Sprawa C‑113/14
Republika Federalna Niemiec
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu
i
Radzie Unii Europejskiej
Skarga o stwierdzenie nieważności – Wybór podstawy prawnej – Artykuł 43 ust. 2 TFUE lub art. 43 ust. 3 TFUE – Wspólna organizacja rynków produktów rolnych – Rozporządzenie (UE) nr 1308/2013 – Artykuł 7 – Rozporządzenie (UE) nr 1370/2013 – Artykuł 2 – Środki dotyczące ustalania cen – Progi referencyjne – Cena interwencyjna
Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 7 września 2016 r.
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Przedmiot – Stwierdzenie częściowej nieważności – Warunek – Możliwość oddzielenia zaskarżonych przepisów
(art. 263 TFUE)
2. Rolnictwo – Wspólna organizacja rynków – Przepisy wykonawcze – Ustalanie cen – Kompetencje Rady – Artykuł 43 ust. 2 i 3 TFUE – Odpowiednio zakresy stosowania
(art. 43 ust. 2, 3 TFUE)
3. Akty instytucji – Wybór podstawy prawnej – Kryteria – Artykuł 7 rozporządzenia nr 1308/2013 ustanawiający progi referencyjne będące podstawą do ustalania cen interwencyjnych w dziedzinie wspólnej organizacji rynków rolnych – Przyjęcie na podstawie art. 43 ust. 2 TFUE – Niedopuszczalność – Obowiązek przyjęcia za podstawę takiego przepisu art. 43 ust. 3 TFUE
(art. 43 ust. 2, 3 TFUE; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1308/2013, art. 7)
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Ograniczenie przez Trybunał – Utrzymanie w mocy skutków zaskarżonego aktu do czasu wydania nowego w rozsądnym terminie – Uzasadnienie oparte na pewności prawa
(art. 264 akapit drugi TFUE; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1308/2013, art. 7; rozporządzenie Rady nr 1370/2013, art. 2)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 27)
2. Środki wiążące się z dokonywaniem mających polityczny charakter wyborów zastrzeżonych dla prawodawcy Unii z uwagi na ich niezbędność dla realizacji celów związanych ze wspólną polityką rolną i rybołówstwa powinny zostać oparte na art. 43 ust. 2 TFUE. Natomiast przyjęcie środków dotyczących ustalania i przydziału wielkości dopuszczalnych połowów zgodnie z art. 43 ust. 3 TFUE nie wymaga dokonania wyboru, gdyż środki takie mają charakter głównie techniczny i są przyjmowane dla wykonania przepisów przyjętych na podstawie art. 43 ust. 2 TFUE.
Ponadto art. 43 ust. 2 TFUE i art. 43 ust. 3 TFUE służą odmiennym celom i każdy z nich ma szczególny zakres stosowania, skutkiem czego mogą być stosowane osobno jako podstawa przyjęcia określonych środków w ramach wspólnej polityki rolnej, przy czym przy przyjmowaniu aktów na podstawie art. 43 ust. 3 TFUE Rada działa w granicach swych kompetencji oraz w stosownych przypadkach z poszanowaniem ram prawnych już określonych na podstawie art. 43 ust. 2 TFUE. W tym względzie nie można skutecznie twierdzić, jakoby istniała hierarchia między dwoma rozpatrywanymi postanowieniami. Rada może bowiem korzystać z uprawnień przyznanych jej w art. 43 ust. 3 TFUE, nawet jeżeli prawodawca Unii nie ustanowił jeszcze ram prawnych, wykonując uprawnienia przyznane mu w art. 43 ust. 2 TFUE.
(por. pkt 55, 58, 59)
3. Wybór podstawy prawnej aktu Unii musi opierać się na obiektywnych czynnikach, które mogą zostać poddane kontroli sądowej, a do których należy w szczególności cel i treść tego aktu. Co się tyczy ustalania przez art. 7 rozporządzenia nr 1308/2013 ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych, progów referencyjnych, które służą wyłącznie za podstawy dla ustalenia cen interwencyjnych na dane produkty, z art. 7 ust. 2 wynika, iż owe progi referencyjne muszą być aktualizowane w świetle obiektywnych czynników, takich jak zmiany w produkcji i sytuacji na rynku. Taka aktualizacja wymaga przeprowadzenia ocen głównie technicznych i naukowych, należy ją zatem odróżnić od środków wiążących się z decyzjami politycznymi, które są zastrzeżone dla prawodawcy unijnego. Ocena elementów głównie technicznych celem przyjęcia środków dotyczących ustalania cen jest zaś prerogatywą, którą art. 43 ust. 3 TFUE zastrzega dla Rady.
Ponieważ nie istnieje żaden inny element w rozporządzeniu nr 1308/2013 dopuszczający rozróżnienie między aktualizacją wspomnianych progów i ich pierwszym ustaleniem oraz mając na uwadze okoliczność, zgodnie z którą ceny interwencyjne pochodzą od progów referencyjnych, należy stwierdzić, że ustalenie tych progów jest środkiem dotyczącym ustalania cen. W konsekwencji art. 7 rozporządzenia nr 1308/2013 należało przyjąć na podstawie art. 43 ust. 3 TFUE. Wniosku tego nie podważa argument, zgodnie z którym art. 7 tego rozporządzenia realizuje cele, o których mowa zarówno w art. 43 ust. 2 TFUE, jak i w art. 43 ust. 3 TFUE, wobec czego ze względu na pierwszeństwo celów określonych w art. 43 ust. 2 TFUE nie powinno się stwierdzić nieważności art. 7 tego rozporządzenia. Artykuł 43 ust. 2 TFUE i art. 43 ust. 3 TFUE służą odmiennym celom i każdy z nich ma szczególny zakres stosowania. Stąd tak jak Rada powinna przestrzegać granic swoich uprawnień, kiedy przyjmuje środki na podstawie art. 43 ust. 3 TFUE, tak prawodawca Unii jest zobowiązany przestrzegać granic przyznanych mu uprawnień, kiedy przyjmuje środki na podstawie art. 43 ust. 2 TFUE.
(por. pkt 61, 65, 70–74)
4. Ze względów pewności prawa skutki aktu, którego nieważność stwierdził Trybunał, mogą zostać utrzymane w mocy w szczególności wówczas, gdy natychmiastowe skutki stwierdzenia jego nieważności pociągnęłyby za sobą poważne negatywne konsekwencje dla osób, których akt ten dotyczy, i że zgodność z prawem zaskarżonego aktu jest kwestionowana nie ze względu na cel jego przyjęcia czy też jego treść, ale ze względu na brak kompetencji po stronie podmiotu, który go przyjął, czy też ze względu na naruszenie istotnych wymogów proceduralnych. Względy te obejmują w szczególności błąd popełniony przy wyborze podstawy prawnej kwestionowanego aktu.
W tym względzie ponieważ art. 7 rozporządzenia nr 1308/2013 ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych i art. 2 rozporządzenia nr 1370/2013 określającego środki dotyczące ustalania niektórych dopłat i refundacji związanych ze wspólną organizacją rynków produktów rolnych, ustalają ceny, według których ma być przeprowadzona interwencja publiczna, i że interwencja ta ma zapewnić stabilność rynków i odpowiedni poziom życia ludności wiejskiej, stwierdzenie ich nieważności ze skutkiem natychmiastowym mogłoby spowodować poważne konsekwencje dla zainteresowanych osób. W tych warunkach występują istotne względy pewności prawa uzasadniające uwzględnienie przez Trybunał żądania utrzymania w mocy skutków art. 7 rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 2 rozporządzenia nr 1370/2013.
(por. pkt 81, 83, 84)