OPINIA RZECZNIK GENERALNEJ
LAILY MEDINY
przedstawiona w dniu 21 września 2023 r.(1)
Sprawa C‑334/22
Audi AG
przeciwko
GQ
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sąd Okręgowy w Warszawie (Polska)]
Odesłanie prejudycjalne – Rozporządzenie (UE) 2017/1001 – Artykuł 9 ust. 2 i 3 – Prawa wynikające z unijnego znaku towarowego – Używanie przez osobę trzecią oznaczenia identycznego lub podobnego w obrocie handlowym – Części zamienne do samochodów – Osłony chłodnicy – Element mocujący do umieszczenia emblematu producenta samochodu – Artykuł 14 ust. 1 lit. c) i art. 14 ust. 2 – Ograniczenie skutków unijnego znaku towarowego – Używanie oznaczenia identycznego lub podobnego w celu wskazania przeznaczenia towaru jako akcesoria lub części zamienne – Uczciwe praktyki w przemyśle lub handlu – Kryteria oceny
I. Wprowadzenie
1. Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia (UE) 2017/1001(2) oraz art. 14 ust. 1 lit. c) i art. 14 ust. 2 tego rozporządzenia.
2. Wniosek ten został złożony w ramach postępowania toczącego się między Audi AG, będącym producentem samochodów i akcesoriów samochodowych, a GQ, sprzedawcą hurtowym części zamiennych, sprzedającym te towary na stronie internetowej. Spór dotyczy domniemanego naruszenia przez GQ praw Audi AG wynikających z graficznego unijnego znaku towarowego, którego Audi AG jest właścicielem.
3. W centrum rozpatrywanej sprawy leży zakres ochrony praw wyłącznych wynikających z unijnego znaku towarowego dla jego właściciela i ograniczenia skutków tego znaku w celu umożliwienia osobie trzeciej używania go w obrocie handlowym. Sprawa ta stwarza możliwość rozwinięcia przez Trybunał swojego orzecznictwa w zakresie wykładni rozporządzenia 2017/1001 w odniesieniu do oferowania do sprzedaży części zamiennych, w szczególności do samochodów.
II. Ramy prawne
A. Rozporządzenie 2017/1001
4. Artykuł 9 rozporządzenia 2017/1001, zatytułowany „Prawa wynikające z unijnego znaku towarowego”, stanowi:
„1. Rejestracja unijnego znaku towarowego skutkuje przyznaniem właścicielowi praw wyłącznych do tego znaku.
2. Bez uszczerbku dla praw właściciela nabytych przed datą zgłoszenia lub datą pierwszeństwa unijnego znaku towarowego właściciel tego unijnego znaku towarowego jest uprawniony do uniemożliwienia wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym, w odniesieniu do towarów lub usług, oznaczenia, w przypadku gdy:
a) oznaczenie jest identyczne z unijnym znakiem towarowym i jest używane w odniesieniu do towarów lub usług, które są identyczne z tymi, dla których unijny znak towarowy został zarejestrowany;
b) oznaczenie jest identyczne z unijnym znakiem towarowym lub do niego podobne oraz jest używane w odniesieniu do towarów lub usług, które są identyczne z towarami lub usługami, dla których unijny znak towarowy został zarejestrowany, lub do nich podobne, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia odbiorców w błąd; prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd obejmuje prawdopodobieństwo skojarzenia oznaczenia ze znakiem towarowym;
[…]
3. Na podstawie ust. 2 mogą być zakazane w szczególności następujące działania:
a) umieszczanie oznaczenia na towarach lub ich opakowaniach;
b) oferowanie towarów, wprowadzanie ich do obrotu lub ich magazynowanie w tym celu pod takim oznaczeniem, lub oferowanie lub świadczenie usług pod tym oznaczeniem;
c) przywóz lub wywóz towarów pod takim oznaczeniem;
[…]”.
5. Artykuł 14 rozporządzenia 2017/1001, zatytułowany „Ograniczenie skutków unijnego znaku towarowego”, stanowi:
„1. Właściciel unijnego znaku towarowego nie jest uprawniony do zakazania osobie trzeciej używania w obrocie handlowym:
[…]
c) unijnego znaku towarowego do celów wskazania lub odniesienia się do towarów lub usług jako towarów lub usług właściciela danego znaku towarowego, w szczególności w przypadku gdy użycie tego znaku towarowego jest niezbędne do wskazania przeznaczenia towarów lub usług, w szczególności jako akcesoriów lub części zamiennych.
2. Ustęp 1 stosuje się wyłącznie w przypadku, gdy używanie znaku towarowego przez osobę trzecią przebiega zgodnie z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu”.
B. Rozporządzenie nr 6/2002
6. Artykuł 19 rozporządzenia (WE) nr 6/2002(3), zatytułowany „Prawa ze wzoru wspólnotowego”, stanowi:
„1. Zarejestrowany wzór wspólnotowy przyznaje jego właścicielowi wyłączne prawo do jego używania i zakazywania osobom trzecim jego używania, które nie mają jego zgody. Wyżej wymienione używanie obejmuje, w szczególności, wytwarzanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu, import, eksport lub używanie produktu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany lub składowanie takiego produktu w tych celach.
[…]”.
7. Artykuł 110 rozporządzenia nr 6/2002, zatytułowany „Przepisy przejściowe”, przewiduje:
„1. Do czasu wejścia w życie, w związku z propozycją Komisji, zmian do niniejszego rozporządzenia, ochrona z tytułu wzoru wspólnotowego nie przysługuje wzorowi, który stanowi część składową produktu złożonego wykorzystywanego, w rozumieniu art. 19 ust. 1, do celów naprawy tego produktu złożonego, aby przywrócić mu jego pierwotną postać.
[…]”.
III. Okoliczności faktyczne i pytania prejudycjalne
8. Powód, Audi AG, to przedsiębiorstwo z siedzibą w Ingolstadt (Niemcy), które posiada prawa wyłączne do przedstawionego poniżej graficznego unijnego znaku towarowego zarejestrowanego pod numerem 000018762 m.in. w klasie 12 klasyfikacji nicejskiej (pojazdy, części zamienne, akcesoria samochodowe). Znak ten jest oznaczeniem składającym się z czterech obręczy zestawionych ze sobą poziomo i nachodzących na siebie, które powód powiela i używa jako swój emblemat:
9. Pozwany, GQ, to osoba fizyczna zajmująca się sprzedażą samochodowych części zamiennych. Nie oferuje on wspomnianych produktów bezpośrednio konsumentom, lecz sprzedaje je innym dystrybutorom. W latach 1986–2017 pozwany reklamował i oferował poprzez stronę internetową osłony chłodnic dostosowane i przeznaczone do starych modeli Audi z lat 80. i 90. XX wieku. Te osłony chłodnic, podobnie jak oryginalne osłony, posiadały wyżłobione miejsce przeznaczone do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, odpowiadające konturem unijnemu znakowi towarowemu powoda.
10. Począwszy od 2017 r. powód zaczął wszczynać przeciwko pozwanemu postępowania sądowe, zmierzające do zablokowania oferowania sprzedaży nieoryginalnych części zamiennych, w których pewne elementy odpowiadały swym kształtem, częściowo lub całkowicie, znakowi towarowemu należącemu do powoda. W szczególności, w maju 2020 r. powód wniósł do Sądu Okręgowego w Warszawie (Polska), będącego sądem odsyłającym w niniejszej sprawie, o zakazanie pozwanemu importowania, oferowania, wprowadzania do obrotu i reklamowania nieoryginalnych osłon chłodnicy opatrzonych oznaczeniem identycznym z unijnym znakiem towarowym powoda lub do niego podobnym. Powód zażądał także zniszczenia 70 sztuk takich samochodowych osłon chłodnicy, zatrzymanych przez urząd celny.
11. Sąd odsyłający stoi na stanowisku, że aby rozstrzygnąć wspomnianą sprawę, musi ustalić, czy zakres ochrony unijnego znaku towarowego powoda –który to znak w ocenie tego sądu ma wysoką zdolność odróżniającą, jest powszechnie znany w Polsce i jednoznacznie kojarzony z powodem – rozciąga się również na element umożliwiający umieszczenie i zamocowanie emblematu producenta samochodu na osłonie chłodnicy i który, ze względu na swój kształt, jest identyczny z tym znakiem lub łudząco do niego podobny.
12. W szczególności, sąd odsyłający powziął wątpliwość, po pierwsze, czy element służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu na osłonie chłodnicy spełnia funkcję znaku towarowego, jaką jest wskazanie pochodzenia towaru. Wątpliwość ta powstaje, nawet zakładając, że wspomniany element odpowiada kształtem emblematowi producenta i może w związku z tym zostać uznany za identyczny z unijnym znakiem towarowym lub przynajmniej łudząco do niego podobny.
13. W tym względzie sąd odsyłający zwraca uwagę Trybunału na okoliczność, że prawo w zakresie unijnego znaku towarowego nie zawiera odpowiednika art. 110 ust. 1 rozporządzenia nr 6/2002, tzw. klauzuli naprawy, który w odniesieniu do wzoru wspólnotowego wyłącza ochronę względem wzoru, który stanowi część składową produktu złożonego wykorzystywanego do naprawy tego produktu złożonego, w celu przywrócenia mu jego pierwotnej postaci. Sąd ten stoi także na stanowisku, że wykładnia art. 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia 2017/1001 powinna kierować się celami prawa w zakresie unijnego znaku towarowego, jakimi są ochrona niezakłóconej konkurencji i interes konsumentów w możliwości dokonywania wyboru między zakupem oryginalnych i nieoryginalnych części samochodowych.
14. Po drugie, gdyby przyjąć, że element służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu na osłonie chłodnicy spełnia funkcję znaku towarowego, w ocenie sądu odsyłającego powstałoby także pytanie, czy art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 umożliwiałby sprzedawcy części zamiennych oferowanie do sprzedaży nieoryginalnych osłon chłodnicy zawierających taki element. W przypadku odpowiedzi twierdzącej sąd odsyłający rozważa, jakie kryteria oceny należałoby przyjąć dla ustalenia, czy używanie unijnego znaku towarowego przebiega zgodnie z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu, czego wymaga art. 14 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001.
15. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1a) Czy art. 14 ust. 1 [lit.] c) [rozporządzenia 2017/1001] należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie, aby właściciel znaku towarowego/sąd zakazał osobie trzeciej używania w obrocie handlowym oznaczenia identycznego lub łudząco podobnego do unijnego znaku towarowego, w odniesieniu do części zamiennych samochodu (osłon chłodnicy powietrza/grilli), jeżeli stanowi ono mocowanie do akcesorium samochodowego (emblematu odzwierciedlającego unijny znak towarowy), oraz:
gdy z technicznego punktu widzenia istnieją możliwości zamontowania oryginalnego emblematu odzwierciedlającego unijny znak towarowy na części zamiennej samochodu (osłonie chłodnicy powietrza/grillu) bez odwzorowania na tej części znaku identycznego lub łudząco podobnego do unijnego znaku towarowego;
albo w sytuacji
gdy z technicznego punktu widzenia nie jest możliwe zamontowanie oryginalnego emblematu odwzorowującego unijny znak towarowy na części zamiennej samochodu (osłonie chłodnicy powietrza/grillu) bez odwzorowania na tej części znaku identycznego lub łudząco podobnego do unijnego znaku towarowego?
W przypadku odpowiedzi pozytywnej na którekolwiek z pytań z punktu 1a):
b) Jakie kryteria oceny należy zastosować w tego rodzaju przypadkach, które pozwoliłyby na ustalenie, czy użycie unijnego znaku towarowego jest zgodne z uczciwymi praktykami w handlu i przemyśle?
c) Czy art. 9 ust. 2 i art. 9 ust. 3 lit. a) [rozporządzenia 2017/1001] należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy znak towarowy jest elementem kształtu części samochodowej i przy braku [we wspomnianym rozporządzeniu 2017/1001] odpowiednika klauzuli naprawy z art. 110 ust. 1 [rozporządzenia nr 6/2002] – znak towarowy nie pełni w takiej sytuacji funkcji oznaczającej?
d) Czy art. 9 ust. 2 i art. 9 ust. 3 lit. a) [rozporządzenia 2017/1001] należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy element zamocowania znaku towarowego, odzwierciedlający kształtem znak towarowy lub łudząco do niego podobny, jest elementem kształtu części samochodowej i przy braku [we wspomnianym rozporządzeniu] odpowiednika klauzuli naprawy z art. 110 ust. 1 [rozporządzenia nr 6/2002] – element zamocowania nie może być traktowany jako znak towarowy pełniący funkcję oznaczającą nawet jeśli jest identyczny ze znakiem towarowym lub łudząco do niego podobny?”.
IV. Ocena
16. Poprzez swoje pytania sąd odsyłający dąży do ustalenia, po pierwsze, czy art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 można interpretować w ten sposób, że oznacza on, iż sprzedawca nieoryginalnych części zamiennych do samochodu, tj. osłon chłodnicy, może oferować owe części do sprzedaży w przypadku, gdy zawierają one element służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który z uwagi na kształt jest identyczny z unijnym znakiem towarowym posiadanym przez tego producenta lub łudząco do niego podobny.
17. Sąd odsyłający formułuje to pytanie, odwołując się do dwóch możliwych sytuacji, a mianowicie, w zależności od tego, czy z technicznego punktu widzenia jest lub nie jest możliwe umieszczenie i zamocowanie emblematu owego producenta bez odwzorowania jego znaku towarowego [pytanie pierwsze lit. a)]. W przypadku gdy na pytanie to zostanie udzielona odpowiedź twierdząca w obu lub którejkolwiek z powyższych sytuacji, sąd odsyłający zastanawia się wtedy, jakie byłyby kryteria oceny, czy użycie to jest, jak wymaga art. 14 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001, zgodne z uczciwymi praktykami w handlu i przemyśle [pytanie pierwsze lit. b)].
18. Po drugie, sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy element osłony chłodnicy służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który w związku z tym odwzorowuje kształt należącego do tego producent graficznego unijnego znaku towarowego, można uznać za znak towarowy pełniący funkcję wskazania pochodzenia zgodnie z art. 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia 2017/1001 [pytanie pierwsze lit. c) i d)](4).
19. Ocena warunków zastosowania ograniczeń wyłącznego prawa wynikającego z unijnego znaku towarowego, zgodnie z tym, co stanowi art. 14 rozporządzenia 2017/1001, jest istotna tylko o tyle, o ile dochodzi do naruszenia owego wyłącznego prawa, którego zakres zdefiniowany jest w art. 9 rozporządzenia 2017/1001(5). Z tego względu najpierw udzielę łącznej odpowiedzi na pytanie pierwsze lit. c) i d), a następnie odpowiem na pytanie pierwsze lit. a) i b).
A. Pytanie pierwsze lit. c) i d)
20. Zawarte w pytaniu pierwszym lit. c) i d) dotyczą wykładni art. 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia 2017/1001. W istocie obydwie części tego pytania wymagają, aby Trybunał ustalił, czy zawarcie przez niezależnego producenta w osłonie chłodnicy elementu służącego do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który odwzorowuje kształt unijnego znaku towarowego posiadanego przez tego producenta, stanowi użycie oznaczenia w obrocie handlowym w rozumieniu tych przepisów
21. W charakterze uwagi wstępnej należy przypomnieć, że na podstawie art. 9 ust. 1 rozporządzenia 2017/1001 rejestracja unijnego znaku towarowego skutkuje przyznaniem właścicielowi praw wyłącznych, które, zgodnie z art. 9 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia, uprawniają właściciela znaku do uniemożliwienia wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym jakiegokolwiek oznaczenia, identycznego lub podobnego, w odniesieniu do towarów lub usług, gdy spełnione są określone warunki.
22. Artykuł 9 ust. 3 rozporządzenia 2017/1001 wymienia, w sposób niewyczerpujący, rodzaje użycia, które mogą być zakazane przez właściciela unijnego znaku towarowego. Obejmują one: umieszczanie oznaczenia na towarach lub ich opakowaniach [lit. a)]; oferowanie towarów, wprowadzanie ich do obrotu lub ich magazynowanie w tym celu pod takim oznaczeniem [lit. b)]; oraz przywóz lub wywóz towarów pod takim oznaczeniem [lit. c)](6).
23. Trybunał konsekwentnie orzekał, że prawo wyłączne jest przyznawane właścicielowi unijnego znaku towarowego po to, aby umożliwić mu ochronę jego szczególnych interesów jako właściciela tego znaku, a mianowicie w celu zapewnienia, aby znak ów mógł spełniać swoje funkcje. Wykonywanie tego prawa winno zatem być zastrzeżone dla przypadków, w których używanie danego oznaczenia przez osobę trzecią narusza lub może naruszać pełnione przez znak funkcje. Funkcje te obejmują nie tylko podstawową funkcję znaku towarowego, jaką jest zagwarantowanie konsumentom wskazania pochodzenia towaru lub usługi, ale również inne jego funkcje takie jak w szczególności funkcję polegającą na zagwarantowaniu jakości tego towaru lub usługi czy też funkcję komunikacyjną, inwestycyjną lub reklamową(7).
24. Wynika z tego, że właściciel unijnego znaku towarowego nie może sprzeciwić się używaniu oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym lub łudząco do niego podobnego na podstawie art. 9 rozporządzenia 2017/1001, jeżeli używanie to nie jest w stanie negatywnie wpłynąć na żadną z funkcji pełnionych przez ten znak(8).
25. Na gruncie niniejszej sprawy zwracam uwagę, po pierwsze, że towary rozpatrywane w postępowaniu głównym to nieoryginalne osłony chłodnicy samochodowej, które powielają oryginalne modele zgodnie z prawem dotyczącym wzorów(9). Osłony te to części zamienne służące do osłonięcia i ochrony chłodnicy samochodu, będącej elementem systemu chłodzenia silnika. Osłony chłodnicy to zewnętrzne i widoczne części karoserii samochodu, które mają istotny wpływ na wygląd samochodu z przodu. Ich położenie sprawia, iż są one bardzo podatne na zniszczenie w razie wypadku czołowego. Ponadto wśród producentów samochodów powszechną praktyką jest projektowanie osłon chłodnicy produkowanych przez nich pojazdów w taki sposób, że zawierają one element służący do umieszczenia i zamocowania ich emblematu, często z chromowanym wykończeniem, który stanowi odwzorowanie zarejestrowanego wcześniej posiadanego przez nich znaku towarowego.
26. Miejsce do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu stanowi integralną część osłony chłodnicy i zwykle znajduje się w środkowej trzeciej części przodu samochodu u góry. Element ten składa się z wyżłobionej przestrzeni do umieszczenia emblematu i szeregu otworów do jego zamocowania. Podobnie, na tylnej części emblematu umieszczone są kołki służące do zamocowania go na osłonie chłodnicy. Należy mieć na względzie, że pytanie zadane przez sąd odsyłający w niniejszej sprawie dotyczy nie odwzorowania samego w sobie emblematu producenta samochodu, lecz miejsca przeznaczonego do zamocowania tego akcesorium do osłony chłodnicy, którego kształt z definicji odpowiada samemu emblematowi.
27. Po drugie, w odniesieniu do pytania, czy element taki jak opisany powyżej stanowi oznaczenie mogące naruszać funkcje pełnione przez znak towarowy, jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 24 powyżej, zwracam na wstępie uwagę, że pojęcie „oznaczenie” użyte w art. 9 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001 nie jest zdefiniowane w żadnym innym przepisie tego rozporządzenia. Jednakże, jak wskazują Rzeczpospolita Polska, Komisja i pozwany w postępowaniu głównym, zasadniczym warunkiem koncepcji terminu „oznaczenie” jest jego odróżniający i autonomiczny charakter względem towaru, który oznacza. Innymi słowy, aby uznać, że element towaru funkcjonuje jako oznaczenie, musi on być postrzegany jako niezależny i odróżniający się od samego towaru.
28. Zaznaczam, że takie rozumienie koncepcji terminu „oznaczenie” zostało wielokrotnie potwierdzone w orzecznictwie Trybunału, który stwierdził, jak wskazuje pozwany, że oznaczenie nie może być zwykłą właściwością danego towaru(10). Oznacza to zasadniczo, że oznaczenia nie można utożsamiać z elementami tego towaru, zwłaszcza takimi, które spełniają jedynie określoną funkcję i które, pomimo iż mają wpływ na ogólny wygląd tego towaru, nie są postrzegane jako oznaczenie.
29. Rozumowanie w tym zakresie obrazowo przedstawił rzecznik generalny P. Léger w swojej opinii w sprawie Dyson(11), w której stwierdził zasadniczo, że element funkcjonalny będący częścią wyglądu zewnętrznego towaru – przezroczysty pojemnik stanowiący część zewnętrznej powierzchni odkurzacza – nie spełnia warunków wymaganych do uznania go za oznaczenie, ponieważ element ten nie nadaje się do odróżnienia towarów i usług jednego przedsiębiorstwa od towarów i usług innych przedsiębiorstw(12).
30. W mojej ocenie stwierdzenie to jest prawdziwe także w odniesieniu do elementu rozpatrywanego w niniejszej sprawie, który, jak wskazałam już w pkt 25 i 26 niniejszej opinii, stanowi element służący do mocowania emblematu producenta samochodu na osłonie chłodnicy i tym samym spełnia jedynie funkcję techniczną. Owa funkcja techniczna jest oczywista, jeśli wziąć pod uwagę, że wyżłobiona przestrzeń będąca elementem osłony chłodnicy jest wykorzystywana jedynie w celu umieszczenia i zamocowania do niej dodatkowego akcesorium, tj. emblematu, i aby móc tę konkretną funkcję spełniać, musi być z konieczności dostosowana do konturów tego akcesorium.
31. W tym względzie należy mieć na uwadze, że celem części zamiennych do pojazdów samochodowych jest zastąpienie oryginalnie zamontowanych części(13). W przypadku elementów zewnętrznych części zamienne mają przede wszystkim odtworzyć oryginalny wygląd naprawianego samochodu. W przeciwnym razie wymiana części zamontowanej wcześniej w samochodzie mogłaby wchodzić w zakres „tuningu”, który może również nadać pojazdowi samochodowemu nowy wygląd, lecz konceptualnie różni się od naprawy tego samochodu w celu odtworzenia jego oryginalnego wyglądu. Trybunał przychylił się w istocie do takiego rozumienia, podkreślając, że cel naprawy może być osiągnięty jedynie przy wykorzystaniu części, które są wizualnie identyczne z częściami oryginalnymi(14).
32. W mojej ocenie nie ulega wątpliwości, że jedynie osłona chłodnicy, która zawiera miejsce zaprojektowane w taki sposób, aby umożliwić umieszczenie i zamocowanie emblematu producenta samochodu, tak jak stworzono to w oryginalnej osłonie chłodnicy, umożliwia odtworzenie oryginalnego wyglądu pojazdu. Co za tym idzie, jako część zamienna, osłony chłodnicy mogą służyć odtworzeniu oryginalnego wyglądu samochodu tylko wtedy, gdy miejsce do zamocowania emblematu wiernie odtwarza miejsce przewidziane na ten cel w oryginalnej osłonie. Należy podkreślić, że inaczej niż w przypadku innych typów części zamiennych, jak np. felgi i kołpaki, osłona chłodnicy, z uwagi na jej umiejscowienie w przedniej części karoserii samochodu, może zapewnić pełne odtworzenie wyglądu samochodu jedynie w przypadku, gdy jest identyczna z produktem oryginalnym. To wyjaśnia, dlaczego osłony chłodnicy które nie są identyczne z oryginalnymi, nie są często oferowane na rynku przez niezależnych producentów, z wyjątkiem sytuacji, gdy są one przeznaczone, jak już wspomniałam, do celów „tuningu”.
33. Ponadto użycie oznaczenia w celu wskazania, że towary lub usługi pochodzą od określonego przedsiębiorstwa, należy oceniać w kontekście obrotu handlowego(15). Oceny tej należy dokonywać w świetle percepcji i oceny konsumenta, który mógłby być faktycznie zainteresowany nabyciem części zamiennych dla określonej marki pojazdu. W tym względzie sąd odsyłający wskazuje w postanowieniu prejudycjalnym, że pozwany w postępowaniu głównym sprzedaje części zamienne jedynie dystrybutorom profesjonalnym, których należy zatem potraktować jako typowych konsumentów towarów rozpatrywanych w niniejszej sprawie(16).
34. Co ciekawe, niedawne badanie empiryczne, którego wyniki opublikowano w specjalistycznym czasopiśmie naukowym, odpowiadające głównym przesłankom rozpatrywanej sprawy, zostało przeprowadzone w celu ustalenia, w jaki sposób obecność znaku towarowego oryginalnego producenta na częściach zamiennych wpływa na percepcję pochodzenia handlowego części zamiennej i oczekiwań co do jej jakości po stronie konsumentów, w szczególności na polskim rynku(17).
35. Badanie wskazuje, po pierwsze, że kontekst użycia oznaczenia może zneutralizować jego wpływ jako wskazania pochodzenia handlowego towaru, zwłaszcza, jak argumentowano podczas rozprawy w niniejszej sprawie, w sytuacji gdy informacje udostępnione w toku sprzedaży osłon chłodnicy uwzględniają następujące elementy: (i) nazwę towaru i modele samochodu, do których ma on zastosowanie; (ii) cenę za sztukę, która zwykle jest niższa niż w przypadku części oryginalnych; (iii) dodatkowe informacje, że część zamienna oferowana przez handlowca nie jest oryginalna, oraz (iv) nazwę niezależnego producenta(18).
36. Po drugie, w badaniu wytłumaczono, w oparciu o przeprowadzoną ankietę, że profesjonalni sprzedawcy detaliczni oraz warsztaty samochodowe „w zdecydowanej większości” wskazywali, że części zamienne pochodziły z niezależnego źródła, co wskazywało, że owi sprzedawcy profesjonalni nie mają tendencji do błędnej oceny pochodzenia osłon chłodnicy. Nawet w przypadku użytkowników końcowych udział procentowy respondentów wskazujących, że część pochodzi od oryginalnego producenta, była relatywnie nieistotna. Na podstawie tych przesłanek w badaniu wyprowadzono wniosek, że w kontekście sprzedaży części zamiennych z niezależnych źródeł odbiorcy profesjonalni wydają się postrzegać unijny znak towarowy oryginalnego producenta, jako opis cech charakterystycznych towaru – jako element spełniający funkcje techniczne – a nie jako oznaczenie pochodzenia(19).
37. Z pewnością badanie empiryczne nie może być jedynym czynnikiem decydującym dla ostatecznej oceny konkretnej sprawy z zakresu prawa znaków towarowych, takiej jak sprawa w postępowaniu głównym. Jednakże wspomniane wyżej badanie ukazuje, że dla każdego przypadku należy przeprowadzić analizę okoliczności, aby zdefiniować poziom percepcji rozpatrywanego oznaczenia wśród odnośnych konsumentów. W tym celu należy zwrócić szczególną uwagę m.in. na informacje udostępniane w toku sprzedaży danej części zamiennej i szczególne cechy danego rynku geograficznego. Przykładowo, w przypadku Polski, wydaje się, że strony niniejszej sprawy są zgodne co do tego, że do tego państwa członkowskiego nadal przywożona jest znaczna liczba używanych i uszkodzonych samochodów z innych państw członkowskich. W tym kontekście starsze samochody wymagające naprawy są na polskim rynku samochodowym powszechne, wskutek czego rynek napraw jest w tym państwie dobrze rozwinięty i znany konsumentom, którzy wykazują chęć naprawiania starszych samochodów i przywracania im oryginalnego wyglądu(20).
38. Wniosek ten jest także spójny z orzecznictwem Trybunału, w szczególności z wyrokiem Adam Opel(21), powoływanym w literaturze naukowej(22) jako przykład odwzorowania przez osobę trzecią posiadanego przez producenta samochodów unijnego znaku towarowego, które nie spełnia funkcji wskazania pochodzenia towaru.
39. W szczególności w sprawie tej Trybunał orzekł, w odniesieniu do użycia na redukcyjnych modelach samochodów-zabawek unijnego znaku towarowego posiadanego przez producenta samochodów, że użycie to nie wywiera negatywnego wpływu na funkcje znaku, ponieważ właściwy krąg odbiorców nie postrzegałby emblematu samochodowego umieszczonego na samochodzie-zabawce jako wskazania, że miniaturowy model pochodzi od tego producenta lub przedsiębiorstwa powiązanego z nim gospodarczo(23). Również w tym przypadku kluczową rolę odegrały konkretne okoliczności oraz praktyki stosowane w odnośnym sektorze. Trybunał oparł swoje orzeczenie na dokonanych przez sąd odsyłający ustaleniach faktycznych, iż przeciętny konsument towarów wytwarzanych przez przemysł zabawkarski był przyzwyczajony do tego, że modele redukcyjne opierają się na realnie istniejących przykładach a nawet przywiązywał znaczną wagę do zachowania całkowitej wierności oryginałowi, z takim skutkiem, iż tenże konsument postrzegałby umieszczony na zabawkowym samochodzie emblemat producenta samochodów jako cechę miniaturowej reprodukcji samochodu, a nie wskazanie, że ten konkretny zabawkowy samochód pochodzi od owego producenta(24).
40. W mojej ocenie powyższe rozważania są wystarczające do tego, aby Trybunał mógł w niniejszej sprawie wykluczyć, że samo odwzorowanie kształtu unijnego znaku towarowego producenta pojazdów samochodowych, będące elementem wiernej reprodukcji oryginalnej osłony chłodnicy, którego wyłącznym technicznym celem jest umieszczenie i zamocowanie emblematu owego producenta, spełnia funkcję znaku towarowego, a tym samym stanowi używanie oznaczenia w obrocie handlowym w rozumieniu art. 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia 2017/1001, w szczególności w sytuacji, gdy zachodzą okoliczności, o których mowa w pkt 35 i pkt 37 niniejszej opinii, których ocena należałaby do sądu krajowego.
41. Dla pełności wywodu wskazuję również, że brak w unijnym prawie znaków towarowych przepisu równoważnego z „klauzulą naprawy” w unijnym prawie wzorów, na który powołał się sąd odsyłający przy formułowaniu pytania pierwszego lit. c) i d), nie ma znaczenia dla wyciągnięcia poprzedniego wniosku. Trybunał orzekł bowiem w sprawie Ford Motor Company(25), że „klauzula naprawy” zawarta w art. 110 rozporządzenia nr 6/2002 nakłada pewne ograniczenia wyłącznie odnośnie do ochrony na podstawie wzorów, bez odsyłania w jakikolwiek sposób do ochrony na podstawie znaków towarowych(26). Taka wykładnia Trybunału wyklucza zatem uwzględnienie, z formalnego punktu widzenia, „klauzuli naprawy” z art. 110 rozporządzenia nr 6/2002 do celów wykładni art. 9 rozporządzenia 2017/1001.
42. Mając to na uwadze, w sprawach, w których prawo znaków towarowych Unii zbiega się z innymi dziedzinami prawa własności intelektualnej, Trybunał konsekwentnie interpretował podstawowe przepisy rozporządzenia 2017/1001 – i poprzedzających go rozporządzeń – w taki sposób, aby uniknąć neutralizacji wspólnych celów tych dziedzin i zapewnić ich pełną realizację, w szczególności w celu ochrony sytemu niezakłóconej konkurencji na rynku.
43. Na przykład w sprawie Lego Juris(27), dotyczącej nachodzących na siebie obszarów prawa znaków towarowych i prawa patentowego, Trybunał podkreślił potrzebę zapobieżenia sytuacji, w których prawo znaków towarowych prowadziłoby do przyznania jednemu przedsiębiorstwu monopolu na rozwiązania techniczne lub cechy użytkowe danego towaru(28). Trybunał orzekł w szczególności, że jeżeli kształt towaru stanowi jedynie odzwierciedlenie rozwiązania technicznego zastosowanego przez wytwórcę tego towaru i opatentowanego na jego wniosek, to ochrona takiego kształtu jako znaku towarowego po wygaśnięciu patentu na ten produkt znacznie i trwale ograniczałaby możliwość wykorzystania takiego rozwiązania technicznego przez inne przedsiębiorstwa(29). Jasne jest, że orzeczenia takie jak to wydane w sprawie Lego Juris ilustrują zdrowy rozsądek Trybunału, aby przyjąć spójną i użyteczną wykładnię wszystkich dziedzin prawa własności intelektualnej, unikając w ten sposób tworzenia monopoli i chroniąc interesy konsumentów w zakresie dostępu do towarów lub usług z wielu różnych źródeł.
44. W niniejszej sprawie należy zauważyć, że działalność w zakresie produkcji i dystrybucji części zamiennych do pojazdów samochodowych jest prowadzona zasadniczo w trzech segmentach rynkowych: (a) części zamiennych produkowanych przez producentów samochodów; (b) części produkowanych przez podmioty inne niż producenci samochodów, często w imieniu lub we współpracy z tymi producentami; (c) części produkowane przez niezależnych producentów, które nie są dostarczane producentom samochodów, ale są wytwarzane zgodnie ze specyfikacjami i standardami produkcji zapewnionymi przez owych producentów(30). Najwyraźniej szeroka interpretacja pojęcia „oznaczenia” zawartego w art. 9 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001 sprzyjałaby w konsekwencji stworzeniu monopolu w zakresie naprawy osłon chłodnic w celu przywrócenia pojazdom pierwotnego wyglądu, z którego korzystaliby producenci samochodów, czy to działających autonomicznie, czy poprzez licencje udzielane na rzecz niezależnych sprzedawców. Skutki te, mogące ograniczyć wybory konsumentów i wpływać na cele nowych proponowanych instrumentów legislacyjnych w unijnym prawie wzorów(31), byłyby oczywiste, gdyby producenci samochodów sprzeciwili się, zgodnie z unijnym prawem znaków towarowych, wprowadzaniu do obrotu przez niezależnych sprzedawców nieoryginalnych osłon chłodnicy zawierających element umożliwiający umieszczenie i zamocowanie ich emblematu(32).
45. Z tych powodów, mimo że, jak już wyjaśniłam, „klauzula naprawy” nie ma zastosowania w niniejszej sprawie do celów wykładni rozporządzenia 2017/1001 i choć Trybunał orzekł, że to art. 14 tego rozporządzenia ma na celu pogodzenie podstawowych interesów ochrony znaku towarowego w obrębie systemu niezakłóconej konkurencji(33), należy zwrócić uwagę na konsekwencje orzeczenia w sprawie unijnego prawa znaków towarowych, które może również podważać cele bliskiej temu prawu domenie unijnego prawa własności intelektualnej, a mianowicie prawa wzorów, zmierzające do poszerzenia możliwości dokonania wyboru przez konsumentów części zamiennych między niezależnymi i innymi niż niezależni producentami.
46. W świetle powyższych rozważań dochodzę do wniosku, że art. 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia 2017/1001 należy interpretować w ten sposób, że zawarcie w nieoryginalnej osłonie chłodnicy elementu przeznaczonego do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który odwzorowuje kształt należącego do tego producenta graficznego unijnego znaku towarowego lub jest do niego łudząco podobny, nie stanowi używania oznaczenia w obrocie handlowym w rozumieniu tych przepisów, w szczególności w przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w niniejszej opinii w odniesieniu do sprzedaży tych osłon chłodnicy i omawianego rynku geograficznego, których ocena należy do sądu krajowego.
B. Pytanie pierwsze lit. a)
47. Jak wskazałam w pkt 19 niniejszej opinii, warunkiem zastosowania art. 14 rozporządzenia 2017/1001 jest ustalenie, że doszło do naruszenia unijnego znaku towarowego przez osobę trzecią. W kontekście niniejszej sprawy oznacza to, że jedynie w przypadku, gdyby Trybunał nie zgodził się z odpowiedzią na pytanie pierwsze lit. c) i d) i orzekł, że zawarcie w osłonie chłodnicy rozpatrywanego w niniejszej sprawie elementu stanowi użycie oznaczenia w obrocie handlowym w rozumieniu art. 9 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001, konieczne byłoby udzielenie odpowiedzi na pytanie pierwsze lit. a) i b) sformułowane przez sąd odsyłający.
48. W szczególności poprzez pytanie pierwsze lit. a) sąd ten dąży do ustalenia, czy art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 dopuszcza, aby sprzedawca nieoryginalnych osłon chłodnicy oferował te towary do sprzedaży, w przypadku gdy zawierają one element służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który z uwagi na jego kształt jest identyczny z unijnym znakiem towarowym owego producenta lub łudząco do niego podobny.
49. Jak już wskazałam, na podstawie art. 9 rozporządzenia 2017/1001 rejestracja unijnego znaku towarowego skutkuje przyznaniem właścicielowi praw wyłącznych, uprawniających go do uniemożliwienia wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym, w odniesieniu do towarów lub usług, oznaczenia, które jest identyczne z tym znakiem towarowym lub łudząco do niego podobne. Prawa wyłączne przyznane właścicielowi unijnego znaku towarowego podlegają jednak ograniczeniom wymienionym w art. 14 rozporządzenia 2017/1001.
50. Mówiąc ściślej, zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. c) tego rozporządzenia unijny znak towarowy nie uprawnia jego właściciela do zakazania osobie trzeciej używania w obrocie handlowym unijnego znaku towarowego do celów wskazania lub odniesienia się do towarów lub usług jako towarów lub usług właściciela danego znaku towarowego, w szczególności w przypadku, gdy użycie tego znaku towarowego jest niezbędne do wskazania przeznaczenia towarów lub usług, zwłaszcza jako akcesoriów lub części zamiennych.
51. Na wstępie zaznaczam, że choć art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 w ujęciu literalnym odnosi się do używania „unijnego znaku towarowego” przez osobę trzecią dla celów oznaczenia lub odniesienia się do towarów lub usług, to przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że stosuje się on, w sytuacji gdy owa osoba trzecia używa nie unijnego znaku towarowego jako takiego, ale oznaczenia, które jest z nim identyczne lub łudząco do niego podobne. Artykuł 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 ustanawia przecież możliwość obrony przed zarzutem naruszenia art. 9 tego samego rozporządzenia, co, jak wyjaśniłam w ramach analizy pytania pierwszego lit. c) i d), odnosi się jedynie do używania oznaczenia w obrocie handlowym. Na gruncie niniejszej sprawy oznacza to, że art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 można by nadal stosować do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym, nawet gdyby uznać, że pozwany nie używał na osłonach chłodnic unijnego znaku towarowego powoda, a jedynie, jak zauważa sąd odsyłający, oznaczenia łudząco do niego podobnego.
52. Ponadto należy zauważyć, że w wyroku Gillette Company i Gillette Group Finland(34)Trybunał miał okazję dokonać wykładni art. 6 ust. 1 lit. c) dyrektywy 89/104/EWG(35). Przepis ten został uchylony i obecnie stosuje się w odniesieniu do krajowych znaków towarowych na mocy art. 14 ust. 1 lit. c) dyrektywy (UE) 2015/2436(36), który jest odpowiednikiem art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001.
53. W sporze, który doprowadził do wydania wyroku Gillette, przedsiębiorstwo sprzedawało maszynki do golenia składające się z uchwytu i wymiennego ostrza oraz ostrz podobnych do sprzedawanych przez Gillette Company, właściciela znaków towarowych Gillette i Sensor. Ostrza te były sprzedawane pod znakiem towarowym Parason Flexor, a na ich opakowaniach znajdowała się etykieta z informacją: „ostrza te pasują do wszystkich maszynek Parason Flexor i Gillette Sensor”(37). Przedsiębiorstwo to nie było uprawnione ani na podstawie licencji na znak, ani żadnej innej umowy do używania znaków towarowych, których właścicielem była Gillette Company. W tych okolicznościach ta ostatnia spółka wniosła do sądu krajowego pozew, w którym podnosiła, że wspomniane przedsiębiorstwo naruszyło prawa z zarejestrowanych przez nią znaków towarowych.
54. Z wyroku Gillette wynika, że możliwość użycia unijnego znaku towarowego przez osobę trzecią na podstawie art. 6 ust. 1 lit. c) dyrektywy 89/104 zależało od tego, czy celem tego użycia jest poinformowanie odbiorców w sposób zrozumiały i kompletny o przeznaczeniu towaru oferowanego przez tę osobę trzecią do sprzedaży(38). Ponadto użycie to musiało być niezbędne, tj. osoba trzecia nie mogła w praktyce podać tej informacji odbiorcom bez posłużenia się unijnym znakiem towarowym, którego ta osoba nie była właścicielem(39).
55. Należy pamiętać, że brzmienie art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 nie koncentruje się już na wymogu konieczności, który został wymieniony jedynie tytułem ilustracji w odniesieniu do „wskazania przeznaczenia”. W związku z tym podstawowym kryterium stosowania art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 powinno być ustalenie, czy używanie unijnego znaku towarowego przez osobę trzecią służy wyłącznie wskazaniu lub odniesieniu się do towarów lub usług właściciela znaku towarowego („użycie mające charakter odniesieniowy”)(40). Ta możliwość obrony przed zarzutem naruszenia art. 9 tego samego rozporządzenia nie podlega wymogowi konieczności ustanowionemu w wyroku Gillette, który nadal ma zastosowanie do używania unijnego znaku towarowego wyłącznie w konkretnym celu wskazania przeznaczenia towaru lub usługi(41).
56. Strony w postępowaniu głównym nie zgadzają się co do tego, przede wszystkim, czy używanie oznaczenia jako elementu osłony chłodnicy spełnia funkcję polegającą na wyłącznym wskazaniu lub odniesieniu się do towarów lub usług właściciela znaku towarowego. Nie zgadzają się one również co do tego, czy oznaczenie to może być używane w celu informowania właściwego kręgu odbiorców o przeznaczeniu osłony chłodnicy oraz co do tego, czy można uznać, że wymóg konieczności, mający zastosowanie w tym przypadku, ma charakter techniczny, czy raczej wartość informacyjną.
57. W tym względzie jestem zdania, po pierwsze, że użycie oznaczenia rozpatrywanego w niniejszej sprawie nie spełnia funkcji polegającej na wyłącznym wskazaniu lub odniesieniu się do towarów lub usług jako pochodzących od powoda w postępowaniu głównym. Nie ulega wątpliwości, że konsumenci osłon chłodnicy muszą mieć możliwość uzyskania informacji, że dana część zamienna jest odpowiednia lub przeznaczona jest do samochodów określonego producenta. Moim zdaniem jest jednak jasne, że zawarcie elementu w osłonie chłodnicy, który służy wyłącznie do umieszczenia i zamocowania dodatkowego akcesorium – emblematu producenta samochodu – nie jest równoznaczne z użyciem mającym charakter odniesieniowy w rozumieniu art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001. Jak zauważyłam w mojej analizie dotyczącej pytania pierwszego lit. c) i d), element ten pełni funkcję techniczną(42) a nie cel oznaczania pochodzenia.
58. Po drugie, z podobnych względów uważam, że oznaczenie rozpatrywane w postępowaniu głównym nie może być rozumiane jako wskazanie przeznaczenia osłony chłodnicy, w szczególności jako akcesorium lub część zamienna. Ponadto, nawet przy założeniu, że jest inaczej, techniczna potrzeba używania oznaczenia identycznego z danym znakiem towarowym lub do niego podobnego nie spełniałaby wymogu konieczności określonego w art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001, biorąc pod uwagę, że informowanie konsumenta końcowego pozostaje celem, który musi być realizowany przez używanie znaku towarowego. Innymi słowy, potrzeba techniczna, o której wspomina sąd odsyłający w sformułowaniu pytania pierwszego lit. a), nie może być powoływana w celu ograniczenia praw właściciela znaku towarowego na podstawie art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001.
59. Z powyższego wynika, że art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 należy interpretować w ten sposób, że nie dopuszcza on, aby sprzedawca detaliczny samochodowych części zamiennych, a konkretnie osłon chłodnicy, oferował owe części do sprzedaży, jeśli zawierają one element służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który z uwagi na jego kształt jest identyczny z unijnym znakiem towarowym owego producenta lub łudząco do niego podobny.
C. Pytanie pierwsze lit. b)
60. W odniesieniu do pytania pierwszego lit. b) odpowiedź powinna zostać udzielona tylko wtedy, gdy Sąd udzieli odpowiedzi na pytanie pierwsze lit. a) w sposób sprzeczny z moją propozycją. W takim przypadku konieczne będzie zbadanie, czy użycie unijnego znaku towarowego przebiegało zgodnie z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu w rozumieniu art. 14 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001.
61. Orzecznictwo Trybunału zawiera jasne wskazówki w tym względzie(43).
62. W ocenie Trybunału użycie znaku towarowego jest niezgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu przede wszystkim wtedy, gdy jest dokonywane w taki sposób, że może sprawiać wrażenie istnienia powiązań gospodarczych między osobą trzecią a właścicielem znaku towarowego. Następnie takie użycie znaku towarowego nie może naruszać wartości znaku poprzez czerpanie nieuzasadnionych korzyści wynikających z jego charakteru odróżniającego albo renomy. Ponadto, użycie znaku towarowego jest niezgodne z art. 14 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001, gdy prowadzi do dyskredytacji lub oczerniania znaku. Wreszcie użycie znaku towarowego jest też niezgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu, gdy osoba trzecia przedstawia swój towar jako imitację lub replikę towaru oznaczonego tym znakiem.
63. Do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy w okolicznościach sprawy w postępowaniu głównym użycie znaku towarowego nastąpiło zgodnie z uczciwymi praktykami. Jednakże, jak podnosi Komisja, trzy konkretne elementy tej oceny wydają się szczególnie istotne w świetle okoliczności faktycznych sprawy.
64. Po pierwsze, jak już zauważyłam Trybunał uznał, że użycie znaku towarowego jest niezgodne z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu, jeśli takie użycie prowadzi do „dyskredytacji lub oczerniania” tego znaku(44). Z uwagi na podobieństwo kształtu znaku użytego dla elementu mocującego i samego znaku towarowego – tj. emblematu producenta samochodu – sąd odsyłający powinien ustalić m.in., czy gwarancja jakości towarów oferowanych przez pozwanego jest w tym kontekście istotna. Jakość gorsza od zapewnianej przez producentów oryginalnych części zamiennych mogłaby mieć niekorzystny wpływ na funkcję zapewnienia jakości znaku towarowego.
65. Po drugie, Trybunał orzekł, że przedstawienie towaru jako „imitacji lub repliki towaru” jest niezgodne z uczciwymi praktykami(45). Do sądu krajowego należy zatem zbadanie, w świetle charakteru części zamiennych rozpatrywanych towarów oraz ich podobieństwa do części oryginalnych, czy pozwany podjął niezbędne kroki, aby wskazać, że towary zostały przez niego wyprodukowane, i zapewnić, że nie będą one postrzegane jako reprodukcje oryginalnych części.
66. Po trzecie, w świetle warunków analogicznych do tych, jakie Trybunał określił w odniesieniu do art. 110 ust. 1 rozporządzenia nr 6/2002(46), producent lub sprzedawca części zamiennych podlega obowiązkowi zachowania należytej staranności, jeśli chodzi o spełnienie warunków wymaganych do tego, aby użytkownicy na dalszym etapie łańcucha dostaw przestrzegali uczciwych praktyk w przemyśle lub handlu. W szczególności, aby ustalić zgodność z uczciwymi praktykami, należy ocenić, czy producent nieoryginalnych części zamiennych spełnił obowiązek poinformowania użytkownika na dalszym etapie łańcucha dostaw w jasny i widoczny sposób, poprzez wskazanie na produkcie, jego opakowaniu, w katalogach lub w dokumentach sprzedaży, że owe części zamienne nie zostały wyprodukowane przez producenta części oryginalnych. Należy również upewnić się, czy producent części zamiennych zapewnił za pomocą odpowiednich środków, w tym środków umownych, że użytkownicy na dalszym etapie łańcucha dostaw nie stosują praktyk, które mogłyby wprowadzać w błąd co do pochodzenia towarów lub zdyskredytować rozpatrywany znak.
67. W świetle powyższych rozważań, a także gdyby Trybunał uznał – inaczej niż wynika z przedstawionej przeze mnie analizy pytania pierwszego lit. a) – że art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 dopuszcza użycie unijnego znaku towarowego w okolicznościach takich jak w postępowaniu głównym, to art. 14 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia należałoby interpretować w ten sposób, że wymaga on, po pierwsze, aby użycie unijnego znaku towarowego nie prowadziło do dyskredytacji lub oczernienia tego znaku, po drugie, aby użytkownik podjął kroki niezbędne do wskazania, że towary zostały przez niego wyprodukowane, i zapewnienia, że nie będą one postrzegane jako imitacje lub reprodukcje części oryginalnych, oraz po trzecie, że producent lub sprzedawca części zamiennych podlega obowiązkowi dochowania należytej staranności w zakresie spełnienia warunków wymaganych do zapewnienia, że użytkownicy na dalszym etapie łańcucha dostaw będą działać zgodnie z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu.
V. Wnioski
68. Na podstawie powyższej analizy proponuję, aby Trybunał udzielił na pytanie pierwsze lit. c) i d) skierowane przez Sąd Okręgowy w Warszawie następującej odpowiedzi:
1) Artykuł 9 ust. 2 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej
należy interpretować w ten sposób, że
zawarcie w nieoryginalnej osłonie chłodnicy elementu przeznaczonego do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który odwzorowuje kształt należącego do tego producenta graficznego unijnego znaku towarowego lub jest do niego łudząco podobny, nie stanowi używania oznaczenia w obrocie handlowym w rozumieniu tych przepisów, w szczególności w przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w niniejszej opinii w odniesieniu do sprzedaży tych osłon chłodnicy i omawianego rynku geograficznego, których ocena należy do sądu krajowego.
Gdyby Trybunał udzielił na pytanie pierwsze lit. c) i d) odmiennej odpowiedzi, proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytanie pierwsze lit. a) w następujący sposób:
2) Artykuł 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001
należy interpretować w ten sposób, że nie dopuszcza on, aby sprzedawca samochodowych części zamiennych, a konkretnie osłon chłodnicy, oferował owe części do sprzedaży, jeśli zawierają one element służący do umieszczenia i zamocowania emblematu producenta samochodu, który z uwagi na jego kształt jest identyczny z unijnym znakiem towarowym owego producenta lub łudząco do niego podobny.
Gdyby Trybunał udzielił na pytanie pierwsze lit. a) odmiennej odpowiedzi, proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytanie pierwsze lit. b) w następujący sposób:
3) Artykuł 14 ust. 2 rozporządzenia 2017/1001
należy interpretować w ten sposób, że wymaga on, po pierwsze, aby użycie unijnego znaku towarowego nie prowadziło do dyskredytacji lub oczernienia tego znaku, po drugie, aby użytkownik podjął kroki niezbędne do wskazania, że towary zostały przez niego wyprodukowane, i zapewnienia, że nie będą one postrzegane jako imitacje lub reprodukcje części oryginalnych, oraz po trzecie, że producent lub sprzedawca części zamiennych podlega obowiązkowi dochowania należytej staranności w zakresie spełnienia warunków wymaganych do zapewnienia, że użytkownicy na dalszym etapie łańcucha dostaw będą działać zgodnie z uczciwymi praktykami w przemyśle lub handlu.