WYROK SĄDU (trzecia izba)
z dnia 9 września 2014 r.(*)
Pomoc państwa – Opłaty lotniskowe – Port lotniczy w Lubece – Decyzja o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE – Artykuł 107 ust. 1 TFUE – Oczywisty błąd w ocenie – Artykuł 10 rozporządzenia (WE) nr 659/1999
W sprawie T‑461/12
Hansestadt Lübeck (Niemcy), które wstąpiło w prawa Flughafen Lübeck GmbH, reprezentowane przez adwokatów M. Núñeza Müllera, J. Dammann de Chapto oraz T. Beckera,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez T. Maxiana Ruschego oraz R. Sauera, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot żądanie stwierdzenia częściowej nieważności decyzji Komisji C(2012) 1012 final z dnia 22 lutego 2012 r. w sprawie pomocy państwa SA.27585 i SA.31149 (2012/C) (ex NN/2012, ex CP 31/2009 i CP 162/2010) – Niemcy, w zakresie, w jakim decyzja ta dotyczy wydanej w 2006 r. tabeli opłat portu lotniczego w Lubece (Niemcy),
SĄD (trzecia izba),
w składzie: S. Papasavvas (sprawozdawca), prezes, N.J. Forwood i E. Bieliūnas, sędziowie,
sekretarz: K. Andová, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 12 marca 2014 r.,
wydaje następujący
Wyrok(1)
[pominięto]
Przebieg postępowania i żądania stron
11 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 19 października 2012 r. FL wniosła niniejszą skargę.
12 W replice zarejestrowanej w sekretariacie Sądu w dniu 20 lutego 2013 r. miasto Lubeka oświadczyło, że zastąpi FL, aby podtrzymać skargę wniesioną początkowo przez FL.
13 W ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu postępowania przed Sądem Sąd wezwał skarżącą do udzielenia odpowiedzi na piśmie na zadane pytania. Skarżąca zastosowała się do tego wezwania w wyznaczonym terminie. Komisja przedstawiła swoje uwagi dotyczące odpowiedzi skarżącej w wyznaczonym terminie.
14 Ze względu na zmianę składu izb Sądu sędzia sprawozdawca został przydzielony do trzeciej izby, której w rezultacie przekazana została niniejsza sprawa.
15 Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (trzecia izba) zdecydował o otwarciu procedury ustnej i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 regulaminu postępowania zadał pisemnie pytania stronom. Strony odpowiedziały w wyznaczonym terminie.
16 Na rozprawie w dniu 12 marca 2014 r. zostały wysłuchane wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania zadane ustnie przez Sąd.
17 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim decyzją tą wszczyna się formalne postępowania wyjaśniające w odniesieniu do tabeli opłat lotniskowych z 2006 r.;
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim w decyzji tej zobowiązuje się Republikę Federalną Niemiec do odpowiedzi na nakaz udzielenia informacji odnośnie do tabeli opłat lotniskowych z 2006 r.;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
18 Komisja wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;
– ewentualnie oddalenie skargi jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie żądania pierwszego
[pominięto]
Co do istoty
39 W uzasadnieniu pierwszego żądania skargi skarżąca podnosi pięć zarzutów dotyczących, po pierwsze, naruszenia prawa do obrony Republiki Federalnej Niemiec, po drugie, naruszenia obowiązku sumiennego i bezstronnego badania, po trzecie, naruszenia art. 108 ust. 2 i 3 TFUE, art. 4 i 6 oraz art. 13 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. [108 TFUE] (Dz.U. L 83, s. 1), po czwarte, naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE i po piąte, naruszenia obowiązku uzasadnienia.
40 Sąd uznaje za właściwe zbadanie w pierwszej kolejności części czwartego zarzutu opartej na naruszeniu art. 107 ust. 1 TFUE w świetle kryterium selektywności.
41 Na poparcie wspomnianej części skarżąca twierdzi, że Komisja nie powinna była stwierdzić, iż tabela opłat lotniskowych z 2006 r. stanowiła pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE z uwagi na okoliczność, że nie jest ona selektywna.
42 W tym względzie tytułem wstępu należy przypomnieć, że z utrwalonego orzecznictwa wynika, iż gdy skarżąca kwestionuje w ramach wniesionej skargi na decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego ocenę Komisji w zakresie zakwalifikowania spornego środka jako pomocy państwa, to kontrola sądu Unii Europejskiej jest ograniczona do zweryfikowania kwestii, czy Komisja nie popełniła oczywistego błędu w ocenie, stwierdzając, że nie była w stanie pokonać wszystkich trudności w tym względzie w trakcie pierwszego badania przedmiotowego środka (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie C‑194/09 P Alcoa Trasformazioni przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑6311, pkt 61, postanowienie prezesa Sądu z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawach połączonych T‑195/01 R i T‑207/01 R Government of Gibraltar przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3915, pkt 79; wyrok Sądu z dnia 23 października 2002 r. w sprawach połączonych T‑269/99, T‑271/99 i T‑272/99, Diputación Foral de Guipúzcoa i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑4217, pkt 49).
43 Ponadto należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zakwalifikowanie danego środka jako pomocy wymaga spełnienia wszystkich następujących przesłanek. Po pierwsze, musi mieć miejsce interwencja państwa lub interwencja przy użyciu zasobów państwowych. Po drugie, interwencja ta musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Po trzecie, musi ona przyznawać beneficjentowi korzyść. Po czwarte, musi zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji (zob. wyrok Trybunału z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie C‑140/09 Fallimento Traghetti del Mediterraneo, Zb.Orz. s. I‑5243, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo).
44 Selektywny charakter środka państwowego stanowi jedną z przesłanek definicji pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie C‑200/97 Ecotrade, Rec. s. I‑7907, pkt 40; z dnia 24 listopada 2011 r. w sprawie C‑458/09 P Włochy przeciwko Komisji, niepublikowany w Zbiorze, pkt 56; wyrok Sądu z dnia 29 września 2000 r. w sprawie T‑55/99 CETM przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3207, pkt 39). Artykuł ten zabrania bowiem udzielania pomocy „[sprzyjającej] niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów”, czyli pomocy selektywnej. W ten sposób korzyści wynikające z ogólnego środka mającego zastosowanie bez zróżnicowania do wszystkich podmiotów gospodarczych nie stanowią pomocy państwa w rozumieniu tego postanowienia (wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie C‑66/02 Włochy przeciwko Komisji, Rec. s. I‑10901, pkt 99).
45 W celu oceny selektywności danego środka należy zbadać, czy w ramach danego systemu prawnego środek ten stanowi korzyść dla niektórych przedsiębiorstw w porównaniu z innymi, znajdującymi się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej (zob. wyrok Trybunału z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie C‑487/06 P British Aggregates przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑10515, pkt 82 i przytoczone tam orzecznictwo).
46 Zgodnie z również utrwalonym orzecznictwem pojęcie pomocy państwa nie obejmuje wprowadzonych przez państwo środków różnicujących przedsiębiorstwa, a zatem a priori selektywnych, w wypadku gdy zróżnicowanie to wynika z charakteru lub struktury systemu, w który się wpisują (zob. ww. wyrok w sprawie British Aggregates przeciwko Komisji, pkt 83 i przytoczone tam orzecznictwo).
47 W niniejszej sprawie należy zauważyć, że Komisja uznała w motywie 279 zaskarżonej decyzji, iż rozpatrywane korzyści zostały przyznane tylko przedsiębiorstwom lotniczym używającym portu lotniczego w Lubece i że zatem korzyści te były selektywne w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.
48 Skarżąca podnosi, że przedsiębiorstwa lotnicze mieszczące się w innych portach lotniczych nie znajdują się w sytuacji analogicznej z faktycznego i prawnego punktu widzenia do sytuacji przedsiębiorstw lotniczych znajdujących się na terenie portu lotniczego w Lubece i że Komisja nie utrzymywała, iż w tabeli opłat lotniskowych z 2006 r. przyznawano niektórym użytkownikom portu lotniczego w Lubece w porównaniu z pozostałymi użytkownikami rzeczonego portu lotniczego niestandardowe korzyści na rynku.
49 Komisja odpiera te zarzuty, twierdząc, że tabela opłat lotniskowych z 2006 r. jest selektywna ze względu na to, iż ma ona zastosowanie tylko do przedsiębiorstw lotniczych korzystających z portu lotniczego w Lubece.
50 W tym względzie należy uznać na wstępie, że uzasadnienie zawarte w motywie 279 zaskarżonej decyzji, o którym to uzasadnieniu mowa w pkt 47 powyżej i które przedstawiono w motywach 265–267 wspomnianej decyzji, jest jedynym podniesionym w celu uzasadnienia selektywnego charakteru tabeli opłat lotniskowych z 2006 r., skutkiem czego kontrola zgodności z prawem powinna być dokonana tylko w świetle tego uzasadnienia.
51 Następnie należy zaznaczyć, że okoliczność, iż tabela opłat lotniskowych z 2006 r. ma zastosowanie tylko do przedsiębiorstw lotniczych korzystających z portu lotniczego w Lubece jest współistniejąca z niemieckim systemem prawnym dotyczącym opłat lotniskowych i z samym charakterem uregulowania ustanawiającego takie opłaty. Zgodnie z § 43a Luftverkehrs-Zulassungs-Ordnung (rozporządzenia w sprawie zezwolenia na organizowanie przewozów lotniczych) każdy zarządca portu lotniczego sporządza tabelę opłat mających zastosowanie do tego portu lotniczego. W rozpatrywanych ramach prawnych tabela opłat lotniskowych z 2006 r. mogła zatem dotyczyć tylko opłat stosowanych do portu lotniczego w Lubece. Przedsiębiorstwa lotnicze uczęszczające do innych niemieckich portów lotniczych podlegają w tych portach lotniczych tabelom opłat lotniskowych mających konkretnie zastosowanie do tych lotnisk. Przedsiębiorstwa lotnicze nie znajdują się zatem w sytuacji porównywalnej z sytuacją, w jakiej znajdują się przedsiębiorstwa lotnicze korzystające z portu lotniczego w Lubece.
52 Ponadto, o ile z orzecznictwa wynika, jak wskazuje Komisja, że pomoc może być selektywna, nawet jeśli dotyczy ona całego sektora gospodarczego (zob. wyrok Trybunału z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie C‑148/04 Unicredito Italiano, Zb.Orz. s. I‑11137, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo), po pierwsze, należy zaznaczyć, że wspomniane orzecznictwo wypracowane w szczególności w kontekście krajowych przepisów o zasięgu ogólnym, nie ma bezpośredniego znaczenia dla niniejszej sprawy. Rozpatrywany środek nie dotyczy bowiem „całego sektora gospodarczego”, którym jest w niniejszej sprawie sektor portów lotniczych, lecz tylko przedsiębiorstw korzystających z portu lotniczego w Lubece.
53 Po drugie, należy stwierdzić, że aby dokonać oceny ewentualnie selektywnego w stosunku do niektórych przedsiębiorstw charakteru tabeli opłat sporządzonej przez podmiot publiczny w celu korzystania z konkretnego towaru lub usługi w danym sektorze, należy w szczególności odnieść się do ogółu przedsiębiorstw korzystających lub mogących korzystać z tego towaru lub z tej określonej usługi i zbadać, czy tylko niektóre z nich uzyskują lub mogą uzyskać ewentualną korzyść. Sytuacja przedsiębiorstw, które nie chcą lub nie mogą korzystać z rozpatrywanego towaru lub usługi, nie ma zatem bezpośrednio znaczenia dla oceny istnienia korzyści. Innymi słowy, selektywny charakter środka w postaci tabeli opłat ustanowionej przez podmiot publiczny w celu korzystania z udostępnionego przez ten podmiot towaru lub usługi można ocenić wyłącznie w stosunku do obecnych lub potencjalnych klientów wspomnianego przedsiębiorstwa i rozpatrywanego towaru lub usługi, a nie w stosunku w szczególności do klientów innych przedsiębiorstw sektora udostępniających podobne towary i usługi. Ponadto gdyby należało uznać, że każda niedyskryminująca tabela opłat stosowana przez podmiot publiczny w zamian za dany towar lub usługę ma selektywny charakter, prowadziłoby to zasadniczo do nadmiernego rozszerzenia zakresu pojęcia pomocy „poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów”, zawartego w art. 107 ust. 1 TFUE. Aby zatem ewentualna korzyść przyznana przez podmiot publiczny w ramach dostawy konkretnych towarów lub świadczenia konkretnych usług sprzyjała niektórym przedsiębiorstwom, konieczne jest, by przedsiębiorstwa korzystające lub zamierzające korzystać z tego towaru lub usługi nie uzyskały lub nie mogły uzyskać wspomnianej korzyści od tego podmiotu w tych szczególnych ramach.
54 Z powyższego wynika, po pierwsze, że sama okoliczność, iż tabela opłat lotniskowych z 2006 r. ma zastosowanie tylko do przedsiębiorstw lotniczych korzystających z portu lotniczego w Lubece, nie stanowi kryterium właściwego, aby uznać, że tabela ma charakter selektywny.
55 Z powyższego wynika, po drugie, że, zważywszy, iż konkretna rozpatrywana usługa jest używaniem w zamian za uiszczenie opłat przewidzianych tabelą opłat lotniskowych z 2006 r. portu lotniczego w Lubece i że nie jest kwestionowane, iż wszystkie przedsiębiorstwa lotnicze mogą korzystać z przepisów taryfowych wspomnianej tabeli opłat lotniskowych, w świetle uzasadnienia zawartego w zaskarżonej decyzji Komisja niesłusznie uznała, że tabela opłat lotniskowych z 2006 r. była selektywna.
[pominięto]
59 W tych okolicznościach należy stwierdzić, że wniosek Komisji, w myśl którego korzyści ustanowione tabelą opłat lotniskowych z 2006 r. mają selektywny charakter, jest w świetle uzasadnienia przedstawionego w zaskarżonej decyzji dotknięty oczywistym błędem w ocenie.
60 Z powyższych rozważań wynika, że należy uwzględnić czwarty zarzut podniesiony na poparcie pierwszego żądania skargi i stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim decyzją tą wszczyna się formalne postępowania wyjaśniające w odniesieniu do tabeli opłat lotniskowych z 2006 r. bez konieczności badania pozostałych zarzutów podniesionych na poparcie wspomnianego żądania.
[pominięto]
Z powyższych względów
SĄD (trzecia izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Komisji C (2012) 1012 final z dnia 22 lutego 2012 r. w sprawie pomocy państwa SA.27585 i SA.31149 (2012/C) (ex NN/2012, ex CP 31/2009 i CP 162/2010) – Niemcy, w zakresie, w jakim decyzja ta dotyczy wydanej w 2006 r. tabeli opłat lotniskowych stosowanej do portu lotniczego w Lubece.
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
3) Komisja Europejska pokrywa własne koszty i połowę kosztów poniesionych przez Hansestadt Lübeck.
Papasavvas | Forwood | Bieliūnas |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 9 września 2014 r.
Podpisy