Wyrok Sądu (druga izba) z dnia 17 grudnia 2014 r. – Pilkington Group i in. przeciwko Komisji

(sprawa T‑72/09)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Europejski rynek szkła samochodowego – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE – Porozumienia w przedmiocie podziału rynków i wymiany szczególnie chronionych informacji handlowych – Grzywny – Prawo do obrony – Zastosowanie z mocą wsteczną wytycznych z 2006 r. w sprawie metody ustalania grzywien – Wartość sprzedaży – Bierna lub mało znacząca rola – Skutek odstraszający grzywny – Uwzględnienie nałożonych wcześniej grzywien – Górna granica grzywny – Kurs wymiany przy obliczaniu górnej granicy grzywny

1.                     Postępowanie sądowe – Decyzja zastępująca w toku postępowania zaskarżoną decyzję – Nowa okoliczność – Dostosowanie pierwotnych żądań i zarzutów – Dopuszczalność, nawet w przypadku częściowej zmiany zaskarżonej decyzji (art. 263 TFUE; regulamin postępowania przed Sądem, art. 48 § 2) (por. pkt 46)

2.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Naruszenie konkurencji – Kryteria oceny – Cel antykonkurencyjny – Wystarczające ustalenie (art. 81 ust. 1 WE) (por. pkt 79, 80, 119, 120, 122, 167, 168, 288, 389)

3.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Ciężar udowodnienia naruszenia i czasu jego trwania spoczywający na Komisji – Zakres ciężaru dowodu – Stopień dokładności wymagany od dowodów przyjętych przez Komisję – Łańcuch poszlak – Obowiązek przedstawienia dowodów przez przedsiębiorstwa kwestionujące wystąpienie naruszenia lub czas jego trwania (art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 2) (por. pkt 81–84, 151, 182)

4.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Wykorzystanie jako środków dowodowych oświadczeń innych przedsiębiorstw, które uczestniczyły w naruszeniu – Dopuszczalność – Moc dowodowa dobrowolnych zeznań złożonych przez głównych uczestników kartelu w celu skorzystania z zastosowania komunikatu w sprawie współpracy (art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 2; komunikat Komisji 2002/C 45/03) (por. pkt 87, 335, 347)

5.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Kryteria – Jednolity cel i całościowy plan – Związki komplementarności między porozumieniami (art. 81 ust. 1 WE) (por. pkt 125, 126, 150, 175, 176, 181)

6.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Metoda obliczania zdefiniowana przez wydane przez Komisję wytyczne – Obliczanie kwoty podstawowej grzywny – Uwzględnienie cech naruszenia traktowanego całościowo – Obowiązek uwzględnienia innych indywidualnych okoliczności dotyczących każdego z uczestniczących przedsiębiorstw – Brak (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 188–191, 390, 391)

7.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Złożona ocena ekonomiczna – Zakres uznania, jakim dysponuje Komisja – Kontrola sądowa – Kontrola zgodności z prawem – Zakres (art. 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3, art. 31; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 202, 203)

8.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Obrót, jaki został uwzględniony – Rok odniesienia – Obowiązek odniesienia się do ostatniego pełnego roku kalendarzowego trwania naruszenia – Brak (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 13, 37) (por. pkt 204–206, 212)

9.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Całkowity obrót danego przedsiębiorstwa – Obrót osiągnięty z towarów będących przedmiotem naruszenia – Odpowiednie uwzględnienie – Granice (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 6, 13) (por. pkt 219–223)

10.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony – Wskazanie kryteriów obliczania grzywny, która ma zostać nałożona – Przedwczesne wskazanie [art. 81 WE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 42 ust. 2 lit. a); rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 27 ust. 1] (por. pkt 231–237)

11.                     Konkurencja – Grzywny – Decyzja nakładająca grzywny – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Wskazanie elementów oceny, które umożliwiły Komisji zmierzenie wagi i czasu trwania naruszenia – Wystarczające wskazanie – Obowiązek wskazania przez Komisję danych liczbowych dotyczących sposobu obliczenia grzywien – Brak (art. 81 WE, art. 296 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3) (por. pkt 247, 248)

12.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Zakres swobodnego uznania zastrzeżony dla Komisji – Granice – Przestrzeganie uregulowań i zasad ogólnych prawa Unii – Ustalenie grzywny proporcjonalnie do elementów oceny wagi naruszenia (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 276, 277, 291, 295, 307, 396)

13.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kwota maksymalna – Rozróżnienie między górną granicą a odstraszającym charakterem grzywny – Cel odmienny od celu kryteriów wagi i czasu trwania naruszenia – Cel służący uniknięciu nadmiernych i nieproporcjonalnych grzywien (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2 akapit drugi) (por. pkt 279, 280, 414)

14.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Porozumienie horyzontalne w sprawie cen – Bardzo poważne naruszenie – Okoliczności niewyłączające takiej kwalifikacji (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 23) (por. pkt 283, 284, 289)

15.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Odstraszający charakter – Obowiązek uwzględnienia grzywien już nałożonych za inne działania antykonkurencyjne – Brak (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 25) (por. pkt 300, 302–305)

16.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obowiązek uwzględnienia sytuacji finansowej danego przedsiębiorstwa – Brak – Obowiązek uwzględnienia wyjątkowego kryzysu gospodarczego – Brak (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 35) (por. pkt 308, 441, 442)

17.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Wdrożenie programu dostosowania się do reguł konkurencji – Uwzględnienie niemające obowiązkowego charakteru (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 29) (por. pkt 311)

18.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Bierna rola przedsiębiorstwa lub pójście przez nie w ślad za liderem – Kryteria oceny (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 29) (por. pkt 381, 382, 384)

19.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Konieczność uwzględnienia obrotów danych przedsiębiorstw i zapewnienia proporcjonalności grzywien do tych obrotów – Brak (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 397, 398, 438)

20.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Metody obliczania – Przeliczenie na euro obrotów przedsiębiorstw w roku odniesienia na podstawie średniego kursu wymiany z tego samego roku – Dopuszczalność (art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3) (por. pkt 416–421)

21.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Stosowność – Kontrola sądowa – Kwestie, które mogą zostać uwzględnione przez sąd Unii – Informacje niezawarte w decyzji nakładającej grzywnę i niewymagane do jej uzasadnienia – Zaliczenie (art. 229 WE, art. 296 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, art. 31; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 430–432)

Przedmiot

Żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2008) 6815 wersja ostateczna z dnia 12 listopada 2008 r. dotyczącej postępowania na podstawie art. 81 traktatu [WE] oraz art. 53 porozumienia EOG (Sprawa COMP/39.125 – szkło samochodowe), zmienionej decyzją Komisji C(2009) 863 wersja ostateczna z dnia 11 lutego 2009 r. i decyzją Komisji C(2013) 1119 z dnia 28 lutego 2013 r., w zakresie, w jakim dotyczy ona skarżących, a także, posiłkowo, żądanie stwierdzenia nieważności art. 2 tej decyzji w zakresie, w jakim nakłada on grzywnę na skarżące, lub w dalszej kolejności, także posiłkowo, żądanie obniżenia kwoty tej grzywny

Sentencja

1) Skarga zostaje oddalona.

2) Pilkington Group Ltd, Pilkington Automotive Ltd, Pilkington Automotive Deutschland GmbH, Pilkington Holding GmbH i Pilkington Italia SpA pokrywają 90% własnych kosztów, a także całość kosztów poniesionych przez Komisję Europejską, która z kolei pokrywa 10% kosztów poniesionych przez skarżące.