Υπόθεση T‑1/12
Γαλλική Δημοκρατία
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Κρατικές ενισχύσεις — Ενίσχυση για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων — Ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση τις οποίες προετίθεντο να χορηγήσουν οι γαλλικές αρχές στη SeaFrance SA — Αύξηση κεφαλαίου και δάνεια που χορηγήθηκαν από την SNCF στη SeaFrance — Απόφαση κρίνουσα τις ενισχύσεις ασύμβατες προς την εσωτερική αγορά — Έννοια του όρου “κρατική ενίσχυση” — Κριτήριο του ιδιώτη επενδυτή — Κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων»
Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (όγδοο τμήμα)
της 15ης Ιανουαρίου 2015
1. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Νομικός χαρακτήρας — Ερμηνεία βάσει αντικειμενικών στοιχείων — Δικαστικός έλεγχος
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
2. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Εκτίμηση με βάση το κριτήριο του ιδιώτη επενδυτή — Εκτίμηση υπό το πρίσμα όλων των λυσιτελών στοιχείων της επίμαχης πράξεως και του πλαισίου της — Διαδοχικές κρατικές παρεμβάσεις μεταξύ των οποίων υφίστανται αδιάρρηκτοι δεσμοί — Εκτίμηση των ληφθέντων μέτρων στο σύνολό τους — Επιτρέπεται
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
3. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Εκτίμηση με βάση το κριτήριο του ιδιώτη επενδυτή — Εκτίμηση υπό το πρίσμα όλων των λυσιτελών στοιχείων της επίμαχης πράξεως και του πλαισίου της — Διαδοχικές παρεμβάσεις μεταξύ των οποίων υφίστανται αδιάρρηκτοι δεσμοί — Σφαιρική ανάλυση της αποδόσεως των εν λόγω παρεμβάσεων
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
4. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Έννοια — Εκτίμηση μόνον στο πλαίσιο του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ — Συνεκτίμηση προγενέστερης πρακτικής — Αποκλείεται
(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)
5. Προσφυγή ακυρώσεως — Αντικείμενο — Απόφαση που στηρίζεται σε πλείονες άξονες συλλογισμού, έκαστος των οποίων θα αρκούσε αφεαυτού να στηρίξει το διατακτικό της — Απόφαση στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων — Λόγοι που αφορούν ένα σφάλμα ή μια άλλη πλημμέλεια που επηρεάζει μόνον έναν από τους άξονες συλλογισμού — Αλυσιτελής λόγος, μη δυνάμενος να οδηγήσει στην ακύρωση της αποφάσεως
(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)
6. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Απαγορεύονται — Παρεκκλίσεις — Ενισxύσεις δυνάμενες να θεωρηθούν σύμφωνες προς την εσωτερική αγορά — Ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση προβληματικής επιχειρήσεως — Κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων — Ιδία συνεισφορά της επωφελούμενης επιχειρήσεως — Δάνειο το οποίο δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο της ιδίας συνεισφοράς
(Άρθρο 107 § 3 ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2004/C 244/02 της Επιτροπής §§ 7, 43 και 44)
7. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη — Απαγορεύονται — Παρεκκλίσεις — Ενισχύσεις δυνάμενες να θεωρηθούν σύμφωνες προς την εσωτερική αγορά — Ενισχύσεις για την αναδιάρθρωση προβληματικής επιχειρήσεως — Κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων — Ιδία συνεισφορά της επωφελούμενης επιχειρήσεως — Επιτρέπεται συνεισφορά χαμηλότερη του 50 % σε εξαιρετικές περιστάσεις και σε περιπτώσεις ιδιαιτέρων δυσκολιών — Στοιχεία εκτιμήσεως — Οικονομική κρίση και στενότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών που επηρεάζουν τις περισσότερες επιχειρήσεις — Δεν εμπίπτουν
(Άρθρο 107 § 3 ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2004/C 244/02 της Επιτροπής, § 44)
8. Ευρωπαϊκή Ένωση — Καθεστώτα ιδιοκτησίας — Αρχή της ουδετερότητας — Εφαρμογή των θεμελιωδών κανόνων της Συνθήκης — Διάρθρωση των εν λόγω θεμελιωδών κανόνων σε σχέση με τις διατάξεις περί κρατικών ενισχύσεων
(Άρθρα 107 § 1 ΣΛΕΕ και 345 ΣΛΕΕ)
1. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 29, 30)
2. Όταν η Επιτροπή εξετάζει την εφαρμογή του κριτηρίου του ιδιώτη επενδυτή, το εν λόγω θεσμικό όργανο υποχρεούται πάντοτε να εξετάζει όλα τα λυσιτελή στοιχεία της επίμαχης πράξεως και το πλαίσιό της και, κατά την εφαρμογή του εν λόγω κριτηρίου επί πολλών διαδοχικών κρατικών παρεμβάσεων, το εν λόγω θεσμικό όργανο οφείλει να εξετάζει αν υφίστανται, μεταξύ των παρεμβάσεων αυτών, τόσο στενοί δεσμοί ώστε είναι αδύνατο να διαχωριστούν και ώστε, ως εκ τούτου, οι εν λόγω παρεμβάσεις να πρέπει, προς τον σκοπό της εφαρμογής του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, να θεωρηθούν ως ενιαία παρέμβαση.
Η εξέταση του δυναμένου να διαχωριστεί χαρακτήρα πολλών διαδοχικών κρατικών παρεμβάσεων πρέπει να διενεργείται υπό το πρίσμα κριτηρίων όπως είναι, ιδίως, η χρονολογική αλληλουχία των εν λόγω παρεμβάσεων, ο σκοπός τους και η κατάσταση της επωφελούμενης επιχειρήσεως κατά τον χρόνο των εν λόγω παρεμβάσεων.
Συναφώς, σε περίπτωση κατά την οποία μια δημόσια επιχείρηση χορηγεί στην προβληματική θυγατρική της διαδοχικώς ενίσχυση για τη διάσωση, ανακεφαλαιοποίηση και δάνεια –δάνεια τα οποία, κατά το οικείο κράτος μέλος, δεν αποτελούν ενισχύσεις αλλά αυτοτελή επένδυση υπό το πρίσμα του κριτηρίου του ιδιώτη επενδυτή‑, η Επιτροπή μπορεί να λαμβάνει υπόψη, μεταξύ των στοιχείων του σχετικού πλαισίου, ιδίως, την εξέλιξη του σχεδίου αναδιαρθρώσεως, τη διχοτόμηση της εν λόγω δημόσιας επιχειρήσεως, η οποία ενεργεί όχι μόνον υπό την ιδιότητα της καταβάλλουσας την ενίσχυση αλλά και υπό την ιδιότητα της χορηγούσας τα κεφάλαια που προορίζονται να αποτελέσουν μέρος της ιδίας συνεισφοράς, και την έλλειψη συμμετοχής στην πράξη αναδιαρθρώσεως ενός ιδιώτη επενδυτή ανεξάρτητου ως προς το Δημόσιο.
(βλ. σκέψεις 32-34, 47, 50, 55)
3. Σε περίπτωση κατά την οποία μια δημόσια επιχείρηση χορηγεί στην προβληματική θυγατρική της διαδοχικώς ενίσχυση για τη διάσωση, ανακεφαλαιοποίηση και δάνεια, που αποτελούν ενιαίο σύνολο μέτρων, η Επιτροπή εφαρμόζει ορθώς το κριτήριο του ιδιώτη επενδυτή όταν, λαμβανομένου υπόψη του αντικτύπου που η καταβολή των τόκων και η αποπληρωμή των επίμαχων δανείων έχει επί της αποδοτικότητας της ανακεφαλαιοποιήσεως, το εν λόγω θεσμικό όργανο προβαίνει στη διενέργεια σφαιρικής αναλύσεως της αποδόσεως την οποία η εν λόγω δημόσια επιχείρηση μπορεί, ως μοναδικός ιδιώτης επενδυτής, να αναμένει βάσει των μέτρων τα οποία έθεσε σε εφαρμογή ή προετίθετο να θέσει σε εφαρμογή στο πλαίσιο της διασώσεως και της αναδιαρθρώσεως της επωφελούμενης επιχειρήσεως, εκτιμωμένων ως αποτελούντων ενιαίο σύνολο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Επιτροπή δεν είναι υποχρεωμένη να αναλάβει τη διενέργεια ακριβούς αναλύσεως ως προς το ζήτημα αν οι προϋποθέσεις χορηγήσεως καθενός από τα επίμαχα δάνεια ήσαν σύμφωνες προς τους όρους της αγοράς.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής του κριτηρίου του ιδιώτη επενδυτή επί ενός τέτοιου ενιαίου συνόλου μέτρων, το γεγονός ότι η δημόσια επιχείρηση, η οποία ενεργεί υπό τη διττή ιδιότητα της καταβάλλουσας τις ενισχύσεις και της χορηγούσας τα κεφάλαια που προορίζονται να αποτελέσουν μέρος της ιδίας συνεισφοράς, είναι η μόνη που παρέχει στην επωφελούμενη επιχείρηση τους αναγκαίους πόρους για τη χρηματοδότηση της αναδιαρθρώσεως καθόσον κανένας εξωτερικός ιδιώτης επενδυτής δεν παρεμβαίνει προς υποβοήθηση της ως άνω δημόσιας επιχειρήσεως στο πλαίσιο της συναλλαγής αυτής επιρρωννύει το συμπέρασμα ότι ένας επενδυτής σε οικονομία αγοράς δεν θα ελάμβανε, υπέρ μιας προβληματικής επιχειρήσεως, ένα τέτοιο σύνολο μέτρων.
(βλ. σκέψεις 47, 53, 54)
4. Μόνον στο πλαίσιο του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ πρέπει να εκτιμηθεί ο χαρακτήρας ορισμένου μέτρου ως κρατικής ενισχύσεως και όχι σε σχέση με την προβαλλόμενη προγενέστερη πρακτική λήψεως αποφάσεων εκ μέρους της Επιτροπής. Εξάλλου, θα ήταν ιδιαιτέρως αβέβαιο να στηρίζονται οι σχετικές εκτιμήσεις επί της προγενέστερης πρακτικής της Επιτροπής στον τομέα των ενισχύσεων για τη διάσωση και για την αναδιάρθρωση, στον οποίο η εκτίμηση της εκάστοτε περιπτώσεως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιμέρους οικονομική κατάσταση του δικαιούχου της ενισχύσεως, από την εν γένει οικονομική κατάσταση του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται ο εν λόγω δικαιούχος και από το κανονιστικό πλαίσιο εντός του οποίου κινείται ο εν λόγω δικαιούχος.
(βλ. σκέψη 58)
5. Στο μέτρο που ορισμένα σημεία του αιτιολογικού μιας αποφάσεως είναι, αφεαυτών, ικανά να δικαιολογήσουν επαρκώς από νομικής απόψεως την απόφαση, οι πλημμέλειες τις οποίες ενδεχομένως πάσχουν άλλα σημεία του αιτιολογικού της πράξεως δεν ασκούν, εν πάση περιπτώσει, επιρροή στο διατακτικό της. Εξάλλου, δεν αμφισβητείται ότι ένας λόγος ο οποίος, ακόμη και αν κρινόταν βάσιμος, δεν είναι ικανός να οδηγήσει στην ακύρωση, την οποία επιδιώκει ο προσφεύγων, πρέπει να απορρίπτεται ως αλυσιτελής.
(βλ. σκέψη 73)
6. Εφόσον τα ληφθέντα από μια δημόσια επιχείρηση μέτρα υπέρ της προβληματικής θυγατρικής της, ήτοι ορισμένα δάνεια, μια ανακεφαλαιοποίηση και μια ενίσχυση για τη διάσωση, εκτιμώμενα από κοινού, αποτελούν κρατικές ενισχύσεις, τα εν λόγω δάνεια αποκλείονται κατ’ ανάγκην από την ιδία συνεισφορά της επωφελούμενης επιχειρήσεως για την αναδιάρθρωσή της κατά την έννοια των παραγράφων 7, 43 και 44 των κοινοτικών κατευθυντηρίων γραμμών όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων.
(βλ. σκέψη 86)
7. Κατά την παράγραφο 44 των κοινοτικών κατευθυντηρίων γραμμών όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων, σε εξαιρετικές περιστάσεις και σε περιπτώσεις ιδιαίτερης δυσκολίας, οι οποίες πρέπει να αποδεικνύονται από το κράτος μέλος, η Επιτροπή μπορεί να δέχεται ιδία συνεισφορά χαμηλότερη του 50 %, ποσοστού που ισχύει όσον αφορά τις μεγάλες επιχειρήσεις.
Συναφώς, εφόσον η οικονομική κρίση και η στενότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών επηρεάζουν τις περισσότερες επιχειρήσεις, δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ως εξαιρετικές περιστάσεις ή ως ιδιαίτερες δυσκολίες έναντι μίας και μόνον επιχειρήσεως.
(βλ. σκέψεις 88, 89)
8. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 94, 95, 99, 100)