Sprawa T‑143/12

Republika Federalna Niemiec

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Sektor pocztowy – Finansowanie zwiększonych kosztów wynagrodzeń i świadczeń socjalnych części personelu Deutsche Postu z dotacji i wpływów uzyskanych tytułem wynagrodzenia za świadczenie usług po cenach regulowanych – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym – Pojęcie korzyści – Wyrok Combus – Wykazanie istnienia selektywnej korzyści gospodarczej – Brak

Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 14 lipca 2016 r.

1.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja Komisji w dziedzinie pomocy państwa

(art. 107 ust. 1 TFUE, art. 296 TFUE)

2.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Interwencja mająca na celu zmniejszenie ciężarów przedsiębiorstwa – Przychody uzyskane z działalności subwencjonowanej w sposób zgodny z prawem – Subsydiowanie skrośne na rzecz konkurencyjnej działalności tego samego przedsiębiorstwa – Włączenie

(art. 107 TFUE)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Nadużycie władzy – Pojęcie – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym

(art. 107 TFUE)

4.      Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Prawo Komisji do wniesienia skargi – Wykonywanie uprawnień dyskrecjonalnych – Kontrola sądowa – Granice

(art. 258 TFUE)

5.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Środki mające na celu zrekompensowanie obciążeń nałożonych na przedsiębiorstwo na mocy przepisów prawa, które wprowadzają odstępstwo od reguł mających powszechne zastosowanie do przedsiębiorstw konkurencyjnych – Wyłączenie – Przesłanki

(art. 107 ust. 1 TFUE)

6.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena w świetle art. 107 ust. 1 TFUE – Uwzględnienie wcześniejszej praktyki – Wyłączenie

(art. 107 ust. 1 TFUE)

7.      Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Zakwalifikowanie jako środka pomocy w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE – Ocena zgodności wspomnianego środka z rynkiem wewnętrznym – Kontrola sądowa – Zakres

(art. 107 TFUE)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 59–66)

2.      Celem art. 107 TFUE jest uniknięcie tego, aby korzyści przyznawane przez władze państwowe, które w różny sposób zakłócają konkurencję lub grożą jej zakłóceniem przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, wpływały na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Pojęcie pomocy obejmuje więc nie tylko świadczenia o charakterze pozytywnym, takie jak przyznanie subwencji, lecz również różne formy środków interwencyjnych, które zmniejszają koszty obciążające zwykle budżet przedsiębiorstwa i które, nie będąc przez to subwencjami w ścisłym znaczeniu tego słowa, mają jednak taki sam charakter oraz identyczny skutek.

Mówiąc ściślej, prawidłowe stosowanie prawa Unii wymaga zbadania, czy przychody uzyskane z działalności subwencjonowanej w sposób zgodny z prawem nie służą do finansowania innych rodzajów działalności tego samego przedsiębiorstwa, przy czym Komisja dysponuje pewnym zakresem uznania odnośnie do wyboru najbardziej odpowiedniej metody do upewnienia się, że nie ma miejsca subsydiowanie skrośne na rzecz działalności konkurencyjnej.

Artykuł 107 ust. 1 TFUE nie tylko nie sprzeciwia się kontroli istnienia takiego subsydiowania, ale, przeciwnie, postanowienie to sugeruje, że kontrola tego rodzaju powinna być przeprowadzana.

(por. pkt 73–75)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 78–85)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 79)

5.      Uznanie za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE uzależnione jest od spełnienia czterech kryteriów, a mianowicie, że ma miejsce interwencja państwa lub przy użyciu zasobów państwowych, że interwencja ta może wywierać wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi, że przyznaje beneficjentowi selektywną korzyść i że zakłóca konkurencję lub grozi jej zakłóceniem.

Co się tyczy trzeciego z tych kryteriów, przy ocenie pojęcia korzyści do Komisji należy wykazanie, że badany środek stanowi korzyść o charakterze gospodarczym i selektywnym.

W ramach takiej analizy istnienia korzyści gospodarczej Komisja powinna uwzględnić, jako istotne elementy kontekstu, wszystkie cechy szczególne systemu prawnego, którego częścią jest badany środek krajowy. W tym względzie interwencja, która nie skutkuje uprzywilejowaniem objętych nią przedsiębiorstw względem przedsiębiorstw konkurencyjnych, nie mieści się w zakresie zastosowania art. 107 ust. 1 TFUE, który nie wprowadza rozróżnienia pomiędzy interwencjami państwowymi w zależności od ich przyczyn lub celów, ale definiuje interwencje te na podstawie ich skutków.

Ponieważ jedynym celem art. 107 ust. 1 TFUE jest zakazanie przysparzania korzyści, które sprzyjają niektórym przedsiębiorstwom, pojęcie pomocy państwa dotyczy tylko tych interwencji, które zmniejszają obciążenia ponoszone normalnie przez przedsiębiorstwo i które należy uważać za korzyść gospodarczą, jakiej przedsiębiorstwo będące beneficjentem nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych.

To pojęcie „obciążeń ponoszonych normalnie przez przedsiębiorstwo” nie obejmuje obciążeń nałożonych na jedno tylko przedsiębiorstwo mocą przepisów wprowadzających odstępstwo od reguł, które są powszechnie stosowane do przedsiębiorstw konkurencyjnych, a których skutkiem jest nałożenie na to jedno przedsiębiorstwo obowiązków, które nie ciążą na przedsiębiorstwach konkurencyjnych. W tym zakresie nie można twierdzić, że do obciążeń, jakie ponoszą zwykle przedsiębiorstwa, należy koszt utrzymywania nadzwyczajnie hojnego systemu emerytalnego prawa powszechnego, ustanowionego w przepisach państwa członkowskiego.

Nałożenie na przedsiębiorstwo mocą aktu władzy publicznej obowiązku ponoszenia pełnych kosztów emerytur jego personelu o statusie urzędnika zamiast odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne wyklucza zatem możliwość uznania finansowania tych kosztów przez państwo członkowskie za przysporzenie korzyści, pod warunkiem że finansowanie takich kosztów nie wykracza poza to, co jest konieczne do zrównania obowiązków ciążących na wspomnianym przedsiębiorstwie z tymi, które ciążą na konkurujących z nim przedsiębiorstwach. W takim wypadku istnienie korzyści można więc stwierdzić jedynie wtedy, gdy owo finansowanie przekracza ten próg. Jest bowiem całkowicie możliwe, że w następstwie wspomnianego finansowania przedsiębiorstwo znajdzie się w sytuacji mniej niekorzystnej niż ta, w której było przed jego zastosowaniem, ale że w dalszym ciągu będzie pozostawało w sytuacji niekorzystnej lub porównywalnej względem sytuacji swych konkurentów, wobec czego nie została mu przysporzona korzyść.

(por. pkt 88, 106, 108, 110, 130, 132, 143, 144, 147)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 126)

7.      W dziedzinie pomocy państwa sąd Unii przeprowadza pełną kontrolę w kwestii ustalenia, czy dany środek wchodzi w zakres zastosowania art. 107 ust. 1 TFUE. Wynika stąd, że do sądu Unii należy zbadanie, czy okoliczności faktyczne przytoczone przez Komisję są prawidłowe, a także czy wskazują one, że wszystkie przesłanki pozwalające zakwalifikować dany środek jako pomoc w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE są spełnione.

Ponadto jako że art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE przyznaje Komisji uprawnienia dyskrecjonalne, których wykonywanie wiąże się z przeprowadzaniem złożonych ocen gospodarczych i społecznych w zakresie, kontrola tej oceny sprawowana przez sąd Unii polega na sprawdzeniu, czy przestrzegane były przepisy proceduralne, czy uzasadnienie jest wystarczające, czy okoliczności faktyczne zostały prawidłowo ustalone, czy nie ma oczywistego błędu w ocenie oraz czy nie doszło do nadużycia władzy.

(por. pkt 152)