Sprawa C‑147/17

Sindicatul Familia Constanţa i in.

przeciwko

Direcţia Generală de Asistenţă Socială şi Protecţia Copilului Constanţa

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Curtea de Apel Constanţa)

Odesłanie prejudycjalne – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Organizacja czasu pracy – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 31 – Dyrektywa 2003/88/WE – Zakres stosowania – Odstępstwo – Artykuł 1 ust. 3 – Dyrektywa 89/391/EWG – Artykuł 2 ust. 2 – Działalność rodzica zastępczego

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 20 listopada 2018 r.

1.        Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Dyrektywa 2003/88 dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Zakres stosowania – Pojęcie pracownika – Rodzice zastępczy – Włączenie

(dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady)

2.        Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Dyrektywa 89/391 w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy – Zakres stosowania – Brak możliwości stosowania w odniesieniu do określonych rodzajów działalności – Pojęcie służby publicznej – Zakres

(dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady; dyrektywa Rady 89/391, art. 2 ust. 2 akapit pierwszy)

3.        Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Dyrektywa 89/391 w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy – Dyrektywa 2003/88 dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Zakres stosowania – Rodzic zastępczy w sposób trwały przyjmujący małoletniego w swoim domu – Wyłączenie – Ograniczenia prawa do okresów dziennego i tygodniowego odpoczynku oraz do corocznego płatnego urlopu – Dopuszczalność – Przesłanka – Poszanowanie istoty wspomnianego prawa

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 24, art. 31 ust. 2, art. 52 ust. 1; dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 1 ust. 3, art. 5, 6, 7; dyrektywa Rady 89/391, art. 2 ust. 2)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 43–45, 48)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 54–56, 58)

3.      Artykuł 1 ust. 3 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy w związku z art. 2 ust. 2 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy należy interpretować w ten sposób, że działalność rodzica zastępczego, polegająca, w ramach stosunku pracy z organem publicznym, na przyjęciu i integracji małoletniego we własnym domu i zapewnieniu w sposób ciągły harmonijnego rozwoju i kształcenia tego małoletniego, nie wchodzi w zakres stosowania dyrektywy 2003/88.

Ciągła i trwająca przez długi okres czasu integracja w domu i rodzinie rodzica zastępczego małoletnich, którzy z powodu swej trudnej sytuacji rodzinnej wykazują szczególną podatność na zagrożenia, stanowi właściwy środek do celów ochrony najlepszego interesu dziecka, jaki został określony w art. 24 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

W tych okolicznościach obowiązek przyznania rodzicowi zastępczemu, w regularnych odstępach czasu, prawa do rozłąki z powierzonym jego pieczy małoletnim po odbyciu określonej liczby godzin pracy lub w trakcie okresów, które, tak jak dni cotygodniowego lub corocznego odpoczynku, są generalnie utożsamiane z momentami sprzyjającymi rozwojowi życia rodzinnego, stałoby w bezpośredniej sprzeczności z celem integracji powierzonego rodzicowi zastępczemu małoletniego w sposób ciągły i przez długi okres czasu w domu i rodzinie tego rodzica, do którego dążą organy rumuńskie.

Ograniczenie zatem tygodniowych godzin pracy rodziców zastępczych, zgodnie z art. 6 dyrektywy 2003/88 i zmuszenie pracodawcy do przyznania im, zgodnie z art. 5 i 7 tej dyrektywy, możliwości korzystania z dni cotygodniowego lub corocznego odpoczynku, w trakcie których zostaliby oni zwolnieni z wykonywania swej działalności, a w konsekwencji ze sprawowania opieki nad powierzonymi ich pieczy małoletnimi, nie może być zgodne z właściwymi tej działalności odrębnościami, które wymagają tego, aby rodzic zastępczy przyjął w sposób ciągły i na długi okres czasu objętego jego opieką małoletniego w swoim domu i w swojej rodzinie.

Należy również dodać, że ograniczenia w przyznanym każdemu pracownikowi w art. 31 ust. 2 karty prawie do okresów codziennego i cotygodniowego odpoczynku oraz do okresów corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego mogą być wprowadzane wyłącznie przy poszanowaniu ścisłych warunków przewidzianych w art. 52 ust. 1 tej karty, a w szczególności istoty wspomnianego prawa (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 listopada 2018 r., Mahagében i Dávid, C‑569/16 i C‑570/16, EU:C:2018:871, pkt 59; a także z dnia 6 listopada 2018 r., Max-Planck-Gesellschaft zur Förderung der Wissenschaften, C‑684/16, EU:C:2018:874, pkt 54).

Wprowadzone w ten sposób ustawowe ograniczenia w prawie rodziców zastępczych do okresów codziennego i cotygodniowego odpoczynku oraz do corocznego płatnego urlopu są zgodne z istotą tego prawa. Ponadto wydają się one konieczne do realizacji uznanego przez Unię celu interesu ogólnego, jakim jest ochrona najlepszego interesu dziecka określonego w art. 24 karty, w sposób, w jaki cel ten został sformułowany w przepisach rumuńskich i któremu odpowiada obowiązek zapewnienia przez rodzica zastępczego w sposób ciągły integracji umieszczonego w jego domu i jego rodzinie małoletniego oraz czuwania nad harmonijnym rozwojem tego małoletniego i opieki nad nim.

(zob. pkt 71, 72, 74, 83, 86, 88; sentencja)