Language of document : ECLI:EU:T:2021:639

(Υπόθεση T279/19)

Front populaire pour la libération de la Saguia el-Hamra et du Rio de Oro (Front Polisario)

κατά

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

 Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο πενταμελές τμήμα) της 29ης Σεπτεμβρίου 2021

«Εξωτερικές σχέσεις – Διεθνείς συμφωνίες – Ευρωμεσογειακή συμφωνία σύνδεσης ΕΚ‑Μαρόκου – Συμφωνία υπό μορφή ανταλλαγής επιστολών για την τροποποίηση των πρωτοκόλλων αριθ. 1 και αριθ. 4 της ευρωμεσογειακής συμφωνίας – Απόφαση που εγκρίνει τη σύναψη της συμφωνίας – Προσφυγή ακυρώσεως – Παραδεκτό – Ικανότητα διαδίκου – Άμεσος επηρεασμός – Ατομικός επηρεασμός – Εδαφικό πεδίο εφαρμογής – Αρμοδιότητα – Ερμηνεία του διεθνούς δικαίου στην οποία προέβη το Δικαστήριο – Αρχή της αυτοδιάθεσης – Αρχή του σχετικού αποτελέσματος των συνθηκών – Δυνατότητα επίκλησης – Έννοια της συναίνεσης – Εφαρμογή – Εξουσία εκτίμησης – Όρια – Διατήρηση των αποτελεσμάτων της προσβαλλόμενης απόφασης»

1.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Νομικό πρόσωπο – Αυτοτελής έννοια του δικαίου της Ένωσης – Απαίτηση περί υπάρξεως νομικής προσωπικότητας και ικανότητας διαδίκου

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 83-85)

2.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Ικανότητα διαδίκου – Νομικά πρόσωπα – Έννοια – Οντότητα αναγνωρισμένη διεθνώς ως εκπροσωπούσα λαό μη αυτόνομου εδάφους – Εμπίπτει

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 91, 92, 96-101)

3.      Ένδικη διαδικασία – Ένσταση απαραδέκτου για λόγους δημοσίας τάξεως – Αυτεπάγγελτη εξέταση από τον δικαστή – Περιεχόμενο – Ενστάσεις απαραδέκτου προβαλλόμενες το πρώτον από παρεμβαίνοντα – Εμπίπτουν

(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 129)

(βλ. σκέψη 117)

4.      Ένδικη διαδικασία – Εκπροσώπηση των διαδίκων – Προσφυγή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου – Εντολή προς τον δικηγόρο – Κύρος – Εξουσιοδότηση των οργάνων του νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου να ασκήσουν προσφυγή – Λήψη υπόψη της φύσης του νομικού προσώπου – Νομικό πρόσωπο μη συσταθέν κατά τους συνήθως εφαρμοζόμενους κανόνες δικαίου

(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 51 § 3)

(βλ. σκέψεις 121, 124, 129)

5.      Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιεχόμενο – Πράξη με την οποία εγκρίνεται διεθνής συμφωνία συναφθείσα από την Ένωση – Εμπίπτει

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 135, 136)

6.      Διεθνείς συμφωνίες – Συμφωνίες της Ένωσης – Σύναψη – Έννομα αποτελέσματα έναντι τρίτων – Αρχή του γενικού διεθνούς δικαίου περί του σχετικού αποτελέσματος των συνθηκών – Συμφωνία δυνάμενη να επηρεάσει τρίτον

(Άρθρο 218 § 6 ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 149-153)

7.      Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Διεθνείς συμφωνίες – Πράξεις δεκτικές προσφυγής – Πράξη της Ένωσης με την οποία συνάπτεται διεθνής συμφωνία – Έλεγχος του κύρους απόφασης για τη σύναψη τέτοιας συμφωνίας – Λήψη υπόψη του ίδιου του περιεχομένου της διεθνούς συμφωνίας – Σεβασμός της αρχής της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 154, 155)

8.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Άμεσος επηρεασμός – Ατομικός επηρεασμός – Κριτήρια – Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βασιλείου του Μαρόκου η οποία τροποποιεί τα πρωτόκολλα της ευρωμεσογειακής συμφωνίας – Απόφαση 2019/217 – Λήψη υπόψη του ίδιου του περιεχομένου της διεθνούς συμφωνίας, καθώς και των έννομων αποτελεσμάτων που παράγει σε τρίτο έδαφος – Σεβασμός της αρχής της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 157, 158, 160, 229, 230, 237)

9.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Πράξεις των οργάνων – Αποτελεσματική δικαστική προστασία – Καθήκον των θεσμικών οργάνων να συμμορφώνονται προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το δίκαιο της Ένωσης, όπως αυτό ερμηνεύεται από τον δικαστή της Ένωσης – Έλεγχος του συμβατού προσβαλλόμενης απόφασης με τη νομολογία του Δικαστηρίου


 

(βλ. σκέψεις 267-269, 273)

10.    Διεθνείς συμφωνίες – Συμφωνίες της Ένωσης – Ερμηνεία – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Προϋποθέσεις – Συμφωνίες διεπόμενες από το διεθνές δίκαιο – Εφαρμογή της Σύμβασης της Βιέννης για το δίκαιο των συνθηκών – Σχέσεις μεταξύ κρατών – Γέννηση δικαιώματος τρίτου κράτους βάσει διάταξης συνθήκης – Αρχές – Πεδίο εφαρμογής – Άλλα υποκείμενα διεθνούς δικαίου – Εμπίπτουν

(Άρθρα 216 και 267, εδ. 1, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ)

(βλ. σκέψεις 313-316)

11.    Διεθνείς συμφωνίες – Συμφωνίες της Ένωσης – Ερμηνεία – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Προϋποθέσεις – Συμφωνίες διεπόμενες από το διεθνές δίκαιο – Εφαρμογή της Σύμβασης της Βιέννης για το δίκαιο των συνθηκών – Συνθήκες και τρίτα κράτη – Αρχή της ελεύθερης συναίνεσης – Απαιτήσεις και έννομα αποτελέσματα


 

(βλ. σκέψεις 323-325)

Σύνοψη

Το Γενικό Δικαστήριο ακυρώνει τις αποφάσεις του Συμβουλίου που αφορούν, αφενός, τη συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και του Μαρόκου για την τροποποίηση των δασμολογικών προτιμήσεων που χορηγεί η ΕΕ στα προϊόντα μαροκινής καταγωγής και, αφετέρου, τη μεταξύ τους συμφωνία σύμπραξης στον τομέα της βιώσιμης αλιείας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των εν λόγω αποφάσεων διατηρούνται σε ισχύ για ορισμένο χρονικό διάστημα, προκειμένου να διαφυλαχθεί η εξωτερική δράση της Ένωσης και η ασφάλεια δικαίου σε σχέση με τις διεθνείς δεσμεύσεις της.

Οι υπό κρίση υποθέσεις αφορούν προσφυγές ακυρώσεως που άσκησε το Front populaire pour la libération de la Saguia el-Hamra et du Rio de oro (Front Polisario) (στο εξής: προσφεύγον) κατά δύο αποφάσεων του Συμβουλίου με τις οποίες εγκρίθηκε η σύναψη συμφωνιών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βασιλείου του Μαρόκου (1).

Οι συμφωνίες που εγκρίθηκαν με τις προσβαλλόμενες αποφάσεις (στο εξής: επίμαχες συμφωνίες) είναι το αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων που διεξήχθησαν εξ ονόματος της Ένωσης με το Μαρόκο, κατόπιν δύο αποφάσεων που εξέδωσε το Δικαστήριο (2), με σκοπό την τροποποίηση προγενέστερων συμφωνιών. Αφενός, επιδιώχθηκε η σύναψη συμφωνίας για την τροποποίηση των πρωτοκόλλων της ευρωμεσογειακής συμφωνίας σύνδεσης (3) σχετικά με το εφαρμοστέο καθεστώς στην εισαγωγή γεωργικών προϊόντων καταγωγής Μαρόκου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και για τον ορισμό της έννοιας «προϊόντα καταγωγής», προκειμένου να επεκταθεί και στα προϊόντα καταγωγής Δυτικής Σαχάρας που εξάγονται υπό τον έλεγχο των μαροκινών τελωνειακών αρχών το ευεργέτημα των δασμολογικών προτιμήσεων που χορηγούνται στα προϊόντα μαροκινής καταγωγής τα οποία εξάγονται στην Ένωση. Αφετέρου, επιδιώχθηκε η τροποποίηση της αλιευτικής συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του Μαρόκου (4) και, ιδίως, η υπαγωγή στο πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας αυτής των παρά το έδαφος της Δυτικής Σαχάρας υδάτων.

Με δικόγραφα που κατέθεσε το 2019, το προσφεύγον ζήτησε την ακύρωση των προσβαλλόμενων αποφάσεων. Ισχυριζόμενο ότι ενεργεί «εξ ονόματος του λαού των Σαχράουι», υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ότι το Συμβούλιο, εγκρίνοντας, με τις προσβαλλόμενες αποφάσεις, τις επίμαχες συμφωνίες χωρίς τη συναίνεση του λαού αυτού, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει η Ένωση βάσει του δικαίου της Ένωσης και του διεθνούς δικαίου, στο πλαίσιο των σχέσεών της με το Μαρόκο. Συγκεκριμένα, κατά το προσφεύγον, οι συμφωνίες αυτές έχουν εφαρμογή στη Δυτική Σαχάρα, προβλέπουν την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της και ευνοούν την πολιτική προσάρτησης της περιοχής αυτής από το Μαρόκο. Επιπλέον, η δεύτερη από τις εν λόγω συμφωνίες εφαρμόζεται και στα παρά το έδαφος αυτό ύδατα. Ειδικότερα, το προσφεύγον υποστηρίζει ότι οι συμφωνίες αυτές είναι αντίθετες προς τη νομολογία του Δικαστηρίου η οποία διατυπώθηκε στις αποφάσεις Συμβούλιο κατά Front Polisario (C‑104/16 P) και Western Sahara Campaign UK (C‑266/16) και η οποία απέκλεισε μια τέτοια εδαφική εφαρμογή.

Με τις αποφάσεις του στην υπόθεση T‑279/19, αφενός, και στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις T‑344/19 και T‑356/19, αφετέρου, το Γενικό Δικαστήριο ακυρώνει τις προσβαλλόμενες αποφάσεις, κρίνοντας συγχρόνως ότι τα αποτελέσματα των εν λόγω αποφάσεων διατηρούνται σε ισχύ για ορισμένο χρονικό διάστημα (5), διότι η ακύρωσή τους με άμεση ισχύ μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξωτερική δράση της Ένωσης και να διακυβεύσει την ασφάλεια δικαίου σε σχέση με τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ένωση. Αντιθέτως, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει ως απαράδεκτη την προσφυγή που άσκησε το προσφεύγον στην υπόθεση T‑356/19 κατά του κανονισμού σχετικά με την κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων βάσει της συμφωνίας για την αλιεία, επειδή δεν αφορά άμεσα το προσφεύγον (6).

Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου

Επί του παραδεκτού των προσφυγών

Πρώτον, το Γενικό Δικαστήριο εξετάζει αν το προσφεύγον έχει ικανότητα διαδίκου ενώπιον των δικαστηρίων της Ένωσης. Κατά το Συμβούλιο και τους παρεμβαίνοντες, ειδικότερα, το προσφεύγον δεν έχει νομική προσωπικότητα κατά το εσωτερικό δίκαιο κράτους μέλους, δεν είναι υποκείμενο του διεθνούς δικαίου και δεν πληροί τα κριτήρια που έχουν θέσει τα δικαστήρια της Ένωσης βάσει των οποίων μπορεί να αναγνωριστεί η ικανότητα διαδίκου σε οντότητα στερούμενη νομικής προσωπικότητας. Επομένως, κατά την άποψή τους, το προσφεύγον δεν αποτελεί νομικό πρόσωπο κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ.

Παραπέμποντας σε προγενέστερη νομολογία, το Γενικό Δικαστήριο διευκρινίζει ότι αυτή δεν αποκλείει την αναγνώριση σε μια οντότητα της ικανότητας διαδίκου ενώπιον του δικαστή της Ένωσης, ανεξαρτήτως της νομικής προσωπικότητάς της κατά το εσωτερικό δίκαιο, ιδίως αν το επιβάλλουν οι απαιτήσεις της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, καθόσον η έννοια του νομικού προσώπου δεν πρέπει να ερμηνεύεται στενά. Εξετάζοντας το ζήτημα της νομικής προσωπικότητας του προσφεύγοντος κατά το δημόσιο διεθνές δίκαιο, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι ο ρόλος και η εξουσία εκπροσώπησης του προσφεύγοντος μπορούν να του προσδώσουν την ικανότητα διαδίκου ενώπιον του δικαστή της Ένωσης.

Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το προσφεύγον είναι αναγνωρισμένο διεθνώς ως εκπρόσωπος του λαού της Δυτικής Σαχάρας, ακόμη και αν θεωρηθεί ότι η αναγνώριση αυτή εντάσσεται στο περιορισμένο πλαίσιο της διαδικασίας αυτοδιάθεσης της περιοχής αυτής. Επιπλέον, η συμμετοχή του στη διαδικασία αυτή προϋποθέτει ότι διαθέτει την αυτονομία και την ευθύνη που είναι αναγκαίες για να ενεργεί στο πλαίσιο αυτό. Τέλος, οι απαιτήσεις της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας επιβάλλουν να αναγνωριστεί στο προσφεύγον η ικανότητα να ασκεί προσφυγή ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προκειμένου να υπερασπιστεί το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του λαού της Δυτικής Σαχάρας. Επομένως, το Γενικό Δικαστήριο συνάγει από τα ανωτέρω το συμπέρασμα ότι το προσφεύγον είναι νομικό πρόσωπο, κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, και απορρίπτει την ένσταση απαραδέκτου του Συμβουλίου.

Δεύτερον, το Γενικό Δικαστήριο εξετάζει την ένσταση απαραδέκτου του Συμβουλίου με την οποία προβάλλεται έλλειψη ενεργητικής νομιμοποίησης του προσφεύγοντος. Όσον αφορά το ζήτημα αν οι προσβαλλόμενες αποφάσεις αφορούν άμεσα το προσφεύγον, επισημαίνει ότι η απόφαση περί συνάψεως διεθνούς συμφωνίας εξ ονόματος της Ένωσης αποτελεί συστατικό στοιχείο της εν λόγω συμφωνίας και ότι, ως εκ τούτου, τα αποτελέσματα της εφαρμογής της συμφωνίας αυτής επί της νομικής καταστάσεως τρίτου είναι κρίσιμα προκειμένου να εκτιμηθεί αν αυτός επηρεάζεται άμεσα από την επίμαχη απόφαση. Στην υπό κρίση υπόθεση, προκειμένου να προασπίσει τα δικαιώματα που ο λαός της Δυτικής Σαχάρας αντλεί από τους κανόνες του διεθνούς δικαίου οι οποίοι δεσμεύουν την Ένωση, το προσφεύγον πρέπει να μπορεί να επικαλεστεί τα αποτελέσματα των επίμαχων συμφωνιών επί των δικαιωμάτων αυτών ώστε να αποδείξει ότι αυτές το αφορούν άμεσα. Το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι, στο μέτρο που οι επίμαχες συμφωνίες εφαρμόζονται ρητώς στη Δυτική Σαχάρα καθώς και, όσον αφορά τη δεύτερη από τις συμφωνίες αυτές, στα παρά το έδαφος αυτό ύδατα, αφορούν τον λαό του εδάφους αυτού και προϋπέθεταν τη συναίνεσή του. Κατά συνέπεια, το Γενικό Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι προσβαλλόμενες αποφάσεις παράγουν άμεσα αποτελέσματα επί της νομικής καταστάσεως του προσφεύγοντος ως εκπροσώπου του λαού αυτού και ως μέρους που μετέχει στη διαδικασία αυτοδιάθεσης στο έδαφος αυτό. Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι η εφαρμογή των επίμαχων συμφωνιών, όσον αφορά το έδαφος στο οποίο αυτές εφαρμόζονται, έχει καθαρά αυτόματο χαρακτήρα και δεν καταλείπει καμία εξουσία εκτιμήσεως στους αποδέκτες τους.

Όσον αφορά τον ατομικό επηρεασμό του προσφεύγοντος, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων που οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η πράξη το αφορά άμεσα, ιδίως της νομικής του κατάστασης ως εκπροσώπου του λαού της Δυτικής Σαχάρας και μετέχοντος στη διαδικασία αυτοδιάθεσης στο έδαφος αυτό, πρέπει να θεωρηθεί ότι οι προσβαλλόμενες αποφάσεις αφορούν το προσφεύγον λόγω ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τα οποία το εξατομικεύουν κατά τρόπο ανάλογο προς εκείνον του αποδέκτη των αποφάσεων αυτών.

Επί του βασίμου των προσφυγών

Όσον αφορά την ουσία και, ειδικότερα, το ζήτημα αν το Συμβούλιο παρέβη την υποχρέωση συμμόρφωσης προς τη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με τους κανόνες του διεθνούς δικαίου που έχουν εφαρμογή στις επίμαχες συμφωνίες, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι, με την απόφαση Συμβούλιο κατά Front Polisario, το Δικαστήριο συνήγαγε από την αρχή της αυτοδιάθεσης και από την αρχή του σχετικού αποτελέσματος των Συνθηκών σαφείς, ακριβείς και ανεπιφύλακτες υποχρεώσεις, οι οποίες επιβάλλονται στο πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ της Ένωσης και του Μαρόκου σε σχέση με τη Δυτική Σαχάρα, ήτοι, αφενός, την υποχρέωση σεβασμού του διακριτού αυτού καθεστώτος και, αφετέρου, την υποχρέωση εξασφάλισης της συναίνεσης του λαού της σε περίπτωση εφαρμογής της συμφωνίας σύνδεσης στο εν λόγω έδαφος. Επομένως, το προσφεύγον πρέπει να μπορεί, ως τρίτος σε συμφωνία συναφθείσα μεταξύ της Ένωσης και του Μαρόκου, να επικαλεστεί την παράβαση των εν λόγω υποχρεώσεων κατά των προσβαλλομένων αποφάσεων, στο μέτρο που η εν λόγω παράβαση μπορεί να επηρεάσει τον λαό αυτόν. Στο πλαίσιο αυτό, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει το επιχείρημα του προσφεύγοντος ότι είναι νομικώς αδύνατη η σύναψη μεταξύ Ένωσης και Μαρόκου συμφωνίας που να έχει ρητώς εφαρμογή στη Δυτική Σαχάρα, επειδή η περίπτωση αυτή δεν αποκλείεται από το διεθνές δίκαιο όπως αυτό ερμηνεύεται από το Δικαστήριο.

Αντιθέτως, το Γενικό Δικαστήριο δέχεται το επιχείρημα του προσφεύγοντος σύμφωνα με το οποίο δεν τηρήθηκε η απαίτηση σχετικά με τη συναίνεση του λαού της Δυτικής Σαχάρας ως τρίτου στις επίμαχες συμφωνίες, κατά την έννοια της αρχής του σχετικού αποτελέσματος των συνθηκών.

Συναφώς, αφενός, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι δεν έχει εφαρμογή εν προκειμένω ο κανόνας του διεθνούς δικαίου κατά τον οποίον η συναίνεση τρίτου σε διεθνή συμφωνία μπορεί να τεκμαίρεται όταν πρόθεση των συμβαλλομένων στη συμφωνία αυτή είναι να του αναγνωρίσουν δικαιώματα, καθόσον οι επίμαχες συμφωνίες δεν αποσκοπούν στην απονομή δικαιωμάτων στον λαό αυτόν, αλλ’ αντιθέτως, του επιβάλλουν υποχρεώσεις.

Αφετέρου, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι, όταν ένας κανόνας διεθνούς δικαίου απαιτεί τη συναίνεση ενός συμβαλλομένου ή ενός τρίτου, η έκφραση της συναίνεσης αυτής αποτελεί προϋπόθεση για την εγκυρότητα της πράξης για την οποία απαιτείται, η εγκυρότητα της ίδιας της συναίνεσης εξαρτάται από τον ελεύθερο και αυθεντικό χαρακτήρα της και η εν λόγω πράξη μπορεί να αντιταχθεί στον συμβαλλόμενο ή στον τρίτο που έχει εγκύρως συναινέσει σε αυτήν. Δεν μπορεί, ωστόσο, να γίνει δεκτό ότι οι ενέργειες στις οποίες προέβησαν οι αρχές της Ένωσης πριν από τη σύναψη των επίμαχων συμφωνιών κατέστησαν δυνατή την εξασφάλιση της συναίνεσης του λαού της Δυτικής Σαχάρας στις συμφωνίες αυτές, σύμφωνα με την αρχή του σχετικού αποτελέσματος των συνθηκών όπως έχει ερμηνευθεί από το Δικαστήριο. Το Γενικό Δικαστήριο διευκρινίζει συναφώς ότι η εξουσία εκτίμησης των θεσμικών οργάνων στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων δεν τους παρείχε, εν προκειμένω, τη δυνατότητα να αποφασίσουν αν μπορούσαν ή όχι να συμμορφωθούν προς την απαίτηση αυτή.

Ειδικότερα, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει καταρχάς ότι, λαμβανομένου υπόψη του νομικού περιεχομένου, κατά το διεθνές δίκαιο, της έννοιας του «λαού», αφενός, και της έννοιας της «συναίνεσης», αφετέρου, οι «διαβουλεύσεις» με τους «ενδιαφερόμενους πληθυσμούς» τις οποίες διοργάνωσαν τα θεσμικά όργανα δεν κατόρθωσαν να οδηγήσουν στην έκφραση της συναίνεσης του λαού της Δυτικής Σαχάρας. Στην καλύτερη περίπτωση, η προσέγγιση αυτή έδωσε τη δυνατότητα να συγκεντρωθούν οι απόψεις ενδιαφερομένων, οι οποίες, όμως, δεν αποτελούν προϋπόθεση για την εγκυρότητα των επίμαχων συμφωνιών και δεν δεσμεύουν τους ενδιαφερομένους αυτούς, ούτως ώστε οι συμφωνίες αυτές να μπορούν να τους αντιταχθούν. Εν συνεχεία, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι τα διάφορα στοιχεία σχετικά με την ιδιαίτερη κατάσταση της Δυτικής Σαχάρας, τα οποία επικαλέστηκε το Συμβούλιο, δεν αποδεικνύουν την αδυναμία να ζητηθεί στην πράξη η συναίνεση του λαού της Δυτικής Σαχάρας στις επίμαχες συμφωνίες ως τρίτου σε σχέση με αυτές. Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι τα θεσμικά όργανα δεν μπορούν βασίμως να στηριχθούν στην από 29 Ιανουαρίου 2002 επιστολή του νομικού συμβούλου του ΟΗΕ προκειμένου να υποκαταστήσουν την απαίτηση έκφρασης της εν λόγω συναίνεσης με το κριτήριο των οφελών των επίμαχων συμφωνιών για τους οικείους πληθυσμούς. Το Γενικό Δικαστήριο συνάγει εξ αυτού ότι το Συμβούλιο δεν έλαβε αρκούντως υπόψη όλα τα κρίσιμα στοιχεία σχετικά με την κατάσταση της Δυτικής Σαχάρας και εσφαλμένως έκρινε ότι διέθετε περιθώριο εκτιμήσεως προκειμένου να αποφασίσει αν έπρεπε να συμμορφωθεί προς την απαίτηση αυτή.


1      Απόφαση (ΕΕ) 2019/217 του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2019, σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας, υπό μορφή ανταλλαγής επιστολών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βασιλείου του Μαρόκου, για την τροποποίηση των πρωτοκόλλων αριθ. 1 και αριθ. 4 της ευρωμεσογειακής συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και του Βασιλείου του Μαρόκου, αφετέρου (ΕΕ 2019, L 34, σ. 1), και απόφαση (ΕΕ) 2019/441 του Συμβουλίου, της 4ης Μαρτίου 2019, για τη σύναψη της συμφωνίας σύμπραξης στον τομέα της βιώσιμης αλιείας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βασιλείου του Μαρόκου, του πρωτοκόλλου εφαρμογής της, καθώς και της ανταλλαγής επιστολών που συνοδεύουν τη συμφωνία (ΕΕ 2019, L 77, σ. 4) (στο εξής: προσβαλλόμενες αποφάσεις).


2      Αποφάσεις της 21ης Δεκεμβρίου 2016, Συμβούλιο κατά Front Polisario (C‑104/16 P, EU:C:2016:973, βλ. ΑΤ αριθ. 146/16), και της 27ης Φεβρουαρίου 2018, Western Sahara Campaign UK (C‑266/16, EU:C:2018:118, βλ. ΑΤ αριθ. 21/18). Με τις αποφάσεις αυτές, το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι η συμφωνία σύνδεσης κάλυπτε μόνον το έδαφος του Μαρόκου και όχι τη Δυτική Σαχάρα και ότι ούτε η αλιευτική συμφωνία ούτε το πρωτόκολλο εφαρμογής της έχουν εφαρμογή στα παρά το έδαφος της Δυτικής Σαχάρας ύδατα.


3      Ευρωμεσογειακή συμφωνία σύνδεσης μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και του Βασιλείου του Μαρόκου, αφετέρου (ΕΕ 2000, L 70, σ. 2).


4      Συμφωνία αλιευτικής σύμπραξης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και του Βασιλείου του Μαρόκου (ΕΕ 2006, L 141, σ. 4).


5      Ήτοι χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβεί τη δίμηνη προθεσμία για την άσκηση αναιρέσεως ή την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Δικαστηρίου επί ενδεχόμενης αιτήσεως αναιρέσεως.


6      Κανονισμός (EE) 2019/440 για την κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων βάσει της συμφωνίας σύμπραξης στον τομέα της βιώσιμης αλιείας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Βασιλείου του Μαρόκου και του πρωτοκόλλου εφαρμογής της (ΕΕ 2019, L 77, σ. 1).