Wyrok Sądu (piąta izba) z dnia 29 września 2021 r. –
Ryanair i in./Komisja

(sprawa T‑448/18)

Pomoc państwa – Umowy zawarte przez Kärntner Flughafen Betriebsgesellschaft z Ryanairem i jego spółkami zależnymi Airport Marketing Services i Leading Verge.com – Usługi portu lotniczego – Usługi marketingowe – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym i nakazująca jej odzyskanie – Pojęcie pomocy państwa – Możliwość przypisania państwu – Korzyść – Kryterium prywatnego inwestora – Odzyskanie pomocy – Artykuł 41 karty praw podstawowych – Prawo dostępu do akt – Prawo do bycia wysłuchanym

1.      Postępowanie sądowe – Termin do przedstawienia dowodów – Artykuł 85 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem – Przedstawienie dowodów przed zamknięciem etapu ustnego – Dopuszczalność – Przesłanki – Zwłoka – Uzasadnienie – Brak

(regulamin postępowania przed Sądem, art. 85 § 3)

(zob. pkt 57, 63)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Kontrola zgodności z prawem – Kryteria – Uwzględnienie wyłącznie okoliczności stanu faktycznego i prawnego istniejących w chwili wydania spornego aktu

(art. 263 TFUE)

(zob. pkt 69)

3.      Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Dziesięcioletni termin przedawnienia z art. 17 rozporządzenia 2015/1589 – Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia – Data przyznania pomocy beneficjentowi

(art. 108 ust. 2 TFUE; rozporządzenie 2015/1589, art. 17)

(zob. pkt 70)

4.      Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Dziesięcioletni termin przedawnienia z art. 17 rozporządzenia 2015/1589 – Zastosowanie zarówno do zainteresowanego państwa członkowskiego jak i beneficjenta i osób trzecich – Przerwanie biegu przedawnienia poprzez liczne żądania informacji skierowane przez Komisję do danego państwa członkowskiego i do beneficjenta

(art. 108 ust. 2 TFUE; rozporządzenie 2015/1589, art. 17)

(zob. pkt 71–76)

5.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja Komisji w dziedzinie pomocy państwa – Odniesienie do dat przyjęcia przez Komisję środków mogących przerwać bieg terminu przedawnienia przewidziany w art. 17 rozporządzenia 2015/1589 – Wystarczające uzasadnienie

(art. 107 ust. 1, art. 296 TFUE)

(zob. pkt 80–85, 256)

6.      Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Możliwość powołania się przez beneficjenta pomocy na prawa tak szerokie jak prawo do obrony jako takie – Brak – Uprawnienie beneficjenta pomocy do wzięcia w odpowiednim zakresie udziału w postępowaniu – Zakres

(art. 108 ust. 2 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41)

(zob. pkt 96–112, 116, 117, 124–127)

7.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Pomoc przyznawana przez przedsiębiorstwo publiczne – Przedsiębiorstwo kontrolowane przez państwo – Możliwość przypisania danego środka pomocy państwu – Ogół poszlak, jakie należy wziąć pod uwagę – Umowy o świadczenie usług portu lotniczego i marketingowych wiążące się z korzyścią dla przedsiębiorstwa lotniczego zawarte przez dwa przedsiębiorstwa kontrolowane w 100% przez państwo – Włączenie

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 140–151)

8.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter selektywny środka – Rozróżnienie między wymogiem selektywności i jednoczesnym ustaleniem istnienia korzyści gospodarczej oraz między systemem pomocy a pomocą indywidualną – Indywidualna pomoc – Umowy o świadczenie usług portu lotniczego i marketingowych wiążące się z korzyścią dla przedsiębiorstwa lotniczego – Domniemanie selektywności – Konieczność porównania beneficjenta z innymi podmiotami gospodarczymi znajdującymi się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej w świetle realizowanego przez dany środek celu – Brak

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 155–164)

9.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Złożona ocena ekonomiczna – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Granice

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 171–174)

10.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Państwo-akcjonariusz spółki – Państwo działające jako władza publiczna – Rozróżnienie w świetle stosowania kryterium inwestora – Umowy o świadczenie usług portu lotniczego i marketingowych z przedsiębiorstwem lotniczym, przewidujące wynagrodzenie ściśle związane z wykorzystywaniem usług portu lotniczego – Korzyść gospodarcza przyznana przez państwo w charakterze podmiotu gospodarczego a nie w charakterze władzy publicznej

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 185–178)

11.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów spornej transakcji i jej kontekstu – Brak hierarchii między metodą analizy porównawczej i innymi metodami oceny

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 190–194)

12.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena w świetle art. 107 ust. 1 TFUE – Uwzględnienie wcześniejszej praktyki – Wykluczenie

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 216, 324, 381)

13.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów spornego środka i jego kontekstu – Uwzględnienie dostępnych informacji w momencie wydania decyzji dotyczącej danego środka – Ciążące na Komisji obowiązki w dziedzinie dochodzenia – Zakres

(art. 108 ust. 2 TFUE)

(zob. pkt 271–274, 291)

14.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Racjonalny charakter transakcji dla inwestora prywatnego prowadzącego politykę średnio lub długoterminową – Umowy o świadczenie usług portu lotniczego i marketingowych wiążące się z korzyścią dla przedsiębiorstwa lotniczego – Analiza rentowności tych umów – Ocena dokonana z ograniczeniem horyzontu czasowego do czasu trwania umów – Dopuszczalność

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 313–322)

15.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów spornej transakcji i jej kontekstu – Obowiązek przedstawienia przez państwo członkowskie wszystkich elementów istotnych dla rozpatrzenia kryterium inwestora prywatnego – Obowiązek oparcia przez Komisję jej decyzji na elementach kompletnych i wiarygodnych

(art. 107, 108 ust. 2 TFUE)

(zob. pkt 329, 330)

16.    Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Umowy usług portu marketingowe i usług marketingowych – Analiza rentowności tych umów – Uwzględnienie jako przychody przyrostowe, pomocy przyznanej podmiotowi zarządzającemu portem lotniczym w celu częściowego sfinansowania tych umów – Brak

(art. 107 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 337–345)

17.    Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Odtworzenie sytuacji sprzed przyznania pomocy – Obliczanie kwoty podlegającej odzyskaniu – Obowiązek ustalenia przez Komisję kwoty odpowiadającej faktycznie rzeczywistej korzyści odniesionej wskutek przyznania pomocy – Zakres – Korzyść wynikająca z zawarcia umów o świadczenie usług portu lotniczego i usług marketingowych – Sposób obliczania – Kwota określona jedynie w oparciu o dowody ex ante i mogąca ulec dostosowaniu w zależności od dowodów przedstawionych później przez państwo członkowskie – Dopuszczalność

(art. 108 TFUE)

(zob. pkt 414–420, 424–429)

Przedmiot

Oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia częściowej nieważności decyzji Komisji (UE) 2018/628 z dnia 11 listopada 2016 r., w sprawie pomocy państwa SA.24221(2011/C) (ex 2011/NN) udzielonej przez Austrię na rzecz portu lotniczego w Klagenfurcie, spółki Ryanair i innych przewoźników lotniczych korzystających z tego portu lotniczego (Dz.U. 2018, L 107, s. 1) w zakresie, w jakim dotyczy ona skarżących.

Sentencja

1) Skarga zostaje oddalona.

2) Ryanair DAC, Airport Marketing Services Ltd i FR Financing (Malta) Ltd pokrywają własne koszty, a także te poniesione przez Komisję Europejską.