Sprawa T‑348/04
Société internationale de diffusion et d’édition SA (SIDE)
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Pomoc państwa – Pomoc wywozowa w sektorze książek – Brak uprzedniego zgłoszenia – Artykuł 87 ust. 3 lit. d) WE – Czasowy zakres stosowania prawa wspólnotowego – Metoda obliczania kwoty pomocy
Streszczenie wyroku
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Obowiązek oceny przez Komisję zgodności pomocy z ramami prawnymi obowiązującymi w chwili jej wypłacenia
(art. 87 ust. 1, art. 87 ust. 3 lit. d) WE)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Granice
(art. 87 ust. 3 WE)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem – Pomoc wywozowa w sektorze książek
(art. 87 ust. 3 lit. d) WE)
1. Każda niezgłoszona i wcześniej wypłacona nowa pomoc państwa jest bezwzględnie niezgodna ze wspólnym rynkiem, jeśli może ona zakłócić konkurencję poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów w okresie, w którym była wypłacana, i jeśli nie jest ona objęta żadnym odstępstwem od ustanowionego w art. 87 ust. 1 WE ogólnego zakazu pomocy. Dana pomoc staje się ostatecznie zgodna lub niezgodna ze wspólnym rynkiem, skoro tylko wywarte zostaną jej skutki.
Analiza zgodności wypłaconej i niezgłoszonej pomocy ze wspólnym rynkiem wymaga nie tylko dokonania oceny, czy w chwili wydawania odpowiedniej decyzji zwrócenie pomocy leżało w interesie Wspólnoty. Komisja winna również sprawdzić, czy w okresie, w którym dana pomoc była wypłacana, mogła ona zakłócać konkurencję.
Chociaż Komisja dysponuje szerokim zakresem swobodnego uznania, czy zatwierdzić daną pomoc z tytułu odstępstw od ustanowionego w art. 87 ust. 1 WE ogólnego zakazu, ten zakres swobodnej oceny nie może być wykorzystywany przez Komisję w oderwaniu od faktu, że to w okresie, gdy pomoc była wypłacana bezprawnie, mogła ona zakłócać konkurencję w sposób sprzeczny z interesem wspólnotowym, takim jak określony przez obowiązujące ramy prawne. Zatem Komisja, stosując art. 87 ust. 3 lit. d) WE do okresu przed dniem 1 listopada 1993 r., zamiast stosować obowiązujące w rozpatrywanym okresie prawo materialne, naruszyła prawo.
Prawo wspólnotowe w dziedzinie pomocy nie byłoby zaś ani jasne, ani przewidywalne, jeśli pomoc, która w pewnym okresie nie mogła zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem z powodu braku obowiązującego wówczas odstępstwa od ustanowionej w art. 87 ust. 1 WE ogólnej zasady zakazu pomocy państwa, mogła następnie zostać uznana za zgodną, jeśli odstępstwo to zostałoby wprowadzone. Ponadto stwierdzenie, iż niezgłoszona pomoc może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem na podstawie odstępstwa, które nie obowiązywało w chwili jej wypłacenia, oznaczałoby uprzywilejowanie państwa członkowskiego, które pomoc przyznało, w stosunku do państw członkowskich, które chciałyby przyznać taką samą pomoc i które z niej zrezygnowały z braku odstępstwa umożliwiającego to przyznanie. Stanowiłoby to zachętę dla państw członkowskich do niezgłaszania pomocy – którą, ze względu na brak mającego do niej zastosowanie odstępstwa, uważałyby za niezgodną ze wspólnym rynkiem – w nadziei, że odstępstwo takie zostanie następnie przyjęte.
(por. pkt 58–61, 66, 67)
2. Komisja dysponuje do celów stosowania w art. 87 ust. 3 WE szerokim zakresem swobodnego uznania, który pociąga za sobą złożoną ocenę gospodarczą i społeczną, która musi być dokonana w kontekście wspólnotowym. Sprawowana przez sąd kontrola wykorzystania tego zakresu uznania ogranicza się zatem do weryfikacji, czy przestrzegane były reguły proceduralne oraz zasady dotyczące obowiązku uzasadnienia aktu, a także czy nie wystąpił błąd co do okoliczności faktycznych oraz czy nie wystąpił oczywisty błąd w ocenie i czy nie doszło do nadużycia uprawnień. W szczególności nie jest zadaniem sądu wspólnotowego dokonywanie własnej oceny ekonomicznej w miejsce organu wydającego decyzję
(por. pkt 96)
3. W odniesieniu do pomocy wywozowej w sektorze książek udzielanej agentowi prowadzącym działalność handlową polegającą w szczególności na wywozie książek i mającą na celu skompensowanie kosztów dodatkowych, związanych z przetwarzaniem małych zamówień, Komisja dokonuje oczywistego błędu w ocenie, stosując przy początkowym szacowaniu kosztów mnożniki, których uzasadnienie opiera się na dodatkowych trudnościach technicznych przetwarzania, które można by przezwyciężyć dzięki teletransmisji. W tym względzie twierdzenie, że brak teletransmisji pociąga za sobą dodatkowe koszty przy jednoczesnym stosowaniu do zamówień tak przekazanych drogą teletransmisji, jak i inną, tego samego mnożnika, jest w sposób oczywisty niespójne. W odniesieniu do braku teletransmisji stosowanie mnożnika w stosunku do kosztów ogólnych, jakie pociąga za sobą przetwarzanie małych zamówień, byłoby możliwe do przyjęcia, jeśli teletransmisja byłaby rozpowszechniona wśród małych zamówień w znacznie mniejszym stopniu aniżeli wśród pozostałych.
(por. pkt 101, 124, 125,130)