu w sprawie cen lub w sprawie udziałów w rynku, lecz wskazuje, że rozmowa miała „charakter ogólny”.

–       W przedmiocie spotkań dotyczących NBS

69      Skarżąca wskazuje, że jej pracownik przypomina sobie, że uczestniczył w dwóch spośród czterech spotkań dotyczących NBS, o których jest mowa w zaskarżonej decyzji (motywy 237, 238, 259–263, 267–270 i 276–279 zaskarżonej decyzji), to znaczy w spotkaniach z początku 1999 r. w Mediolanie i z grudnia 1999 r. we Fryburgu.

70      Przedmiotem obu tych spotkań było omówienie środków, które przemysł mógłby wykorzystać w celu uspokojenia obaw dotyczących wpływu składników NBS na zdrowie. Ze względu na te obawy skarżąca zaczęła już rozważać rozwój „produktu alternatywnego”, nadwęglanu sodu (zwanego dalej „NWS”). Niestety, podczas tego spotkania inni producenci rozpoczęli niezgodne z prawem rozmowy. Skarżąca nie była nimi zainteresowana, gdyż podjęła ona już decyzję o stopniowym zarzuceniu NBS na rzecz NWS. Jej przedstawiciel nie uczestniczył zatem w niezgodnych z prawem rozmowach. Wyjaśnienie to zostało potwierdzone przez Degussę, która oświadczyła, że do tych spotkań doszło „przez przypadek”, przy okazji zgodnych z prawem rozmów.

71      Co się tyczy dwóch pozostałych spotkań w sprawie NBS, odpowiednio we wrześniu 1998 r. w Lyonie i latem 1999 r. w Bazylei, to o rzekomym uczestnictwie skarżącej świadczy wyłącznie niepotwierdzona informacja Solvay. Komisja nie uwzględniła zeznań pracownika skarżącej, którego informacja ta dotyczy, iż nie przypomina on sobie, aby uczestniczył w tych spotkaniach.

–       Argumenty przedstawione w replice

72      W replice skarżąca podnosi, że Komisja nie przestrzegała zasady domniemania niewinności, gdyż nie dysponowała dokładnymi i zgodnymi dowodami jej uczestnictwa w działaniach składających się na kartel.

73      W pierwszej kolejności – Komisja nie uwzględniła materiału dowodowego potwierdzającego stanowisko skarżącej i przeinaczyła inne dowody w celu potwierdzenia wniosku, do którego doszła. Według skarżącej Komisja pominęła fakt, że najlepszymi dowodami były bezpośrednie zeznania jej pracowników, zastosowała nieuzasadnione domniemania na jej niekorzyść, zniekształciła dowody świadczące na korzyść skarżącej, utożsamiła jej uczestnictwo w zgromadzeniach CEFIC, które są zgodne z prawem, z działaniami składającymi się na kartel i „podretuszowała” dowody na jej niekorzyść.

74      Komisja nie rozważyła dowodów w sposób obiektywny i całościowy. Nie wzięła pod uwagę dowodów świadczących o tym, że skarżąca podchodziła do podziału rynku w sposób agresywny, że konkurenci tracili swoje udziały w rynku na rzecz skarżącej i skarżyli się na to oraz że próby odbycia dwóch spotkań kartelu zakończyły się, gdy skarżąca odmówiła udziału w nich. Komisja nie uzyskała dodatkowych dowodów dotyczących niepotwierdzonych zarzutów przeciwko skarżącej.

75      W drugiej kolejności skarżąca krytykuje okoliczność, że Komisja nie przeprowadziła przesłuchania krzyżowego w celu zbadania prawdziwości zeznań jej pracowników. Skarżąca była jedynym przedsiębiorstwem, które przedstawiło świadków na przesłuchaniu przez Komisję. Żadne z trzech przedsiębiorstw, których zeznania obciążyły skarżącą, nie przedstawiło świadków podczas przesłuchania. Wiele dowodów przedstawionych przez Degussę i Solvay pochodziło głównie z anonimowych źródeł. Komisja pominęła oświadczenia pracowników skarżącej, ponieważ nie zostały złożone pod przysięgą.

76      W trzeciej kolejności skarżąca podnosi, że Komisja w sposób niedokładny przedstawiła dowody uzyskane w wyniku przesłuchania.

77      Podczas przesłuchania funkcjonariusz ds. przesłuchań wyjaśnił, że niektóre dowody, na których oparła się Komisja, w szczególności przedstawione przez Solvay twierdzenia anonimowych źródeł dotyczące połączeń telefonicznych skierowanych do skarżącej, nie były wiarygodne. Po przesłuchaniu Komisja nie otrzymała zaś dodatkowych dowodów.

78      W szczególności, co się tyczy spotkań w Sewilli w maju 1997 r., w odpowiedzi na skargę Komisja wskazała, według skarżącej niesłusznie, że po przesłuchaniu uzyskała potwierdzenie niektórych okoliczności faktycznych przez inne przedsiębiorstwa, i dała skarżącej możliwość przedstawienia jej stanowiska. Po przesłuchaniu nie zostały przedstawione nowe dowody dotyczące tych spotkań.

79      Wbrew temu, co twierdzi Komisja, dodatkowe dowody, które zostały przekazane skarżącej, nie miały związku z rzekomymi rozmowami telefonicznymi Solvay. W informacjach przedstawionych po przesłuchaniu Solvay i Degussa po prostu opisały niektóre kwestie zawarte w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów (w wypadku Degussy – spotkanie we Frankfurcie nad Menem w listopadzie 1997 r., w wypadku Solvay – spotkanie w Königswinter w lipcu 1998 r.) i potwierdziły uczestnictwo swoich pracowników. Żadna z tych spółek nie wspominała początkowo o uczestnictwie skarżącej w tych spotkaniach. Sama Komisja przyznała, że Solvay odpowiedziała „nie wprost” i że Degussa nie wymieniła „wyraźnie” skarżącej.

80      W czwartej kolejności skarżąca podnosi, że Komisja dokonała sprzecznych ustaleń. W odniesieniu do Kemiry Komisja uznała, że nie można wykluczyć, iż różne rozmowy towarzyszące CEFIC były raczej prowadzone jako rozmowy dwustronne (motyw 167 zaskarżonej decyzji). Natomiast w wypadku skarżącej Komisja niesłusznie stwierdziła, że było niemożliwe, aby jej przedstawiciele uczestniczyli w tych samych spotkaniach, nie wiedząc o zmowie.

81      W piątej kolejności – zdaniem skarżącej Komisja przeinaczyła niektóre dowody odciążające. Po pierwsze, dotyczy to informacji, zgodnie z którymi skarżąca należała do grupy „niepokornych”, ponieważ chciała zwiększyć całkowite zdolności produkcyjne w Europie kosztem cen. Komisja niesłusznie nie uwzględniła tego dowodu, w odpowiedzi na skargę stwierdzając po prostu, że świadczy on o próbie wykorzystania przez skarżącą kartelu na swoją korzyść.

82      Po drugie, co się tyczy spotkań w Sewilli towarzyszących zgromadzeniom CEFIC, pracownik skarżącej oświadczył, że odmówił uczestniczenia we wszelkich rozmowach kartelu i że w konsekwencji przedstawiciele Solvay i Degussy opuścili salę spotkań. Odmawiając uwzględnienia tego zeznania Komisja oparła się na swojej własnej, niesłusznej interpretacji powodów, ze względu na które Solvay i Degussa opuściły salę spotkań – rzekomo miało to być spowodowane niezadowoleniem z przydzielonych im udziałów w rynku. Brak jest jakiegokolwiek dowodu, który potwierdzałby tę tezę Komisji. Natomiast według skarżącej przedwczesne zakończenie spotkań w Sewilli, związane z niezadowoleniem konkurentów z obniżenia jej cen i wzrostu jej udziału w rynku, świadczyło o tym, że wyjaśniła ona konkurentom, iż uczestniczyła w tych spotkaniach w innym niż oni celu.

83      W szóstej kolejności skarżąca twierdzi, że Komisja przeinaczyła niektóre dowody z dokumentów.

84      Po pierwsze, co się tyczy stempla w paszporcie pracownika skarżącej, zgodnie z którym w dniu 10 lutego 1996 r. pracownik ten znalazł się na terytorium Stanów Zjednoczonych, Komisja niesłusznie stwierdziła, że nie musi to dowodzić, iż dwa dni później nie mógł on znajdować się w Paryżu. Jednak według skarżącej nie jest możliwe, aby ów pracownik poleciał do Stanów Zjednoczonych 10 lutego, spędził tam 24 godziny, odbył transatlantycki lot powrotny, udał się wprost na spotkanie kartelu w dniu 12 lutego i następnie powrócił do Stanów Zjednoczonych. Gdyby tak było, zdaniem skarżącej w jego paszporcie widniałby drugi stempel. Zatem pracownik Atofiny niesłusznie stwierdził, że w dniu 12 lutego 1996 r. przedstawiciel skarżącej był w Paryżu. Jeżeli doda się do tego, że Atofina wielokrotnie jako jedyna twierdziła, iż skarżąca uczestniczyła w spotkaniach kartelu, i że jej informacje zawierały znaki zapytania, wiarygodność informacji Atofiny zostanie podważona.

85      Po drugie, jeśli chodzi o rachunek za taksówkę wystawiony w dniu 13 lipca 1998 r. w Barcelonie, zawierający nazwisko pracownika skarżącej, który rzekomo tego samego dnia uczestniczył w spotkaniu w Königswinter, Komisja bezpodstawnie podważyła ten dowód, wskazując, że rachunek mógł zostać wystawiony o innej porze dnia (motyw 236 zaskarżonej decyzji). Jednak domniemanie niewinności powinno przeważyć nad taką spekulacją.

86      Po trzecie, notatki ze spotkań przedstawione przez Atofinę zawierające znaki zapytania w kolumnie dotyczącej cen skarżącej świadczą według skarżącej o tym, że Atofina nie dysponowała informacjami na temat cen skarżącej, gdyż ta ostatnia nie była obecna na spotkaniu. Tymczasem w odpowiedzi na skargę Komisja niesłusznie sugeruje, że znaki zapytania świadczą o „ostrożności” pracownika Atofiny. Komisja nie wzięła pod uwagę innego wyjaśnienia, zaproponowanego przez skarżącą, w myśl którego omawiana informacja „mogłaby pochodzić skądkolwiek”. Zatem jeśli chodzi o to spotkanie, Komisja przeinaczyła jasne zeznania pracowników skarżącej, poparte dowodami z dokumentów.

87      Po czwarte, Komisja stwierdziła, że w notatce pracownika Atofiny dotyczącej spotkania w Düsseldorfie w październiku 1998 r. wielokrotnie wymieniony został pracownik skarżącej. Według skarżącej notatka ta nie jest jasna, ale z późniejszych wyjaśnień Atofiny wynika, że odnosi się ona do kolejnego spotkania, mającego odbyć się w dniu 9 listopada, podczas którego miał zostać przyjęty „ostateczny model”, i że zawiera ona „komentarz na temat sposobu doprowadzenia do zaakceptowania przez [skarżącą] jej udziałów w rynku poprzez naciski Solvay”. W październiku 1998 r. skarżąca nadal odmawiała uczestnictwa w działaniach kartelu. Komisja jednak, nie zbadawszy treści notatki, niesłusznie oparła się na prostym fakcie, że została w niej wymieniona nazwa skarżącej.

88      W siódmej kolejności – zdaniem skarżącej Komisja „podretuszowała” dowody, dodając nieistniejące szczegóły lub wyolbrzymiając stwierdzone okoliczności.

89      Po pierwsze, co się tyczy dwustronnego spotkania z Degussą we wrześniu 1998 r. w Brukseli, którego prawdziwości skarżąca zaprzecza, Komisja wskazała, że stanowiło ono „debriefing” spotkania porannego (motyw 241 zaskarżonej decyzji). Jednak w informacjach Degussy nie ma mowy o takim „debriefingu” ani o żadnej rozmowie na temat NBS lub na temat zamrożenia udziałów w rynku w odniesieniu do NW. Co się tyczy NW, Degussa wyraźnie oświadczyła, że rozmowy pozostały „ogólne”. Wyciągnięte przez Komisję wnioski są według skarżącej bezpodstawne.

90      Po drugie, jeśli chodzi o spotkania w Sewilli, to wbrew temu, co utrzymuje Komisja, skarżąca zdystansowała się wobec antykonkurencyjnych rozmów, odmawiając włączenia się w działania stanowiące kartel, co doprowadziło do „nagłego wyjścia” przedstawicieli Degussy i Solvay, a tym samym do zakończenia tej serii spotkań. Komisja w tym względzie przeinaczyła elementy akt postępowania.

91      Po trzecie, co się tyczy tezy Komisji, jakoby Atofina potwierdziła stwierdzenia Solvay dotyczące rozmów telefonicznych, to informacje Solvay i Atofiny wyraźnie odnoszą się do różnych spotkań. W żaden sposób nie mogą się zatem pokrywać, jeśli chodzi o uczestników tych spotkań lub okresy, kiedy miały miejsce.

92      W ósmej kolejności skarżąca podnosi, że Solvay i Atofina, które równocześnie złożyły wnioski o złagodzenie sankcji, „prześcigały się” w istotnym zwiększaniu wartości dowodów posiadanych już przez Komisję, co podważa wiarygodność ich oświadczeń.

93      Przedsiębiorstwa, które złożyły wnioski o złagodzenie sankcji, nie mogły zweryfikować tego, co zapamiętali ich pracownicy, ani dostarczyć jasnych i dokładnych dowodów. Przykładowo Komisja przytacza motyw 236 zaskarżonej decyzji, zgodnie z którym Solvay w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów „z własnej woli” potwierdziła spotkanie w Köningswinter w lipcu 1998 r., podczas gdy w odpowiedzi na skargę dodała w nawiasie: „należy sprawdzić, czy rzeczywiście zrobiła to z własnej woli, czy na prośbę Komisji”. Podobnie jeśli chodzi o spotkanie w Düsseldorfie w październiku 1998 r. Degussa na prośbę Komisji „nadal wypytywała” swoich pracowników o jego uczestników.

94      Wreszcie skarżąca wskazuje, że nigdy nie została uznana za winną prowadzenia działań antykonkurencyjnych. Jej pracownicy złożyli zeznania podczas przesłuchania i przedstawili oświadczenia obalające twierdzenia zawarte w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów. To przedsiębiorstwa, które powróciły do naruszenia, starały się uzyskać złagodzenie sankcji i, w ramach swojego „wyścigu”, przedstawiły niejasne, niepotwierdzone i często anonimowe oświadczenia zawarte w pismach pochodzących od ich prawników lub zagadkowe odręczne notatki „nafaszerowane znakami zapytania”. Komisja nie przedstawiła żadnego wyjaśnienia pozwalającego na uprzywilejowane potraktowanie tych dowodów w stosunku do jasnych i bezdyskusyjnych dowodów przedstawionych przez skarżącą.

95      Komisja nie zgadza się z argumentami skarżącej.

 Ocena Sądu

96      Zgodnie z art. 81 ust. 1 WE niezgodne ze wspólnym rynkiem i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie uzgodnione praktyki, które mogą wpływać na handel między państwami członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz wspólnego rynku.

97      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dla istnienia porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE wystarczy, aby dane przedsiębiorstwa wyraziły wspólną wolę postępowania na rynku w określony sposób (wyroki Sądu: z dnia 17 grudnia 1991 r. w sprawie T‑7/89 Hercules Chemicals przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1711, pkt 256; z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie T‑9/89 HFB i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1487, pkt 199).

98      Można uważać, że porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE jest zawarte, jeżeli istnieje zgodność woli co do samej zasady ograniczenia konkurencji, nawet jeżeli konkretne elementy planowanego ograniczenia stanowią jeszcze przedmiot negocjacji (zob. podobnie ww. w pkt 97 wyrok w sprawie HFB i in. przeciwko Komisji, pkt 151–157, 206).

99      Pojęcie uzgodnionej praktyki oznacza pewien rodzaj koordynacji pomiędzy przedsiębiorstwami, która wprawdzie nie prowadzi jeszcze do zawarcia umowy we właściwym tego słowa znaczeniu, lecz pozwala świadomie zastąpić konkurencję i związane z nią ryzyko praktyczną współpracą przedsiębiorstw (wyroki Trybunału: z dnia 8 lipca 1999 r. w sprawie C‑49/92 P Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, Rec. s. I‑4125, pkt 115; w sprawie C‑199/92 P Hüls przeciwko Komisji, Rec. s. I‑4287, pkt 158).

100    W tym względzie art. 81 ust. 1 WE stoi na przeszkodzie wszelkim kontaktom między podmiotami gospodarczymi, tak bezpośrednim, jak i pośrednim, mogącym wywrzeć wpływ na postępowanie aktualnego lub potencjalnego konkurenta na rynku bądź ujawnić temu konkurentowi zachowanie, które dane przedsiębiorstwo postanowiło lub planuje realizować na rynku, jeżeli celem lub skutkiem tych kontaktów jest ograniczenie konkurencji (zob. podobnie ww. w pkt 99 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 116, 117).

101    Fakt przekazania swoim konkurentom informacji w celu przygotowania antykonkurencyjnego porozumienia wystarcza, aby dowieść istnienia uzgodnionej praktyki w rozumieniu art. 81 WE (wyroki Sądu: z dnia 6 kwietnia 1995 r. w sprawie T‑148/89 Tréfilunion przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1063, pkt 82; z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie T‑53/03 BPB przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1333, pkt 178).

102    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pojęcia porozumienia i uzgodnionej praktyki w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE oznaczają formy zmowy mające taki sam charakter i różniące się od siebie jedynie intensywnością i formami, w których się ujawniają (ww. w pkt 99 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 131, 132; ww. w pkt 97 wyrok w sprawie HFB i in. przeciwko Komisji, pkt 190).

103    W wypadku naruszenia złożonego, w którym uczestniczyło przez szereg lat wielu producentów mających na celu wspólną regulację rynku, nie można wymagać od Komisji, by precyzyjnie zakwalifikowała naruszenie jako porozumienie lub uzgodnioną praktykę, skoro i tak obie formy naruszenia są przewidziane w art. 81 WE (zob. podobnie ww. w pkt 99 wyrok w sprawie Komisja przeciwko Anic Partecipazioni, pkt 111–114; wyrok Sądu z dnia 20 kwietnia 1999 r. w sprawach połączonych od T‑305/94 do T‑307/94, od T‑313/94 do T‑316/94, T‑318/94, T‑325/94, T‑328/94, T‑329/94 i T‑335/94 Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑931, pkt 696).

104    Podwójne zakwalifikowanie naruszenia jako porozumienia „lub” uzgodnionej praktyki należy rozumieć jako oznaczające złożoną całość obejmującą okoliczności faktyczne, z których jedne zostały zakwalifikowane jako porozumienie, a inne jako uzgodniona praktyka w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, który nie przewiduje szczególnej kwalifikacji dla tego typu złożonego naruszenia (ww. w pkt 97 wyroki: w sprawie Hercules Chemicals przeciwko Komisji, pkt 264; w sprawie HFB i in. przeciwko Komisji, pkt 187).

105    Jeżeli chodzi o przeprowadzenie dowodu naruszenia należy przypomnieć, że Komisja powinna ustalić dowody, które mogą wykazać w sposób wymagany prawem istnienie okoliczności stanowiących naruszenie art. 81 ust. 1 WE (wyrok Trybunału z dnia 17 grudnia 1998 r. w sprawie C‑185/95 P Baustahlgewebe przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8417, pkt 58).

106    W tym względzie musi ona przedstawić szczegółowe i spójne dowody (zob. wyrok Sądu z dnia 6 lipca 2000 r. w sprawie T‑62/98 Volkswagen przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2707, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

107    Jednak nie każdy z dowodów dostarczonych przez Komisję musi koniecznie odpowiadać tym kryteriom w odniesieniu do każdego elementu naruszenia. Wystarczy, żeby zbiór poszlak przywołanych przez tę instytucję oceniany globalnie odpowiadał temu wymogowi (zob. wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawach połączonych T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00 JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2501, pkt 180 i przytoczone tam orzecznictwo).

108    Poszlaki przywołane w decyzji przez Komisję w celu dowiedzenia dopuszczenia się przez przedsiębiorstwo naruszenia art. 81 ust. 1 WE winny być oceniane nie odrębnie, ale jako całość (zob. ww. w pkt 101 wyrok w sprawie BPB przeciwko Komisji, pkt 185 i przytoczone tam orzecznictwo).

109    Należy również mieć na uwadze okoliczność, że działania antykonkurencyjne są dokonywane potajemnie i wobec tego w większości przypadków istnienie praktyki lub porozumienia antykonkurencyjnego musi być wywnioskowane na podstawie szeregu zbieżnych okoliczności oraz poszlak, które, rozpatrywane łącznie, mogą stanowić, w braku innego możliwego wytłumaczenia, dowód naruszenia reguł konkurencji (zob. podobnie wyrok z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C‑204/00 P, C‑205/00 P, C‑211/00 P, C‑213/00 P, C‑217/00 P i C‑219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑123, pkt 55–57).

110    Co się tyczy zakresu kontroli sądowej – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w przypadku gdy do Sądu wpływa skarga o stwierdzenie nieważności decyzji wydanej na podstawie art. 81 ust. 1 WE, powinien on zasadniczo dokonać całościowej kontroli tego, czy spełnione są przesłanki zastosowania art. 81 ust. 1 WE (wyrok Sądu z dnia 26 października 2000 r. w sprawie T‑41/96 Bayer przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3383, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo).

111    Wątpliwości sądu powinny być rozpatrywane na korzyść przedsiębiorstwa będącego adresatem decyzji stwierdzającej naruszenie, zgodnie z zasadą domniemania niewinności, która, jako ogólna zasada prawa Unii, znajduje zastosowanie w szczególności w postępowaniach w sprawie naruszenia zasad konkurencji dotyczących przedsiębiorstw i mogących doprowadzić do nałożenia grzywny lub okresowej kary pieniężnej (ww. w pkt 99 wyrok w sprawie Hüls przeciwko Komisji, pkt 149, 150).

112    W świetle powyższych rozważań należy zbadać, czy w niniejszym przypadku Komisja ustaliła w wymagany prawem sposób, że skarżąca uczestniczyła w naruszeniu, którego dotyczy zaskarżona decyzja.

–       Uwagi wstępne

113    Skarżąca przedstawia szereg krytycznych uwag o charakterze ogólnym dotyczących przeprowadzenia dowodu w niniejszej sprawie, wskazując, po pierwsze, ograniczoną wartość dowodową dowodów dostarczonych przez przedsiębiorstwa, które złożyły wnioski o złagodzenie sankcji, po drugie, posłużenie się niepotwierdzonymi informacjami pochodzącymi z pojedynczego źródła, po trzecie, fakt, że nie zostały obalone zeznania przeciwne złożone przez jej pracowników i po czwarte, zaniechanie nadania dalszego biegu propozycjom funkcjonariusza ds. przesłuchań przedstawionym podczas przesłuchania.

114    Jakkolwiek te uwagi w znacznej mierze pokrywają się z zastrzeżeniami skierowanymi przeciwko dowodom merytorycznym wskazanym przez Komisję w zaskarżonej decyzji, wymagają jednak poczynienia pewnych wstępnych obserwacji.

115    W pierwszej kolejności, jeśli chodzi o argument skarżącej dotyczący wartości dowodów przedstawionych w ramach wniosków o złagodzenie sankcji, należy przypomnieć, że sama okoliczność, iż informacja została przedstawiona przez przedsiębiorstwo, które złożyło wniosek o złagodzenie sankcji, nie podważa jej wartości dowodowej.

116    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem żaden przepis ani żadna ogólna zasada prawa wspólnotowego nie zakazuje bowiem Komisji wykorzystania przeciwko przedsiębiorstwu oświadczeń innych oskarżanych przedsiębiorstw (ww. w pkt 103 wyrok w sprawach połączonych Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 512). Oświadczenia złożone w ramach współpracy nie mogą zostać uznane wyłącznie na tej podstawie za pozbawione wartości dowodowej. Oświadczenia sprzeczne z interesem oświadczającego należy bowiem z zasady postrzegać jako dowody szczególnie wiarygodne (wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie T‑54/03 Lafarge przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 57, 58).

117    Pewna podejrzliwość w odniesieniu do dobrowolnych zeznań głównych uczestników niedozwolonego porozumienia jest zrozumiała, ponieważ uczestnicy ci prawdopodobnie będą zmierzać do umniejszenia znaczenia swojego udziału w naruszeniu i wyolbrzymienia udziału pozostałych uczestników. Jednak ze względu na logikę właściwą postępowaniu przewidzianemu w komunikacie o współpracy fakt wystąpienia o zastosowanie tego komunikatu w celu uzyskania zmniejszenia wysokości grzywny nie musi koniecznie stanowić zachęty do przedkładania nieprawdziwych dowodów dotyczących pozostałych uczestników inkryminowanego kartelu. Każda próba wprowadzenia Komisji w błąd mogłaby bowiem podać w wątpliwość szczerość wnioskodawcy, jak również kompletność współpracy, a tym samym wystawić na niebezpieczeństwo szansę skorzystania przez niego w pełni z komunikatu o współpracy (wyrok Sądu z dnia 16 listopada 2006 r. w sprawie T‑120/04 Peróxidos Orgánicos przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4441, pkt 70; ww. w pkt 116 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 58).

118    W szczególności należy uznać, że fakt, iż dana osoba przyznaje, że popełniła naruszenie, i w ten sposób potwierdza istnienie okoliczności wykraczających poza te, których istnienie można było wyprowadzić bezpośrednio z odnośnych dokumentów, implikuje a priori, o ile nie występują okoliczności szczególne wskazujące na coś przeciwnego, że osoba ta postanowiła mówić prawdę. Zatem oświadczenia sprzeczne z interesem oświadczającego należy co do zasady uważać za dowody szczególnie wiarygodne (ww. w pkt 107 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 211, 212; wyrok z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawach połączonych T‑109/02, T‑118/02, T‑122/02, T‑125/02, T‑126/02, T‑128/02, T‑129/02, T‑132/02 i T‑136/02 Bolloré i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑947, pkt 166; ww. w pkt 116 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 59).

119    Oświadczenia złożone przez obwiniane przedsiębiorstwa w ramach wniosków o złagodzenie sankcji powinny być jednak oceniane z ostrożnością i w zasadzie nie mogą zostać uwzględnione bez potwierdzenia.

120    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem złożone przez przedsiębiorstwo obwiniane o uczestnictwo w kartelu oświadczenie, którego prawdziwość jest kwestionowana przez kilka innych obwinianych przedsiębiorstw, nie może być uważane za stanowiące wystarczający dowód istnienia naruszenia popełnionego przez te ostatnie, jeżeli nie jest poparte innymi dowodami (wyroki Sądu: ww. w pkt 107 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 219; wyrok z dnia 25 października 2005 r. w sprawie T‑38/02 Groupe Danone przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4407, pkt 285; ww. w pkt 118 wyrok w sprawach połączonych Bolloré i in. przeciwko Komisji, pkt 167; ww. w pkt 116 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 293; zob. również podobnie ww. w pkt 32 wyrok w sprawie Enso-Gutzeit przeciwko Komisji, pkt 91).

121    W celu zbadania wartości dowodowej oświadczeń przedsiębiorstw, które złożyły wnioski o złagodzenie sankcji, Sąd bierze w szczególności pod uwagę, po pierwsze, wagę spójnych wskazówek świadczących o istotnym znaczeniu tych oświadczeń i po drugie, brak wskazówek, iż mają one skłonność do umniejszenia znaczenia swojego udziału w naruszeniu i wyolbrzymienia udziału pozostałych uczestników (zob. podobnie ww. w pkt 117 wyrok w sprawie Peróxidos Orgánicos przeciwko Komisji, pkt 70; ww. w pkt 116 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 62, 295).

122    W drugiej kolejności, jeśli chodzi o zastrzeżenie skarżącej dotyczące tego, że w odniesieniu do pewnych okoliczności faktycznych Komisja polegała na pojedynczym dowodzie, należy przypomnieć, iż żadna zasada prawa Unii nie stoi na przeszkodzie temu, aby w celu stwierdzenia naruszenia Komisja oparła się na pojedynczym dowodzie z dokumentu, o ile jego wartość dowodowa nie podlega wątpliwości i jeżeli sam ten dowód w sposób niewątpliwy potwierdza istnienie naruszenia (wyrok Sądu z dnia 15 marca 2000 r. w sprawach połączonych T‑25/95, T‑26/95, od T‑30/95 do T‑32/95, od T‑34/95 do T‑39/95, od T‑42/95 do T‑46/95, T‑48/95, od T‑50/95 do T‑65/95, od T‑68/95 do T‑71/95, T‑87/95, T‑88/95, T‑103/95 i T‑104/95 Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑491, pkt 1838).

123    Niewątpliwie założenie to, w świetle orzecznictwa przytoczonego w pkt 120 powyżej, nie ma co do zasady zastosowania w odniesieniu do zwykłych oświadczeń obwinionego przedsiębiorstwa, które w zakresie, w jakim zostały zanegowane przez inne przedsiębiorstwa, których dotyczą, wymagają potwierdzenia przez dodatkowe i niezależne dowody.

124    Powyższe stwierdzenie może jednak zostać złagodzone, w przypadku gdy oświadczenie złożone przez współpracujące przedsiębiorstwo jest szczególnie wiarygodne, gdyż w takiej sytuacji wymagany poziom potwierdzenia jest mniejszy, zarówno jeśli chodzi o dokładność, jak i o znaczenie.

125    Jeśli bowiem zbiór spójnych poszlak pozwala potwierdzić istnienie pewnych szczególnych aspektów zmowy, której dotyczy oświadczenie złożone w ramach współpracy, wówczas samo to oświadczenie może stanowić potwierdzenie innych aspektów zaskarżonej decyzji (zob. podobnie ww. w pkt 107 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 220, 334). W tych okolicznościach Komisja może oprzeć się wyłącznie na tym oświadczeniu, pod warunkiem że prawdziwość zawartych w nim stwierdzeń nie budzi wątpliwości i zawarte w nim wskazówki nie powodują niejasności.

126    Ponadto nawet jeśli oświadczenie danego przedsiębiorstwa nie zostało potwierdzone w odniesieniu do konkretnych okoliczności faktycznych, których dotyczy, może jednak mieć pewną wartość dowodową jako potwierdzenie istnienia naruszenia, w ramach zbioru spójnych poszlak przyjętego przez Komisję. W zakresie w jakim dokument zawiera konkretne informacje odpowiadające informacjom zawartym w innych dokumentach, należy bowiem uznać, że dokumenty te mogą wzajemnie wzmacniać swoją wartość dowodową (zob. podobnie ww. w pkt 107 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 275).

127    Komisja zresztą powinna mieć możliwość wyciagnięcia na podstawie okresów, odnośnie do których materiał dowodowy jest stosunkowo obszerny, wniosków dotyczących innych okresów, odnośnie do których dowody mogą być rzadsze. Potrzebne będzie zatem naprawdę rzetelne wyjaśnienie, aby przekonać sąd, że na pewnym etapie serii spotkań wydarzyły się rzeczy całkowicie różne od tego, co działo się podczas wcześniejszych i późniejszych spotkań, chociaż na wszystkich spotkaniach gromadził się ten sam krąg uczestników, towarzyszyły im jednakowe okoliczności zewnętrzne i niezaprzeczalnie miały one ten sam cel [opinia sędziego B. Vesterdorfa, pełniącego funkcję rzecznika generalnego w sprawie T‑1/89 Rhône-Poulenc przeciwko Komisji (wyrok Sądu z dnia 24 października 1991 r.), Rec. s. II‑867, II‑885; połączone opinie do wyroków zwanych „wyrokami w sprawach Polipropylen”, Rec. s. II‑954].

128    W trzeciej kolejności skarżąca utrzymuje, że przy ocenie dowodu Komisja nie wysłuchała jej pracowników i nie wzięła pod uwagę ich zeznań.

129    Skarżąca podnosi w szczególności, że stwierdzenie naruszenia opiera się w znacznej mierze na oświadczeniach Solvay i na oświadczeniu pracownika Atofiny, z których wynika, że z pewnymi jej pracownikami, jakkolwiek byli oni nieobecni na niektórych spotkaniach, kontaktowano się lub też informowano ich telefonicznie. Skarżąca wskazuje, że ci spośród jej pracowników, których tożsamość została wskazana w tych oświadczeniach, przedstawili Komisji swoje oświadczenia, świadczące o czymś przeciwnym, które nie zostały wzięte pod uwagę.

130    W tym względzie należy zauważyć, że Komisja dysponowała pisemnymi oświadczeniami tych pracowników skarżącej i że byli oni obecni podczas przesłuchania.

131    W tej sytuacji kwestia, czy wspomniane oświadczenia zostały należycie wzięte pod uwagę w zaskarżonej decyzji, pokrywa się z oceną zastrzeżeń skarżącej wobec konkretnych okoliczności faktycznych w tym zakresie.

132    Należy jednak w tym miejscu wskazać, że skarżąca niesłusznie twierdzi, iż ze względu na to, że oświadczenia te zostały złożone pod przysięgą, mają one istotną wartość dowodową i że wobec tego Komisja była zobowiązana wykazać, że jej świadkowie „krzywoprzysięgli”.

133    Chociaż bowiem zeznanie złożone pod przysięgą przed sądem – lub ewentualnie w ramach dochodzenia przed prokuratorem – może mieć wysoką wartość dowodową ze względu na potencjalne negatywne konsekwencje karnoprawne dla składającego fałszywe zeznania w ramach dochodzenia, które czynią takie zeznanie bardziej wiarygodnym niż zwykłe oświadczenie (zob. podobnie ww. w pkt 107 wyrok w sprawach połączonych JFE Engineering i in. przeciwko Komisji, pkt 312), nie dotyczy to jednak niniejszej sprawy, ponieważ w tym wypadku chodzi o pisemne oświadczenia pracowników skarżącej przedłożone Komisji w ramach postępowania administracyjnego oraz o ich zeznania złożone w trakcie przesłuchania przez Komisję.

134    Ponadto skarżąca niesłusznie twierdzi, że Komisja miała obowiązek skonfrontować obciążające ją zeznania przedstawione przez Atofinę i Solvay z przeciwnymi zeznaniami jej własnych pracowników w ramach przesłuchania krzyżowego.

135    W tym względzie należy przypomnieć, że w toku postępowania administracyjnego Komisja nie ma możliwości nakazać przesłuchania osób jako świadków pod przysięgą.

136    Zgodnie z art. 19 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1) Komisja może przesłuchiwać wszelkie osoby fizyczne i prawne, które wyrażą zgodę na przesłuchanie, w celu zebrania informacji odnoszących się do przedmiotu postępowania. Oprócz tego, zgodnie z motywem 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszącego się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. 81 [WE] i art. 82 [WE] (Dz.U. L 123, s. 18), przed przyjęciem ustnych oświadczeń od osób fizycznych lub prawnych, które wyrażają zgodę na przesłuchanie, Komisja powinna poinformować te osoby o podstawie prawnej przesłuchania i jego dobrowolnym charakterze.

137    Ponadto Komisja jest zobowiązana wysłuchać osoby fizyczne lub prawne mające w tym wystarczający interes, jedynie jeżeli osoby te złożą wniosek o ich wysłuchanie. Posiada ona zatem zasadny zakres uznania przy ocenie celowości przesłuchania osób, których zeznania mogą mieć znaczenie dla prowadzonego dochodzenia. Zapewnienie prawa do obrony nie wymaga bowiem, aby Komisja przesłuchiwała świadków wskazanych przez zainteresowane podmioty, jeżeli uzna, że dochodzenie w toczącej się sprawie było wystarczające (zob. podobnie ww. w pkt 97 wyrok w sprawie HFB i in. przeciwko Komisji, pkt 382, 383 i przytoczone tam orzecznictwo).

138    Prawdą jest, że art. 6 ust. 3 lit. d) Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., przewiduje, że „każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do […] przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia”. Ponadto mimo że Komisja nie jest sądem w rozumieniu tego przepisu, a nakładane przez nią grzywny nie mają charakteru karnoprawnego, to wciąż bez wątpienia Komisja zobowiązana jest do poszanowania ogólnych zasad prawa wspólnotowego w toku postępowania administracyjnego.

139    Jednak zgodnie z utrwalonym orzecznictwem fakt, że przepisy prawa Unii w dziedzinie konkurencji nie nakładają na Komisję obowiązku wezwania świadków obrony, o których przesłuchanie wnioskował zainteresowany podmiot, nie jest sprzeczny z powyższymi zasadami. Należy bowiem zauważyć, że choć Komisja może wysłuchać osób fizycznych lub prawnych, jeżeli uzna to za konieczne, nie ma jednak również prawa wezwać świadków obciążających dany podmiot bez ich zgody (ww. w pkt 97 wyrok w sprawie HFB i in., pkt 389–392; ww. w pkt 118 wyrok w sprawach połączonych Bolloré i in. przeciwko Komisji, pkt 86, 87). Ponieważ postępowanie przed Komisją ma wyłącznie charakter administracyjny, nie jest zadaniem Komisji zapewnienie zainteresowanemu przedsiębiorstwu możliwości przesłuchania określonego świadka i zbadania jego zeznań na etapie dochodzenia (ww. w pkt 109 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 200). Wystarczy, że oświadczenia wykorzystane przez Komisję zostały zawarte w aktach postępowania przekazanych skarżącej, która może zakwestionować je przed sądem Unii (ww. w pkt 116 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 147–149).

140    W świetle powyższych rozważań skarżąca nie może powoływać się na naruszenie jej prawa do przesłuchania lub spowodowania przesłuchania obciążających ją świadków.

141    Niezależnie od wszystkiego, nic nie uniemożliwiało skarżącej zażądania – poprzez złożenie stosownego wniosku o zarządzenie przeprowadzenia środków dowodowych – wezwania obciążających ją świadków i przesłuchania ich przed Sądem. Należy jednak stwierdzić, że skarżąca nie złożyła takiego wniosku. Sąd uważał zresztą, że wezwanie tych świadków byłoby konieczne jedynie wówczas, gdyby w wyniku przeprowadzonego poniżej badania miało się okazać, że dowody zawarte w aktach postępowania i wyjaśnienia udzielone podczas postępowania ustnego nie są wystarczające, aby mógł on orzec w przedmiocie rozpatrywanego sporu.

142    Wreszcie w czwartej kolejności skarżąca twierdzi, że podczas przesłuchania funkcjonariusz ds. przesłuchań przyznał, iż dowody przeciwko niej są niewystarczające i zaproponował kontradyktoryjne badanie nowego dowodu przeciwnego dostarczonego przez skarżącą, to znaczy oświadczeń jej pracowników, której to propozycji Komisja nie nadała dalszego biegu.

143    Należy w tym względzie zauważyć, że sprawozdanie funkcjonariusza ds. przesłuchań stanowi wyłącznie dokument wewnętrzny Komisji, którego celem nie jest uzupełnienie lub skorygowanie argumentów przedsiębiorstw, a zatem niezawierający jakiegokolwiek decydującego aspektu, który sąd Unii musiałby uwzględnić przy wykonywaniu swej kontroli (zob. wyrok Sądu z dnia 30 września 2009 r. w sprawie T‑161/05 Hoechst przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3555, pkt 176 i przytoczone tam orzecznictwo).

144    To samo dotyczy tym bardziej komentarzy wyrażonych podczas przesłuchania przez funkcjonariusza ds. przesłuchań, takich jak te, na które w niniejszej sprawie powołuje się skarżąca. W każdym razie w końcowym raporcie z dnia 20 kwietnia 2006 r., stanowiącym załącznik do odpowiedzi na skargę, funkcjonariusz ds. przesłuchań potwierdził, że podczas tego postępowania administracyjnego zasady dotyczące prawa do obrony zostały zachowane.

145    W świetle wszystkich tych uwag wyrażone przez skarżącą zastrzeżenia wobec przeprowadzenia przez Komisję dowodu i prowadzenia przesłuchania są częściowo bezpodstawne, a częściowo pokrywają się z zastrzeżeniami skierowanymi przeciwko merytorycznym dowodom naruszenia, które zostaną zbadane poniżej.

–       W przedmiocie dowodów uczestnictwa skarżącej w naruszeniu

146    Co się tyczy głównych cech naruszenia Komisja stwierdziła, że od dnia 31 stycznia 1994 r. konkurenci wymieniali i omawiali informacje istotne z handlowego punktu widzenia oraz poufne informacje dotyczące wolumenów produkcji i ich możliwego ograniczenia, z zamiarem uniemożliwienia wprowadzenia na rynek nowych zdolności produkcyjnych. Według Komisji rozmawiali też o podziale klientów i udziałów w rynku, a także o cenach zbytu. Stworzyli system nadzoru, za którego pośrednictwem systematycznie wymieniali poufne informacje o rynku, o spółkach, o wolumenach sprzedaży i cenach zbytu. Ponadto Komisja twierdzi, że konkurenci zajmowali się ograniczaniem wydajności i podczas wielostronnych spotkań systematycznie badali zmiany udziałów w rynku (motywy 100, 351–354 zaskarżonej decyzji).

147    Znaczna część wielostronnych spotkań miała miejsce przy okazji odbywających się co pół roku zgromadzeń CEFIC, będącej działającym zgodnie z prawem stowarzyszeniem sektora przemysłu, którego dotyczyło naruszenie.

148    Komisja twierdzi, że w sierpniu 1997 r. w Brukseli – podobnie jak miało to miejsce w wypadku trzech późniejszych spotkań w lutym, w kwietniu i we wrześniu 1998 r. – uczestnicy tych rozmów doszli do porozumienia w sprawie skoordynowanego podniesienia ceny NW (motywy 171 i 172 zaskarżonej decyzji). Co się tyczy NBS – w trakcie pierwszych rozmów na ten temat dokonano wymiany poufnych danych dotyczących rynku w celu zawarcia antykonkurencyjnego porozumienia i „przygotowywano grunt” dla formalnego porozumienia co najmniej od dnia 15 maja 1998 r. (motywy 100, 214 i 229 zaskarżonej decyzji). Ostatnie wielostronne spotkanie w ramach tej zmowy odbyło się zdaniem Komisji w dniu 18 maja 2000 r., lecz porozumienie w sprawie utrzymania poziomu cen NW pozostało aktualne do końca 2000 r. (motywy 281, 282 i 355–360 zaskarżonej decyzji).

149    Jeżeli chodzi o uczestnictwo skarżącej w naruszeniu Komisja uznała, że skarżąca należała do „rdzenia” uczestników kartelu (motyw 99 zaskarżonej decyzji). Komisja odnotowała poszlaki świadczące o występowaniu kontaktów o charakterze zmowy z udziałem skarżącej począwszy od 1991 r. (motyw 106 zaskarżonej decyzji).W szczególności, zgodnie z informacjami od Atofiny, notatki ze spotkań w lipcu, październiku i listopadzie 1995 r. przedłożone przez Atofinę zawierają dane skarżącej i dotyczą przedstawienia stanowiska skarżącej (motywy 120, 127, 128, 129, 133 i 136 zaskarżonej decyzji). Ponadto, według informacji od Degussy, podczas dwustronnego spotkania, które odbyło się w drugiej połowie 1996 r. lub w pierwszej połowie 1997 r., skarżąca „zaakceptowała podstawową ideę skoordynowanego podniesienia poziomu cen” (motyw 151 zaskarżonej decyzji).

150    Jak wynika z akt postępowania, skarżąca zaprzeczyła informacjom dotyczącym początkowego okresu istnienia kartelu i ze względu na brak ich potwierdzenia informacje te nie zostały w stosunku do niej uwzględnione.

151    W konsekwencji w zaskarżonej decyzji Komisja w istotny sposób ograniczyła czas uczestnictwa skarżącej w naruszeniu w stosunku do czasu wskazanego w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów. Jeżeli chodzi o początek uczestnictwa skarżącej w naruszeniu Komisja stwierdziła, że dysponuje dowodami potwierdzającymi uczestnictwo skarżącej w spotkaniu kartelu w dniu 29 maja 1997 r. i ta data powinna zostać przyjęta dla określenia czasu trwania naruszenia w odniesieniu do skarżącej (motyw 352 zaskarżonej decyzji). Co się tyczy zakończenia uczestnictwa w naruszeniu Komisja wskazała, że jest silnie przekonana, iż skarżąca brała udział w naruszeniu do dnia 13 grudnia 1999 r. – daty ostatniego spotkania kartelu, co do której Komisja dysponowała dowodem uczestnictwa pracowników skarżącej (motyw 365 zaskarżonej decyzji).

152    W zaskarżonej decyzji w stosunku do skarżącej zostały uwzględnione następujące kontakty niezgodne z prawem:

–        trzy wielostronne spotkania, które odbyły się w dniu 28 lub 29 maja 1997 r. w Sewilli przy okazji zgromadzenia CEFIC (motywy 156–167 zaskarżonej decyzji), w odniesieniu do których skarżąca przyznaje, że w nich uczestniczyła, ale twierdzi, że była przeciwna niezgodnym z prawem rozmowom;

–        cztery wielostronne spotkania, które odbyły się, odpowiednio, w sierpniu 1997 r. w Brukseli, w dniu 18 września 1997 r. w Paryżu, w dniu 17 listopada 1997 r. we Frankfurcie nad Menem i w dniu 21 listopada 1997 r. w Paryżu, w których skarżąca nie uczestniczyła fizycznie, ale o których została jakoby poinformowana telefonicznie przez Atochem (motywy 171–197 zaskarżonej decyzji), czemu skarżąca zaprzecza;

–        wielostronne spotkania, które odbyły się w dniach 26 i 27 listopada 1997 r. w Brukseli przy okazji zgromadzenia CEFIC (motywy 198–209 zaskarżonej decyzji), w wypadku których skarżąca przyznaje, że uczestniczyła w zgromadzeniu, ale twierdzi, że nie wiedziała o niezgodnych z prawem rozmowach;

–        spotkania dwustronne pomiędzy Degussą, Kemirą i Solvay między końcem roku 1997 i początkiem roku 1998, o których wynikach skarżąca została powiadomiona telefonicznie przez Solvay (motyw 210 zaskarżonej decyzji), czemu skarżąca zaprzecza;

–        wielostronne spotkania w dniu 14 maja 1998 r. w Évian-les-Bains przy okazji zgromadzenia CEFIC (motywy 221–232 zaskarżonej decyzji), w wypadku których skarżąca potwierdza swoje uczestnictwo w zgromadzeniu CEFIC, ale twierdzi, że nie wiedziała o niezgodnych z prawem rozmowach;

–        spotkanie między Degussą, Solvay i skarżącą w dniu 13 lipca 1998 r. w Königswinter, dotyczące zamknięcia fabryki NBS należącej do Atochem (motywy 233–236 zaskarżonej decyzji), w wypadku którego skarżąca neguje swoje uczestnictwo;

–        spotkanie „wysokiego szczebla” między Degussą i Solvay, dotyczące NW i NBS, w dniu 28 września 1998 r. w Brukseli, po którym Degussa spotkała się ze skarżącą, aby powiadomić ją o wyniku (motywy 239–242 zaskarżonej decyzji), w wypadku którego skarżąca nie przeczy, że spotkała się z Degussą, ale twierdzi, iż treść spotkania była zgodna z prawem;

–        wielostronne spotkanie dotyczące NW w dniu 12 października 1998 r. w Düsseldorfie, w którym skarżąca nie uczestniczyła, ale – według Atofiny – w którego sprawie skontaktowano się z nią telefonicznie (motywy 247–253 zaskarżonej decyzji), czemu skarżąca zaprzecza;

–        wielostronne spotkania i dwustronne kontakty przy okazji zgromadzeń CEFIC w dniach 25 i 26 listopada 1998 r. w Brukseli (motywy 254–258 zaskarżonej decyzji), w dniu 30 kwietnia 1999 r. w Estoril (Portugalia) (motywy 264 i 265 zaskarżonej decyzji) i w dniu 16 listopada 1999 r. w Brukseli (motywy 273–275 zaskarżonej decyzji), w wypadku których skarżąca przyznaje, że uczestniczyła w zgromadzeniach CEFIC, ale twierdzi, iż nie wiedziała o toczących się niezgodnych z prawem rozmowach;

–        cztery wielostronne spotkania, dotyczące wyłącznie NBS, które odbyły się, odpowiednio, w dniu 16 września w Lyonie (motywy 237 i 238 zaskarżonej decyzji), na początku 1999 r. w Mediolanie (motywy 259–263 zaskarżonej decyzji), latem 1999 r. w Bazylei (motywy 267–270 zaskarżonej decyzji) i w dniu 13 grudnia 1999 r. we Fryburgu (motywy 276–279 zaskarżonej decyzji), w odniesieniu do których skarżąca zaprzecza swojemu uczestnictwu w spotkaniach w Lyonie i w Bazylei oraz – przyznając, że była tam obecna – twierdzi, że przedmiot pozostałych dwóch spotkań był całkowicie zgodny z prawem, a konkretnie dotyczyły one wyboru postępowania wobec ruchu „antyboranowego”, i że – choć rozmowy „zboczyły” w stronę „niewłaściwych” tematów, poświęciła temu „niewiele uwagi” ze względu na podjętą przez siebie decyzję o przestawieniu się z NBS na NWS z powodów dotyczących środowiska.

153    Z powyższego wynika, że oprócz dwóch spotkań w sprawie NBS, na początku 1999 r. w Mediolanie i w dniu 13 grudnia 1999 r. we Fryburgu, w wypadku pozostałych dowodów uwzględnionych w zaskarżonej decyzji skarżąca zaprzecza, jakoby uczestniczyła w kontaktach o charakterze zmowy.

–       W przedmiocie wielostronnych spotkań w dniu 28 lub 29 maja 1997 r. w Sewilli

154    Co się tyczy trzech spotkań, które odbyły się w Sewilli, dla stron bezsporne jest, że skarżąca była reprezentowana podczas dwóch pierwszych spotkań dotyczących odpowiednio NW (uczestnikami pierwszego spotkania były Atochem, Degussa, Solvay, Kemira i skarżąca) i NBS (uczestnikami drugiego spotkania były Caffaro i te same spółki, które uczestniczyły w pierwszym spotkaniu). Natomiast skarżąca nie wzięła udziału w kolacji, która odbyła się nazajutrz w restauracji (motywy 156, 162 i 163 zaskarżonej decyzji).

155    W wypadku dwóch spotkań, na których była obecna, skarżąca nie kwestionuje treści rozmów, które, po pierwsze, umożliwiły wymianę informacji odnoszących się do ewolucji rynku, a po drugie, dotyczyły propozycji globalnego podniesienia cen i porozumienia w sprawie podziału rynku NW (motywy 157–161 zaskarżonej decyzji), a także analogicznych usiłowań dotyczących NBS (motyw 162 zaskarżonej decyzji).

156    Komisja stwierdziła, czemu skarżąca nie przeczy, że „ze względu na brak zaufania i sprzeciw kilku małych producentów europejskich porozumienie nie zostało wówczas osiągnięte” (motyw 164 zaskarżonej decyzji). W szczególności próby rozmów na temat NBS zakończyły się, według oświadczenia Atofiny, „ogromnym zdenerwowaniem osoby odpowiedzialnej z ramienia Degussy […], która wobec oporu małych producentów odmawiających zaakceptowania stanowisk Solvay i Degussy opuściła salę, trzaskając drzwiami” (motyw 162 zaskarżonej decyzji).

157    Jeżeli chodzi o te elementy, skarżąca twierdzi jednak, że jako mały producent w rzeczywistości sprzeciwiła się niezgodnemu z prawem postępowaniu, czego dowodzi jej nieobecność na kolacji zorganizowanej nazajutrz w restauracji.

158    Skarżąca opiera się w szczególności na oświadczeniu jej ówczesnego zastępcy dyrektora generalnego, załączonym do skargi, z którego według niej wynika, że – co się tyczy spotkania w sprawie NW – jej przedstawiciel wyjaśnił Degussie i Solvay, że skarżąca była „w fazie ekspansji w Niemczech” i „nie była zainteresowana” żadnym ograniczeniem cen. Skarżąca odmówiła też dyskutowania o cenach, co spowodowało nagłe wyjście osoby odpowiedzialnej z ramienia Degussy.

159    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem jeżeli dane przedsiębiorstwo było obecne, choćby nie zachowując się w sposób aktywny, na spotkaniu, w trakcie którego poruszano temat niezgodnego z prawem porozumienia, uznaje się, iż uczestniczyło ono w tym porozumieniu, chyba że przedsiębiorstwo to udowodni, iż otwarcie się od niego dystansowało lub iż poinformowało pozostałych uczestników spotkania, że zamierzało wziąć udział w tym spotkaniu w innym aniżeli oni celu (zob. ww. w pkt 122 wyrok w sprawach połączonych Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, pkt 3199 i przytoczone tam orzecznictwo).

160    Ponieważ skarżąca przyznała, że uczestniczyła we wspomnianych niezgodnych z prawem rozmowach, na niej spoczywa obowiązek wykazania, że jej uczestnictwo pozbawione było celu antykonkurencyjnego.

161    Tymczasem należy uznać, że sprzeciw skarżącej wobec konkretnych propozycji Degussy – nawet przy założeniu, że zostałby stwierdzony – nie wystarczy w okolicznościach mających miejsce w niniejszej sprawie, aby wykazać, że dała ona do zrozumienia swoim konkurentom, iż uczestniczyła w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu.

162    W szczególności jeżeli chodzi o argumenty skarżącej dotyczące spotkań opisanych w motywach 156–162 zaskarżonej decyzji, Komisja wskazała, iż „jeśli Solvay i Degussa opuściły salę spotkań, to stało się tak nie dlatego, że mali producenci odmówili porozumienia się w sprawie podniesienia cen jako takiego, lecz raczej dlatego, że przedstawiona propozycja wyraźnie nie zadowoliła tych ostatnich, najprawdopodobniej ze względu na przydzielone im udziały w rynku”; iż „nic nie wskazuje, by [skarżąca] rzeczywiście odrzuciła ideę porozumienia z konkurentami samą w sobie lub by zdystansowała się wobec zaproponowanego porozumienia jako takiego”; oraz iż, co więcej, podczas tego spotkania wymienione zostały poufne informacje (motyw 166 zaskarżonej decyzji).

163    Po pierwsze, należy zauważyć, że teza Komisji jest spójna z przebiegiem kartelu, z którego wynika, że począwszy od spotkań w Sewilli uczestnicy kartelu „postanowili przywiązywać mniejszą wagę do udziałów w rynku, które do tego czasu stanowiły główny przedmiot dyskusji, aby skupić się na globalnym podniesieniu cen” (motyw 157 zaskarżonej decyzji), i że decyzja o skoordynowanym podniesieniu cen zapadła podczas kolejnego spotkania w Brukseli, w sierpniu 1997 r. (motywy 171 i 172 zaskarżonej decyzji).

164    Po drugie, argumentacja skarżącej dotycząca jej rzekomego sprzeciwu wobec niezgodnego z prawem charakteru rozmów nie znajduje potwierdzenia w informacjach pochodzących od innych przedsiębiorstw, które jedynie potwierdziły brak zaufania między uczestnikami kartelu i różnicę stanowisk dużych i małych producentów (motyw 164 zaskarżonej decyzji).

165    W tym względzie należy wskazać, że materiał dowodowy potwierdzający uczestnictwo skarżącej w kartelu nie ogranicza się do spotkań w Sewilli, które wpisują się w całokształt kontaktów o charakterze zmowy, które zostaną badane poniżej.

166    Ponadto stanowisko zajmowane przez skarżącą podczas tych spotkań jest dwuznaczne. Choć twierdzi ona, jakoby przeciwstawiła się antykonkurencyjnym rozmowom podczas spotkania w sprawie NW, którego tematem był szczegółowy sposób podziału rynku oraz ceny, bezsporne jest, że jej przedstawiciel nie opuścił miejsca spotkania i że wziął udział w kolejnym spotkaniu dotyczącym NBS. Jego nieobecność podczas kolacji w restauracji nazajutrz również nie stanowi poszlaki świadczącej o jego sprzeciwie wobec dyskusji o charakterze zmowy, zważywszy, że niektóre inne zainteresowane przedsiębiorstwa także w niej nie uczestniczyły.

167    W świetle powyższych rozważań okoliczności przytoczone przez skarżącą nie wystarczają, aby ustalić, że jej uczestnictwo w omawianych spotkaniach, podczas których doszło do niezgodnego z prawem porozumienia, pozbawione było celu antykonkurencyjnego.

–       W przedmiocie połączeń telefonicznych odebranych przez skarżącą

168    Co się tyczy wielostronnych spotkań, które nastąpiły po spotkaniu w Sewilli, Komisja stwierdziła, że skarżąca nie uczestniczyła w nich fizycznie, ale kontaktowano się z nią lub powiadamiano ją o ich wynikach telefonicznie. Chodzi, po pierwsze, o cztery spotkania „wysokiego szczebla”, w wypadku których Komisja oparła się na informacjach od Solvay, a po drugie, o serię spotkań opisanych przez Atofinę.

169    W pierwszej kolejności, jeśli chodzi o spotkania „wysokiego szczebla” między Degussą, Solvay i Kemirą (spotkania w sierpniu 1997 r. i w lutym 1998 r. w Brukseli, w kwietniu 1998 r. we Frankfuercie nad Menem i we wrześniu 1998 r. w Brukseli; motywy 172, 211, 215 i 239 zaskarżonej decyzji), Komisja wskazała, że „choć uczestniczyły w nich tylko trzy przedsiębiorstwa, rozmowy miały poparcie całego sektora” i że „[skarżąca] i Ausimont były zawsze w sposób wyczerpujący informowane (zazwyczaj telefonicznie) o wyniku rozmów” (motyw 172 zaskarżonej decyzji).

170    Z zaskarżonej decyzji wynika, że twierdzenie to opiera się, po pierwsze, na oświadczeniu Degussy, zgodnie z którym „inne podmioty działające na rynku były informowane o wyniku spotkań między Degussą, Solvay i Kemirą”, przy czym Komisja wyjaśnia, że „na przykład Solvay informowała [skarżącą] i Ausimont […] o konkretnych wynikach tych rozmów”, a po drugie, na oświadczeniu Atofiny, zgodnie z którym „FMC, ze względu na Company Policy (spółka US), nie uczestniczyła fizycznie we wszystkich spotkaniach, ale była informowana za pośrednictwem Solvay i w oczywisty sposób była zaangażowana we wszystkie porozumienia i negocjacje” (motyw 172 i przypisy na stronach 175 i 176 zaskarżonej decyzji).

171    Oświadczenie Solvay zostało również wykorzystane przez Komisję w odniesieniu do dwustronnych spotkań między Degussą i Kemirą, między końcem roku 1997. i początkiem roku 1998, w których Solvay „niekiedy uczestniczyła”. Według Komisji Degussa i Solvay oświadczyły, że skarżąca nie brała w nich udziału ze względu na wdrożony przez spółkę program dostosowawczy, ale Solvay informowała ją telefonicznie o wynikach tych spotkań (motyw 210 zaskarżonej decyzji, zawierający odesłanie do wyżej przytoczonego oświadczenia Solvay).

172    Skarżąca zaprzecza, jakoby Solvay się z nią kontaktowała. Zwraca uwagę na brak dokładności cechujący oświadczenie tej ostatniej, wskazując, że informacje od Atofiny nie dotyczą spotkań „wysokiego szczebla” i nie mogą stanowić potwierdzenia oświadczeń Solvay. Podnosi ona ponadto, że Komisja przeinaczyła oświadczenia Solvay, w zakresie w jakim stwierdziła, że pewne przedsiębiorstwa były informowane „w sposób wyczerpujący” i „zazwyczaj telefonicznie” (motyw 172 zaskarżonej decyzji).

173    Co się tyczy wartości dowodowej oświadczenia Solvay, należy zauważyć, że chodzi o informację udzieloną przez obwinione przedsiębiorstwo w ramach wniosku o złagodzenie sankcji. Oświadczenie to jest sformułowane w sposób ogólny w odniesieniu do wszystkich spotkań „wysokiego szczebla” i nie pozwala na ustalenie tożsamości osób fizycznych uczestniczących w kontaktach, co uniemożliwia jego weryfikację na podstawie zeznań. W rozpatrywanym fragmencie oświadczenia Solvay, przytoczonym w przypisie na stronie 175 zaskarżonej decyzji, nie ma mowy o tym, że informacja była podawana „telefonicznie” i „w sposób wyczerpujący”. Ponadto w zaistniałych w niniejszej sprawie okolicznościach w odniesieniu do udzielonej przez największy podmiot na rynku informacji, jakoby szereg przedsiębiorstw działających w tym sektorze było informowanych o niezgodnych z prawem rozmowach, nie można wykluczyć, że podmiot ten stara się umniejszyć swoja rolę w przebiegu kartelu.

174    Co się tyczy potwierdzenia oświadczenia Solvay należy wskazać, że to oświadczenie, dotyczące informacji udzielonej przez skarżącą, nie zostało potwierdzone przez pozostały materiał dowodowy dotyczący wspomnianych spotkań. Z akt postępowania wynika bowiem, że oświadczenie Atofiny, przytoczone przez Komisję w przypisie na stronie 176 zaskarżonej decyzji, w rzeczywistości nie odnosi się do spotkań „wysokiego szczebla”, lecz wyłącznie do spotkań „grupy B”, które odbyły się między końcem roku 1995 i początkiem roku 1997, których co najmniej znaczna część przypadła na okres przed rozpoczęciem okresu objętego naruszeniem, który został ustalony w odniesieniu do skarżącej. Ponadto bezsporne jest, że Atofina nie uczestniczyła w spotkaniach, których dotyczy oświadczenie Solvay.

175    W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że istotna wartość dowodowa oświadczenia Solvay jest bardzo niewielka jeśli chodzi o wykazanie, iż skarżąca była informowana o wynikach spotkań „wysokiego szczebla”, i że nie zostało ono w sposób bezpośredni potwierdzone przez pozostały materiał dowodowy. W konsekwencji samo to oświadczenie nie pozwala stwierdzić uczestnictwa skarżącej w kontaktach o charakterze zmowy między wrześniem 1997 r. i wrześniem 1998 r., lecz może co najwyżej stanowić pomocniczy element zbioru zebranych w tym celu poszlak.

176    W drugiej kolejności, co się tyczy pięciu spotkań opisanych przez Atofinę (spotkania z dnia 18 września 1997 r. w Paryżu, z dnia 17 listopada 1997 r. we Frankfurcie nad Menem, w dniu 21 listopada 1997 r. w Paryżu i w październiku 1998 r. w Düsseldorfie; motywy 180, 188, 193 i 247 zaskarżonej decyzji), skarżąca podważa wiarygodność oświadczenia Atofiny, jakoby była ona informowana telefonicznie, i twierdzi, że oświadczenie to nie jest poparte innymi dowodami. Skarżąca przedstawia oświadczenia swoich pracowników wskazanych w oświadczeniu Atofiny, którzy zaprzeczają, jakoby kontaktowano się z nimi.

177    Jeżeli chodzi o wartość dowodową oświadczenia Atofiny to należy zauważyć, że okoliczność, iż oświadczenie to zostało złożone w ramach wniosku o złagodzenie sankcji, sama w sobie nie podważa jego wiarygodności. Nic nie pozwala przypuszczać, że Atofina starała się umniejszyć swój udział w kartelu, twierdząc, iż kontaktowała się ze skarżącą w ramach serii spotkań. Należy również zauważyć, że informacje dotyczące kontaktów ze skarżącą nie są w żadnym wypadku sformułowane w sposób niejasny, przeciwnie, charakteryzuje je znaczny poziom szczegółowości i pozwalają one ustalić tożsamość pracowników skarżącej, z którymi się kontaktowano. Informacja pochodzi od bezpośredniego świadka, to znaczy od pracownika Atofiny, który uczestniczył w spornych spotkaniach. Należy przypomnieć, że złożył on swoje oświadczenie w dniu 26 maja 2003 r., to znaczy kilka tygodni po przedstawieniu pierwszych dowodów w dniu 3 kwietnia 2003 r. (motyw 513 zaskarżonej decyzji). Zarówno okoliczności współpracy, jak i szczegółowa treść oświadczenia wskazują, że oświadczenie to zostało złożone w sposób przemyślany i po dojrzałym namyśle.

178    Wszystkie te okoliczności świadczą zatem o znacznej wartości dowodowej rozpatrywanego oświadczenia Atofiny.

179    Co się tyczy spotkania w dniu 18 września 1997 r. w Paryżu to oświadczenie Atofiny znajduje potwierdzenie nie tylko w oświadczeniu pracownika Atofiny, zgodnie z którym ze skarżącą „kontaktowano się telefonicznie w celu przekazania jej informacji na temat rozmów”, lecz również w notatce ze spotkania sporządzonej przez tego samego pracownika, która odnosi się do litery „E”, oznaczającej skarżącą, i wskazuje, że była ona „nieobecna, lecz połączono się z nią telefonicznie” (motywy 180 i 181 zaskarżonej decyzji oraz fragmenty postępowania przytoczone w przypisie na s. 188 zaskarżonej decyzji).

180    Jeżeli chodzi o spotkanie w dniu 17 listopada 1997 r. we Frankfurcie nad Menem to zgodnie z tym samym oświadczeniem pracownik Atofiny kontaktował się z jednym lub z dwoma pracownikami skarżącej w trakcie spotkania i streszczał im jego przebieg (motyw 188 zaskarżonej decyzji). Również to oświadczenie znajduje potwierdzenie w przedłożonej przez Atofinę notatce ze spotkania, której treść jest następująca: „FMC = nieobecna, ale kontakt telefoniczny ode mnie (pan […]), inny lokalny przedstawiciel (pan […]) bardzo aktywny” (przypis na s. 200 zaskarżonej decyzji). Skarżąca jest ponadto wymieniona jako przedsiębiorstwo mające jako pierwsze ogłosić podniesienie cen, a dotyczące jej informacje znajdują się w tabeli ze spotkania zawierającej ceny minimalne odnoszące się do poszczególnych klientów i producentów (motyw 192 zaskarżonej decyzji). Oprócz tego w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Degussa wyjaśniła, że podczas tego spotkania przedstawiciel Atofiny dzwonił do przedstawiciela skarżącej (motyw 192 i przypis na s. 206 zaskarżonej decyzji).

181    Co się tyczy spotkania w dniu 21 listopada 1997 r. w Paryżu to według tego samego oświadczenia Atofiny ze skarżącą kontaktowano się telefonicznie w celu uzyskania jej zgody na skoordynowane podniesienie cen (motyw 193 zaskarżonej decyzji), a w notatkach sporządzonych podczas tego spotkania wskazane są ceny skarżącej (motyw 197 zaskarżonej decyzji oraz fragmenty akt postępowania przytoczone w przypisie na s. 216).

182    Jeżeli chodzi o spotkanie w październiku 1998 r. w Düsseldorfie to oprócz oświadczenia, że pracownik skarżącej „śledził przebieg spotkania telefonicznie”, w sprawozdaniu z tego spotkania wspomniany jest udział w rynku, aktualny i proponowany, skarżącej (motywy 247–249 zaskarżonej decyzji oraz fragmenty akt postępowania administracyjnego przytoczone na s. 282 zaskarżonej decyzji).

183    Elementy te wskazują, że oświadczenie Atofiny nie tylko posiada znaczną wartość dowodową, lecz również zostało potwierdzone, w odniesieniu do każdego ze wspomnianych spotkań, przez dowody z dokumentów pochodzące z okresu wystąpienia opisywanych faktów, dostarczone przez Atofinę oraz, w jednym przypadku, potwierdzone przez oświadczenie Degussy zawarte w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

184    Ponadto ze względu na znaczą wartość dowodową oświadczenia Atofiny oraz poziom szczegółowości przedstawionych dowodów z dokumentów ich wiarygodności nie podważa okoliczność, że dowody z dokumentów pochodzą od autora tego oświadczenia.

185    Skarżąca nie kwestionuje bowiem ani autentyczności przedstawionych przez Atofinę dowodów z dokumentów, ani wyjaśnień udzielonych przez tę ostatnią w odniesieniu do ich treści. Podważa jedynie wiarygodność tych dokumentów jako dowodu jej uczestnictwa w kartelu.

186    Jednak ze względu na fakt, iż chodzi o dokumenty sporządzone przez bezpośredniego świadka w okresie wystąpienia okoliczności faktycznych, oraz na ich dokładną i szczegółową treść, należy uznać, że ich wartość dowodowa jest niepodważalna.

187    Wiarygodność tych dokumentów nie została zakwestionowana przez argumenty skarżącej dotyczące ich treści i stopnia szczegółowości.

188    Po pierwsze, okoliczność, że niektórym informacjom towarzyszą asteryski i znaki zapytania, niekiedy z adnotacją „do sprawdzenia”, nie podważa bowiem wiarygodności całokształtu informacji zawartych w danym dokumencie.

189    Po drugie, argument skarżącej, jakoby informacje na temat jej cen mogły pochodzić z innego źródła, na przykład od klientów, nie jest wiarygodny, ponieważ tabele zawierały inne informacje dotyczące bezpośrednio skarżącej, to znaczy adnotacje o tym, że kontaktowano się z nią, że miała ona jako pierwsza oznajmić podniesienie cen, oraz o tym, jaki udział w rynku miał zostać jej przydzielony (motywy 188, 192 i 282 zaskarżonej decyzji).

190    Po trzecie, należy zauważyć, że poprzez swój argument dotyczący rzekomego podwójnego wykorzystania, w odniesieniu do szeregu spotkań, dowodów wynikających z oświadczenia Atofiny skarżąca odnosi się jedynie do elementów postępowania, które w zaskarżonej decyzji nie zostały przeciwko niej wykorzystane.

191    Z argumentacji skarżącej wynika bowiem, że dotyczy ona spotkań poprzedzających uwzględniony w jej przypadku czas trwania naruszenia (to znaczy spotkań w dniu 23 listopada 1995 r., w dniu 12 lutego 1996 r., w dniach 22 i 23 maja 1996 r., w dniu 27 listopada 1996 r. oraz innych ogólnych spotkań w roku 1996), spotkań, odnośnie do których skarżąca przyznała, że w nich uczestniczyła oraz potwierdziła treść rozmów (spotkania w dniach 28 i 29 maja 1997 r.), albo spotkań, które – choć zostały wymienione w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów – nie zostały ostatecznie uwzględnione w zaskarżonej decyzji (dwa spotkania w 1999 r., w Roissy i we frankfirviie nad Menem). Ponadto jeśli chodzi o rzekomo wykorzystaną informację dotyczącą spotkania w dniu 26 listopada 1997 r. w Brukseli i innego spotkania „między czerwcem i wrześniem 1997 r.” skarżąca nie wskazuje, który motyw zaskarżonej decyzji ma na myśli.

192    Skarżąca, zapytana o to w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r., nie potrafiła wskazać motywów zaskarżonej decyzji, w których pewne dowody zostały rzekomo dwukrotnie wykorzystane.

193    Wobec tego nawet przy założeniu, że niektóre niedatowane odręczne notatki przedstawione przez Atofinę nie mogły zostać powiązane z konkretnymi spotkaniami, argument ten jest nieskuteczny, ponieważ nie dotyczy dowodów wykorzystanych w zaskarżonej decyzji w stosunku do skarżącej.

194    Ponadto należy zauważyć, że rzekoma niedokładność dowodów przedstawionych przez Atofinę – nawet przy założeniu, że zostałaby stwierdzona – daje się wyjaśnić czasem, który upłynął pomiędzy spornymi faktami a chwilą, kiedy odwołano się do wspomnień osoby składającej oświadczenie. Ze względu na to, że brak dokładności dotyczy innych okoliczności niż uwzględnione w stosunku do skarżącej, nie może on podważyć wiarygodności dowodów dotyczących podejmowania kontaktów ze skarżącą i wykorzystania pochodzących od niej informacji, ponieważ te dwa ostatnie aspekty zostały wykazane w sposób jasny i dokładny.

195    Po czwarte, skarżąca wskazuje, że w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów zakwestionowała dowód dostarczony przez odnośnego pracownika Atofiny dotyczący rzekomego uczestnictwa jednego z jej przedstawicieli w spotkaniu w Paryżu w dniu 12 lutego 1996 r. Skarżąca wskazuje, że aby zaprzeczyć tej informacji przedstawiła przeciwne oświadczenie swojego pracownika oraz kopię jego paszportu zawierająca stempel poświadczający wejście na terytorium Stanów Zjednoczonych w dniu 10 lutego 1996 r.

196    Należy zauważyć, że oświadczenie przedstawione przez skarżącą podważa konkretną informację pochodzącą od pracownika Atofiny. W świetle dowodu przedstawionego przez skarżącą jest bowiem mało prawdopodobne, aby jej przedstawiciel, który znalazł się na terytorium Stanów Zjednoczonych w dniu 10 lutego, dwa dni później mógł udać się do Paryża. Należy zresztą zauważyć, że Komisja wzięła tę okoliczność pod uwagę i wobec braku potwierdzenia informacji od Atofiny nie obciążyła skarżącej uczestnictwem w tym spotkaniu.

197    Jednak fakt, że skarżąca podważyła jeden element przedstawiony przez Atofinę, który nie został uwzględniony przeciwko skarżącej, nie ma wpływu na wiarygodność rozpatrywanego oświadczenia jako całości.

198    Wreszcie w zakresie w jakim skarżąca twierdzi, że Komisja nie wzięła pod uwagę oświadczeń jej pracowników, którzy zaprzeczają, jakoby kontaktował się z nimi pracownik Atofiny, należy zauważyć, że jak wynika między innymi z motywów 186, 191, 192 i 253 zaskarżonej decyzji, Komisja słusznie wzięła pod uwagę to zaprzeczenie ze strony pracowników skarżącej i oceniła je w świetle innych posiadanych przez siebie dowodów.

199    W świetle powyższych uwag należy stwierdzić, że zbiór poszlak wynikających, po pierwsze, z informacji od Atofiny dotyczących kontaktów telefonicznych ze skarżącą w związku ze spotkaniami, które odbyły się między wrześniem 1997 r. i październikiem 1998 r., oraz po drugie, z wymienienia jej nazwy i danych jej dotyczących w dowodach z dokumentów odnoszących się do tych spotkań, wykazywał w sposób wymagany prawem uczestnictwo skarżącej w niezgodnych z prawem kontaktach w rozpatrywanym okresie.

200    Należy również wskazać, że poszlaki te są potwierdzone, w przypadku jednego spotkania, przez Degussę i dodatkowo są zgodne z oświadczeniem Solvay odnoszącymi się do informacji przekazanej skarżącej w związku z innymi spotkaniami, które miały miejsce w tym samym okresie.

201    Argumentacja skarżącej dotycząca rozpatrywanych dowodów nie może zatem zostać uwzględniona.

–       – W przedmiocie kontaktów towarzyszących zgromadzeniom CEFIC

202    Komisja uwzględniła uczestnictwo skarżącej w kontaktach o charakterze zmowy mających miejsce przy okazji pięciu odbywających się co pół roku zgromadzeń CEFIC, które nastąpiły po zgromadzeniu w Sewilli (to znaczy w zgromadzeniach w listopadzie 1997 r., w maju i w listopadzie 1998 r. oraz w kwietniu i w listopadzie 1999 r.; motywy 198–207, 221–232, 254–258, 264, 265, 273–275 zaskarżonej decyzji).

203    Skarżąca przyznaje, że uczestniczyła w odbywających się co pół roku zgromadzeniach CEFIC, ale zaprzecza, jakoby brała udział w niezgodnych z prawem kontaktach, wskazując, że brak jest na to wystarczająco dokładnego i zgodnego dowodu. Skarżąca wskazuje, że wspomniane spotkania odbywały się w miejscach publicznych, to znaczy w restauracjach, barach lub kuluarach hotelowych. Według skarżącej niezgodne z prawem rozmowy musiały zatem mieć wyłącznie postać dwustronnych kontaktów lub odbywać się po wyjściu jej przedstawicieli.

204    Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przywołanym w pkt 159 powyżej jeżeli Komisja udowodni uczestnictwo danego przedsiębiorstwa w niezgodnych z prawem spotkaniach, na przedsiębiorstwie tym spoczywa obowiązek wykazania, że jego uczestnictwo w tych spotkaniach pozbawione było celu antykonkurencyjnego.

205    Trzeba zatem zbadać, w pierwszej kolejności, czy zostało ustalone, że skarżąca uczestniczyła w niezgodnych z prawem rozmowach w ramach kontaktów o charakterze zmowy przy okazji pięciu wspomnianych zgromadzeń CEFIC, a następnie, w razie potrzeby, czy skarżąca przedstawiła poszlaki mogące świadczyć, iż jej uczestnictwo pozbawione było jednak celu antykonkurencyjnego.

206    Po pierwsze, co się tyczy kontaktów, do których doszło podczas kolacji w przeddzień zgromadzenia CEFIC w Brukseli w dniach 26 i 27 listopada 1997 r., Komisja stwierdziła, iż Degussa, EKA Chemicals, Solvay i Atofina wskazały, że skarżąca i Emira „były faktycznie obecne, że były w pełni świadome niezgodnego z prawem charakteru rozmów […] i że w nich uczestniczyły” (motyw 199 zaskarżonej decyzji).

207    Skarżąca twierdzi, że EKA Chemicals w ogóle o niej nie wspomniała, że Solvay sporządziła jedynie listę uczestników, na której nie figurują pracownicy skarżącej, przy czym dodała, iż „prawdopodobnie wszyscy pozostali uczestnicy” zgromadzenia również byli reprezentowani, oraz że informacje od Atofiny i Degussy polegały jedynie na wskazaniu osób obecnych na kolacji, wśród nich przedstawicieli skarżącej. Wskazuje ona, że jeden z jej pracowników złożył oświadczenie negujące jego uczestnictwo w niezgodnych z prawem rozmowach.

208    Należy wskazać, że jak wynika z elementów wymienionych w przypisie na stronie 218 zaskarżonej decyzji, przestawionych przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r., twierdzenie, zgodnie z którym pracownik skarżącej brał udział w kolacji, podczas której uczestnicy prowadzili niezgodne z prawem rozmowy, wynika z dokładnych w tym względzie oświadczeń Atofiny i Degussy.

209    Ze względu na to, że uczestnictwo skarżącej w niezgodnych z prawem kontaktach wynika ze zbioru zgodnych poszlak, nie może ono zostać podważone przez oświadczenie jej pracownika, który nie zaprzecza wyraźnie, że był obecny podczas kolacji, lecz jedynie twierdzi, iż nie uczestniczył w kontaktach o charakterze zmowy.

210    Należy też zauważyć, że udział skarżącej w omawianych niezgodnych z prawem rozmowach wynika również z innych dowodów przedstawionych w zaskarżonej decyzji, zgodnie z którymi, po pierwsze, podczas podziału kompetencji regionalnych zostało postanowione, że skarżąca będzie odpowiedzialna za Hiszpanię i Portugalię, a po drugie, skarżąca wzięła udział w spotkaniu w sprawie NBS, które odbyło się przy okazji tego samego zgromadzenia, oraz w późniejszych spotkaniach lokalnych (motywy 201 i 208 zaskarżonej decyzji).

211    Po drugie, co się tyczy kontaktów, które miały miejsce przy okazji kolejnego zgromadzenia, w maju 1998 r. w Évian-les-Bains, to znaczy podczas dwóch spotkań w sprawie NW i NBS, z dowodów wskazanych w motywach 222 i 226 zaskarżonej decyzji, przestawionych przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r., wynika, że Degussa i Solvay potwierdziły uczestnictwo skarżącej. Jeśli chodzi o spotkanie w sprawie NBS Atofina załączyła tabelę ze spotkania przedstawiającą wielkości sprzedaży NBS, zawierającą dane dotyczące skarżącej (motyw 228 zaskarżonej decyzji).

212    W oświadczeniu przedstawionym przez skarżącą w załączniku do skargi jej pracownik w następujących słowach przyznał wystąpienie niezgodnych z prawem rozmów na temat NBS przy okazji tego zgromadzenia:

„Uczestniczyłem też w zgromadzeniu CEFIC w Évian-les-Bains w maju 1998 r. Podczas tego spotkania rozmowa raz jeszcze zboczyła w kierunku kwestii udziałów w rynku, jak zostało to wskazane w [piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów]. Mali producenci, jak [skarżąca], odmawiali zgody na zamrożenie udziałów w rynku, gdyż chcieliśmy w dalszym ciągu konkurować”.

213    Po trzecie, co się tyczy kontaktów nawiązanych przy okazji zgromadzeń w dniach 25 i 26 listopada 1998 r. w Brukseli, to znaczy spotkania w sprawie NBS w dniu 25 listopada w restauracji i spotkania w sprawie NBS nazajutrz, z dowodów przywołanych w motywach 255 i 257 zaskarżonej decyzji, przestawionych przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r., wynika, że Degussa oświadczyła, iż jakiś przedstawiciel skarżącej uczestniczył w dwóch niezgodnych z prawem spotkaniach. Jeśli chodzi o spotkanie w sprawie NW oświadczenie to zostało potwierdzone przez Kemirę (motyw 255 zaskarżonej decyzji).

214    Po czwarte, co się tyczy kontaktów, do których doszło przy okazji zgromadzenia CEFIC w kwietniu 1999 r. w Estoril, z motywu 265 zaskarżonej decyzji wynika, że według Degussy wieczorem w barze hotelowym miały miejsce kontakty dotyczące NW.

215    Po piąte, z motywu 273 zaskarżonej decyzji wynika, że według Degussy skarżąca uczestniczyła w spotkaniu w sprawie NW w przeddzień zgromadzenia CEFIC w dniu 16 listopada 199 r. w Brukseli. Istnienie tego niezgodnego z prawem spotkania zostało potwierdzone przez Solvay, Atofinę, Kemirę i Ausimont.

216    Należy wskazać, że choć twierdzenie dotyczące uczestnictwa skarżącej w niezgodnych z prawem kontaktach nawiązanych podczas ostatnich spotkań wynika bezpośrednio jedynie z oświadczenia Degussy, można je jednak uważać za ustalone, jak wskazuje Komisja w motywie 275 zaskarżonej decyzji, ze względu na całokształt poszlak dotyczących uczestnictwa skarżącej w działaniach o charakterze zmowy w ramach szeregu spotkań zorganizowanych w ten sam sposób. W szczególności wspomniane spotkania dotyczą tego samego okresu co dwa spotkania, w przypadku których skarżąca przyznała, że była obecna podczas niezgodnych z prawem rozmów (zob. pkt 235–242 powyżej).

217    Twierdzenia opartego na tych zgodnych dowodach nie może podważyć oświadczenie pracownika skarżącej, który – nie negując w sposób wyraźny, że był obecny podczas spotkań, które miały miejsce przy okazji wspomnianych zgromadzeń – zaprzecza jedynie swojemu uczestnictwu w kontaktach o charakterze zmowy.

218    Ze względu na wszystkie te dowody należy stwierdzić, że Komisja przedstawiła zbiór poszlak i w przekonujący sposób wyciągnięty przez nią wniosek dotyczący uczestnictwa skarżącej w niezgodnych z prawem spotkaniach, które miały miejsce przy okazji wspomnianych zgromadzeń CEFIC.

219    Wniosku tego nie może podważyć argument skarżącej, zgodnie z którym omawiane niezgodne z prawem kontakty mogły mieć charakter dwustronny lub odbywać się w językach, którymi jej pracownicy nie władali i które w związku z tym uszły ich uwagi. Argumentacja ta nie jest wiarygodna ze względu, po pierwsze, na złożony charakter rozmów, których treść przedstawiona jest między innymi w motywach 200–205, 223–229, 256, 257 i 274 zaskarżonej decyzji i po drugie, na wymienienie nazwy skarżącej i dotyczących jej informacji w dokumentach sporządzonych w bezpośrednim związku z kontaktami o charakterze zmowy, które miały miejsce w tym samym okresie (zob. pkt 179–182 powyżej).

220    Ze względu na wszystkie te dowody potwierdzające jej uczestnictwo w omawianych kontaktach o charakterze zmowy skarżąca nie może skutecznie opierać swojej argumentacji na pobocznej uwadze Komisji dotyczącej jednego z omawianych spotkań, zgodnie z którą „nie jest wykluczone, iż […] różne rozmowy mogły raczej mieć charakter dwustronny” (motyw 167 zaskarżonej decyzji).

221    W konsekwencji, ponieważ skarżąca nie wskazała żadnej innej poszlaki świadczącej o tym, że jej uczestnictwo w omawianych spotkaniach było pozbawione celu antykonkurencyjnego, Komisja słusznie stwierdziła jej udział w kontaktach o charakterze zmowy, do których doszło przy okazji wspomnianych zgromadzeń CEFIC.

–       W przedmiocie spotkania w dniu 13 lipca 1998 r. w Königswinter

222    W motywach 233–236 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że jedno spotkanie Degussy, Solvay i skarżącej miało miejsce w dniu 13 lipca 1998 r. w Königswinter i że zostało ono zorganizowane przez Degussę, aby „sprawdzić, czy te trzy spółki były gotowe skłonić Atochem do zakończenia produkcji NBS w celu ograniczenia zdolności produkcyjnych w tym sektorze”.

223    Z motywów 234 i 235 zaskarżonej decyzji wynika, że o uczestnictwie skarżącej w tym spotkaniu świadczy oświadczenie Degussy, potwierdzone przez odpowiedź Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

224    Skarżąca zaprzecza swojemu uczestnictwu w spotkaniu w Königswinter, powołując się na oświadczenie swojego odnośnego pracownika oraz na rachunek za taksówkę zawierający jego nazwisko wystawiony w Barcelonie w dniu tego spotkania. Ponadto twierdzi ona, że w rzeczywistości Solvay nie potwierdziła swojego uczestnictwa w tym spotkaniu. Skarżąca kwestionuje oświadczenie Solvay, jakoby „uczestniczyła w porozumieniu z Atochem, zapewniając w zamian pewną rekompensatę w Hiszpanii” (motyw 244 zaskarżonej decyzji).

225    Należy zauważyć, że oświadczenia Degussy i – wbrew temu, co twierdzi skarżąca – Solvay są sformułowane w sposób jasny i niedwuznacznie potwierdzają obecność skarżącej w Königswinter. Choć bowiem Solvay wspomniała o tym spotkaniu we wniosku o złagodzenie sankcji wyłącznie w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, to jednak relacjonowała, począwszy od wniosku o złagodzenie sankcji, że Atochem żądała rekompensaty za zamknięcie swojego zakładu produkcji NBS, i wskazała, że Degussa skontaktowała się w tej sprawie ze skarżącą i z nią samą (fragment akt sprawy częściowo przytoczony w przypisie na stronie 271 zaskarżonej decyzji).

226    Ze względu na te dowody oraz na okoliczność, że rachunek za taksówkę wystawiony w Barcelonie w dniu spotkania nie dowodzi, iż przedstawiciel skarżącej tego samego dnia nie udał się do Königswinter, Komisja słusznie stwierdziła uczestnictwo skarżącej w omawianym spotkaniu (motyw 236 zaskarżonej decyzji).

227    Należy również zauważyć, że choć skarżąca nie uczestniczyła w późniejszym spotkaniu w tej samej sprawie, które miało miejsce w dniu 1 października 1998 r., dowody dotyczące tego spotkania również stanowią poszlaki jej udziału w rozmowach na temat zamknięcia zakładu produkcji NBS Atochem.

228    Po pierwsze, jak wynika z motywów 243 i 244 zaskarżonej decyzji, zarówno Degussa, jak i Solvay wskazały, że celem spotkania w dniu 1 października 1998 r. w Paryżu było przedstawienie Atochem propozycji przyjętej przez Degussę, Solvay i skarżącą na spotkaniu w Königswinter. Po drugie, z motywu 277 zaskarżonej decyzji wynika, że w następstwie zamknięcia fabryk Atochem i Caffaro udziały tych dwóch spółek w rynku NBS miały zasadniczo być przeznaczone dla Solvay, Degussy i skarżącej.

229    W świetle tych wszystkich dowodów argumenty przedstawione przez skarżącą w celu zakwestionowania jej uczestnictwa w kontaktach w sprawie zamknięcia zakładu Atochem, które miały miejsce w Königswinter, nie mogą zostać uwzględnione.

–       W przedmiocie spotkania z Degussą w dniu 28 września 1998 r. w Brukseli

230    W motywach 239–242 zaskarżonej decyzji Komisja opisała spotkanie „wysokiego szczebla” z dnia 28 września 1998 r. w Brukseli pomiędzy Degussą i Solvay. Komisja stwierdziła, że „następnie (po południu), również w Brukseli, odbyło się dwustronne spotkanie pomiędzy wyższym przedstawicielem Degussy i wyższym przedstawicielem [skarżącej]. Przedmiotem spotkania było przedstawienie przez Degussę wyników spotkania porannego”. Podstawą tego twierdzenia jest informacja od Degussy i notatka w terminarzu pracownika Degussy (motyw 241 i przypis na s. 267 zaskarżonej decyzji).

231    Skarżąca nie zaprzecza, że spotkanie to miało miejsce, kwestionuje wyłącznie jego przedmiot, wskazując, że Degussa nie wspomniała o tym spotkaniu we wniosku o złagodzenie sankcji i że w późniejszych informacjach zaznaczyła jedynie, iż „tematem spotkania była rozmowa o charakterze ogólnym dotycząca rozwoju europejskiego rynku NW, w szczególności jeśli chodzi o wysoki poziom osiągniętych cen i szanse na utrzymanie takiego poziomu”.

232    W tym względzie należy zauważyć, że okoliczność, iż spotkanie to nie zostało wymienione we wniosku Degussy o złagodzenie sankcji, jest bez znaczenia, ponieważ skarżąca nie zaprzecza, że miało ono miejsce. Co się tyczy noszącego znamiona zmowy przedmiotu spotkania, należy zauważyć, iż jak wskazała Komisja, potwierdza go to, że spotkanie ze skarżącą miało miejsce po spotkaniu z Solvay, którego niezgodny z prawem przedmiot jest niekwestionowany, że zostało wspomniane w terminarzu pracownika Degussa jako „następne spotkanie” (nächstes meeting) i że zostało umieszczone na liście kontaktów o charakterze zmowy przedstawionej przez Degussę (przypis na dole s. 267 zaskarżonej decyzji).

233    W świetle tych dowodów argumenty skarżącej nie mogą podważyć twierdzeń Komisji dotyczących tego spotkania.

–       W przedmiocie spotkań dotyczących NBS

234    W zaskarżonej decyzji Komisja uwzględniła następujące spotkania w sprawie NBS pomiędzy Degussą, Solvay, Ausimont i skarżacą:

–        spotkanie w dniu 16 września 1998 r. w Lyonie (motywy 237 i 238 zaskarżonej decyzji);

–        spotkanie z początku 1999 r. w Mediolanie (motywy 259–263 zaskarżonej decyzji);

–        spotkanie latem 1999 r. w Bazylei (motywy 267–270 zaskarżonej decyzji);

–        spotkanie w dniu 13 grudnia 1999 r. we Fryburgu (motywy 276–279 zaskarżonej decyzji).

235    Należy wskazać, że jeśli chodzi o spotkania w Mediolanie i we Fryburgu, skarżąca przyznaje, że w nich uczestniczyła oraz że rozmowy zboczyły w stronę „niewłaściwych” tematów, ale twierdzi, że jej przedstawiciel poświęcił tym rozmowom „niewiele uwagi”.

236    Ponieważ obecność skarżącej i niezgodna z prawem treść rozmów zostały ustalone, na skarżącej spoczywał obowiązek przedstawienia dowodów mogących świadczyć, że jej udziałowi w tych spotkaniach w najmniejszym stopniu nie przyświecał cel antykonkurencyjny, poprzez wykazanie, że poinformowała ona swoich konkurentów o tym, że uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu (zob. orzecznictwo przywołane w pkt 159 powyżej).

237    W tym względzie skarżąca podnosi, powołując się na oświadczenie swojego pracownika, który uczestniczył w obu tych spotkaniach, że ich przedmiotem było omówienie środków, które przemysł mógłby wykorzystać w celu uspokojenia obaw stworzonych przez ruch „antyboranowy” i że ze względu na te obawy skarżąca zaczęła już rozważać rozwój „produktu alternatywnego”, NWS. Zatem przyznając, iż podczas tego spotkania inni producenci rozpoczęli niezgodne z prawem rozmowy, skarżąca twierdzi, że nie interesowały one jej przedstawiciela, który w związku z tym w nich nie uczestniczył, mimo że nie opuścił miejsca rozmów. Według skarżącej wyjaśnienie to zostało potwierdzone przez Degussę, która oświadczyła, że do spotkań tych doszło w ramach zgodnych z prawem rozmów.

238    Należy wskazać, że spotkania te miały miejsce w okresie, kiedy kartel był dobrze rozwinięty, i były poprzedzone szeregiem kontaktów o charakterze zmowy z udziałem skarżącej. Skarżąca sama potwierdza niezgodną z prawem treść rozmów, nie wskazując niczego, co mogłoby świadczyć o jej wyraźnym sprzeciwie lub o tym, że poinformowała swoich konkurentów, iż uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu.

239    Jest ponadto mało prawdopodobne, aby skarżąca nie była wcale zainteresowana niezgodną z prawem rozmową dotyczącą cen NBS, ponieważ w latach 1999 i 2000 nadal go wytwarzała i była jednym z czterech największych producentów NBS, którzy uczestniczyli wspólnie w tych samych spotkaniach, i ponieważ wprowadzanie do obrotu NWS rozpoczęła dopiero w 2002 r. (motyw 36 zaskarżonej decyzji).

240    Ponadto dowody dotyczące wspomnianych spotkań obejmują tabele zawierające informacje na temat udziałów uczestników w rynku (motyw 261 zaskarżonej decyzji) i opisują rozmowy w sprawie przydzielenia udziałów w rynku zwolnionych w następstwie zamknięcia fabryk Atochem i Caffaro, które miały zasadniczo być przeznaczone dla Solvay, Degussy i [skarżącej] odpowiednio do ich rzeczywistego udziału w rynku (motyw 277 zaskarżonej decyzji).

241    Ponadto wbrew temu, co twierdzi skarżąca, informacja od Degussy, zgodnie z którą do tych spotkań doszło przy okazji zgodnych z prawem rozmów, nie znaczy, że odbyły się one „przez przypadek” lub że były one niespodziewane.

242    Wobec tych dowodów argumenty skarżącej nie są wystarczające, aby wykazać, że jej uczestnictwo w tych rozmowach pozbawione było celu antykonkurencyjnego.

243    Co się tyczy spotkań w Lyonie i w Bazylei należy zauważyć, że choć uczestnictwo w nich skarżącej wynika z informacji pochodzących, odpowiednio, od Degussy i od Solvay, które nie zostały potwierdzone przez inne dowody, ze względu na identyczność ich uczestników i przedmiotu oraz ich bliskość w czasie Komisja słusznie stwierdziła uczestnictwo skarżącej w całej tej serii spotkań.

244    W konsekwencji argumenty skarżącej dotyczące spotkań w sprawie NBS, które miały miejsce między wrześniem 1998 r. i grudniem 1999 r., nie mogą zostać uwzględnione.

–       Wniosek

245    Należy przypomnieć, że dowody przywołane przez Komisję w zaskarżonej decyzji w celu dowiedzenia istnienia naruszenia art. 81 ust. 1 WE przez przedsiębiorstwo winny być oceniane nie odrębnie, ale jako całość (zob. orzecznictwo przywołane w pkt 108 powyżej).

246    Po przeprowadzeniu badania przedstawionego w pkt 113–244 powyżej należy stwierdzić, że całokształt zbadanych dowodów stanowi zbiór poszlak wykazujący w sposób wymagany prawem uczestnictwo skarżącej w naruszeniu.

247    W odniesieniu do każdej z okoliczności stanowiących naruszenie Komisja przedstawiła wiarygodny dowód, w wielu przypadkach bezpośrednio poparty innymi dowodami. Uczestnictwo skarżącej w kartelu wynika, po pierwsze, z jej uczestnictwa w szeregu spotkań i kontaktów o charakterze zmowy oraz po drugie, z wymienienia jej nazwy i dotyczących jej informacji w różnych dokumentach sporządzonych w bezpośrednim związku z tymi kontaktami. Argumenty skarżącej dotyczące rzekomego przeinaczenia lub „podretuszowania” dowodów są, w świetle przeprowadzonej powyżej analizy, bezzasadne.

248    Ze względu na to, że w przypadku niektórych okoliczności naruszenia Komisja przedstawiła pojedyncze dowody, które nie mogły zostać bezpośrednio poparte innymi dowodami, należy przypomnieć, że wobec istnienia zbioru zgodnych poszlak świadczących o uczestnictwie w naruszeniu potrzebne jest naprawdę rzetelne wyjaśnienie, aby przekonać, że na pewnym etapie serii spotkań wydarzyły się rzeczy całkowicie różne od tego, co działo się podczas wcześniejszych i późniejszych spotkań (zob. pkt 127 powyżej).

249    Tymczasem w świetle dokonanego powyżej badania należy stwierdzić, że skarżąca nie przedstawiła rzetelnego argumentu, aby podważyć dowody przyjęte w stosunku do niej przez Komisję, w szczególności jeśli chodzi o niektóre spotkania, które miały miejsce przy okazji zgromadzeń CEFIC, w przypadku których Komisja oparła się na informacjach pochodzących z jednego tylko źródła (zob. pkt 216 i 243 powyżej).

250    W świetle tych uwag nie można uwzględnić krytycznych uwag skarżącej, żądającej, aby wątpliwości tłumaczone były na jej korzyść, zgodnie z zasadą in dubio pro reo. W ogólnej ocenie uwagi te, jak również poszczególne zastrzeżenia skarżącej nie mogą podważyć zbioru dokładnych i zgodnych poszlak, który został uwzględniony w zaskarżonej decyzji.

251    Wreszcie zgodności z prawem stwierdzenia uczestnictwa skarżącej w naruszeniu nie mogą umniejszyć argumenty tej ostatniej zmierzające do wykazania, że zachowywała się ona na rynku „agresywnie”, w oparciu o historyczny opis rozwoju na rynku, a w szczególności znaczny wzrost jej udziału w rynku EOG w latach 1993–2001.

252    Po pierwsze, nie jest bowiem konieczne badanie skutków porozumienia lub uzgodnionej praktyki, jeżeli został stwierdzony ich antykonkurencyjny cel (wyroki Trybunału: z dnia 19 marca 2009 r., w sprawie C‑510/06 P Archer Daniels Midland przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑1843, pkt 140; z dnia 4 czerwca 2009 r. w sprawie C‑8/08 T-Mobile Netherlands i in., Zb.Orz. s. I‑4529, pkt 28–30).

253    Po drugie, przedsiębiorstwo ponosi odpowiedzialność z powodu naruszenia, gdy uczestniczyło w spotkaniach, znając ich antykonkurencyjny cel, nawet jeśli potem nie zastosowało w praktyce środków ustalonych podczas tych spotkań (wyrok Trybunału z dnia 15 października 2002 r. w sprawach połączonych C‑238/99 P, C‑244/99 P, C‑245/99 P, C‑247/99 P, od C‑250/99 P do C‑252/99 P, C‑254/99 P Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I‑8375, pkt 508, 509).

254    Z ogółu powyższych rozważań wynika, że zarzut pierwszy jest bezzasadny, wobec czego powinien zostać oddalony.

 W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia prawa do obrony w zakresie dostępu do akt postępowania

 Argumenty stron

255    Skarżąca twierdzi, że Komisja oparła się na pewnych dowodach obciążających wynikających z odpowiedzi Solvay i Degussy na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów bez umożliwienia skarżącej przedstawienia uwag odnośnie do tych dowodów.

256    Po pierwsze, jeśli chodzi o informacje od Solvay dotyczące rozmów telefonicznych, Solvay nie wskazała dat, kiedy jakoby kontaktowała się ze skarżącą. Komisja uznała, że chodziło o spotkania opisane w motywach 171–174, 211, 215–217 i 239–242 zaskarżonej decyzji (motyw 172 zaskarżonej decyzji). Tymczasem okazuje się, że w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Solvay zaprzeczyła swojemu uczestnictwu w spotkaniu, o którym mowa w motywach 215–217 zaskarżonej decyzji. Dowód ten ma szczególne znaczenie, ponieważ Komisja oparła się na rzekomych rozmowach telefonicznych Solvay, aby potwierdzić rozmowy Atofiny. Skarżąca nie miała jednak dostępu do odpowiedzi Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, aby dowiedzieć się, co zostało w nim stwierdzone w odniesieniu do tego spotkania.

257    Po drugie, co się tyczy spotkania we wrześniu 1998 r. w Brukseli, Komisja oparła się na odpowiedziach Degussy i Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów (motywy 239–242 zaskarżonej decyzji). Tymczasem skarżąca nie mogła zapoznać się z ewentualnymi informacjami podanymi przez Solvay w jej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, dotyczącymi połączenia telefonicznego w sprawie tego spotkania, które jakoby odebrała.

258    Po trzecie, Komisja oparła się na odpowiedzi Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, aby potwierdzić twierdzenie Degussy, jakoby skarżąca uczestniczyła w spotkaniu w listopadzie 1999 r. w Brukseli (motywy 273–275 zaskarżonej decyzji). Nie wiedząc, co stwierdziła Solvay, skarżąca nie mogła odpowiedzieć na ten zarzut.

259    Ponadto skarżącej nie umożliwiono przygotowania jej obrony, ponieważ nie miała ona dostępu do wspomnianych odpowiedzi, które mogły zawierać również dowody odciążające.

260    Komisja nie zgadza się z argumentami skarżącej.

 Ocena Sądu

261    W myśl art. 27 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 w toku postępowania powinno być respektowane prawo stron do obrony. Strony mają prawo wglądu do akt Komisji przy zachowaniu uzasadnionego interesu przedsiębiorstw w zakresie ochrony tajemnicy handlowej.

262    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo dostępu do akt, wynikające z zasady poszanowania prawa do obrony, oznacza, że Komisja powinna zapewnić zainteresowanemu przedsiębiorstwu możliwość zbadania wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach dochodzenia, które mogą mieć znaczenie dla jego obrony (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 2 października 2003 r. w sprawie C‑199/99 P Corus UK przeciwko Komisji, Rec. s. I‑11177, pkt 125–128; wyrok Sądu z dnia 29 czerwca 1995 r. w sprawie T‑30/91 Solvay przeciwko Komisji, Rec. s. II‑1775, pkt 81).

263    Dokumenty te obejmują zarówno dokumenty obciążające, jak i odciążające, z zastrzeżeniem tajemnicy handlowej innych przedsiębiorstw, dokumentów wewnętrznych Komisji oraz innych poufnych informacji (ww. w pkt 109 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 68).

264    Jeśli chodzi o dokumenty obciążające nieprzekazanie dokumentu stanowi naruszenie prawa do obrony tylko w przypadku, gdy dane przedsiębiorstwo wykaże, po pierwsze, że Komisja opierała się na tym dokumencie w celu poparcia swoich zarzutów dotyczących istnienia naruszenia, a po drugie, że zarzuty te można było udowodnić tylko przez powołanie się na ten dokument. A zatem to zainteresowane przedsiębiorstwo jest zobowiązane wykazać, że wnioski, do jakich doszła Komisja w wydanej decyzji, byłyby inne, gdyby dokument, który nie został przekazany, został odrzucony jako środek dowodowy (ww. w pkt 109 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 71–73).

265    Natomiast jeśli chodzi o nieprzekazanie dokumentu odciążającego to zainteresowane przedsiębiorstwo musi tylko wykazać, że to nieujawnienie mogło mieć niekorzystny dla tego przedsiębiorstwa wpływ na przebieg postępowania i treść decyzji Komisji. Wystarczy, że przedsiębiorstwo ustali, że mogło wykorzystać te dokumenty odciążające w swojej obronie (ww. w pkt 253 wyrok w sprawach połączonych Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, pkt 318; ww. w pkt 97 wyrok w sprawie Hercules Chemicals przeciwko Komisji, pkt 81), w szczególności poprzez wykazanie, że mogłoby wskazać elementy, które nie były zgodne z oceną dokonaną przez Komisję na etapie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, i w konsekwencji mogłoby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę dokonaną w decyzji (ww. w pkt 109 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 75).

266    Co się tyczy dostępu do odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów udzielone przez inne przedsiębiorstwa, których zarzuty te dotyczą, należy przypomnieć, że odpowiedzi te nie wchodzą w skład akt dochodzenia w ścisłym rozumieniu tego terminu (ww. w pkt 122 wyrok w sprawach połączonych Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, pkt 380).

267    Wobec tego ponieważ chodzi o dokumenty niewchodzące w skład akt postępowania istniejących w momencie doręczenia pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, Komisja ma obowiązek udostępnienia tych odpowiedzi innym przedsiębiorstwom, których one dotyczą, wyłącznie wtedy, jeżeli okaże się, że zawierają one nowe dowody obciążające lub odciążające.

268    W niniejszej sprawie, po pierwsze, skarżąca podnosi w skardze, że Komisja naruszyła jej prawo do obrony poprzez wykorzystanie w zaskarżonej decyzji pewnych dowodów obciążających wynikających z odpowiedzi Solvay i Degussy na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, w odniesieniu do których skarżąca nie miała możliwości przedstawienia uwag. Po drugie, twierdzi ona, że nie umożliwiono jej przygotowania swojej obrony, ponieważ nie miała dostępu do wspomnianych odpowiedzi, które mogły zawierać również dowody odciążające

269    Ponadto na rozprawie skarżąca rozwinęła nową argumentację, dotyczącą braku dostępu do dokumentu Solvay przedstawionego przez Komisje w ramach nakazanych przez Sąd środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r. (zob. pkt 300 poniżej).

–       W przedmiocie rzekomych dowodów obciążających wynikających z odpowiedzi Solvay i Degussy na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów

270    Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że jeżeli w celu ustalenia istnienia naruszenia w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 81 ust. 1 WE Komisja zamierza oprzeć się na fragmencie odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów lub załączonym do takiej odpowiedzi dokumencie, inne przedsiębiorstwa biorące udział w tym postępowaniu powinny mieć możliwość wypowiedzenia się na temat takiego nowego środka dowodowego (ww. w pkt 122 wyrok w sprawach połączonych Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, pkt 386; wyrok Sądu z dnia 27 września 2006 r. w sprawie T‑314/01 Avebe przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3085, pkt 50).

271    Dany dokument może zostać uznany za obciążający, wyłącznie jeśli został wykorzystany przez Komisję na poparcie stwierdzenia naruszenia popełnionego przez przedsiębiorstwo. Aby wykazać naruszenie przysługującego mu prawa do obrony, nie wystarczy, by zainteresowane przedsiębiorstwo dowiodło, że nie mogło w trakcie postępowania administracyjnego wypowiedzieć się w przedmiocie dokumentu wykorzystanego w którymkolwiek fragmencie zaskarżonej decyzji. Konieczne jest, by dowiodło, że Komisja użyła tego dokumentu w zaskarżonej decyzji jako dodatkowego środka dowodowego potwierdzającego naruszenie, w którym przedsiębiorstwo miało brać udział (wyrok Sądu z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawach połączonych T‑5/00 i T‑6/00 Nederlandse Federatieve Vereniging voor de Groothandel op Elektrotechnisch Gebied i Technische Unie przeciwko Komisji, Rec. s. II‑5761, pkt 35).

272    W niniejszej sprawie bezsporne jest, że w dniu 24 lutego 2006 r. Komisja ujawniła skarżącej fragmenty odpowiedzi Solvay i Degussy na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów zawierające nowe dowody, które zamierzała wykorzystać przeciwko skarżącej. Chodzi o pkt 249–254 odpowiedzi Solvay, dotyczące spotkania w dniu 13 lipca w 1998 r. w Königswinter w sprawie zamknięcia zakładu produkcji NBS Atochem, i pkt 26–28 odpowiedzi Degussy, dotyczące kontaktu telefonicznego ze skarżącą w związku ze spotkaniami w listopadzie 1997 r. Skarżąca przedstawiła swoje uwagi w dniu15 marca 2006 r.

273    Skarżąca podnosi jednak, że Komisja uwzględniła przeciwko niej inne zaczerpnięte z tych odpowiedzi dowody, które nie zostały jej ujawnione.

274    Po pierwsze, skarżąca twierdzi, że z zaskarżonej decyzji wynika, iż w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Solvay zaprzeczyła, jakoby uczestniczyła w spotkaniu w kwietniu 1998 r. we Frankfurcie nad Menem, o którym jest mowa w motywach 215–217 zaskarżonej decyzji. Zdaniem skarżącej dowód ten jest istotny, gdyż Komisja oparła się na fakcie, że Solvay telefonicznie informowała skarżącą między innymi o wynikach tego spotkania (motyw 172 zaskarżonej decyzji).

275    Należy zauważyć, że poprzez tę argumentację skarżąca w rzeczywistości powołuje się na nieujawnianie rzekomego dowodu odciążającego.

276    W tym względzie z motywu 217 zaskarżonej decyzji wynika, że Solvay sprzeciwiła się nie swojemu uczestnictwu w tym spotkaniu, lecz wyłącznie wykorzystaniu środka dowodowego, to znaczy terminarza jednego z jej dyrektorów generalnych z sektora chemicznego, w odniesieniu do spotkania z 1998 r., ponieważ według Solvay terminarz ten należał do dyrektora powołanego w 2000 r.

277    Jednak samo to wyjaśnienie nie może podważyć oświadczenia Solvay dotyczącego informacji przekazanej skarżącej w związku z serią spotkań, których ono dotyczy, z zatem nie stanowi dowodu odciążającego.

278    Po drugie, skarżąca twierdzi, że Komisja oparła się na udzielonych przez Degussę i Solvay odpowiedziach na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, aby ustalić okoliczności dotyczące spotkania w dniu 28 września 1998 r. w Brukseli (motywy 239–242 zaskarżonej decyzji).

279    Należy przypomnieć, że w motywach 239–241 zaskarżonej decyzji Komisja opisała, na podstawie informacji uzyskanych z wniosku Degussy o złagodzenie sankcji, spotkanie „wysokiego szczebla” pomiędzy Degussą i Solvay na temat NW i NBS, wskazując również, że tego samego dnia Degussa spotkała się ze skarżącą, aby poinformować ją o wynikach tego spotkania.

280    Z motywu 242 zaskarżonej decyzji i z dowodów przedstawionych przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r. wynika ponadto, że w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Solvay, potwierdzając, iż spotkanie to miało miejsce, wyraziła opinię, że temat NBS nie mógł zostać poruszony, natomiast Degussa w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów wyraźnie potwierdziła, iż rozmawiano również o NBS, ponieważ rozmowa dotyczyła zamknięcia fabryki NBS Atochem. W konsekwencji Komisja utwierdziła się we wniosku, że spotkanie dotyczyło obu produktów.

281    Należy zauważyć, że informacje wynikające z tych odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów dotyczą głównie treści spotkania pomiędzy Degussą i Solvay, nie zaś spotkania między Degussą i skarżącą. Informacje te dotyczą wyłącznie tego, czy spotkanie to dotyczyło obu produktów, czy też wyłącznie NW. Komisja ograniczyła się do wskazania, że w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Degussa w sposób wyraźny potwierdziła udzielone wcześniej informacje.

282    W tej sytuacji wspomniane wyjaśnienia udzielone przez Solvay i Degusse w ich odpowiedziach na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów nie mogą zostać uznane za zawierające nowy dowód obciążający skarżącą.

283    W odniesieniu do tego samego spotkania skarżąca podnosi, że nie mogła zapoznać się z ewentualnymi informacjami od Solvay dotyczącymi połączenia telefonicznego w sprawie tego spotkania, które jakoby od niej odebrała.

284    Należy zauważyć, że choć oświadczenie Solvay w sprawie informacji przekazanej skarżącej (motyw 172 zaskarżonej decyzji) odnosi się również do omawianego spotkania, dowody przywołane w motywach 239–242 zaskarżonej decyzji, przestawione przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r., nie odnoszą się do kontaktu telefonicznego między Solvay i skarżącą. Argument skarżącej oparty na rzekomym wykorzystaniu nowego dowodu obciążającego pochodzącego z odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów udzielonej przez Solvay w odniesieniu do omawianego spotkania jest bezzasadny.

285    Po trzecie, skarżąca utrzymuje, jakoby Komisja oparła się na odpowiedzi Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w celu potwierdzenia informacji od Degussy, jakoby uczestniczyła ona w spotkaniu w listopadzie 1999 r. w Brukseli (motywy 273–275 zaskarżonej decyzji).

286    Z motywu 275 zaskarżonej decyzji i z dowodów przedstawionych przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r. wynika, że w swojej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów Solvay ograniczyła się do wskazania, iż nie dysponuje informacjami na temat tego spotkania, ale potwierdziła, że w nim uczestniczyła. Solvay wskazała ponadto, nie kwestionując niezgodnej z prawem treści rozmów, że sytuacja na rynku w tamtym okresie była taka, iż producenci zaczynali stosować niezależne ceny w celu zwiększenia swoich udziałów w rynku.

287    W tym względzie należy wskazać, że w tym samym motywie, „zważywszy, iż Solvay potwierdziła oświadczenie Degussy i że Atofina, Kemira i Solexis nie zakwestionowały treści tego spotkania opisanej w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów”, Komisja nie zmieniła swoich twierdzeń dotyczących wspomnianego spotkania, uznając, że jest wiarygodne zarówno to, iż spotkanie odbyło się „w tym samym kontekście i zostało zorganizowane w taki sam sposób co inne spotkania kartelu w tym samym okresie”, jak i udział skarżącej.

288    Z rozważań tych wynika, że informacja udzielona przez Solvay w jej odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów stanowiła co najwyżej pomocniczy element zbioru poszlak uwzględnionego przez Komisję w odniesieniu do wspomnianego spotkania. W szczególności ze względu na swoją treść informacja od Solvay, w której Solvay potwierdziła swoje uczestnictwo we wspomnianym spotkaniu, nie mogła stanowić dodatkowego dowodu jeśli chodzi o uczestnictwo skarżącej w naruszeniu.

289    Wobec powyższego należy stwierdzić, że skarżąca nie wykazała, iż Komisja oparła się na nowych dowodach wynikających z nieujawnionych części odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, a zatem skarżąca nie może powołać się na brak ujawnienia tych dowodów.

–       W przedmiocie rzekomych dowodów odciążających wynikających z odpowiedzi Degussy i Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów

290    Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Komisja nie jest zobowiązana udostępnić, z własnej inicjatywy, dokumentów, które nie znajdują się w jej aktach dochodzenia i których nie zamierza ona wykorzystać jako dowodów obciążających strony zainteresowane w swojej ostatecznej decyzji (ww. w pkt 122 wyrok Sądu w sprawach połączonych Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, pkt 383; wyrok Sądu z dnia 30 września 2003 r. w sprawach połączonych T‑191/98 i od T‑212/98 do T‑214/98 Atlantic Container Line i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3275, pkt 340).

291    W niniejszej sprawie z akt postępowania wynika, że w trakcie postępowania administracyjnego skarżąca nie żądała dostępu do odpowiedzi Degussy i Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, lecz wniosła o to w dniu 18 maja 2006 r., po doręczeniu jej zaskarżonej decyzji. Wniosek ten został oddalony przez Komisję w dniu 2 czerwca 2006 r.

292    Należy wskazać, że ponieważ chodzi o dokumenty, których w myśl ogólnej zasady Komisja nie ma obowiązku ujawniać z własnej inicjatywy, skarżąca zasadniczo nie może skutecznie powoływać się na brak poinformowania o rzekomych dowodach odciążających zawartych we wspomnianych odpowiedziach, ponieważ nie żądała dostępu do tych odpowiedzi w trakcie postępowania administracyjnego (zob. podobnie ww. w pkt 122 wyrok w sprawach połączonych Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, pkt 383).

293    Twierdzenia tego nie podważa okoliczność, że Komisja przedstawiła skarżącej pewne fragmenty wspomnianej odpowiedzi (zob. pkt 272 powyżej).

294    Jeżeli bowiem w celu ustalenia istnienia naruszenia w postępowaniu na podstawie art. 81 ust. 1 WE Komisja zamierza oprzeć się na fragmencie odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, dany fragment stanowi dowód obciążający inne przedsiębiorstwa, które uczestniczyły w popełnieniu naruszenia (zob. podobnie ww. w pkt 122 wyrok w sprawach połączonych Cimenteries CBR i in. przeciwko Komisji, pkt 386; ww. w pkt 270 wyrok w sprawie Avebe przeciwko Komisji, pkt 50).

295    Zatem choć Komisja jest zobowiązana, aby fragmenty odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów zawierające jakiekolwiek istotne informacje odnoszące się do tego dowodu obciążającego ujawnić przedsiębiorstwom, których one dotyczą, nie ma jednak obowiązku objęcia tym ujawnieniem innych fragmentów tej odpowiedzi, które pozbawione są związku ze wspomnianym dowodem.

296    Ponadto nawet przy założeniu, że argumentację skarżącej należy rozumieć jako zmierzającą do ustalenia, iż Komisja powinna była stwierdzić wystąpienie we wspomnianych odpowiedziach dowodów odciążających i wobec tego z własnej inicjatywy poinformować o nich skarżącą, należy wskazać, że przy takiej argumentacji do skarżącej należy dostarczenie pierwszej poszlaki świadczącej o przydatności tych odpowiedzi dla jej obrony.

297    Powinna ona na przykład wskazać takie ewentualne dowody odciążające lub przedstawić poszlakę uwiarygodniającą ich istnienie, a tym samym – ich przydatność dla celów niniejszego postępowania (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 27 września 2006 r. w sprawie T‑43/02 Jungbunzlauer przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑3435, pkt 351–359).

298    Jednak w niniejszym przypadku, z wyjątkiem argumentów zbadanych i oddalonych w pkt 276 i 277 powyżej, skarżąca nie przedstawiła w skardze żadnej szczególnej argumentacji dotyczącej ewentualnej obecności dowodów odciążających w nieujawnionych częściach odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

299    W konsekwencji zastrzeżenie skarżącej dotyczące rzekomych dowodów odciążających zawartych w nieujawnionych częściach odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawiania zarzutów nie może zostać uwzględnione.

–       W przedmiocie dokumentu Solvay

300    Podczas rozprawy skarżąca podniosła nową argumentację dotyczącą dokumentu pozyskanego od Solvay, przedstawionego przez Komisję w ramach środków organizacji postępowania w dniu 6 stycznia 2010 r. Zdaniem skarżącej dokument ten, nieujawniony w ramach postępowania administracyjnego, nie tylko został wykorzystany jako dowód obciążający, ale również zawiera dowody odciążające odnoszące się do treści spotkania, którego dotyczy.

301    Ze względu na to, że argumentacja ta dotyczy dokumentu ujawnionego przez Komisję po zakończeniu procedury pisemnej, należy uznać ją za dopuszczalną w świetle wymogów określonych w art. 48 ust. 2 regulaminu postępowania.

302    Co do meritum, ze względu na to, iż chodzi o twierdzenia skarżącej dotyczące rzekomego dowodu obciążającego, należy zauważyć, że choć wspomniany dokument został przedstawiony przez Komisję w związku z elementami akt postępowania przywołanymi na poparcie twierdzeń odnoszących się do spotkania w Brukseli w dniu 26 listopada 1997 r. (motywy 198 i 199 zaskarżonej decyzji), w rzeczywistości nie został wymieniony wśród elementów akt postępowania, na które Komisja powołała się w wymienionych motywach zaskarżonej decyzji.

303    Jak bowiem wskazała Komisja podczas rozprawy, czemu skarżąca się nie sprzeciwiła, dokument ten stanowi transkrypcję oświadczenia Solvay, które było oświadczeniem ustnym, potwierdzonym następnie na piśmie. Wyłącznie wersja pisemna, bardziej zwięzła, została włączona do akt postępowania i wspomniana w zaskarżonej decyzji (motyw 198 i przypis na s. 217 zaskarżonej decyzji).

304     W kwestii udzielenia skarżącej dostępu do akt postępowania Komisja wyjaśnia, że wspomniany dokument był wyraźnie wymieniony jako wewnętrzny dokument Komisji i nie został wykorzystany przy sporządzaniu zaskarżonej decyzji.

305    Zatem wobec braku poszlaki świadczącej o jego rzeczywistym uwzględnieniu przez Komisję wspomniany dokument nie może zostać uznany za nowy, nieujawniony dowód obciążający.

306    Co się tyczy rzekomych dowodów odciążających należy wskazać, że aby prawo do obrony było respektowane, sporządzone przez Komisję akta postępowania powinny zawierać wszystkie istotne dokumenty otrzymane podczas dochodzenia. W szczególności, choć oczywiście dopuszczalne jest wyłączenie z postępowania administracyjnego elementów, które nie mają żadnego związku z twierdzeniami dotyczącymi stanu faktycznego i prawnego zawartymi w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów i w związku z tym nie mają żadnego znaczenia dla dochodzenia, jednak wskazanie dokumentów przydatnych do obrony zainteresowanego przedsiębiorstwa nie należy wyłącznie do Komisji (ww. w pkt 109 wyrok w sprawach połączonych Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, pkt 126).

307    W tym względzie w niniejszej sprawie Komisja uchybiła tym wymogom, wyłączając z akt postępowania omawiany dokument, który zawierał transkrypcję ustnego oświadczenia Solvay dotyczącego jednego ze spotkań wspomnianych w zaskarżonej decyzji, podczas gdy pisemne oświadczenie złożone przez to samo przedsiębiorstwo w sprawie tego spotkania zostało uwzględnione jako istotny dowód w dochodzeniu.

308    Należy jednak przypomnieć, że taka nieprawidłowość może podważyć zgodność z prawem zaskarżonej decyzji jedynie wówczas, gdy nieprawidłowość ta mogła wpłynąć na przebieg postępowania i treść zaskarżonej decyzji w sposób niekorzystny dla skarżącej, która musi wykazać, że mogłaby wykorzystać nieujawniony dokument odciążający w swojej obronie, a w szczególności, że mogłaby wskazać elementy, które nie były zgodne z oceną dokonaną przez Komisję na etapie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, i w konsekwencji mogłaby w jakikolwiek sposób wpłynąć na ocenę dokonaną w zaskarżonej decyzji (zob. pkt 265 powyżej).

309    W tym względzie skarżąca wskazuje, że nieujawniona wersja oświadczenia Solvay zawiera informacje dotyczące braku zaufania między producentami, mogące mieć wpływ na stwierdzenie niezgodnej z prawem treści spotkania w dniu 26 listopada 1997 r.

310    Należy zauważyć, że nieujawniona wersja oświadczenia zawiera pewne wypowiedzi pracownika Solvay, przywołane przez skarżącą, opisujące „wojenną atmosferę” między uczestnikami rozmów, postrzeganymi nie jako „konkurenci, lecz [jako] wrogowie”, podczas gdy potrzebne było raczej miłe miejsce, aby ludzie zaczęli znów ze sobą rozmawiać […], aby zaufali, że podniesie się ceny i że druga strona nie wykorzysta tego, aby przechwycić klienta”.

311    Należy zauważyć, że choć pewne fragmenty ustnego oświadczenia Solvay, w szczególności te zacytowane powyżej, nie zostały powtórzone w pisemnej wersji tego oświadczenia, która jest krótsza i która jako jedyna została włączona do akt postępowania, niemniej jednak treść tych wersji nie różni się w sposób istotny.

312    Przywołane przez skarżącą fragmenty dotyczące atmosfery nieufności między producentami w okresie, którego dotyczą, co zostało zresztą stwierdzone przez Komisję w odniesieniu do innego spotkania mającego miejsce w tym samym okresie (motyw 164 zaskarżonej decyzji), nie mogły bowiem mieć wpływu na ocenę tego, że wspomniane spotkanie miało charakter zmowy, wynikający ze zbioru poszlak przytoczonych w motywach 198–205 zaskarżonej decyzji. W szczególności Solvay wyraźnie potwierdziła niezgodny z prawem charakter rozmów, wyjaśniając, że podczas tej kolacji zostało uzgodnione, aby spróbować podnieść ceny do […] od dnia 1 stycznia 1998 r.” (motyw 203 zaskarżonej decyzji).

313    W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że choć zaniechanie włączenia do akt postępowania transkrypcji tego ustnego oświadczenia stanowiło nieprawidłowość, nie mogło jednak mieć wpływu na dokonaną w zaskarżonej decyzji ocenę odnośnego spotkania.

314    Biorąc powyższe pod uwagę, zarzut dotyczący naruszenia prawa do obrony należy oddalić w całości.

 W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego określenia kwoty grzywny

 Argumenty stron

315    Skarżąca podnosi przede wszystkim, że kwota nałożonej na nią grzywny przekracza 10% jej obrotu uzyskanego w 2005 r., z naruszeniem art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003.

316    Oprócz tego kwota ta jest zdaniem skarżącej nieproporcjonalna ze względu na jej minimalne uczestnictwo w działaniach kartelu. Według niej Komisja mogła co najwyżej stwierdzić, że skarżąca popełniła „naruszenie techniczne” art. 81 WE, ponieważ jej pracownicy słyszeli rozmowy, które zboczyły z tematów zgodnych z prawem w stronę tematów „niewłaściwych” podczas spotkań na początku 1999 r. w Mediolanie i w grudniu 1999 r. we Fryburgu.

317    Wobec tego, po pierwsze, czas trwania uczestnictwa skarżącej w naruszeniu powinien zostać skrócony do jednego roku, wraz z wynikającym z tego obniżeniem kwoty grzywny, a po drugie, kwota grzywny powinna zostać zmniejszona w celu uwzględnienia biernej lub naśladowczej roli skarżącej w naruszeniu, która wynikała wyłącznie z obecności na dwóch wspomnianych spotkaniach, bez aktywnego uczestnictwa w rozmowach.

318    Ponadto wszystkie pozostałe przedsiębiorstwa, z wyjątkiem Caffaro, której kwota grzywny została obniżona ze względu na jej bierną rolę, naprawdę uczestniczyły w organizowaniu spotkań kartelu. Natomiast skarżąca ani nie organizowała, ani nie była gospodarzem spotkań kartelu. Według niej należała ona do grupy „niepokornych”, ponieważ zabrała udziały w rynku Kemirze, Degussie i Solvay oraz poinformowała EKA Chemicals, że będzie nadal dokonywała sprzedaży w Skandynawii „zgodnie z wytycznymi otrzymanymi od dyrekcji”. Skarżąca uważa, że ze względu na odmowę „wzięcia udziału w grze” stała się przyczyną niepowodzenia spotkań kartelu w Sewilli i nie została zaproszona na spotkanie w dniu następnym.

319    Wreszcie w ramach zróżnicowanego traktowania skarżąca została zaliczona do tej samej kategorii co inne przedsiębiorstwa, których udziały w rynku w 1999 r. wyniosły od 9 do 11%. W 1994 r., kiedy kartel rzekomo rozpoczął swoją działalność, udział skarżącej w rynku wynosił 5% i zdołała ona, dzięki swojej konkurencyjnej postawie w okresie kartelu, podwoić swój udział w rynku. Nielogiczne byłoby nałożenie na nią grzywny w kwocie odpowiadającej grzywnom nałożonym na aktywnych członków kartelu.

320    W replice skarżąca powtórzyła, że odegrała bierną rolę w naruszeniu, czego potwierdzeniem są według niej częste skargi ze strony innych uczestników kartelu na jej konkurencyjne działania, które doprowadziły do podwojenia jej udziałów w rynku, oraz „techniczny” charakter jej rzekomego uczestnictwa w naruszeniu, gdyż skarżąca wprawdzie została na dwóch spotkaniach, podczas których prowadzone były „niewłaściwe” rozmowy, ale nie uczestniczyła aktywnie w tych rozmowach. Ponadto Komisja próbowała niesłusznie utożsamić uczestnictwo w zgodnych z prawem zgromadzeniach CEFIC, będącej organizacją handlową, z uczestnictwem w działaniach stanowiących kartel.

321    Komisja nie zgadza się z argumentami skarżącej.

 Ocena Sądu

322    W ramach niniejszego zarzutu, przedstawionego na poparcie żądania obniżenia kwoty grzywny, skarżąca podnosi trzy zastrzeżenia.

323    W pierwszej kolejności, powołując się na naruszenie art. 23 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 1/2003, skarżąca podnosi, że Komisja była zobowiązana zastosować ten przepis przy uwzględnieniu jej indywidualnych obrotów, nie zaś łącznych obrotów jej spółki dominującej i jej samej.

324    Należy przypomnieć, że pułap 10% obrotów, przewidziany w art. 23 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia nr 1/2003, należy obliczać na podstawie łącznych obrotów wszystkich spółek stanowiących jednostkę gospodarczą odpowiedzialną za naruszenie podlegające karze (ww. w pkt 97 wyrok w sprawie HFB i in. przeciwko Komisji, pkt 528). Jeżeli natomiast dana jednostka gospodarcza ulegnie następnie rozpadowi, każdy adresat decyzji ma prawo do zastosowania wobec niego omawianego limitu indywidualnie (wyrok Sądu z dnia 15 czerwca 2005 r. w sprawach połączonych T‑71/03, T‑74/03, T‑87/03 i T‑91/03 Tokai Carbon i in. przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 390).

325    W świetle tych uwag niniejsze zastrzeżenie nie może zostać uwzględnione. Skarżąca nie kwestionuje bowiem twierdzenia Komisji, zgodnie z którym FMC i skarżąca stanowiły jednolitą jednostkę gospodarczą odpowiedzialną za naruszenie i z tego względu ponoszą solidarną odpowiedzialność za sporne naruszenie. Nie twierdzi ona również, że jednostka ta uległa rozpadowi przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

326    W drugiej kolejności skarżąca wskazuje, że czas trwania jej uczestnictwa w naruszeniu powinien zostać skrócony do jednego roku, wraz z wynikającym z tego obniżeniem kwoty grzywny. Według skarżącej Komisja mogła bowiem co najwyżej stwierdzić, że popełniła ona „naruszenie techniczne” art. 81 WE, ponieważ jej pracownicy słyszeli rozmowy, które zboczyły z tematów zgodnych z prawem w stronę tematów „niewłaściwych” podczas spotkań w 1999 r. w Mediolanie i we Fryburgu.

327    Należy stwierdzić, że zastrzeżenie to pokrywa się z zarzutem pierwszym, w którym skarżąca kwestionuje swoje uczestnictwo w naruszeniu i wobec tego powinno zostać oddalone z powodów przedstawionych w pkt 245–254 powyżej.

328    W trzeciej kolejności skarżąca twierdzi, że Komisja powinna była umożliwić jej skorzystanie z okoliczności łagodzącej wynikającej z biernej roli w naruszeniu.

329    Przede wszystkim należy zauważyć, że choć Komisja wskazuje, iż w toku postępowania administracyjnego skarżąca nie powołała się wyraźnie na swoją bierną rolę w naruszeniu, okoliczność ta nie ma wpływu na dopuszczalność niniejszego zastrzeżenia (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 8 października 2008 r. w sprawie T‑73/04 Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2661, pkt 194).

330    Po pierwsze, przedsiębiorstwa, do których skierowane zostało pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, nie są zobowiązane do składania konkretnych wniosków o umożliwienie im skorzystania z okoliczności łagodzących. Po drugie, w wypadku gdy naruszenie zostało popełnione przez kilka przedsiębiorstw, Komisja ma obowiązek zbadać relatywną wagę udziału w naruszeniu każdego z nich celem ustalenia, czy występują w odniesieniu do nich okoliczności obciążające lub łagodzące, w szczególności jeżeli chodzi, jak ma to miejsce w niniejszym przypadku, o okoliczność łagodzącą wyraźnie wymienioną w niewyczerpującym wykazie zawartym w pkt 3 wytycznych.

331    Następnie, co się tyczy meritum, należy przypomnieć, że „wyłącznie bierna rola [przedsiębiorstwa] lub pójście w ślad za liderem” przy realizacji naruszenia mogą stanowić, o ile zostaną wykazane, okoliczność łagodzącą zgodnie z pkt 3 tiret pierwsze wytycznych, przy czym ta bierna rola zakłada przyjęcie przez dane przedsiębiorstwo „niezaangażowanej postawy”, czyli brak aktywnego udziału w przygotowywaniu porozumienia lub porozumień antykonkurencyjnych (wyrok Sądu z dnia 9 lipca 2003 r. w sprawie T‑220/00 Cheil Jedang przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2473, pkt 167).

332    Do okoliczności, które potwierdzają bierną rolę przedsiębiorstwa w kartelu, należą: znacznie rzadsze – w porównaniu ze zwykłymi członkami kartelu – uczestniczenie przez nie w zebraniach, jak również jego późne wejście na rynek, którego dotyczy naruszenie – niezależnie od długości trwania uczestnictwa w tym naruszeniu – czy ewentualne oświadczenia w tym przedmiocie złożone przez przedstawicieli podmiotów trzecich uczestniczących w naruszeniu (ww. w pkt 329 wyrok w sprawie Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, pkt 164 i przytoczone tam orzecznictwo). Należy w każdym wypadku wziąć pod uwagę wszystkie istotne okoliczności danej sprawy.

333    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Komisji przysługuje pewien zakres uznania jeśli chodzi o uwzględnianie okoliczności łagodzących (wyrok Sądu z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie T‑44/00 Mannesmannröhren-Werke przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑2223, pkt 307; ww. w pkt 118 wyrok w sprawach połączonych Bolloré i in. przeciwko Komisji, pkt 602).

334    W niniejszym przypadku, po pierwsze, skarżąca twierdzi, że jej rola w naruszeniu wynikała wyłącznie z obecności na dwóch spotkaniach dotyczących NBS, jednym na początku 1999 r. w Mediolanie i drugim w grudniu 1999 r. we Fryburgu, bez jakiegokolwiek aktywnego uczestnictwa w rozmowach. Według skarżącej stała się ona przyczyną niepowodzenia spotkań kartelu w Sewilli, ponieważ odmówiła „wzięcia udziału w grze”. Ponadto Komisja próbowała niesłusznie utożsamić uczestnictwo w zgodnych z prawem zgromadzeniach CEFIC z uczestnictwem w niezgodnych z prawem działaniach.

335    Należy jednak stwierdzić, że argumentacja ta nie może zostać uwzględniona, ponieważ opiera się w całości na argumentach oddalonych w ramach badania zarzutu pierwszego, w szczególności w pkt 154–167, 202–221 i 245–254 powyżej.

336    Po drugie, skarżąca podnosi, że jej rola różniła się od roli wszystkich pozostałych uczestników kartelu, z wyjątkiem Caffaro, której bierna rola została uznana przez Komisję. Według skarżącej, należała ona do grupy „niepokornych”, ponieważ odebrała udziały w rynku Kemirze, Degussie i Solvay oraz poinformowała EKA Chemicals, że będzie nadal dokonywała sprzedaży w Skandynawii. Potwierdzeniem jej biernej roli w naruszeniu są jakoby częste skargi ze strony innych uczestników kartelu na konkurencyjne działania skarżącej i znaczne zwiększenie jej udziałów w rynku w okresie trwania naruszenia.

337    Jednak, jak wynika z przeprowadzonego powyżej badania zarzutu pierwszego, Komisja ustaliła w wymagany prawem sposób, że co się tyczy większości spotkań, których dotyczy zaskarżona decyzja, mających miejsce w okresie od dnia 29 maja 1997 r. do dnia 13 grudnia 1999 r., skarżąca była na nich reprezentowana lub została o nich poinformowana. W tym względzie skarżąca nie może skutecznie podnosić, że jej uczestnictwo było znacznie rzadsze niż uczestnictwo innych uczestników kartelu. Formy tego uczestnictwa, to znaczy okoliczność, że skarżąca nie uczestniczyła fizycznie w niektórych spotkaniach, lecz była o nich informowana telefonicznie, są zgodne z ich potajemnym charakterem i w żadnym wypadku nie świadczą o wyłącznie biernej lub naśladowczej roli skarżącej.

338    Okoliczność, iż skarżąca należała do grupy nazwanej przez Degussę i Solvay „niepokornymi” [ang. „bad guys”, franc. „mauvais élèves”] nie może świadczyć o tym, iż jej postawa wyraźnie różniła się do zachowania innych uczestników kartelu. Chodziło bowiem o grupę złożoną z czterech spośród ośmiu uczestników kartelu, to znaczy o małych producentów NW, którzy chcieli zwiększyć całkowite zdolności produkcyjne kosztem cen (motyw 130 zaskarżonej decyzji). W świetle twierdzeń Komisji, które nie zostały zakwestionowane przez skarżącą (zob. pkt 162 i 163 powyżej), okoliczność, że interesy tej grupy producentów nie były zgodne ze strategią zaproponowaną przez duże podmioty działające na rynku, Degussę i Solvay (motywy 139 i 166 zaskarżonej decyzji), nie oznacza, iż przyjęły one postawę całkowicie bierną lub naśladowczą.

339    Ponadto, choć skarżąca utrzymuje, że pozostali producenci skarżyli się na jej konkurencyjne działania na rynku, nie przytacza żadnego wyraźnego oświadczenia w tym względzie, które mogłoby świadczyć o jej biernej postawie w ramach kartelu.

340    Z jednej bowiem strony skarżąca powołuje się na oświadczenia swoich własnych pracowników dotyczące agresywnej strategii konkurencyjnej przyjętej przez przedsiębiorstwo, z drugiej strony odnosi się do pewnych informacji dotyczących wyłącznie okresu poprzedzającego datę rozpoczęcia jej uczestnictwa w naruszeniu, dzień 29 maja 1997 r., to znaczy do notatki o spotkaniu w dniu 31 stycznia 1994 r. między EKA Chemicals i Kemirą, zgodnie z którą ta ostatnia „straciła […] we Francji na rzecz FMC i AL”, oświadczenia Atofiny na temat „przypomnienia przez Degussę zmian udziałów w rynku między [latami 1988–1989] i [rokiem 1995], z bardzo silnym spadkiem udziałów Solvay i Degussy na rzecz [wielu innych przedsiębiorstw, wśród nich skarżącej]”, a także do informacji od EKA Chemicals, zgodnie z którą „w 1996 r. FMC i Ausimont zwiększyły swoje udziały w rynku w wyniku agresywnych działań cenowych” i „pod koniec [1996 r.] ich konkurenci […] zareagowali w sposób gwałtowny, próbując odzyskać swoje pozycje”.

341    W świetle wszystkich tych uwag należy stwierdzić, że skarżąca nie przedstawiła argumentu mogącego wykazać, że jej rola w kartelu była wyłącznie bierna lub naśladowcza.

342    Wreszcie, nie rozwijając szczegółowej argumentacji, skarżąca krytykuje Komisję za to, iż nie wzięła ona pod uwagę okoliczności, iż między rokiem 1994 i rokiem 1999, to znaczy w okresie działania kartelu, skarżąca zdołała w istotny sposób zwiększyć swój udział w rynku NW.

343    Należy zauważyć, że poprzez tę argumentację skarżąca nie kwestionuje uwag dotyczących zróżnicowanego traktowania, ponieważ przyznaje, że została zaliczona do tej samej kategorii co przedsiębiorstwa posiadające w 1999 r., zbliżone udziały w rynku. Twierdzi ona natomiast, że wspomniana okoliczność świadczy o agresywnej roli konkurencyjnej, jaką rzekomo odgrywała na rynku pomimo swojego uczestnictwa w kartelu, która to rola powinna jakoby zostać uwzględniona w ramach okoliczności łagodzących.

344    W tym względzie należy zauważyć, że podczas gdy skarżąca powołuje się na zwiększenie jej udziału w rynku NW między rokiem 1994 i 1999, to owo rzekome zwiększenie, zgodnie z dowodami przedstawionymi przez sama skarżącą, jest znacznie bardziej ograniczone w ustalonym w jej przypadku okresie trwania naruszenia, to znaczy między rokiem 1997 i rokiem 1999.

345    Zgodnie z pkt 3 tiret drugie wytycznych „niewdrożenie w praktyce […] porozumień lub praktyk [stanowiących naruszenie]” może stanowić okoliczność łagodzącą, jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwo wykaże, że w okresie, kiedy przystąpiło do porozumień stanowiących naruszenie, rzeczywiście uchylało się od ich stosowania poprzez przyjęcie konkurencyjnej postawy na rynku lub że przynajmniej wyraźnie i w znaczącym stopniu naruszało zobowiązania mające na celu wprowadzenie tego kartelu w życie, do tego stopnia, iż zakłócało samo funkcjonowanie tego kartelu (zob. ww. w pkt 329 wyrok w sprawie Carbone‑Lorraine przeciwko Komisji, pkt 196 i przytoczone tam orzecznictwo).

346    Ponadto sama okoliczność, iż dane przedsiębiorstwo, w stosunku do którego wykazano uczestnictwo w uzgodnieniach z jego konkurentami, nie zachowywało się na rynku w sposób uzgodniony z konkurentami, prowadząc na rynku mniej lub bardziej niezależną politykę, niekoniecznie musi być uwzględniona jako okoliczność łagodząca. Nie można wykluczyć, że przedsiębiorstwo to po prostu starało się wykorzystać kartel na swoją korzyść (zob. ww. w pkt 116 wyrok w sprawie Lafarge przeciwko Komisji, pkt 772, 773 i przytoczone tam orzecznictwo).

347    W niniejszym przypadku sama okoliczność, że skarżąca zdołała zwiększyć swój udział w rynku NW, nie wystarcza, aby ustalić, iż rzeczywiście uchylała się ona od stosowania niezgodnych z prawem porozumień dotyczących podniesienia cen i podziału rynku poprzez przyjęcie konkurencyjnej postawy na rynku. Okoliczność ta nie uzasadnia zatem umożliwienia jej skorzystania z okoliczności łagodzących, ponieważ nie jest wykluczone, że skarżąca po prostu zdołała użyć kartelu na swoją korzyść (zob. podobnie ww. w pkt 118 wyrok w sprawach połączonych Bolloré i in. przeciwko Komisji, pkt 629 i przytoczone tam orzecznictwo).

348    Biorąc powyższe pod uwagę, zastrzeżenia podniesione w ramach niniejszego zarzutu należy oddalić.

349    W konsekwencji skargę należy oddalić w całości.

 W przedmiocie kosztów

350    Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, należy, zgodnie z żądaniem Komisji, obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (szósta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      FMC Foret SA zostaje obciążona kosztami postępowania.

Vadapalas Dittrich Truchot

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 16 czerwca 2011 r.

Podpisy

Spis treści

Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

Zaskarżona decyzja

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego rzekomego błędu w ocenie dowodów odnoszących się do uczestnictwa skarżącej w naruszeniu

Argumenty stron

– W przedmiocie połączeń telefonicznych odebranych przez skarżącą

– W przedmiocie kontaktów towarzyszących zgromadzeniom CEFIC

– W przedmiocie spotkania w dniu 13 lipca 1998 r. w Königswinter

– W przedmiocie spotkania z Degussą w dniu 28 września 1998 r. w Brukseli

– W przedmiocie spotkań dotyczących NBS

– Argumenty przedstawione w replice

Ocena Sądu

– Uwagi wstępne

– W przedmiocie dowodów uczestnictwa skarżącej w naruszeniu

– W przedmiocie wielostronnych spotkań w dniu 28 lub 29 maja 1997 r. w Sewilli

– W przedmiocie połączeń telefonicznych odebranych przez skarżącą

– – W przedmiocie kontaktów towarzyszących zgromadzeniom CEFIC

– W przedmiocie spotkania w dniu 13 lipca 1998 r. w Königswinter

– W przedmiocie spotkania z Degussą w dniu 28 września 1998 r. w Brukseli

– W przedmiocie spotkań dotyczących NBS

– Wniosek

W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia prawa do obrony w zakresie dostępu do akt postępowania

Argumenty stron

Ocena Sądu

– W przedmiocie rzekomych dowodów obciążających wynikających z odpowiedzi Solvay i Degussy na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów

– W przedmiocie rzekomych dowodów odciążających wynikających z odpowiedzi Degussy i Solvay na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów

– W przedmiocie dokumentu Solvay

W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego określenia kwoty grzywny

Argumenty stron

Ocena Sądu

W przedmiocie kosztów

* Język postępowania: angielski.