Υπόθεση C‑113/14

Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας

κατά

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

και

Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Προσφυγή ακυρώσεως – Επιλογή της νομικής βάσεως – Άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ ή άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ – Κοινή οργάνωση των αγορών γεωργικών προϊόντων – Κανονισμός (ΕE) 1308/2013 – Άρθρο 7 – Κανονισμός (ΕE) 1370/2013 – Άρθρο 2 – Μέτρα σχετικά με τον καθορισμό των τιμών – Κατώτατες τιμές αναφοράς – Τιμή παρεμβάσεως»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 7ης Σεπτεμβρίου 2016

1.        Προσφυγή ακυρώσεως – Αντικείμενο – Μερική ακύρωση – Προϋπόθεση – Δυνατότητα διαχωρισμού των προσβαλλομένων διατάξεων

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)

2.        Γεωργία – Κοινή οργάνωση των αγορών – Μέτρα εφαρμογής – Καθορισμός των τιμών – Αρμοδιότητες του Συμβουλίου – Άρθρο 43, παράγραφοι 2 και 3, ΣΛΕΕ – Πεδίο εφαρμογής καθεμίας από τις δύο διατάξεις

(Άρθρο 43 §§ 2 και 3)

3.        Πράξεις των οργάνων – Επιλογή της νομικής βάσεως – Κριτήρια – Άρθρο 7 του κανονισμού 1308/2013 το οποίο ορίζει κατώτατες τιμές αναφοράς ως βάση για τον καθορισμό των τιμών παρεμβάσεως στο πλαίσιο της κοινής οργανώσεως των αγορών γεωργικών προϊόντων – Έκδοση επί τη βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ – Δεν επιτρέπεται – Υποχρέωση θεμελιώσεως μιας τέτοια διατάξεως στο άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ

(Άρθρο 43 §§ 2 και 3 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 7)

4.        Προσφυγή ακυρώσεως – Ακυρωτική απόφαση – Αποτελέσματα – Περιορισμός από το Δικαστήριο – Διατήρηση των αποτελεσμάτων της προσβαλλομένης πράξεως μέχρις αντικαταστάσεώς της εντός εύλογης προθεσμίας – Αιτιολογία στηριζόμενη σε λόγους ασφάλειας δικαίου

(Άρθρο 264, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1308/2016 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 7· κανονισμός 1370/2013 του Συμβουλίου, άρθρο 2)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 27)

2.      Μέτρα που συνεπάγονται πολιτική επιλογή η οποία ανήκει κατ’ αποκλειστικότητα στον νομοθέτη της Ένωσης λόγω του αναγκαίου χαρακτήρα τους για την επίτευξη των στόχων που άπτονται της κοινής γεωργικής και αλιευτικής πολιτικής πρέπει να ερείδονται επί του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ. Αντιθέτως, δεν απαιτείται μια τέτοια εκτίμηση προκειμένου να εκδοθούν, δυνάμει του άρθρου 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, μέτρα σχετικά με τον καθορισμό και την κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων, δεδομένου ότι τα μέτρα αυτά έχουν κατά βάση τεχνικό χαρακτήρα και θεωρείται ότι λαμβάνονται προς εκτέλεση των διατάξεων που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

Εξάλλου, το άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ και το άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ επιδιώκουν διαφορετικούς σκοπούς και έχουν, έκαστο εξ αυτών, ειδικό πεδίο εφαρμογής, ούτως ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωριστά ως νομικές βάσεις για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής, με δεδομένο, πάντως, ότι το Συμβούλιο, όταν εκδίδει πράξεις βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ οφείλει να ενεργεί εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων του, καθώς και, ενδεχομένως, εντός του νομικού πλαισίου που έχει ήδη τεθεί κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ. Συναφώς, δεν μπορεί βασίμως να υποστηριχθεί ότι υφίσταται ιεραρχική σχέση μεταξύ των εν λόγω δύο διατάξεων. Πράγματι, το Συμβούλιο μπορεί να χρησιμοποιήσει τις αρμοδιότητες που του αναγνωρίζει το άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, ενόσω ο νομοθέτης της Ένωσης δεν έχει εισέτι καθορίσει το νομικό πλαίσιο ασκώντας τις αρμοδιότητες που του αναγνωρίζει το άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

(βλ. σκέψεις 55, 58, 59)

3.      H επιλογή της νομικής βάσεως μιας πράξεως της Ένωσης πρέπει να θεμελιώνεται σε αντικειμενικά στοιχεία δεκτικά δικαστικού ελέγχου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται, ιδίως, ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξεως αυτής. Ως προς τον καθορισμό κατώτατων τιμών αναφοράς, που χρησιμεύουν αποκλειστικώς ως στοιχεία βάσεως για τον καθορισμό των τιμών παρεμβάσεως για τα εν λόγω προϊόντα από το άρθρο 7 του κανονισμού 1308/2013, για τη θέσπιση κοινής οργανώσεως των αγορών γεωργικών προϊόντων, από την παράγραφο 2 της διατάξεως αυτής συνάγεται ότι αυτές οι κατώτατες τιμές πρέπει να αναθεωρούνται λαμβανομένων υπ’ όψιν αντικειμενικών κριτηρίων όπως είναι οι εξελίξεις στην παραγωγή, το κόστος παραγωγής και οι τάσεις της αγοράς. Μια τέτοια αναθεώρηση απαιτεί πρωτίστως τεχνικές και επιστημονικές εκτιμήσεις και πρέπει επομένως να αντιδιαστέλλεται από μέτρα που προϋποθέτουν πολιτικές αποφάσεις οι οποίες ανήκουν κατ’ αποκλειστικότητα στον νομοθέτη της Ένωσης. Ωστόσο, η εκτίμηση στοιχείων πρωτίστως τεχνικού χαρακτήρα για τη θέσπιση μέτρων σχετικά με τον καθορισμό των τιμών είναι μια εξουσία την οποία το άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ απονέμει κατ’ αποκλειστικότητα στο Συμβούλιο.

Στον βαθμό που δεν υφίσταται κανένα άλλο στοιχείο στον κανονισμό 1308/2013 δυνάμενο να αποτελέσει ισχυρή βάση για τη διάκριση μεταξύ της αναθεωρήσεως των εν λόγω κατώτατων τιμών και του πρώτου καθορισμού τους, και λαμβανομένης υπ’ όψιν της περιστάσεως ότι οι τιμές παρεμβάσεως προέρχονται από τις κατώτατες τιμές αναφοράς, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι ο καθορισμός των εν λόγω κατώτατων τιμών συνιστά μέτρο σχετικά με τον καθορισμό των τιμών. Ως εκ τούτου, το άρθρο 7 του κανονισμού 1308/2013 θα έπρεπε να θεσπιστεί επί τη βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ. Το συμπέρασμα αυτό δεν αναιρείται από το επιχείρημα ότι το άρθρο 7 του εν λόγω κανονισμού επιδιώκει σκοπούς αναφερόμενους τόσο στο άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ όσο και στο άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, οπότε, εάν ληφθεί υπ’ όψιν η σπουδαιότητα των σκοπών τους οποίους αναφέρει το άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, το άρθρο 7 του κανονισμού αυτού δεν θα έπρεπε να ακυρωθεί. Πράγματι, το άρθρο 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ και το άρθρο 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ επιδιώκουν διαφορετικούς σκοπούς και έχουν, έκαστο εξ αυτών, το δικό τους ειδικό πεδίο εφαρμογής. Ως εκ τούτου, όπως ακριβώς το Συμβούλιο πρέπει να τηρεί τα όρια των αρμοδιοτήτων του οσάκις εκδίδει μέτρα βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, το ίδιο και ο νομοθέτης της Ένωσης υποχρεούται να τηρεί τα όρια των αρμοδιοτήτων που του απονέμονται, οσάκις εκδίδει μέτρα βάσει του άρθρου 43, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

(βλ. σκέψεις 61, 65, 70-74)

4.      Για λόγους ασφάλειας δικαίου, τα αποτελέσματα πράξεως που ακυρώνεται από το Δικαστήριο πρέπει να διατηρούνται σε ισχύ στην περίπτωση όπου η άμεση ακύρωσή της θα είχε σοβαρές επιπτώσεις για τα πρόσωπα τα οποία αφορά και η νομιμότητα της προσβαλλομένης πράξεως δεν αμφισβητείται λόγω του σκοπού της ή του περιεχομένου της, αλλά για λόγους σχετικούς με αναρμοδιότητα του οργάνου που την εξέδωσε ή με παράβαση ουσιώδους τύπου. Στους λόγους αυτούς περιλαμβάνεται, ειδικότερα, και ενδεχόμενο σφάλμα ως προς τη νομική βάση της προσβαλλομένης πράξεως.

Συναφώς, στον βαθμό που τα άρθρα 7 του κανονισμού 1308/2013, για τη θέσπιση κοινής οργανώσεως των αγορών γεωργικών προϊόντων, και 2 του κανονισμού 1370/2013, για τη θέσπιση μέτρων σχετικά με τον καθορισμό ορισμένων ενισχύσεων και επιστροφών που συνδέονται με την κοινή οργάνωση των αγορών γεωργικών προϊόντων, καθορίζουν τις τιμές στις οποίες πρέπει να πραγματοποιείται η δημόσια παρέμβαση και στον βαθμό που αυτή η τελευταία αποσκοπεί στη σταθεροποίηση των αγορών και στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου για τον γεωργικό πληθυσμό, η ακύρωσή τους με άμεση ισχύ θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις για τα εν λόγω πρόσωπα. Υπό τις συνθήκες αυτές, συντρέχουν πράγματι σοβαροί λόγοι ασφάλειας δικαίου για να δεχθεί το Δικαστήριο το αίτημα να διατηρηθούν σε ισχύ τα αποτελέσματα του άρθρου 7 του κανονισμού 1308/2013 και του άρθρου 2 του κανονισμού 1370/2013.

(βλ. σκέψεις 81, 83, 84)