Sprawa C‑218/15

Postępowanie karne

przeciwko

Gianpaolowi Paolettiemu i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunale ordinario di Campobasso)

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 6 TUE – Artykuł 49 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Zasada retroaktywnego stosowania względniejszej ustawy karnej – Obywatele włoscy organizujący nielegalny wjazd obywateli rumuńskich na terytorium włoskie – Czyny dokonane przed przystąpieniem Rumunii do Unii – Wpływ przystąpienia Rumunii na przestępstwo ułatwiania nielegalnej imigracji – Stosowanie prawa Unii – Właściwość Trybunału

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 6 października 2016 r.

1.        Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice – Wniosek o wykładnię karty praw podstawowych Unii – Krajowa sytuacja prawna mająca związek z prawem Unii – Właściwość Trybunału

(art. 267 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 51 ust. 1)

2.        Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Zasada retroaktywnego stosowania kary łagodniejszej – Zasada należąca do ogólnych zasad prawa Unii i zapisana w Karcie praw podstawowych Unii

(art. 6 ust. 3 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1)

3.        Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Zasada retroaktywnego stosowania kary łagodniejszej – Przesłanki stosowania

(art. 6 ust. 3 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1)

4.        Kontrole graniczne, azyl i imigracja – Polityka imigracyjna – Stosowanie sankcji za ułatwianie nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu – Sankcja karna nakładana na osoby, które popełniły przestępstwo ułatwiania nielegalnej imigracji obywateli państwa członkowskiego – Czyny dokonane przed przystąpieniem tego państwa członkowskiego do Unii Europejskiej – Naruszenie zasady ustawowej określoności czynów zabronionych i kar – Brak

(art. 6 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49; dyrektywa 2002/90 Rady, art. 1, 3; decyzja ramowa Rady 2002/946, art. 1 ust. 1)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 13–20)

2.      Zasada retroaktywnego stosowania względniejszej ustawy karnej, ustanowiona w art. 49 ust. 1 karty praw podstawowych Unii Europejskiej stanowi część prawa pierwotnego Unii. Jeszcze przed wejściem w życie traktatu z Lizbony, który nadał karcie taką samą moc prawną, jaką mają traktaty, orzeczono, że zasada ta wynika z tradycji konstytucyjnych wspólnych państwom członkowskim i z tego względu należy uznać, iż stanowi część zasad ogólnych prawa Unii, których sąd krajowy musi przestrzegać, gdy stosuje prawo krajowe.

(zob. pkt 25)

3.      Możliwość stosowania względniejszej ustawy karnej siłą rzeczy zakłada zmianę ustawodawstwa w czasie i opiera się na stwierdzeniu, że prawodawca zmienił zdanie albo co do kwalifikacji karnej danych czynów, albo co do kary, którą zagrożone jest przestępstwo.

(zob. pkt 27)

4.      Wykładni art. 6 TUE i art. 49 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy dokonywać w ten sposób, że przystąpienie państwa do Unii nie sprzeciwia się możliwości stosowania przez inne państwo członkowskie sankcji karnych wobec osób, które przed tym przystąpieniem popełniły przestępstwo ułatwiania nielegalnej imigracji obywateli tego pierwszego państwa.

W istocie krajowe ustawodawstwo karne, zgodnie z którym za wspieranie nielegalnej imigracji grozi kara pozbawienia wolności, zgodnie z art. 3 dyrektywy 2002/90 definiującej ułatwianie nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu i art. 1 decyzji ramowej 2002/946 w sprawie wzmocnienia systemu karnego w celu zapobiegania ułatwianiu nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu, przewidującymi, że tego rodzaju przestępstwo ma podlegać sankcjom, które są skuteczne, proporcjonalne i odstraszające, nie dotyczy obywateli państw trzecich, którzy wjechali do państwa członkowskiego nielegalnie i którzy przebywają tam bez zezwolenia na pobyt, lecz osób, które pomagają owym obywatelom przy nielegalnym wjeździe i pobycie na terytorium tego państwa. Sama okoliczność, że już po nielegalnym wjeździe owi obywatele stali się obywatelami Unii – w następstwie przystąpienia do niej państwa, z którego pochodzą – nie wpływa na przebieg postępowania karnego wszczętego przeciwko osobom, które pomogły im w nielegalnym wjeździe.

Nabycie obywatelstwa Unii stanowi sytuację faktyczną, która nie przekłada się na zmianę znamion przestępstwa wspierania nielegalnej imigracji.

Żaden przepis wspomnianej dyrektywy ani żaden inny akt prawa Unii nie pozwalają uznać, że nabycie obywatelstwa Unii powinno skutkować abolicją przestępstwa popełnionego przez oskarżonych, którzy dopuścili się handlu siłą roboczą. Rozstrzygnięcie odwrotne sprowadzałoby się do promowania tego rodzaju handlu od chwili wszczęcia przez jakieś państwo członkowskie procesu przystąpienia do Unii, ponieważ handlarze mieliby wówczas gwarancję, iż pozostaną następnie bezkarni. Osiągnięty cel kłóciłby się wówczas z celem, do którego dążył prawodawca Unii.

(zob. pkt 32–34, 36, 42; sentencja)