Υπόθεση C‑247/17

Denis Raugevvicius

(αίτηση του Korkein oikeus
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άρθρα 18 και 21 ΣΛΕΕ – Αίτηση τρίτης χώρας προς κράτος μέλος για την έκδοση πολίτη της Ένωσης, υπηκόου άλλου κράτους μέλους, ο οποίος άσκησε το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας στο πρώτο κράτος μέλος – Αίτηση υποβληθείσα με σκοπό την εκτέλεση στερητικής της ελευθερίας ποινής και όχι στο πλαίσιο ποινικής διώξεως – Απαγόρευση εκδόσεως ισχύουσα μόνο για τους ημεδαπούς – Περιορισμός στην ελεύθερη κυκλοφορία – Δικαιολόγηση στηριζόμενη στην αποτροπή της ατιμωρησίας – Αναλογικότητα»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)
της 13ης Νοεμβρίου 2018

1.        Ιθαγένεια της Ένωσης – Διατάξεις της Συνθήκης – Υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής –Υπήκοος κράτους μέλους που έχει ταυτόχρονα την ιθαγένεια τρίτου κράτους – Εμπίπτει

(Άρθρα 20 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ)

2.        Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Αίτηση τρίτου κράτους απευθυνόμενη σε κράτος μέλος για την έκδοση πολίτη της Ένωσης, ο οποίος είναι υπήκοος άλλου κράτους μέλους και έχει ασκήσει το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας εντός του πρώτου κράτους μέλους –Αίτηση εκδόσεως υποβληθείσα με σκοπό την εκτέλεση στερητικής της ελευθερίας ποινής – Κράτος μέλος προς το οποίο απευθύνεται η αίτηση εκτελέσεως το οποίο απαγορεύει την έκδοση των υπηκόων του με σκοπό την εκτέλεση ποινής και προβλέπει τη δυνατότητα εκτίσεως στο έδαφός του αυτής της καταγνωσθείσας στην αλλοδαπή ποινής – Υποχρέωση αυτού του κράτους μέλους να εξασφαλίζει στους πολίτες της Ένωσης που είναι μόνιμοι κάτοικοί του την ίδια ακριβώς μεταχείριση με εκείνη που επιφυλάσσει στους δικούς του υπηκόους

(Άρθρα 18 ΣΛΕΕ και 21 ΣΛΕΕ)

3.        Ιθαγένεια της Ένωσης – Δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας και ελεύθερης διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών – Αίτηση τρίτου κράτους απευθυνόμενη σε κράτος μέλος για την έκδοση πολίτη της Ένωσης, ο οποίος είναι υπήκοος άλλου κράτους μέλους και έχει ασκήσει το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας εντός του πρώτου κράτους μέλους – Υποχρέωση ελέγχου της τηρήσεως των εγγυήσεων που προβλέπονται στο άρθρο 19 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 19)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 29)

2.      Τα άρθρα 18 και 21 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι, στην περίπτωση υποβολής από τρίτη χώρα αιτήσεως εκδόσεως πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που άσκησε το δικαίωμά του ελεύθερης κυκλοφορίας, με σκοπό όχι την άσκηση ποινικής διώξεως, αλλά την εκτέλεση στερητικής της ελευθερίας ποινής, το κράτος μέλος προς το οποίο απευθύνεται η αίτηση εκδόσεως, του οποίου η εθνική νομοθεσία απαγορεύει την έκδοση των υπηκόων του εκτός της Ένωσης με σκοπό την εκτέλεση ποινής και προβλέπει τη δυνατότητα εκτίσεως στο έδαφός του αυτής της καταγνωσθείσας στην αλλοδαπή ποινής, υποχρεούται να εξασφαλίζει στον εν λόγω πολίτη της Ένωσης, εφόσον είναι μόνιμος κάτοικός του, την ίδια ακριβώς μεταχείριση με εκείνη που επιφυλάσσει στους δικούς του υπηκόους όσον αφορά την έκδοση.

Στο μέτρο που, όπως υπομνήσθηκε στη σκέψη 33 της παρούσας αποφάσεως, η έκδοση μπορεί να αποτρέψει τον κίνδυνο ατιμωρησίας των υπηκόων άλλων κρατών μελών πλην του κράτους μέλους προς το οποίο απευθύνεται η αίτηση εκτελέσεως και στο μέτρο που η επίμαχη στην κύρια δίκη εθνική ρύθμιση επιτρέπει την έκδοση υπηκόων άλλων κρατών μελών πλην της Δημοκρατίας της Φινλανδίας, πρέπει να εξετασθεί ο αναλογικός χαρακτήρας της ρυθμίσεως αυτής, και δη να ελεγχθεί εάν υπάρχουν εξίσου αποτελεσματικά μέτρα για την επίτευξη του σκοπού αυτού, αλλά λιγότερο περιοριστικά του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας των εν λόγω υπηκόων (απόφαση της 6ης Σεπτεμβρίου 2016, Petruhhin, C-182/15, EU:C:2016:630, σκέψη 41), λαμβανομένων υπόψη όλων των πραγματικών και νομικών δεδομένων της υποθέσεως.

Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία, η ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης τείνει να αποτελέσει τη θεμελιώδη ιδιότητα των υπηκόων των κρατών μελών (βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 20ής Σεπτεμβρίου 2001, Grzelczyk, C-184/99, EU:C:2001:458, σκέψη 31· της 8ης Μαρτίου 2011, Ruiz Zambrano, C-34/09, EU:C:2011:124, σκέψη 41, καθώς και της 5ης Ιουνίου 2018, Coman κ.λπ., C-673/16, EU:C:2018:385, σκέψη 30). Κάθε πολίτης της Ένωσης μπορεί συνεπώς να επικαλεσθεί την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω ιθαγενείας την οποία προβλέπει το άρθρο 18 ΣΛΕΕ σε όλες τις περιπτώσεις οι οποίες εμπίπτουν στο ratione materiae πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης, στις οποίες περιλαμβάνονται, όπως στην υπόθεση της κύριας δίκης, η ελευθερία κυκλοφορίας και διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών που κατοχυρώνει το άρθρο 21 ΣΛΕΕ (βλ. αποφάσεις της 4ης Οκτωβρίου 2012, Επιτροπή κατά Αυστρίας, C-75/11, EU:C:2012:605, σκέψη 39, και της 11ης Νοεμβρίου 2014, Dano, C-333/13, EU:C:2014:2358, σκέψη 59). Επιπλέον, μολονότι, ελλείψει κανόνων του δικαίου της Ένωσης οι οποίοι να διέπουν την έκδοση υπηκόων των κρατών μελών στη Ρωσία, τα κράτη μέλη διατηρούν την αρμοδιότητα να θεσπίζουν τέτοιους κανόνες, εντούτοις τα κράτη μέλη αυτά οφείλουν να ασκούν την αρμοδιότητα αυτή τηρώντας το δίκαιο της Ένωσης, ιδίως, την απαγόρευση των διακρίσεων που προβλέπεται στο άρθρο 18 ΣΛΕΕ καθώς και την ελευθερία κυκλοφορίας και διαμονής στο έδαφος των κρατών μελών που κατοχυρώνεται στο άρθρο 21, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ.

Υπό το πρίσμα του σκοπού της αποτροπής του κινδύνου ατιμωρησίας, οι Φινλανδοί υπήκοοι, αφενός, και οι υπήκοοι άλλων κρατών μελών που είναι μόνιμοι κάτοικοι Φινλανδίας και αποδεικνύουν ως εκ τούτου ορισμένο βαθμό ενσωματώσεως στην κοινωνία του κράτους αυτού, αφετέρου, ευρίσκονται σε συγκρίσιμη κατάσταση (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 6ης Οκτωβρίου 2009, Wolzenburg, C-123/08, EU:C:2009:616, σκέψη 67). Κατά συνέπεια, τα άρθρα 18 και 21 ΣΛΕΕ επιβάλλουν οι υπήκοοι άλλων κρατών μελών οι οποίοι είναι μόνιμοι κάτοικοι Φινλανδίας και για τους οποίους έχει υποβληθεί αίτηση εκδόσεως εκ μέρους τρίτης χώρας, με σκοπό την έκτιση στερητικής της ελευθερίας ποινής, να καλύπτονται από τον κανόνα που απαγορεύει την έκδοση ο οποίος ισχύει για τους Φινλανδούς υπηκόους και να μπορούν, υπό τις ίδιες με αυτούς τους τελευταίους προϋποθέσεις, να εκτίουν την ποινή τους στη φινλανδική επικράτεια.

(βλ. σκέψεις 40, 43-47, 50 και διατακτ.)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 49)