Sprawa C‑547/14
Philip Morris Brands SARL i in.
przeciwko
Secretary of State for Health
[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez High Court of Justice (England & Wales), Queen’s Bench Division (Administrative Court)]
Odesłanie prejudycjalne – Zbliżanie ustawodawstw – Dyrektywa 2014/40/UE – Artykuły 7, 18 i art. 24 ust. 2 i 3 – Artykuł 8 ust. 3, art. 9 ust. 3, art. 10 ust. 1 lit. a), c) i g), art. 13 i 14 – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Ważność – Podstawa prawna – Artykuł 114 TFUE – Zasada proporcjonalności – Zasada pomocniczości – Prawa podstawowe Unii – Swoboda wyrażania opinii – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 11
Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 4 maja 2016 r.
1. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice – Właściwość sądu krajowego – Niezbędność orzeczenia prejudycjalnego oraz znaczenie zadanych pytań – Ocena przez sąd krajowy
(art. 267 TFUE)
2. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice – Wniosek o wykładnię aktu Unii o charakterze generalnym, który nie był przedmiotem przepisów wykonawczych w prawie krajowym – Dopuszczalność skargi przed sądem krajowym – Włączenie
(art. 267 TFUE)
3. Pytania prejudycjalne – Dopuszczalność – Wniosek pozbawiony wyjaśnienia kontekstu faktycznego i prawnego oraz przyczyn odesłania do Trybunału – Niedopuszczalność
[art. 267 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 23; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 94 lit. c)]
4. Zbliżanie ustawodawstw – Artykuł 114 TFUE – Zakres stosowania – Zakaz wprowadzania do obrotu pewnych produktów – Włączenie
(art. 114 TFUE)
5. Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Metody – Wykładnia prawa wtórnego zgodnie z traktatem FUE
6. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Swobodny przepływ wyrobów tytoniowych – Uprawnienie państw członkowskich do przyjęcia uregulowań w zakresie kwestii dotyczących opakowań, które nie zostały zharmonizowane – Zgodność z art. 114 TFUE
(art. 114 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 24 ust. 1, ust. 2)
7. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Swobodny przepływ wyrobów tytoniowych – Uprawnienie państwa członkowskiego do zakazania pewnych produktów w celu ochrony zdrowia publicznego – Zgodność z art. 114 TFUE
(art. 114 ust 4–10 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 7, art. 24 ust. 1, ust. 3)
8. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Etykietowanie i opakowania – Obowiązek dostosowania w zależności od specyfiki językowej i regulacyjnej państwa członkowskiego sprzedaży – Zgodność z art. 114 TFUE
(art. 114 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, tytuł II rozdział II)
9. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Środki, jakie mogą zostać przyjęte w celu uregulowania składników – Zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie – Zgodność z art. 114 TFUE
(art. 114 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, motyw 15, art. 7)
10. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Transgraniczna sprzedaż na odległość – Możliwość zakazania przez państwa członkowskie – Stosowanie wspólnych reguł wobec państw członkowskich, które dopuszczają ten sposób sprzedaży – Zgodność z art. 114 TFUE
(art. 114 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 18)
11. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Etykietowanie i opakowania – Zakaz umieszczania tam informacji promocyjnych – Racja bytu
(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, motyw 27, art. 1, art. 13 ust. 1)
12. Prawa podstawowe – Swoboda wyrażania opinii – Zagwarantowanie jej w art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i w art. 10 europejskiej konwencji praw człowieka – Identyczne znaczenie i zakres
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 11, art. 52 ust. 3)
13. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Etykietowanie i opakowania – Zakaz umieszczania tam informacji promocyjnych – Ograniczenie prawa do wolności wypowiedzi i informacji – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak
(art. 5 ust. 4 TUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 11; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 13 ust. 1)
14. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Proporcjonalność – Zakres – Uprawnienia dyskrecjonalne prawodawcy Unii – Kontrola sądowa – Granice
(art. 5 ust. 4 TUE)
15. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Środki, jakie mogą zostać przyjęte w celu uregulowania składników – Zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak
(art. 5 ust. 4 TUE; art. 9 TFUE, art. 114 ust. 3 TFUE, art. 168 ust. 1 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 35; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 7)
16. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Etykietowanie i opakowania – Wymogi dotyczące ostrzeżeń zdrowotnych i formy opakowania jednostkowego – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak
[art. 5 ust. 4 TUE; dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: 2014/40, motyw 25, motyw 28, art. 8 ust. 3, art. 9 ust. 3, art. 10 ust. 1 lit. g), art. 14]
17. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Etykietowanie i opakowania – Wymogi dotyczące wielkości ostrzeżeń zdrowotnych – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak
[art. 5 ust. 4 TUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 10 ust. 1 lit. a), lit. c)]
18. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Zasada pomocniczości – Kontrola sądowa – Zakres
(art. 5 ust. 3 TUE; protokół nr 2 załączony do traktatów UE i FUE, art. 5)
19. Zbliżanie ustawodawstw – Produkcja, prezentowanie i sprzedaż wyrobów tytoniowych – Dyrektywa 2014/40 – Środki, jakie mogą zostać przyjęte w celu uregulowania składników – Zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie – Naruszenie zasady pomocniczości – Brak
(art. 5 ust. 3 TUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40, art. 1, art. 7)
20. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Ocena obowiązku uzasadnienia w zależności od okoliczności sprawy
(art. 296 TFUE)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 31, 32)
2. Nie można skutecznie twierdzić, że skarga dotycząca kontroli zgodności z prawem woli lub obowiązku państwa członkowskiego dokonania transpozycji dyrektywy, w ramach której to skargi złożono wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący ważności tej dyrektywy, stanowi środek służący obejściu systemu odwoławczego ustanowionego w traktacie FUE. Przysługująca jednostkom możliwość zakwestionowania przed sądami krajowymi ważności aktu Unii o charakterze ogólnym nie jest bowiem uzależniona od przesłanki, wedle której wskazany akt musiałby rzeczywiście uprzednio stanowić przedmiot przepisów wykonawczych ustanowionych zgodnie z prawem krajowym. Wystarczające jest w tym kontekście, aby miał miejsce rzeczywisty spór zawisły przed sądem krajowym, w którym incydentalnie powstało pytanie o ważność tego rodzaju aktu.
(por. pkt 34, 35)
3. Idea współpracy, która powinna stanowić podstawę funkcjonowania instytucji odesłania prejudycjalnego, implikuje, że sąd krajowy przedstawia w swoim odesłaniu prejudycjalnym powody, dla których uważa, że odpowiedź na jego pytania dotyczące wykładni lub ważności niektórych przepisów prawa Unii jest konieczna dla rozstrzygnięcia sporu. Jest zatem istotne, by sąd krajowy wskazał w szczególności dokładne powody, które doprowadziły do powstania wątpliwości w przedmiocie ważności danych przepisów prawa Unii i przedstawił podstawy nieważności, które w związku z tym mogą być jego zdaniem przyjęte. Tego rodzaju wymóg wynika również z art. 94 lit. c) regulaminu postępowania przed Trybunałem. Ponadto informacje zawarte w postanowieniach odsyłających powinny nie tylko pozwolić Trybunałowi na udzielenie użytecznych odpowiedzi, ale także dostarczyć rządom państw członkowskich oraz innym zainteresowanym stronom możliwości przedstawienia uwag zgodnie z art. 23 statutu Trybunału.
Z powyższego wynika po pierwsze, że w ramach odesłania prejudycjalnego Trybunał bada ważność aktu prawnego Unii lub określonych przepisów aktu w odniesieniu do podstaw nieważności wskazanych w postanowieniu odsyłającym. Po drugie, brak jakiegokolwiek wskazania dokładnych względów, w oparciu o które sąd krajowy powziął wątpliwość w przedmiocie ważności owego aktu lub przepisów prowadzi do niedopuszczalności pytań dotyczących ich ważności.
(por. pkt 47–50)
4. W przypadku istnienia przeszkód w wymianie handlowej lub prawdopodobieństwa pojawienia się takich przeszkód w przyszłości z tego względu, że państwa członkowskie ustanowiły albo są w trakcie ustanawiania w odniesieniu do określonego produktu lub kategorii produktów rozbieżnych przepisów prowadzących do zapewnienia odmiennego poziomu ochrony i uniemożliwiających w związku z tym swobodny obieg tego produktu w Unii, art. 114 TFUE upoważnia prawodawcę Unii do podjęcia działań polegających na ustanowieniu stosownych przepisów, z poszanowaniem, po pierwsze, ust. 3 tego artykułu, a po drugie, zasad prawa wymienionych w traktacie FUE lub wypracowanych w orzecznictwie, w szczególności zasady proporcjonalności.
W tym względzie poprzez wyrażenie „środki dotyczące zbliżenia” w art. 114 TFUE autorzy traktatu zamierzali pozostawić prawodawcy Unii, w zależności od ogólnego kontekstu i szczególnych cech harmonizowanej dziedziny, pewien zakres swobody w odniesieniu do techniki zbliżania przepisów najbardziej odpowiedniej do osiągnięcia zamierzonego celu, zwłaszcza w dziedzinach odznaczających się szczególnie złożonymi aspektami technicznymi. Zależnie od okoliczności środki te mogą zobowiązywać wszystkie państwa członkowskie do umożliwienia sprzedaży produktu lub produktów, których dotyczą, uzależnić to zobowiązanie od spełnienia określonych warunków, a nawet zakazać czasowo lub ostatecznie sprzedaży określonego produktu lub produktów.
(por. pkt 62–64)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 70)
6. Artykuł 24 ust. 2 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie mogą utrzymać lub ustanowić dodatkowe wymogi w odniesieniu do aspektów opakowań wyrobów tytoniowych, które nie zostały zharmonizowane przez tę dyrektywę.
W tym względzie prawdą jest, że upoważniając państwa członkowskie do utrzymania lub ustanowienia dodatkowych wymogów dotyczących aspektów opakowań, które nie zostały zharmonizowane w dyrektywie 2014/40, jej art. 24 ust. 2 nie zapewnia, by produkty posiadające opakowanie zgodne z wymogami owej dyrektywy mogły być przedmiotem swobodnego obiegu na rynku wewnętrznym. Okoliczność ta stanowi jednak nieuniknioną konsekwencję techniki harmonizacji wybranej przez prawodawcę Unii. Dysponuje on zakresem swobody, w szczególności w zakresie dotyczącym możliwości przeprowadzenia harmonizacji jedynie stopniowo i ustanowienia jedynie wymogu postępującego uchylania jednostronnych środków przez państwa członkowskie. Tymczasem częściowa harmonizacja w dziedzinie etykietowania i opakowań wyrobów tytoniowych, jak ta dokonana w dyrektywie 2014/40 prowadzi bezspornie do korzyści dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, ponieważ usuwa wprawdzie nie wszystkie, ale przynajmniej niektóre przeszkody w handlu. W tych okolicznościach art. 24 ust. 1 i 2 owej dyrektywy przyczyniają się do realizacji celu poprawy warunków funkcjonowania rynku wewnętrznego i są zatem zgodne z art. 114 TFUE.
(por. pkt 79–82, 84; pkt 1 sentencji)
7. Prawdą jest, że umożliwiając państwom członkowskim zakazanie określonej kategorii wyrobów tytoniowych lub powiązanych wyrobów, pomimo ich zgodności z wymogami ustanowionymi w dyrektywie 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, art. 24 ust. 3 tej dyrektywy może stanowić przeszkodę w swobodnym przepływie tymi produktami. Jednakże przepis ten dotyczy aspektu, który nie stanowi przedmiotu ustanowionych w dyrektywie 2014/40 środków harmonizacji, i do którego nie należy zatem stosować zasad dotyczących wprowadzania przepisów krajowych uchylających środek harmonizacji przewidzianych w art. 114 ust. 4–10 TFUE.
Ponadto nie można skutecznie twierdzić, że istnieje niespójność pomiędzy art. 24 ust. 3 dyrektywy 2014/40 a art. 7 tej dyrektywy ze względu na to, że z jednej strony zakaz aromatów charakterystycznych przewidziany w tym drugim przepisie ma na celu usunięcie rozbieżności między regulacjami państw członkowskich, podczas gdy z drugiej strony ów art. 24 ust. 3 ułatwia powstawanie tego rodzaju rozbieżności. Te dwa przepisy uzupełniają się bowiem, nie przecząc sobie wzajemnie w żaden sposób. W tym względzie zakazując wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny, ów art. 7 zmierza do usunięcia rozbieżności istniejących w tym względzie między uregulowaniami państw członkowskich w szczególności w celu zapewnienia swobodnego przepływu wyrobów tytoniowych w ogólności. Zgodnie z art. 24 ust. 1 wskazanej dyrektywy produkty te, o ile są one zgodne w szczególności ze wskazanym art. 7, korzystają ze swobodnego przepływu na rynku wewnętrznym, pod warunkiem że kategoria wyrobów tytoniowych, do której należą, nie jest jako taka zakazana w państwie członkowskim ich sprzedaży, jak wynika z art. 24 ust. 3 tej dyrektywy.
(por. pkt 87, 90, 93, 94)
8. Ważność przepisów tytułu II rozdział II dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, nie może zostać zakwestionowana z tego względu, że nie przyczyniają się one do usunięcia przeszkód w swobodnym przepływie wyrobów tytoniowych, ponieważ niektóre z tych przepisów zobowiązują producentów w każdym razie do produkowania różnych opakowań dla każdego państwa członkowskiego.
W istocie, chociaż prawdą jest, że niektóre ze wspomnianych przepisów wymagają, by pewne elementy etykietowania i opakowania wyrobów tytoniowych były dostosowane według języka urzędowego (języków urzędowych) lub regulacji podatkowej państwa członkowskiego sprzedaży, jednakże dyrektywa ta harmonizuje inne elementy etykietowania i opakowania tych produktów, takie jak forma opakowań jednostkowych, minimalna liczba papierosów w opakowaniu jednostkowym, rozmiar i złożony charakter ostrzeżeń zdrowotnych. Środki te przyczyniają się zatem do usuwania przeszkód w handlu, ponieważ umożliwiają zainteresowanym przedsiębiorstwom obniżenie ich kosztów w ramach realizacji ekonomii skali.
(por. pkt 102, 103)
9. Zawarty w art. 7 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny, czy chodzi o mentol, czy inny aromat, mógł zgodnie z prawem zostać przyjęty na podstawie art. 114 TFUE
W istocie po pierwsze, z motywu 15 dyrektywy 2014/40 wynika, że w chwili przyjęcia owej dyrektywy istniały istotne rozbieżności między przepisami państw członkowskich, jako że niektóre z nich ustanowiły różne listy dozwolonych lub zakazanych aromatów, a inne nie ustanowiły szczególnych regulacji w tym aspekcie. Podobnie, jest prawdopodobne, że w braku środków podjętych na poziomie Unii zostałyby przyjęte na szczeblu państw członkowskich rozbieżne regulacje mające zastosowanie do wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny, włącznie z mentolem. Po drugie, ponieważ rynek wyrobów tytoniowych jest rynkiem, w ramach którego stosunkowo dużą część stanowi wymiana handlowa między państwami członkowskimi, przepisy krajowe określające wymogi, które te wyroby muszą spełniać, w szczególności odnoszące się do ich składu, mogą zatem w braku harmonizacji na szczeblu Unii stanowić, ze względu na swój charakter, przeszkody w swobodnym przepływie towarów. W związku z tym usunięcie rozbieżności między przepisami krajowymi w zakresie dotyczącym składu wyrobów tytoniowych lub zapobieganie ich niejednolitemu rozwojowi, włącznie z zakazaniem na szczeblu Unii niektórych dodatków, ma na celu ułatwienie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego danych produktów.
(por. pkt 117, 118, 123, 125)
10. Artykuł 18 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, przewiduje z jednej strony, że państwa członkowskie mogą zakazać transgranicznej sprzedaży wyrobów tytoniowych konsumentom na odległość i nakłada, z drugiej strony szereg wspólnych reguł na państwa członkowskie, które dopuszczają ten sposób sprzedaży, mógł zgodnie z prawem zostać przyjęty na podstawie art. 114 TFUE.
W istocie celem tego przepisu jest zapobieżenie obejściu zasad zgodności ustanowionych w dyrektywie 2014/40 przy uwzględnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, zwłaszcza młodych ludzi. Tymczasem akt Unii przyjęty na podstawie art. 114 TFUE może zawierać przepisy zmierzające do zapobieżenia obchodzeniu regulacji, których celem jest poprawa warunków funkcjonowania rynku wewnętrznego. Ponadto art. 114 TFUE powierza prawodawcy Unii zakres uznania, w szczególności w zakresie dotyczącym możliwości przeprowadzenia harmonizacji jedynie stopniowo i ustanowienia jedynie wymogu postępującego uchylania jednostronnych środków przyjętych przez państwa członkowskie. W związku z tym, pozostając w ramach owego zakresu uznania prawodawca mógł zgodnie z prawem dokonać harmonizacji niektórych aspektów transgranicznej sprzedaży wyrobów tytoniowych, jednocześnie pozostawiając inne aspekty ocenie państw członkowskich.
(por. pkt 128, 130, 131, 134, 135)
11. Artykuł 13 ust. 1 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, należy interpretować w ten sposób, że zabrania on umieszczenia na etykiecie opakowania jednostkowego, opakowania zbiorczego oraz na samych wyrobach tytoniowych informacji będących przedmiotem tego przepisu, nawet wówczas, gdy są one prawdziwe.
Jak bowiem wskazano w motywie 27 dyrektywy 2014/40, niektóre pojęcia lub wyrażenia, takie jak „niska zawartość substancji smolistych”, „light”, „ultralight”, „naturalne”, „organiczne”, „bez dodatków”, „bez substancji aromatyzujących” lub „slim”, a także inne elementy mogłyby wprowadzać konsumentów w błąd, w szczególności młodych ludzi, sugerując, że dane wyroby są mniej szkodliwe lub mają korzystne działanie. Interpretacja ta jest zgodna z celem omawianej dyrektywy polegającym, zgodnie z jego art. 1 na ułatwieniu prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, przy uwzględnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, zwłaszcza młodych ludzi. Ów wysoki poziom ochrony wymaga, aby konsumenci wyrobów tytoniowych, którzy stanowią kategorię konsumentów szczególnie wrażliwych ze względu na skutki uzależnienia wywołane nikotyną, nie byli dodatkowo skłaniani do konsumpcji tych produktów poprzez informacje, nawet prawdziwe, które mogą oni interpretować jako relatywizujące ryzyko związane z ich przyzwyczajeniami lub jako nadające owym produktom pewne skutki korzystne.
(por. pkt 142–145; pkt 2 sentencji)
12. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 147)
13. Zakaz umieszczenia na etykiecie opakowania jednostkowego, opakowania zbiorczego oraz na samych wyrobach tytoniowych elementów i cech wskazanych w art. 13 ust. 1 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, nie narusza ani art. 11 karty praw podstawowych Unii Europejskiej ani zasady proporcjonalności.
Zakaz ten niewątpliwie bowiem stanowi ingerencję w przysługującą przedsiębiorcy wolność wypowiedzi i informacji, gwarantowaną przez wspomniany art. 11. Jednakże, istota tej wolności nie jest naruszona przez art. 13 ust. 1 dyrektywy 2014/40, ponieważ przepis ten – nie zakazując przekazywania wszelkich informacji dotyczących produktu – ogranicza się w konkretnie określonej dziedzinie do ustanowienia ram dla etykietowania owych produktów, zakazując jedynie umieszczania pewnych elementów. Ponadto wskazana ingerencja odpowiada celowi interesu ogólnego uznawanego przez Unię, a mianowicie ochronie zdrowia. Należy bowiem wskazać, iż jest bezsporne, że konsumpcja wyrobów tytoniowych i narażenie na dym tytoniowy są przyczyną śmierci, chorób i niepełnosprawności, w związku z czym zakaz ustanowiony we wspomnianym art. 13 ust. 1 przyczynia się do realizacji wskazanego celu, zmierzając do uniemożliwienia promocji wyrobów tytoniowych i zachęcania do ich konsumpcji.
Ponadto zakaz przewidziany w art. 13 ust. 1 dyrektywy 2014/40 z jednej strony, nadaje się do tego, by chronić konsumentów przed ryzykiem związanym z paleniem, i z drugiej strony zakaz ten nie wykracza poza granice tego, co konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu. Po pierwsze bowiem, ochrona konsumentów nie byłaby w wystarczającym stopniu zapewniona poprzez obowiązkowe ostrzeżenia zdrowotne wskazujące na ryzyko związane z paleniem, ponieważ uświadomienie sobie tego ryzyka może być utrudnione przez wskazania pozwalające na wniosek, że dany produkt jest mniej szkodliwy lub pod pewnymi względami korzystny. Po drugie, inne, mniej rygorystyczne środki takie jak uregulowanie użycia elementów i cech wskazanych w art. 13 owej dyrektywy nie byłyby w takim samym stopniu skuteczne dla zapewnienia ochrony zdrowia konsumentów, ponieważ elementy i cechy wskazane w owym art. 13 mogą ze względu na ich charakter skłaniać do palenia. Nie można bowiem dopuścić, by te elementy i cechy mogły być umieszczane w celu jasnego i precyzyjnego informowania konsumentów, ponieważ są one ponadto przeznaczone do wykorzystania wrażliwości konsumentów wyrobów tytoniowych, którzy ze względu na uzależnienie od nikotyny są szczególnie podatni na wszelkie wskazania sugerujące jakiekolwiek działanie korzystne palenia, by uzasadnić ryzyko związane ze swymi przyzwyczajeniami bądź też zmniejszyć jego wagę.
(por. pkt 148, 151, 152, 158–160, 162)
14. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 165, 166, 185)
15. Zawarty w art. 7 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny, taki jak mentol, nie narusza zasady proporcjonalności.
W istocie zakaz ten może ułatwić prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów i jest zarazem odpowiedni do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, zwłaszcza młodych ludzi. Tymczasem niektóre aromaty są dla nich szczególnie atrakcyjne i ułatwiają rozpoczęcie konsumpcji tytoniu. W tym względzie, twierdzenie,, wedle którego mentol nie jest atrakcyjny dla osób młodych i jego zastosowanie nie ułatwia rozpoczynania konsumpcji tytoniu nie może zostać zaakceptowane, bowiem zdatność tego zakazu do osiągnięcia celu, jakim jest ochrona zdrowia, nie może zostać podważona jedynie w odniesieniu do jednego, określonego aromatu. Ponadto celem dyrektywy 2014/40 jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia w odniesieniu do wszystkich konsumentów, w związku z czym jej zdatność do osiągnięcia tego celu nie może być oceniana jedynie w zakresie jednej ich kategorii.
Co więcej należy stwierdzić, że prawodawca Unii zadbał o to, by negatywne skutki gospodarcze i społeczne zakazu wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny były łagodne. W istocie prawodawca Unii wyważył pomiędzy skutkami gospodarczymi wskazanego zakazu z jednej strony a koniecznością zapewnienia, zgodnie z art. 35 zdanie drugie karty praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 9 TFUE, art. 114 ust. 3 TFUE i art. 168 ust. 1 TFUE wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego w odniesieniu do produktu o właściwościach rakotwórczych, mutagennych lub działających toksycznie na rozrodczość z drugiej strony. Skutki zakazu przewidzianego w art. 7 dyrektywy 2014/40 nie są zatem ewidentnie nieproporcjonalne.
(por. pkt 172–174, 176, 187, 190)
16. Nie można stwierdzić, jakoby wymogi przewidziane w art. 8 ust. 3, art. 9 ust. 3, art. 10 ust. 1 lit. g) i art. 14 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, były oczywiście nieodpowiednie lub w sposób oczywisty wykraczały poza to, co konieczne do osiągnięcia celu polegającego na poprawie warunków funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, przy uwzględnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, zwłaszcza młodych ludzi.
Po pierwsze bowiem, przepisy te, które zawierają różne regulacje dotyczące etykietowania i opakowania wyrobów tytoniowych, które stanowią część tytułu II rozdziału II owej dyrektywy przyczyniają się do poprawy warunków funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych usuwając rozbieżności w omawianej dziedzinie w przepisach państw członkowskich. Ponadto omawiane wymogi przyczyniają się do osiągnięcia celu polegającego na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego. W istocie formy innowacyjne, nowe lub oryginalne mogą przyczyniać się do utrzymania lub zwiększenia atrakcyjności produktu i do zachęcania do jego konsumpcji. Podobnie niektóre formy opakowania mogą utrudniać widoczność ostrzeżeń zdrowotnych oraz w konsekwencji zmniejszyć ich skuteczność, jak wynika z motywów 25 i 28 dyrektywy 2014/40. W tym względzie mniej rygorystyczny środek, zgodnie z którym ostrzeżenia zdrowotne powinny być w pełni widoczne i nie być zmieniane poprzez formę opakowania, nie miałby na celu usunięcia rozbieżności między regulacjami państw członkowskich w dziedzinie etykietowania i opakowania wyrobów tytoniowych i w związku z tym nie pozwala na osiągnięcie celu polegającego na poprawie funkcjonowania rynku wewnętrznego.
Ponadto, chociaż prawdą jest, że wymogi te mogą ze względu na swój charakter zwiększyć w pewnym stopniu podobieństwo między wyrobami tytoniowymi, jednak dotyczą one jedynie niektórych aspektów etykietowania i oznakowania tych produktów, w związku z czym pozostawiają wystarczająco wiele możliwości ich odróżnienia.
(por. pkt 192, 193, 195, 197–200)
17. Nie można stwierdzić, że przyjmując art. 10 ust. 1 lit. a) i c) dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, prawodawca Unii w oczywisty sposób wykroczył poza to, co odpowiednie i konieczne do osiągnięcia celu polegającego na poprawie warunków funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, przy uwzględnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, zwłaszcza młodych ludzi.
Artykuł 10 ust. 1 lit. a) i c) dyrektywy 2014/40 będący przedmiotem pytania trzeciego lit. c) przewiduje zasadniczo, że na każdym opakowaniu jednostkowym i opakowaniu zbiorczym należy zamieścić mieszane ostrzeżenia zdrowotne składające się z jednego z tekstów wskazanych w załączniku I do tej dyrektywy i odpowiedniej kolorowej fotografii wskazanej w załączniku II do owej dyrektywy, które powinny zajmować 65% zewnętrznego obszaru zarówno przedniej, jak i tylnej płaszczyzny opakowania. W tym względzie owa 65% część nie wydaje się rażąco nieodpowiednia dla osiągnięcia zamierzonego celu, ponieważ większe ostrzeżenia zdrowotne zawierające obrazki prawdopodobnie będą częściej zauważane, lepiej przekażą informacje na temat zagrożeń zdrowotnych, wywołają silniejszą reakcję emocjonalną i zwiększą motywację palaczy do ograniczenia lub zaniechania konsumpcji wyrobów tytoniowych. Ponadto ostrzeżenia te są szczególnie skuteczne w przekazywaniu informacji na temat zdrowotnych skutków palenia osobom o niskim poziomie umiejętności czytania i pisania, dzieciom oraz młodzieży.
Ponadto, co się tyczy rozmiaru powierzchni przeznaczonej dla mieszanych ostrzeżeń zdrowotnych zgodnie z art. 10 ust. 1 lit. a) i c) dyrektywy 2014/40, prawodawcy Unii nie można zarzucić działania w sposób arbitralny przy określeniu części wynoszącej 65% powierzchni dla owych ostrzeżeń ponieważ wybór ten opiera się na kryteriach wynikających z zaleceń konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu i został dokonany z poszanowaniem przysługującego temu prawodawcy szerokiego zakresu uznania. Co się tyczy koniecznego charakteru omawianego środka i jego skutków dla zdolności przekazywania przez producentów informacji dotyczących danego produktu, należy stwierdzić z jednej strony, że część zastrzeżona dla tych ostrzeżeń pozostawia wystarczające miejsce dla tego typu informacji na opakowaniach jednostkowych, oraz z drugiej strony, że nałożone w ten sposób ograniczenia powinny zostać wyważone z wymogiem zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego w dziedzinie odznaczającej się toksycznością produktów, o których mowa i ich skutków w zakresie uzależnień.
(por. pkt 202, 204–206, 208–211)
18. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 215, 218)
19. Zawarty w art. 7 dyrektywy 2014/40 w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny, taki jak mentol, nie narusza zasady pomocniczości.
W istocie nawet gdyby przyjąć, że drugi aspekt celu przyświecającego dyrektywie 2014/40, jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, mógłby zostać lepiej osiągnięty na poziomie państw członkowskich, to jednak realizacja owego celu na tym poziomie mogłaby utrwalić, o ile nie pogłębić, sytuacje, w których pewne państwa członkowskie zezwalałyby na wprowadzanie do obrotu wyrobów tytoniowych zawierających określone aromaty charakterystyczne, podczas gdy inne państwa członkowskie zakazywałyby tego, co prowadziłoby do dokładnie przeciwnego skutku od zamierzonego w ramach pierwszego celu owej dyrektywy, jakim jest poprawa funkcjonowania rynku wewnętrznego wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów. Ze współzależności dwóch celów określonych przez dyrektywę 2014/40 wynika, że prawodawca Unii mógł zasadnie ocenić, że jego działanie powinno obejmować ustanowienie regulacji dotyczącej wprowadzania do obrotu w Unii wyrobów tytoniowych zawierających aromat charakterystyczny, i że z powodu wspomnianej współzależności ten podwójny cel mógł zostać lepiej osiągnięty na poziomie Unii.
(por. pkt 220–222)
20. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 225)