WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ (pierwsza izba)

z dnia 9 grudnia 2008 r. (*)

Służba publiczna – Urzędnicy – Mobbing – Obowiązek wspomagania ciążący na administracji – Oddalenie wniosku o udzielenie wsparcia – Obowiązek staranności ciążący na administracji – Ocena – Postępowanie w sprawie oceny za 2003 r. – Sprawozdanie z przebiegu kariery zawodowej

W sprawie F‑52/05

mającej za przedmiot skargę wniesioną na podstawie art. 236 WE i art. 152 EA,

Q, była urzędniczka Komisji Wspólnot Europejskich, zamieszkała w Brukseli (Belgia), reprezentowana przez adwokatów S. Rodriguesa oraz Y. Minatchy,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez V. Jorisa, działającego w charakterze pełnomocnika, początkowo wspieranego przez adwokata J.A. Delcorde’a, a następnie przez adwokata D. Waelbroecka,

strona pozwana,

SĄD (pierwsza izba),

w składzie: H. Kreppel (sprawozdawca), prezes, H. Tagaras i S. Gervasoni, sędziowie,

sekretarz: S. Boni, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 19 czerwca 2007 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Pismem złożonym w sekretariacie Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich w dniu 4 lipca 2005 r. skarżąca wnosi po pierwsze o stwierdzenie nieważności dorozumianej decyzji odmownej Komisji Wspólnot Europejskich w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia, po drugie o stwierdzenie nieważności sprawozdań z przebiegu jej kariery zawodowej sporządzonych odpowiednio za okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 października 2003 r. oraz od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia 2003 r. (zwanych dalej „sprawozdaniami za 2003 r.”) i po trzecie o zasądzenie od Komisji odszkodowania na jej rzecz.

 Ramy prawne

2        Artykuł 12a regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich, w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 723/2004 z dnia 22 marca 2004 r. zmieniającym Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich i Warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 124, s. 1), które weszło w życie w dniu 1 maja 2004 r. (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), przewiduje:

„1. Urzędnicy powstrzymują się od jakichkolwiek form nękania psychicznego [mobbingu] oraz molestowania seksualnego.

2. Fakt nękania psychicznego [mobbingu] lub molestowania seksualnego nie może powodować dla urzędnika, który padł jego ofiarą, jakichkolwiek negatywnych skutków ze strony instytucji. Urzędnika, który przedstawił dowody nękania psychicznego [mobbingu] lub molestowania seksualnego, nie mogą spotkać ze strony instytucji żadne negatywne skutki, pod warunkiem że działa on w dobrej wierze.

3. »Nękanie psychiczne« ?mobbing? oznacza niewłaściwe zachowanie, które ma miejsce na przestrzeni pewnego okresu, powtarza się lub ma charakter ciągły i obejmuje sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania podejmowane ?w sposób? umyśln?y?, ?i? które ?godzą? w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby.

4. »Molestowanie seksualne« oznacza zachowania dotyczące płci, które są niepożądane przez osobę, do której są adresowane, a ich celem lub skutkiem jest obraza osoby lub tworzenie atmosfery zastraszenia, wrogości, upokorzenia lub niepokoju w środowisku pracy. Molestowanie seksualne jest traktowane jako dyskryminacja ze względu na płeć”.

3        Zgodnie z art. 24 regulaminu pracowniczego:

„Wspólnoty wspomagają każdego urzędnika, w szczególności w postępowaniach przeciwko osobom dopuszczającym się gróźb, zniewag, zniesławień lub ataków na osobę lub mienie, na jakie on lub członkowie jego rodziny są narażeni ze względu na zajmowane przez niego stanowisko lub pełnione obowiązki.

Wspólnoty solidarnie rekompensują urzędnikowi szkody poniesione przez niego w takich przypadkach, o ile urzędnik nie spowodował szkody umyślnie lub przez rażące niedbalstwo i nie był w stanie uzyskać odszkodowania od osoby, która szkodę wyrządziła”.

4        W dniu 22 października 2003 r. Komisja przyjęła komunikat członka Komisji N. Kinnocka dotyczący „Polityki w zakresie mobbingu (nękania psychicznego)” (zwany dalej „komunikatem z 2003 r. w sprawie mobbingu”).

5        Punkt 4.1.1 lit. i) komunikatu z 2003 r. w sprawie mobbingu, zatytułowany „Natychmiastowe środki”, stanowi:

„W przypadku najmniejszego podejrzenia wystąpienia mobbingu, mogą zostać podjęte działania mające na celu odseparowanie od siebie stron konfliktu. Działania te mają na celu rozdzielenie stron konfliktu i nie powinny być mylone z polityką mobilności. […] W związku z tym, że chodzi o rozwiązania tymczasowe, odseparowanie nie może zależeć od istnienia wolnego stanowiska pracy.

Działania mające na celu odseparowanie, które powinny uwzględniać szczególne okoliczności danej sytuacji, mogą mieć charakter natychmiastowy, a w razie potrzeby – ostateczny. Mają one na celu umożliwienie domniemanej ofierze powrotu do zdrowia poprzez pomoc w wyjściu z sytuacji kryzysowej”.

6        W dniu 26 kwietnia 2006 r. Komisja wydała decyzję dotyczącą polityki w zakresie ochrony godności osoby i walki z mobbingiem oraz molestowaniem seksualnym w Komisji (zwaną dalej „decyzją z 2006 r. w sprawie mobbingu i molestowania seksualnego”). Decyzja ta, która uchyliła i zastąpiła komunikat z 2003 r. w sprawie mobbingu, przewiduje między innymi w pkt 2.5:

„Zgodnie z regulaminem pracowniczym, mobbing występuje wówczas, gdy zachowanie domniemanego nękającego ma charakter niepożądany, umyślny, powtarzający się, ciągły lub regularny, a jego celem jest na przykład naruszenie godności danej osoby lub jej poniżenie. Kryteria te są kumulatywne […]”.

7        Na podstawie art. 43 regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 kwietnia 2004 r. (zwanego dalej „dawnym regulaminem pracowniczym”):

„Kwalifikacje, wydajność oraz zachowanie w ramach służby każdego urzędnika […] są przedmiotem okresowej oceny sporządzanej co najmniej raz na dwa lata, zgodnie z warunkami określonymi przez każdą z instytucji […]”.

8        W dniu 3 marca 2004 r. Komisja wydała decyzję dotyczącą ogólnych przepisów wykonawczych do art. 43 dawnego regulaminu pracowniczego (zwanych dalej „ogólnymi przepisami wykonawczymi”).

9        Artykuł 1 ust. 1 i 2 ogólnych przepisów wykonawczych stanowi:

„1. Zgodnie z art. 43 [dawnego] regulaminu pracowniczego […], na początku każdego roku kalendarzowego odbywa się postępowanie w sprawie oceny. Okresem odniesienia, w jakim urzędnik zostaje poddany ocenie, jest okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia roku poprzedniego.

W tym celu sporządza się sprawozdanie roczne zwane sprawozdaniem z przebiegu kariery zawodowej na temat każdego urzędnika w rozumieniu art. [1] regulaminu pracowniczego […], który był aktywny zawodowo lub oddelegowany w interesie służby nieprzerwanie przez co najmniej miesiąc w trakcie okresu odniesienia. […]

2. Postępowanie w sprawie oceny ma na celu między innymi ocenę wydajności, kwalifikacji oraz zachowania w ramach służby osoby wykonującej zadania na danym stanowisku. Ocena zasług jest przyznawana w oparciu o oceny każdego z trzech obszarów, jak wskazano w modelu sprawozdania przedstawionego w załączniku II”.

10      Uczestnikami postępowania w sprawie oceny są po pierwsze, oceniający, którym co do zasady jest kierownik wydziału jako bezpośredni przełożony urzędnika ocenianego (art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 1 i 3 ogólnych przepisów wykonawczych), po drugie, zatwierdzający sprawozdanie, którym co do zasady jest dyrektor jako bezpośredni przełożony oceniającego (art. 2 ust. 3 i art. 3 ust. 1 ogólnych przepisów wykonawczych), oraz po trzecie, oceniający w postępowaniu odwoławczym, którym co do zasady jest dyrektor generalny jako bezpośredni przełożony zatwierdzającego sprawozdanie (art. 2 ust. 4 i art. 3 ust. 1 ogólnych przepisów wykonawczych).

11      Artykuł 4 ust. 1 ogólnych przepisów wykonawczych przewiduje, że poza sprawozdaniem rocznym należy sporządzać między innymi sprawozdanie tymczasowe wówczas, gdy charakter zadań osoby zajmującej dane stanowisko ewoluuje znacząco w trakcie okresu odniesienia.

12      Co do konkretnego przebiegu postępowania w sprawie oceny, jaki ma miejsce zarówno w przypadku sprawozdania corocznego, jak i sprawozdania tymczasowego, art. 8 ust. 4 ogólnych przepisów wykonawczych stanowi, że w ciągu ośmiu dni roboczych od dnia wystąpienia z takim wnioskiem przez oceniającego osoba zajmująca dane stanowisko przygotowuje samoocenę, która stanowi część sprawozdania z przebiegu kariery zawodowej (zwanego dalej „REC”). Najpóźniej dziesięć dni roboczych po przygotowaniu samooceny przez osobę zajmującą dane stanowisko, oceniający wraz z tą osobą podejmują formalny dialog, który na podstawie art. 8 ust. 5 akapit czwarty ogólnych przepisów wykonawczych dotyczy trzech elementów: oceny osoby zajmującej dane stanowisko podczas okresu odniesienia, ustalenia celów na następny rok oraz określenia planów w zakresie kształcenia. W następstwie spotkania pomiędzy urzędnikiem a oceniającym, oceniający wraz z zatwierdzającym sprawozdanie sporządzają REC. W przypadku odmowy uznania REC przez urzędnika, dialog odbywa się pomiędzy nim a zatwierdzającym sprawozdanie, który ma wówczas możliwość zmiany bądź zatwierdzenia REC. Oceniony urzędnik może ponownie odmówić uznania w ten sposób zmienionego lub zatwierdzonego REC, czego skutkiem jest powołanie wspólnego komitetu do spraw oceny, określonego w art. 9 ogólnych przepisów wykonawczych (zwanego dalej „KSO”), którego rola polega na sprawdzeniu, czy REC został sporządzony właściwie i obiektywnie, to znaczy możliwie najbardziej wiernie oddając okoliczności faktyczne oraz zgodnie z ogólnymi przepisami wykonawczymi i z przewodnikiem w sprawie oceny. KSO wydaje uzasadnioną opinię, na podstawie której oceniający w postępowaniu odwoławczym zmienia bądź zatwierdza REC. Jeśli oceniający w postępowaniu odwoławczym odrzuca zalecenia zawarte w tej opinii, to zobowiązany jest uzasadnić swą decyzję.

13      Zgodnie z modelem sprawozdania zawartym w załączniku II do ogólnych przepisów wykonawczych, w każdej rubryce oceny umieszcza się notę liczbową, jak również odpowiadający jej komentarz. Co do noty, to maksymalna liczba punktów w rubryce 6.1 „Wydajność” wynosi 10, w rubryce 6.2 „Umiejętności (kwalifikacje)” – 6, a w rubryce 6.3 „Zachowanie w ramach służby” – 4. Co do oceny wyrażonej słownie (komentarza), to jej skala rozciąga się od „niewystarczającej” do „bardzo dobrej”, a nawet „wyjątkowej” w rubryce 6.1 „Wydajność” i 6.2 „Umiejętności (kwalifikacje)”, natomiast oceny pośrednie to w porządku wzrastającym: „słaba”, „wystarczająca” i „dobra”.

14      W lipcu 2002 r. Komisja podała za pośrednictwem intranetu do wiadomości personelu dokument zatytułowany „System oceny przebiegu kariery personelu – przewodnik” (zwany dalej „przewodnikiem w sprawie oceny”). Przewodnik ten określa sposoby sporządzania sprawozdań w sprawie oceny.

15      Punkt 6.2 „Ocena wykonanych zadań” przewodnika w sprawie oceny przewiduje między innymi to, co dotyczy oceny wydajności:

„Cele są zwykle zmieniane w trakcie roku, aby uwzględnić wszelkie modyfikacje, ale wyklucza się możliwość, by osoba zajmująca dane stanowisko była karana za to, że nie mogła osiągnąć swoich celów z uwagi na czynniki zewnętrzne. W takich sytuacjach należy położyć akcent na to, czy zainteresowany był rzeczywiście w stanie te cele wykonać, oraz na sposób, w jaki radził sobie z tą sytuacją. Te same zasady mają zastosowanie wówczas, gdy oceniany jest nieobecny w trakcie danego roku. Na przykład, jeśli jest chory lub przebywa na urlopie macierzyńskim, lub jeśli ma zobowiązania zewnętrzne, takie jak wezwania do sądu […]”.

16      Artykuł 57 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego przewiduje, że urzędnik jest uprawniony do corocznego urlopu wypoczynkowego w wymiarze nie mniejszym niż 24 dni robocze oraz nie większym niż 30 dni roboczych w każdym roku kalendarzowym.

17      Na podstawie art. 59 ust. 1 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, urzędnikowi, który wykaże, iż jest niezdolny do wykonywania obowiązków z powodu choroby lub wypadku, przysługuje zwolnienie chorobowe.

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

A –  Lata 2000, 2001 i 2002

18      Skarżąca, wcześniej sędzia sądu administracyjnego w Szwecji, została w wieku 47 lat powołana, ze skutkiem od dnia 16 lipca 2000 r., na urzędnika na okres próbny w grupie zaszeregowania A 5 i zatrudniona w wydziale B 2 „Europejska Służba Publiczna; regulamin pracowniczy i środki dyscyplinarne” (zwanym dalej „wydziałem B 2”), wchodzącym w skład dyrekcji B „Uprawnienia i obowiązki; polityka społeczna i działania socjalne” (zwanej dalej „dyrekcją B”) w dyrekcji generalnej (DG) „Personel i administracja” Komisji.

19      W dniu 16 marca 2001 r. zostało sporządzone sprawozdanie z końca okresu próbnego za okres od dnia 16 lipca 2000 r. do dnia 15 kwietnia 2001 r. (zwane dalej „pierwszym sprawozdaniem z końca okresu próbnego”) przez dyrektora dyrekcji B po konsultacji z kierownikiem wydziału B 2. Dyrektor dyrekcji B napisał w nim, że skarżąca „nie była w stanie wykonać w rozsądnym terminie, a w jednym przypadku w ogóle, pewnych powierzonych jej ważnych zadań” oraz że miały miejsce „pewne trudności w stosunkach służbowych”. Zauważył również „brak znajomości systemu administracyjnego i hierarchicznego obowiązującego w Komisji”. Wreszcie we wnioskach sprawozdania zaproponował przedłużenie okresu próbnego skarżącej „oraz przeniesienie jej do innej komórki organizacyjnej”.

20      W dniu 22 marca 2001 r. skarżąca wyraziła sprzeciw wobec treści pierwszego sprawozdania z okresu próbnego. Podniosła w nim w szczególności wagę i jakość zadań, jakie wykonała podczas okresu próbnego, i dodała, że nigdy nie sformułowano pod jej adresem najmniejszych zarzutów odnośnie do wykonanych przez nią zadań. Zwróciła się więc z wnioskiem o to, by jej pierwsze sprawozdanie z okresu próbnego zostało „zrewidowane w zakresie punktów negatywnych”, oraz oświadczyła, że jest gotowa „świadczyć przed komitetem do spraw sprawozdań lub powołać innych świadków [jeśli to] okazałoby się konieczne”.

21      Pierwsze sprawozdanie z okresu próbnego wraz ze sprzeciwem skarżącej zostały przekazane organowi powołującemu, a ten z kolei przedłożył je w dniu 27 marca 2001 r. przewodniczącemu komitetu do spraw sprawozdań.

22      Przewodniczący komitetu do spraw sprawozdań przekazał pismem z tego samego dnia, tj. 27 marca 2001 r., pierwsze sprawozdanie z okresu próbnego wraz ze sprzeciwem skarżącej pozostałym członkom komitetu do spraw sprawozdań i zaproponował im przyjęcie do dnia 6 kwietnia 2001 r., w drodze pisemnego postępowania, projektu opinii dołączonej do jego pisma.

23      Ponieważ członkowie komitetu do spraw sprawozdań nie przesłali do dnia 6 kwietnia 2001 r. do sekretariatu komitetu do spraw sprawozdań komentarzy odnośnie do projektu opinii przewodniczącego komitetu, organ powołujący przedłużył decyzją z dnia 9 kwietnia 2001 r. okres próbny skarżącej od dnia 16 kwietnia 2001 r. do dnia 15 października 2001 r. (zwaną dalej „decyzją o przedłużeniu okresu próbnego”).

24      Skarżąca została zatrudniona od dnia 16 kwietnia 2001 r. w wydziale B 4 „Wynagrodzenia i rozliczanie uprawnień” w ramach DG „Personel i administracja”, a następnie od dnia 21 maja 2001 r. w wydziale 001, który został później przemianowany na wydział 03 „Dialog społeczny” (zwany dalej „wydziałem »Dialog społeczny«”), wchodzącym również w skład dyrekcji B oraz DG „Personel i administracja”.

25      W dniu 21 maja 2001 r. skarżąca wniosła zażalenie na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego na pierwsze sprawozdanie z okresu próbnego oraz na decyzję o przedłużeniu okresu próbnego.

26      Decyzją z dnia 20 września 2001 r. organ powołujący oddalił zażalenie z dnia 21 maja 2001 r. wniesione przez skarżącą. Jednakże w decyzji tej organ powołujący przyznał, że komitet do spraw sprawozdań „[został] błędnie poinformowany o tym, że [skarżąca] zgodziła się na przedłużenie okresu próbnego w innym wydziale”, i dodał, że błąd ów „wyniknął z tego, że [skarżąca] zaproponowała, aby przenieść ją do [wydziału B 4] w ramach zapowiadanego przedłużenia okresu próbnego, nie wyrażając jednakże swojej zgody na samo przedłużenie okresu próbnego”. Zainteresowana nie wniosła jednak następnie skargi do sądu wspólnotowego na pierwsze sprawozdanie z okresu próbnego oraz na decyzję o przedłużeniu okresu próbnego.

27      W dniu 25 września 2001 r. dyrektor dyrekcji B, po konsultacji z kierownikiem wydziału „Dialog społeczny”, sporządził sprawozdanie z okresu próbnego od dnia 16 kwietnia 2001 r. do dnia 15 października 2001 r. (zwane dalej „drugim sprawozdaniem z okresu próbnego”). Zaproponowano w nim powołanie skarżącej na urzędnika.

28      Decyzją z dnia 24 października 2001 r. organ powołujący powołał skarżącą na urzędnika ze skutkiem od dnia 16 października 2001 r.

29      Chociaż od końca 2001 r. skarżąca wyrażała życzenie zmiany miejsca zatrudnienia z DG „Personel i administracja” na inną dyrekcję generalną, to jednak od dnia 1 lutego 2002 r. została zatrudniona w wydziale A 2 „Polityka naboru”, który został następnie przemianowany na wydział A 4 „Polityka naboru (przed EPSO)” w ramach DG „Personel i administracja”.

B –  Rok 2003

30      Począwszy od dnia 1 stycznia 2003 r. skarżąca została zatrudniona w wydziale 01 „Stosunki z instytucjami, ABM i zarządzanie dokumentami” (zwanym dalej „wydziałem 01”), który został następnie przemianowany na wydział D 2 (zwany dalej „wydziałem D 2”), w ramach dyrekcji D „Zasoby” wchodzącej w skład DG „Personel i administracja”.

31      W trakcie 2003 r. skarżąca była nieobecna w pracy od dnia 5 lutego do dnia 28 lutego oraz od dnia 10 marca do dnia 14 marca wskutek choroby, następnie pracowała w niepełnym wymiarze czasu pracy ze względów zdrowotnych od dnia 17 marca do dnia 28 kwietnia, później była nieobecna w pracy wskutek choroby od dnia 30 czerwca do dnia 4 lipca oraz od dnia 1 września do dnia 14 listopada, a następnie ponownie pracowała w niepełnym wymiarze czasu pracy ze względów zdrowotnych od dnia 17 listopada do dnia 19 grudnia.

32      Pomimo zmiany miejsca zatrudnienia od dnia 1 stycznia 2003 r. w wydziale 01, skarżąca zachowała do czerwca 2003 r. biuro, jakie zajmowała, gdy była zatrudniona w wydziale A 4, to znaczy biuro na drugim piętrze budynku Komisji znajdującego się przy 34 rue Montoyer w Brukseli (zwanego dalej „budynkiem Montoyer 34”), podczas gdy biura pozostałych pracowników wydziału 01 znajdowały się na piętrach od siódmego do dziesiątego budynku Komisji przy 11 rue de la Science w Brukseli (zwanym dalej „budynkiem Science 11”).

33      Począwszy od czerwca 2003 r. do lata 2004 r. skarżącej przydzielono biuro na półpiętrze, znajdującym się pomiędzy parterem a pierwszym piętrem budynku Science 11.

34      W dniu 10 czerwca 2003 r. sporządzono opis stanowiska pracy skarżącej i zakomunikowano jej ten opis.

35      W dniu 3 lipca 2003 r. zastępca kierownika wydziału D 2 przesłał skarżącej drogą elektroniczną pismo o następującej treści:

„Przedyskutowałem z wydziałem [D 3 »Zasoby ludzkie i finansowe ADMIN; IAS; komórki gabinetowe« w ramach DG »Personel i administracja«] problem biur. Zaczęli zastanawiać się nad rozwiązaniem, które odpowiadałoby naszej prośbie, to znaczy zebraniem wydziału D 2 na dwóch piętrach. Ponieważ dyskusja ta ma miejsce w trakcie innych zmian, nie ma jeszcze natychmiastowego rozwiązania, lecz jesteśmy na dobrej drodze. Myślę, że osiągniemy to, czego chcemy.

Aby rozwiązać kwestię Pani biura już teraz, [wydział] D 3 zaproponował, aby przeniosła się Pani tymczasowo na siódme piętro [budynku Science 11], obok […], a razem z […] do dużego biura (obecnie pomieszczenie z archiwami).

Czy mogłaby mnie Pani poinformować, czy akceptuje niniejszą propozycję?”.

36      W dniu 7 lipca 2003 r. skarżąca odpowiedziała zastępcy wydziału D 2, przesyłając drogą elektroniczną wiadomość zawierającą następujący fragment:

„Co do kwestii biura, to szczerze mówiąc nie wiem. Wyjeżdżam na wakacje w dniu 18 lipca i wracam 18 sierpnia. Może powinniśmy poczekać i zobaczyć, czy w sierpniu nie znajdzie się jakieś trwałe rozwiązanie?”.

37      W dniu 11 września 2003 r. zastępca kierownika wydziału D 2 napisał do pracownika odpowiedzialnego w wydziale D 3 „Zasoby ludzkie i finansowe ADMIN; IAS; komórki gabinetowe” w ramach DG „Personel i administracja” za zarządzanie inwentarzem (zwanego dalej „zarządcą inwentarzem”) następującą wiadomość przesłaną drogą elektroniczną:

„Przypomina Pan sobie dyskusję, jaką mieliśmy odnośnie do [konieczności znalezienia] odpowiedniego biura dla [skarżącej], która to dyskusja miała, za naszą wspólną zgodą, mieć dalszy ciąg po letniej przerwie. Rozwiązanie długoterminowe [polegające na zebraniu] całego wydziału D 2 na dziewiątym i dziesiątym piętrze [budynku Sciences 11] nie wydaje się możliwe do uzyskania w tym momencie. Zwracam się zatem do Pana o udostępnienie naszemu wydziałowi biura dostosowanego do [skarżącej] i znajdującego się możliwie najbliżej pięter dziewiątego i dziesiątego [budynku Science 11].

Sprawa jest dość pilna, ponieważ obecne, nieodpowiednie biuro [skarżącej] usytuowane na parterze [budynku Science 11] wydaje się wywierać poważny wpływ na wydajność [zainteresowanej] i wymaga niezwłocznego rozwiązania.

Oczekuję na Pańską odpowiedź”.

38      Ponieważ zarządca inwentarzem przebywał na urlopie w chwili przesłania wiadomości cytowanej w poprzednim punkcie, zastępca kierownika wydziału D 2 w dniu 30 września 2003 r. ponownie zwrócił jego uwagę na problem biura dla skarżącej.

C –  Rok 2004

39      W dniu 2 lutego 2004 r. skarżąca złożyła wniosek o urlop od dnia 1 marca do dnia 5 marca 2004 r. Wniosek ten został przyjęty w dniu 3 lutego 2004 r.

40      Pismem z dnia 29 kwietnia 2004 r., które dotarło do wydziału „Odwołania” DG „Personel i administracja” w dniu 3 maja 2004 r., skarżąca zwróciła się do Komisji z „wnioskiem o udzielenie wsparcia na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego […], stanowiącym również wniosek w rozumieniu art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego – mobbing” (zwanym dalej „wnioskiem o udzielenie wsparcia”). Skarżyła się w nim na pewne okoliczności, które określała mianem mobbingu, i zwróciła się o rozpoczęcie dochodzenia administracyjnego przez „neutralną komórkę”, inną niż DG „Personel i administracja”. Skarżąca wystąpiła również z żądaniem odszkodowania w wysokości 100 000 EUR, w związku z krzywdą, jakiej rzekomo doznała z powodu mobbingu (zwanym dalej „wnioskiem o odszkodowanie”).

41      W następstwie złożenia przez skarżącą zaświadczenia lekarskiego za okres od dnia 16 kwietnia do dnia 11 czerwca 2004 r., administracja poddała zainteresowaną kontroli medycznej przeprowadzonej przez lekarza zatrudnionego w instytucji, który w opinii z dnia 7 maja 2004 r. uznał, że była ona „zdolna do pracy w 100% od dnia 10 [maja] 2004 r.”, lecz że „dla zdrowia [skarżącej] byłaby pożądana zmiana miejsca pracy”.

42      W piśmie z piątku, dnia 7 maja 2004 r., skarżąca wycofała swój wniosek o udzielenie wsparcia, który sporządziła wcześniej pismem z dnia 29 kwietnia 2004 r. Zażądała w nim ponadto, powołując się na opinię kontroli medycznej przywołaną w poprzednim punkcie, podjęcia „niezwłocznych środków zaradczych, takich jak zmiana jej miejsca zatrudnienia lub tymczasowe przeniesienie” do dyrekcji generalnej innej niż DG „Personel i administracja”, celem zapewnienia ochrony przed „niewłaściwym zachowaniem” jej przełożonych. Wreszcie skarżąca zażądała również odszkodowania za materialne konsekwencje zachowania zarzucanego swoim przełożonym.

43      Tego samego dnia, 7 maja 2004 r., o godz. 14.53, skarżąca drogą elektroniczną przesłała nowemu kierownikowi wydziału D 2, który objął stanowisko w dniu 16 lutego 2004 r., wiadomość zawierającą następujące fragmenty:

„Próbowałam bez powodzenia wprowadzić do […] »Sic Congés« [system informatyczny mający na celu administracyjne zarządzanie urlopami] wniosek o urlop od dnia 10 maja do dnia 30 czerwca 2004 r. (według […] »Sic Congés« wciąż przebywam na zwolnieniu chorobowym).

[…]

Oczekując na podjęcie tymczasowych działań, czuję się zobowiązana (dla mojego zdrowia, jak również bezpieczeństwa) oddalić od mojego środowiska pracy. Z tego właśnie względu wnioskuję o urlop.

Ponieważ nie jestem w stanie wprowadzić wniosku o urlop [do »Sic Congés«], uprzejmie proszę o potwierdzenie [pocztą elektroniczną], najszybciej jak to możliwe, a najpóźniej dziś, do godz. 16.00, czy przyjmuje Pan mój wniosek o urlop od dnia 10 maja do dnia 30 czerwca 2004 r.”.

44      Tego samego dnia, tj. 7 maja 2004 r., około godz. 16.00, skarżąca odbyła spotkanie z kierownikiem wydziału D 2 w sprawie jej wniosku urlopowego. Według skarżącej, kierownik wyraził zgodę na skorzystanie przez nią z urlopu wypoczynkowego począwszy od dnia 10 maja.

45      Tego samego dnia, tj. 7 maja 2004 r., o godz. 18.01, kierownik wydziału D 2 przesłał skarżącej drogą elektroniczną wiadomość zredagowaną po części w następujący sposób:

„Z uwagi na to, że pewne kwestie dotyczące Pani wymagają natychmiastowego rozwiązania, proszę – w interesie służby i o ile nie rozpoczęła Pani jeszcze urlopu – o stawienie się w moim biurze w poniedziałek rano.

Kwestia Pani urlopu zostanie również podniesiona przy tej okazji”.

46      Tego samego dnia, 7 maja 2004 r., o godz.18.24, skarżąca odpowiedziała kierownikowi wydziału D 2 za pośrednictwem poczty elektronicznej w następujący sposób:

„Odwołuję się do naszego dzisiejszego spotkania o godz. 16.00 w Pana biurze, podczas którego zapewnił mnie Pan, że nie istnieją żadne przeciwwskazania, abym mogła skorzystać z urlopu od poniedziałku […] 10 maja, i że mogę spędzić spokojny weekend i nie wracać w poniedziałek. Istniał wyłącznie problem [»Sic Congés«] oraz podpisów […]. Teraz zarezerwowałam już bilet lotniczy, żeby wrócić do Szwecji trochę później.

Lekarz […] obiecał mi znaleźć inne rozwiązanie w razie, gdyby wniosek o urlop wypoczynkowy nie został pozytywnie rozpatrzony dziś po południu. Pan poinformował mnie o zmianie decyzji dopiero wieczorem, w ten sposób nie mogę już dotrzeć do lekarza. Zwrócę się zatem do gabinetu lekarskiego bezpośrednio w poniedziałek rano, żeby umówić się na wizytę z lekarzem”.

47      W dniu 10 maja 2004 r., w odpowiedzi na przytoczoną w poprzednim punkcie pocztę elektroniczną, kierownik wydziału D 2 przesłał skarżącej wiadomość drogą elektroniczną zredagowaną po części w następujący sposób:

„Chciałbym jedynie potwierdzić, że [dyrektor dyrekcji D] chciałby się dziś z Panią spotkać, aby przedyskutować z Panią między innymi kwestię ewentualnego przeniesienia, jakie zalecały Pani służby medyczne [w piątek 7 maja 2004 r.] w swojej opinii, i aby podjąć kontynuację innych działań przedsięwziętych wcześniej w Pani interesie”.

48      Tego samego dnia, 10 maja 2004 r., skarżąca spotkała się z dyrektorem dyrekcji D. Według skarżącej, uzgodniono podczas tego spotkania, że mogła ona udać się na trzytygodniowy urlop wypoczynkowy w dniu 19 maja 2004 r.

49      W dniu 11 maja 2004 r. skarżąca przesłała drogą elektroniczną asystentce dyrektora dyrekcji D wiadomość, w której prosiła o niezwłoczne potwierdzenie zgody dyrekcji na jej urlop, z którego zamierzała skorzystać od dnia 19 maja do dnia 8 czerwca 2004 r., dodając w tym względzie, że bilet na środek transportu, który zarezerwowała na odpowiedni okres, musiał zostać opłacony najpóźniej następnego dnia, czyli w dniu 12 maja 2004 r.

50      W odpowiedzi na przesłaną drogą elektroniczną wiadomość skarżącej z dnia 11 maja 2004 r., asystentka dyrektora dyrekcji D przesłała skarżącej tego samego dnia kilka wiadomości, w których poinformowała ją, iż byłoby dobrze, gdyby przed zezwoleniem na skorzystanie z urlopu, skarżąca spotkała się z kierownikiem wydziału D 2, aby mógł się między nimi rozpocząć formalny dialog przewidziany w art. 8 ust. 5 ogólnych przepisów wykonawczych i aby dyrektor dyrekcji D oraz kierownik wydziału D 2 mogli sporządzić REC zainteresowanej za okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 października 2003 r. (zwany dalej „REC za okres od stycznia do października 2003 r.”). Ponadto w wiadomości przesłanej skarżącej drogą elektroniczną w dniu 12 maja 2004 r. asystentka dyrektora dyrekcji D dodała, że dyrektor nie może dać zainteresowanej żadnej gwarancji co do pozytywnego rozpatrzenia jej wniosku urlopowego, ponieważ przyjęcie tego wniosku zależy od ukończenia pewnych działań podjętych przez kilka osób, a wśród nich przez samą skarżącą.

51      Po tej odpowiedzi skarżąca za pośrednictwem poczty elektronicznej z dnia 12 maja 2004 r. poinformowała asystentkę dyrektora dyrekcji D, że rezygnuje z urlopu w okresie od dnia 19 maja do dnia 8 czerwca 2004 r., o który się ubiegała, i że prosi teraz o urlop od dnia 7 czerwca do dnia 23 lipca 2004 r.

52      W dniu 13 maja 2004 r. wniosek o coroczny urlop wypoczynkowy na okres od dnia 7 czerwca do dnia 23 lipca 2004 r. został formalnie wprowadzony do „Sic Congés” i przyjęty w dniu 19 maja 2004 r. Jednakże skarżąca uznała, że ponieważ została poinformowana o pozytywnym rozpatrzeniu swego wniosku dopiero w dniu 24 maja 2004 r., a zatem z opóźnieniem, to wycofała swój wniosek o urlop.

53      Również w dniu 13 maja 2004 r. dyrektor dyrekcji D przekazał życiorys skarżącej pięciu dyrekcjom generalnym (DG „Energia i transport”, OLAF, DG „Sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne”, DG „Zdrowie i ochrona konsumentów” oraz DG „Konkurencja”). W piśmie przewodnim, załączonym do życiorysu i skierowanym do każdej wyżej wymienionej dyrekcji generalnej, dyrektor dyrekcji D informował, że skarżąca wykazywała zainteresowanie zagadnieniami wchodzącymi w zakres kompetencji danej dyrekcji generalnej i że DG „Personel i administracja” wyrażała zgodę na to, aby zainteresowana mogła zmienić zatrudnienie wraz ze swoim etatem.

54      W dniu 18 maja 2004 r. lekarz psychiatra, któremu służby medyczne powierzyły zadanie przygotowania ekspertyzy psychiatrycznej skarżącej, podkreślił w tejże ekspertyzie, że „ponieważ problem jest natury socjalnej (konflikt w ramach instytucji), to rozwiązanie należy znaleźć na poziomie socjalnym (znalezienie zatrudnienia w innej dyrekcji generalnej)”.

55      W dniu 24 maja 2004 r. skarżąca wycofała swój wniosek o „natychmiastowe, trwałe lub tymczasowe przeniesienie do [dyrekcji generalnej], która nie miałaby nic do czynienia z DG [» Personel i administracja«] lub z [dyrektorem generalnym tej dyrekcji generalnej]”, wyjaśniając, że „mobbing, którego była obiektem, ustał”.

56      W dniu 7 czerwca 2004 r. skarżąca poprosiła o wydanie zaświadczenia lekarskiego na okres od dnia 8 czerwca do dnia 2 lipca 2004 r.

57      W dniu 8 czerwca 2004 r. skarżąca przesłała drogą elektroniczną kierownikowi wydziału D 2 wiadomość, w której poinformowała go, że jest „niezdolna do pracy na obecnym stanowisku” w okresie od dnia 8 czerwca do dnia 2 lipca 2004 r. Dodała również, że złożyła za pośrednictwem „Sic Congés” wniosek o urlop wypoczynkowy na okres od dnia 5 lipca do dnia 13 sierpnia 2004 r.

58      W dniu 9 czerwca 2004 r. dyrektor dyrekcji D przesłał skarżącej następującą wiadomość drogą elektroniczną:

„Jest mi przykro z powodu Pani choroby. Próbowałem skontaktować się z Panią w Pani miejscu zamieszkania, ponieważ 8 czerwca był dniem przewidzianym na nasze spotkanie i ponieważ chciałem przedyskutować z Panią to, co należy teraz zrobić.

Sporządziła Pani wniosek o rewizję Pani [REC za okres od stycznia do października 2003 r.] i dobrze by było, gdyby to zadanie zostało ukończone tak szybko jak to możliwe, a w każdym razie przed Pani wyjazdem na urlop. Zakończenie postępowania w sprawie oceny dotyczy całej DG [»Personel i administracja«], ponieważ, jeśli nie zostanie zakończone w terminie, to nie uzyskamy żadnego punktu pierwszeństwa, a w ten sposób perspektywy awansu całego personelu będą zagrożone. […]

Czy mogłaby Pani może umówić się na spotkanie z moją sekretarką […]”.

59      Pismem z dnia 11 czerwca 2004 r. dyrektor biura dochodzeń i środków dyscyplinarnych (zwanego dalej „IDOC”) poinformował sekretarza generalnego Komisji, iż okoliczności podnoszone przez skarżącą w jej wniosku o udzielenie wsparcia wydają mu się na tyle poważne, że uzasadniają rozpoczęcie dochodzenia administracyjnego „albo dla wykazania istnienia odpowiedzialności indywidualnej, albo dla oczyszczenia z zarzutów urzędników niesłusznie oskarżanych”. Dyrektor IDOC dodał, że mając na względzie oskarżenia skierowane przez skarżącą wobec wszystkich przełożonych w DG „Personel i administracja”, w tym jej dyrektora generalnego, wydaje się właściwe, by sekretarz generalny Komisji wykonywał zadania organu powołującego w ramach dochodzenia administracyjnego i by osoba spoza DG „Personel i administracja” została wyznaczona w charakterze „doradcy audytowego” do przeprowadzenia tego dochodzenia.

60      W dniu 14 czerwca 2004 r. wniosek o urlop na okres od dnia 5 lipca do dnia 13 sierpnia 2004 r. został formalnie oddalony przez kierownika wydziału D 2.

61      W dniu 18 czerwca 2004 r. służby medyczne uznały, że „nieobecność skarżącej do dnia 16 lipca włącznie należy uznać za nieobecność usprawiedliwioną”.

62      W dniu 21 czerwca 2004 r. skarżąca wprowadziła do „Sic Congés” wniosek o urlop na okres od dnia 19 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r.

63      Począwszy od lata 2004 r. skarżącej przydzielono biuro na ósmym piętrze budynku Science 11.

64      W dniu 1 lipca 2004 r. sekretarz generalny Komisji poinformował dyrektora IDOC, że zgodził się wykonywać zadania organu powołującego w ramach planowanego dochodzenia administracyjnego i określił nazwisko doradcy audytowego, który został wybrany do prowadzenia tego dochodzenia.

65      Tego samego dnia, tj. 1 lipca 2004 r., skarżąca, w związku z tym, że została wcześniej poinformowana, iż jej wniosek o urlop na okres od dnia 19 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r. nie zostanie przyjęty, przesłała drogą elektroniczną wiadomość do pracownika wydziału B 2, aby poskarżyć się na to, że „[jej] wnioski o urlop wypoczynkowy są zawsze odrzucane lub nie są podpisywane w rozsądnym terminie”, i aby prosić „o pomoc [aby mogła] wyjechać na wakacje latem 2004 r.”.

66      W dniu 5 lipca 2004 r. skarżąca przedłożyła zaświadczenie lekarskie obejmujące okres od dnia 17 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r. Zaświadczenie to nie zostało zakwestionowane przez administrację.

67      W dniu 2 sierpnia 2004 r. Komisja przyjęła wniosek o urlop wypoczynkowy na okres od dnia 19 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r. Wniosek ten został „anulowany” w dniu 3 września 2004 r., ponieważ zainteresowana przebywała pomiędzy dniem 17 lipca a dniem 27 sierpnia 2004 r. na zwolnieniu chorobowym.

68      W dniu 1 września 2004 r. skarżąca przedłożyła zaświadczenie lekarskie obejmujące okres od dnia 28 sierpnia do dnia 25 września 2004 r.

69      W dniu 6 września 2004 r. kontrola medyczna, której skarżąca została poddana w związku z przedłożeniem zaświadczenia lekarskiego obejmującego okres od dnia 28 sierpnia do dnia 25 września 2004 r., uznała, że zainteresowana jest „zdolna w tym dniu w 100% do pracy”, lecz jednak podtrzymała uwagę, przedstawioną w dniu 18 maja 2004 r. przez lekarza psychiatrę, który wówczas badał skarżącą, iż „zmiana miejsca pracy byłaby pożądana dla zdrowia [skarżącej]”.

70      Skarżąca uznała, że wynik badania lekarskiego z dnia 6 września 2004 r. jest nieuzasadniony z punktu widzenia sztuki lekarskiej, i w dniu 7 września 2004 r. przedłożyła Komisji wniosek o skierowanie sprawy do niezależnego lekarza, na podstawie art. 59 ust. 1 akapit piąty regulaminu pracowniczego.

71      W notatce z dnia 8 września 2004 r. doradca audytowy wyznaczony przez sekretarza generalnego Komisji w ramach dochodzenia administracyjnego, o które ubiegała się skarżąca, otrzymał ze strony tegoż sekretarza upoważnienie do „określenia rzeczywistego charakteru formułowanych twierdzeń, dotyczących między innymi zachowania jednego lub kilku urzędników, których nazwiska zostały wymienione w aktach, i w ten sposób umożliwienia dokonania oceny rzeczywistego charakteru sytuacji i konsekwencji, jakie w razie potrzeby należałoby wyciągnąć”.

72      W dniu 15 września 2004 r. służby medyczne poinformowały kierownika wydziału „Zasoby ludzkie – ADMIN, Reformy wewnętrzne”, że „inny lekarz został wyznaczony w drodze porozumienia z [lekarzem skarżącej] w celu wydania niezależnej opinii”.

73      We wnioskach swojego sprawozdania medyczno‑psychologicznego z dnia 6 października 2004 r. niezależny lekarz wybrany w następstwie złożenia przez skarżącą wniosku o niezależną opinię (zwany dalej „niezależnym lekarzem”) stwierdził, że „zainteresowana jest zdolna do ponownego podjęcia pracy, lecz w innej [dyrekcji generalnej]”, i dodał, że „pozostawienie zainteresowanej na dawnym stanowisku pracy może tylko podsycić mobbing i destabilizować zainteresowaną”.

74      W notatce z dnia 14 października 2004 r. dyrektor dyrekcji C „Polityka społeczna, personel w Luksemburgu, zdrowie, higiena” DG „Personel i administracja” (zwanej dalej „dyrekcją C”) poinformował dyrektora dyrekcji D o wnioskach niezależnego lekarza i zalecił mu „przystąpienie do zmiany zatrudnienia [skarżącej] poza [omawianą dyrekcją generalną] najszybciej jak to możliwe, aby [zainteresowana] mogła na nowo podjąć swoje zadania.

75      W notatce z dnia 5 listopada 2004 r. i odwołując się do wniosków o udzielenie wsparcia złożonych przez skarżącą, kierownik wydziału „Odwołania” DG „Personel i administracja” poinformował zainteresowaną, że sekretarz generalny Komisji rozpoczął dochodzenie powierzone „doradcy audytowemu spoza DG [»Personel i administracja«]”i że organ powołujący wypowie się w przedmiocie wniosku o udzielenie wsparcia na podstawie sprawozdania z dochodzenia i w zależności od jego treści.

76      W notatce z dnia 26 listopada 2004 r., która wpłynęła do wydziału „Odwołania” w dniu 30 listopada 2004 r., skarżąca złożyła zażalenie „na dorozumiane decyzje oddalające jej wnioski o wsparcie i ochronę, wnioski o podjęcie niezwłocznych działań zaradczych, jak również wniosku o odszkodowanie” (zwane dalej „zażaleniem z dnia 26 listopada 2004 r.”).

77      Decyzją z dnia 21 grudnia 2004 r. skarżąca została zatrudniona, począwszy od dnia 1 stycznia 2005 r. w wydziale C 5 „Bezpieczeństwo i higiena pracy” (zwanym dalej „wydziałem C5”), wchodzącym w skład DG „Personel i administracja”.

D –  Rok 2005

78      W dniu 6 stycznia 2005 r. skarżąca odbyła spotkanie z kierownikiem wydziału C 5, w którego następstwie ostatecznie przestała stawiać się w miejscu pracy.

79      W dniu 21 marca 2005 r. sprawozdanie z dochodzenia administracyjnego sporządzone przez doradcę audytowego zostało przekazane sekretarzowi generalnemu Komisji. We wnioskach ze sprawozdania doradca audytowy zawarł następujące uwagi:

„1. Żadne ze zdarzeń opisanych w niniejszym sprawozdaniu nie stanowi, samo w sobie, ze strony osób oskarżonych przez [skarżącą], niewłaściwego zachowania, podejmowanego umyślnie, i które może godzić w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną [zainteresowanej].

W niektórych wypadkach wydawało się, że pewne akty lub pewne zachowania w stosunku do [skarżącej] znajdowały się na granicy niewłaściwości lub dokładniej, używając terminologii angielskiej regulaminu pracowniczego, na granicy »improper behaviour« względem tej ostatniej. Uważam nawet, że granica ta mogła czasami zostać naruszona. Niemniej jednak nigdy nie można było mieć odczucia, że przedmiotowe zachowania czy akty miały charakter umyślny ze strony ich autorów, w tym sensie, że miały na celu godzenie w osobowość, godność lub integralność [skarżącej].

[…]

3. Przesłuchania, które przeprowadziłem w trakcie tego dochodzenia, pozwalają mi rozumieć, że [skarżąca] czuje się ofiarą sytuacji mobbingu, co wyjaśnia, że mogła przypisywać swoim przełożonym intencje, których ci, według mnie, nie mieli. Można tylko w tym względzie wyrazić ubolewanie co do niezręczności, której [zainteresowana] stała się obiektem. Okoliczności, które towarzyszyły przedłużeniu jej okresu próbnego, okoliczności, w jakich znalazła się w wydziale [D 2], czy odizolowanie jej biura przyczyniły się do podsycania konfliktu pomiędzy [skarżącą] a jej przełożonymi. Zważywszy na to, że ta sytuacja konfliktowa trwa już od kilku lat, nie sądzę, aby mogła rozwiązać się w drodze wysiłku wzajemnego zrozumienia. Jedynie szybka zmiana miejsca zatrudnienia [zainteresowanej] poza DG [»Personel i administracja«] mogłaby zaoferować jej szansę nowego startu, której wykorzystanie zależy od niej samej.

80      W dniu 29 marca 2005 r. organ powołujący oddalił zażalenie skarżącej z dnia 26 listopada 2004 r. Organ powołujący podkreślił, że „reagował na różne wnioski [skarżącej] w zależności od charakteru okoliczności, w sposób proporcjonalny do ich wagi i przedstawionych dowodów, postanawiając w stosownym czasie o rozpoczęciu dochodzenia celem ustalenia okoliczności faktycznych, które to dochodzenie wciąż trwa”. We wnioskach organ powołujący dodał, że „na koniec dochodzenia jego wyniki zostaną przedstawione [skarżącej]” i że „w zależności od tych wyników [organ powołujący] podejmie, o ile to konieczne, działania, jakie okażą się uzasadnione w świetle tych wyników na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego”.

81      W dniu 15 kwietnia 2005 r. skarżąca złożyła wniosek o rentę inwalidzką. W swoim wniosku twierdziła, że była „od kilku lat ofiarą mobbingu w ramach DG [»Personel i administracja«]” i że „ta sytuacja wywarła poważny wpływ na [jej] zdrowie”.

82      W dniu 13 czerwca 2005 r. organ powołujący przedstawił komitetowi ds. inwalidztwa przypadek skarżącej.

83      Pismem z dnia 11 lipca 2005 r. skierowanym do Komisji, skarżąca, odwoławszy się do swojego wniosku o rentę inwalidzką z dnia 15 kwietnia 2005 r., podniosła, że potwierdza swój „wniosek o uznanie za chorobę zawodową patologii nabytych ze względu na akty mobbingu, których się względem [niej] dopuszczano”.

84      Podczas swego posiedzenia w dniu 26 lipca 2005 r. komitet ds. inwalidztwa uznał, że skarżąca jest „trwale niezdolna do pracy […] i że z tego względu jest zobowiązana zawiesić swą służbę w Komisji”. Komitet ds. inwalidztwa sprecyzował, że nie wypowie się w przedmiocie tego, czy niezdolność do pracy wynikała z wypadku, który wydarzył się podczas wykonywania zadań, czy z choroby zawodowej.

85      Decyzją Komisji z dnia 23 sierpnia 2005 r. skarżąca została uznana za niezdolną do pełnienia służby począwszy od dnia 31 sierpnia 2005 r. i przyznano jej rentę inwalidzką ustaloną „zgodnie z postanowieniami art. 78 akapit [trzeci] […] regulaminu pracowniczego”.

86      Pismem z dnia 16 września 2005 r. skierowanym do skarżącej organ powołujący wyraźnie oddalił jej wniosek o udzielenie wsparcia, uznając na podstawie wniosków z dochodzenia administracyjnego, że twierdzenia o mobbingu nie były zasadne bądź nie mogły być udowodnione.

87      Notatką przesłaną za pośrednictwem faksu do służb medycznych w dniu 7 października 2005 r. komitet ds. inwalidztwa uznał, że „mając na względzie niezmienny charakter patologii, które spowodowały niezdolność do pracy, żadne lekarskie badanie kontrolne nie jest konieczne”.

88      Wnioskiem złożonym w dniu 17 października 2005 r. skarżąca zwróciła się do Komisji o to, by uznano zawodowe podłoże „zespołu lękowo‑depresyjnego”, na który cierpiała. Postępowanie to, w dniu, w którym odbyła się rozprawa w niniejszej sprawie, nie zostało jeszcze zakończone.

E –  Okoliczności dotyczące sprawozdań z przebiegu kariery zawodowej za 2003 r.

89      W dniu 12 maja 2004 r. między skarżącą a urzędnikiem pełniącym obowiązki kierownika wydziału D 2 do dnia 31 października 2003 r. odbył się formalny dialog przewidziany w art. 8 ust. 5 ogólnych przepisów wykonawczych, celem sporządzenia REC za okres od stycznia do października 2003 r.

90      W dniu 18 maja 2004 r. kierownik wydziału D 2 do dnia 31 października 2003 r., jako oceniający skarżącej, sporządził projekt REC za okres od stycznia do października 2003 r. W tym projekcie przyznał skarżącej całkowitą notę 8/20, to znaczy 4/10 za wydajność, 3/6 za kwalifikacje oraz 1/4 za zachowanie w trakcie służby.

91      Po tym, jak zauważył w rubryce 6.1 „Kwalifikacje” REC za okres od stycznia do października 2003 r. trudności skarżącej w oswojeniu się ze swoim stanowiskiem pracy, trudności wynikające według niego z „braku motywacji”, oceniający wskazał, że notatką z dnia 3 września 2003 r. poinformował skarżącą, że zwrócił się do wydziału „Zasoby ludzkie – ADMIN, reformy wewnętrzne”, jak również do służb medycznych z pytaniem, czy „jej sytuacja zdrowotna umożliwiała w przyszłości normalne wykonywanie zadań na jej stanowisku pracy”. Oceniający podkreślił również, że „nie zauważył poprawy wydajności [skarżącej] w okresie pomiędzy dniem 3 września 2003 r. a końcem października [2003 r.]”.

92      W dniu 18 maja 2004 r. dyrektor dyrekcji D, jako zatwierdzający sprawozdanie, podpisał projekt REC za okres od stycznia do października 2003 r.

93      W dniu 27 maja 2004 r. skarżąca zwróciła się o zmianę REC za okres od stycznia do października 2003 r.

94      Spotkanie pomiędzy zatwierdzającym sprawozdanie a skarżącą, przewidziane w art. 8 ust. 10 ogólnych przepisów wykonawczych, nie odbyło się ze względu na, według zatwierdzającego sprawozdanie, „przedłużającą się nieobecność [skarżącej]”.

95      W dniu 14 lipca 2004 r. zatwierdzający sprawozdanie przystąpił do „administracyjnego zamknięcia” REC za okres od stycznia do października 2003 r. Następnego dnia kierownik wydziału „Zasoby ludzkie – ADMIN, reformy wewnętrzne” potwierdził administracyjne zamknięcie REC „z odwołaniem do komentarzy oceniającego i zatwierdzającego sprawozdanie celem zachowania całości uprawnień zainteresowanej”.

96      W dniu 8 lipca 2004 r. projekt REC za okres od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia 2003 r. (zwany dalej „REC za okres od listopada do grudnia 2003 r.”) został sporządzony przez oceniającego skarżącą, której to funkcji nie sprawował już kierownik wydziału D 2, lecz dyrektor dyrekcji D. W tym projekcie, sporządzonym bez wcześniejszej samooceny skarżącej, przyznano jej również notę całkowitą 8/20, to znaczy 4/10 za wydajność, 3/6 za kwalifikacje i 1/4 za zachowanie w trakcie służby.

97      W rubryce 6.1 „Wydajność” REC za okres od listopada do grudnia 2003 r. oceniający stwierdził, że doszedł do wniosku, iż „nie było żadnego możliwego do przyjęcia rezultatu w trakcie okresu odniesienia i że żaden rezultat nie został osiągnięty, chociaż rezultaty te były w zasięgu [skarżącej]”. Oceniający dodał, że chodzi o, z jego punktu widzenia, „wynik braku motywacji [skarżącej] jak również jej zachowanie”.

98      W dniu 13 lipca 2004 r. projekt REC za okres od listopada do grudnia 2003r. został podpisany przez zatwierdzającego sprawozdanie skarżącej, a funkcję tę sprawował dyrektor generalny DG „Personel i administracja”. Zatwierdzający sprawozdanie również przystąpił do administracyjnego zamknięcia tego REC.

99      Pismem z dnia 21 września 2004 r. kierownik wydziału „Zasoby ludzkie – ADMIN, reformy wewnętrzne” poinformował skarżącą, że w ramach postępowania w sprawie awansu za 2004 r. dyrektor generalny DG „Personel i administracja” postanowił nie przyznać jej żadnego punktu pierwszeństwa. W piśmie tym dodał, że całkowita ocena przyznana skarżącej w ramach postępowania w sprawie oceny za 2003 r. wynosiła 8/20.

100    W dniu 20 grudnia 2004 r. skarżąca złożyła zażalenie na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, w którym żądała unieważnienia REC za okres od stycznia do października 2003 r., jak również REC za okres od listopada do grudnia 2003 r.

101    Decyzją z dnia 4 maja 2005 r., której odbiór skarżąca potwierdziła w dniu 7 czerwca 2005 r., organ powołujący oddalił to zażalenie.

 Przebieg postępowania i żądania stron

102    Niniejsza skarga została początkowo zarejestrowana w dniu 4 lipca 2005 r. w sekretariacie Sądu Pierwszej Instancji pod nr T‑252/05.

103    Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2005 r. Sąd Pierwszej Instancji przekazał, na podstawie art. 3 ust. 3 decyzji Rady 2004/752/WE, Euratom z dnia 2 listopada 2004 r. ustanawiającej Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (Dz.U. L 333, s. 7), niniejszą sprawę Sądowi. Skarga została zarejestrowana w sekretariacie tego Sądu pod nr F‑52/05.

104    Skarżąca Wnosi do Sądu o:

„–      stwierdzenie, że niniejsza skarga jest dopuszczalna;

–        stwierdzenie nieważności, na ile to konieczne, decyzji Komisji z dnia 29 marca 2005 r. oddalającej zażalenie […] wniesione w dniu 29 listopada 2004 r. na dorozumiane decyzje Komisji oddalające złożony na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego wniosek o udzielenie wsparcia […] i odszkodowanie, jak również wniosków o natychmiastowe podjęcie kroków zaradczych z dnia 7 maja 2004 r. i z dnia 24 maja 2004 r.;

–        stwierdzenie nieważności decyzji Komisji z dnia 4 maja 2005 r. zawierającej odpowiedź na zażalenie skarżącej z dnia 20 grudnia 2004 r., jak również sprawozdania z przebiegu jej kariery zawodowej za okres od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 grudnia 2003 r.;

–        stwierdzenie odpowiedzialności Wspólnoty Europejskiej za [ww.] decyzje oraz ustalenie sprawozdania z przebiegu kariery zawodowej skarżącej;

–        zasądzenie na rzecz skarżącej odszkodowania i zadośćuczynienia za poniesioną szkodę i doznaną krzywdę w kwocie 250 000 EUR;

–        obciążenie [Komisji] wszystkimi kosztami postępowania”.

105    Komisja wnosi do Sądu o:

–        oddalenie skargi;

–        orzeczenie w sprawie kosztów według stosownych przepisów.

106    W następstwie zgody stron co do próby polubownego rozstrzygnięcia sporu sędzia sprawozdawca zaprosił strony do wzięcia udziału w nieformalnym posiedzeniu, które odbyło się w Sądzie w dniu 9 października 2006 r. W dniu 17 października 2006 r. sędzia sprawozdawca poinformował strony o propozycji polubownego rozstrzygnięcia. Pismem z dnia 24 października 2006 r. propozycja ta została odrzucona przez Komisję.

107    Na podstawie art. 64 ust. 3 lit. a) regulaminu Sądu Pierwszej Instancji, mającego odpowiednio zastosowanie w postępowaniu przed Sądem, zgodnie z art. 3 ust. 4 decyzji 2004/752, Sąd zwrócił się z pytaniami do stron. Strony odpowiedziały na pytania Sądu.

108    Faksem, który wpłynął do sekretariatu Sądu w dniu 17 czerwca 2007 r., skarżąca oceniła swą szkodę na kwotę 781 906,43 EUR, odpowiadającą różnicy pomiędzy wynagrodzeniem i emeryturą, z jakich by korzystała, gdyby nie została uznana za niezdolną do pracy, a rentą inwalidzką, którą pobierała i emeryturą, którą będzie pobierać w przyszłości.

109    Postanowieniem z dnia 26 września 2007 r. Sąd oddalił wniosek Komisji o usunięcie zdań zawartych w załącznikach akt dochodzenia administracyjnego.

 Co do prawa

A –  Uwagi wstępne co do przedmiotu sporu

110    Przedmiot skargi, jaki został formalnie przedstawiony przez skarżącą, wymaga następujących uwag.

111    Po pierwsze, skarżąca wnosi formalnie w swoim drugim żądaniu, o stwierdzenie nieważności „decyzji Komisji z dnia 29 marca 2005 r. oddalającej zażalenie […] wniesione w dniu 29 listopada 2004 r. na dorozumiane decyzje odmowne Komisji w sprawie złożonego na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego wniosku o udzielenie wsparcia […] i odszkodowanie, jak również wniosków o natychmiastowe podjęcie kroków zaradczych z dnia 7 maja 2004 r. i z dnia 24 maja 2004 r.”. W ten sposób, według zainteresowanej, miały miejsce trzy odrębne dorozumiane decyzje odmowne: pierwsza w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia sporządzonego w notatce z dnia 29 kwietnia 2004 r., druga w sprawie wniosku o odszkodowanie zawartego również w tej samej notatce, trzecia w sprawie wniosku o przeniesienie poza DG „Personel i administracja” sporządzonego w pismach z dnia 7 i z dnia 24 maja 2004 r.

112    W tym względzie bezsporne jest, że notatką z dnia 29 kwietnia 2004 r., która wpłynęła do wydziału „Odwołania” w dniu 3 maja 2004 r., skarżąca zwróciła się do Komisji z „złożony[m] na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego wnios[kiem] o udzielenie wsparcia […],stanowiącym również wniosek w rozumieniu art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego – mobbing”. Skarżyła się w nim na pewne okoliczności, które określała mianem mobbingu i zwróciła się o rozpoczęcie dochodzenia administracyjnego przez „neutralną komórkę”, inną niż DG „Personel i administracja”. Skarżąca zażądała również w tej notatce zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej rzekomo doznała z powodu mobbingu.

113    Ponadto w następstwie notatki z dnia 29 kwietnia 2004 r., zainteresowana zwróciła się w dniach 7 i 24 maja 2004 r. do Komisji w dwóch nowych pismach, w których żądała natychmiastowego podjęcia „kroków zaradczych”, takich jak „zmiana zatrudnienia lub przeniesienie” poza DG „Personel i administracja”. Jednakże, w tych pismach, skarżąca wyraźnie odwołała się do notatki z dnia 29 kwietnia 2004 r. i uzasadniła swój wniosek o odseparowanie od DG „Personel i administracja” mobbingiem, za którego ofiarę uznawała się w dyrekcji generalnej swojego miejsca zatrudnienia. Tym samym należy uważać, że pisma te nie zawierały nowych wniosków, odrębnych od wniosku o udzielenie wsparcia, lecz jego uszczegółowienie, jeśli chodzi o to jakie natychmiastowe kroki zaradcze należy podjąć, w tym przypadku działania mające na celu odseparowanie.

114    W tych okolicznościach należy uznać, że skarżąca wnosi zasadniczo, w ramach swojego wniosku o udzielenie wsparcia, o trzy rodzaje działań: po pierwsze o rozpoczęcie i prowadzenie dochodzenia administracyjnego, po drugie o natychmiastowe działania mające na celu odseparowanie nawet zanim zostaną poznane wyniki dochodzenia administracyjnego, po trzecie wszelkie działania mające na celu, gdy ustalony zostanie rzeczywisty charakter mobbingu, jej ostateczną ochronę.

115    W związku z tym, że administracja nie odpowiedziała, w terminie czterech miesięcy od złożenia w dniu 3 maja 2004 r. notatki z dnia 29 kwietnia 2004 r., ani na wniosek o udzielenie wsparcia, ani na wniosek o odszkodowanie, to brak odpowiedzi spowodował, na podstawie art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego, że miały miejsce dwie dorozumiane decyzje odmowne: pierwsza w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia i druga – w sprawie wniosku o odszkodowanie.

116    Po drugie, z brzmienia trzeciego żądania wynika, że według skarżącej, Komisja sporządziła za 2003 r. tylko jedno REC. Jednakże bezsporne jest, że na podstawie art. 4 ust. 1 ogólnych przepisów wykonawczych, Komisja sporządziła, w odniesieniu do skarżącej, dwa sprawozdania: pierwsze - za okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 października 2003 r. (REC za okres od stycznia do października 2003 r.), drugie – za okres od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia 2003 r. (REC za okres od listopada do grudnia 2003 r.).

117    Wobec przedstawionych powyżej uściśleń i zważywszy na orzecznictwo, zgodnie z którym wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji oddalającej zażalenie skutkuje poddaniem sądowi wspólnotowemu do rozstrzygnięcia niekorzystnego aktu, na który wniesione zostało zażalenie (wyrok Trybunału z dnia 17 stycznia 1989 r. w sprawie 293/87 Vainker przeciwko Parlementowi, Rec. s. 23, pkt 8;wyroki Sądu Pierwszej Instancji z dnia 23 marca 2004 r. w sprawie T‑310/02 Theodorakis przeciwko Radzie, RecFP s. I‑A‑95 i II‑427, pkt 19; z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie T‑80/04 Castets przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑161 i II‑729, pkt 15), niniejszą skargę należy uważać za dotyczącą zasadniczo:

–        stwierdzenia nieważności dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia;

–        stwierdzenia nieważności sprawozdań za 2003 r.;

–        zasądzenia od Komisji odszkodowania na rzecz skarżącej.

118    Podnieść jednak należy, że skarżąca uważa, na poparcie istoty swoich żądań i zarzutów, że była ofiarą mobbingu w ramach pełnienia swoich zadań.

119    Tym samym Sąd uznaje za użyteczne, celem wydania orzeczenia w przedmiocie wielu żądań skarżącej, zbadanie najpierw jej twierdzeń dotyczących istnienia rzekomego mobbingu.

B –  W przedmiocie mobbingu

1.     Argumenty stron

120    Według skarżącej, rzeczywisty charakter mobbingu, którego była ofiarą ze strony swoich przełożonych w DG „Personel i administracja”, zostanie ustalony po uwzględnieniu wszystkich okoliczności, które należy pogrupować na sześć kategorii.

121    Po pierwsze, kierownik wydziału B 2, w którym skarżąca została zatrudniona w chwili podjęcia służby w Komisji w charakterze urzędnika na okresie próbnym, dostarczył dyrektorowi dyrekcji B, odpowiedzialnemu za sporządzenie pierwszego sprawozdania z okresu próbnego, informacje w nieuzasadniony sposób krytykujące jakość pracy zainteresowanej, chociaż podczas pierwszej części okresu próbnego nie dotarły do niego żadne zarzuty, a nawet wyrażał on zadowolenie z jej pracy. Ponadto pod błędnym pretekstem, iż zgodziła się ona na przedłużenie jej okresu próbnego, komitet ds. sprawozdań nie przystąpił ani do jej przesłuchania, ani do przesłuchania osób, o których przesłuchanie wnosiła. Wreszcie skarżąca zauważa, że jeden z jej dawnych kolegów byłby w stanie świadczyć na temat warunków pracy w wydziale B 2.

122    Po drugie, skarżąca została, od momentu swego zatrudnienia w wydziale 01 (który został następnie przemianowany na wydział D 2), odizolowana zawodowo, ponieważ kierownik i zastępca kierownika tego wydziału systematycznie unikali konwersacji z nią i przyznawali jej do lata 2004 r. biura geograficznie odizolowane od reszty wydziału i pozbawione jakiegokolwiek właściwego sprzętu.

123    Po trzecie, skarżącej nie zlecono żadnego zadania do wykonania pomiędzy styczniem a czerwcem 2003 r.

124    Po czwarte, przełożeni skarżącej rozpowszechniali oczerniające ją plotki na temat jej zawodowych kwalifikacji.

125    Po piąte, dyrektor dyrekcji D oraz kierownik wydziału D 2 odmówili, celem „psychologicznego destabilizowania” skarżącej, niektórych wniosków urlopowych złożonych przez nią, przy czym w pewnych wypadkach odmowa miała miejsce po wyrażeniu zgody co do zasady. Ponadto, inne wnioski były uwzględniane z opóźnieniem, co zmusiło skarżącą, co najmniej w jednym przypadku do wycofania swojego wniosku urlopowego i anulowania rezerwacji podróży.

126    Po szóste, dyrektor dyrekcji D oraz kierownik wydziału D 2 niesłusznie uznawali, szczególnie w okresie od dnia 8 września 2004 r. do dnia 31 marca 2005 r., zwolnienia chorobowe skarżącej za nieusprawiedliwione, co spowodowało utratę dni urlopu przez skarżącą za rok 2004 i za rok 2005 oraz potrącenia z jej wynagrodzenia.

127    Podczas rozprawy skarżąca twierdziła ponadto, że Komisja nie podjęła działania w związku z opinią niezależnego lekarza, który w dniu 6 października 2004 r. zalecił zmianę jej zatrudnienia poza DG „Personel i administracja”.

128    Na swą obronę Komisja przypomina, że art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego wymienia kryteria, jakie muszą zostać spełnione, aby móc mówić o mobbingu. Tym samym według tego przepisu kwestionowane zachowanie musi mieć niewłaściwy charakter, rozciągać się na przestrzeni pewnego okresu, powtarzać się lub mieć charakter ciągły i być podejmowane umyślnie, aby godzić w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Zachowanie, które ma miejsce względem urzędnika, może więc tylko wówczas zostać zakwalifikowane jako mobbing, gdy ma obiektywnie na celu jego zdyskredytowanie lub umyślne obniżenie jego warunków pracy. Tym samym według Komisji, takie zachowanie musi mieć obiektywnie charakter umyślny, jak wynika z utrwalonego orzecznictwa (zob. podobnie wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 23 lutego 2001 r. w sprawach połączonych T‑7/98, T‑208/98 i T‑109/99 De Nicola przeciwko EBI, RecFP s. I‑A‑49 i II‑185; z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie T‑136/03 Schochaert przeciwko Radzie, Zb.Orz.SP s. I‑A‑215 i II‑957; z dnia 4 maja 2005 r. w sprawie T‑144/03 Schmit przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑101 i II‑465).

129    Tymczasem Komisja podkreśla, że w niniejszym wypadku żadna z okoliczności podnoszonych przez skarżącą nie wskazuje na to, że ze strony jej kolegów czy przełożonych miały miejsce zachowania, które miały na celu jej umyślne zdyskredytowanie lub obniżenie jej warunków pracy.

2.     Ocena Sądu

130    Na wstępie należy przypomnieć, że art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, który wszedł w życie w dniu 1 maja 2004 r., przewiduje, że „»nękanie psychiczne ?mobbing?« oznacza niewłaściwe zachowanie, które ma miejsce na przestrzeni pewnego okresu, powtarza się lub ma charakter ciągły i obejmuje sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania, które podejmowane są ?w sposób? umyśln?y? ?i? które ?godzą? w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby”.

131    Ponadto komunikat z 2003 r. w sprawie mobbingu, który posiada moc wewnętrznej dyrektywy nałożonej na Komisję, w związku z tym, że ta nie wykazała jasno zamiaru jej odrzucenia w drodze szczegółowo uzasadnionej decyzji (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 30 stycznia 1974 r. w sprawie 148/73 Louwage przeciwko Komisji, Rec. s. 81, pkt 12; z dnia 1 grudnia 1983 r. w sprawie 190/82 Blomefield przeciwko Komisji, Rec. s. 3981, pkt 20; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 6 lutego 2007 r. w sprawach połączonych T‑246/04 i T‑71/05 Wunenburger przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 127), podkreśla, że mobbing „przybiera różne formy, między innymi, zastraszania, antagonizowania, presji, dokuczania, a nawet odmowy komunikowania się, to znaczy różnych zachowań, które jeśli mają charakter jednorazowy, to mimo, że są niedopuszczalne, mogą wydawać się pozbawione poważniejszych konsekwencji, lecz jeśli powtarzają się, to wywołują poważne szkody u osoby, w stosunku do której są kierowane”. Komunikat z 2003 r. w sprawie mobbingu uściśla również, że „przedmiotowe zachowania wywodzą się z nadużycia władzy lub przewrotnej manipulacji” oraz że „mogą być popełniane przez jednostki lub grupy osób”.

132    Należy podkreślić, że mobbing trzeba rozumieć jako proces rozciągający się w czasie i zakładający istnienie działań powtarzających się lub ciągłych. W istocie art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego wymaga, by zachowanie, aby mogło zostać zakwalifikowane jako mobbing, było procesem „powtarza[jącym] się lub ma[jącym] charakter ciągły”, podczas gdy komunikat z 2003 r. w sprawie mobbingu podkreśla konieczność „powtarzalności” tego zachowania.

133    Ponadto i w przeciwieństwie do tego, co twierdzi Komisja, w każdej wersji językowej art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, nieprzychylny zamiar ewentualnego sprawcy mobbingu nie jest w żaden sposób koniecznym elementem kwalifikacji danego zjawiska jako mobbingu.

134    W istocie, art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego definiuje mobbing jako „niewłaściwe zachowanie”, które wymaga dla jego wykazania, spełnienia dwóch kumulatywnych przesłanek. Pierwsza przesłanka dotyczy istnienia sposobu zachowania, wypowiedzi ustnych i pisemnych, gestów lub innych działań, które „powtarza[ją] się lub ma[ją] charakter ciągły” i są „podejmowane ?w sposób? umyśln?y?”. Druga przesłanka, oddzielona od pierwszej przyimkiem „[i]”, wymaga, by ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania „godzi[ły] w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby”.

135    Z tego, że przymiotnik „umyśln?y?” dotyczy pierwszej przesłanki, a nie drugiej, można wysnuć podwójny wniosek. Po pierwsze, sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania, o których mowa w art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, muszą mieć charakter dobrowolny, co wyklucza z jego zakresu stosowania działania, które mają miejsce przypadkowo. Po drugie, nie wymaga się natomiast, by ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania były podejmowane z zamiarem godzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Innymi słowy, może mieć miejsce mobbing w rozumieniu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego w przypadku, gdy sprawca mobbingu nie zamierza poprzez swoje działania dyskredytować ofiary lub rozmyślnie obniżać jej warunki pracy. Wystarczy tylko, by te działania, o ile zostały dokonane dobrowolnie, obiektywnie pociągały za sobą takie konsekwencje.

136    Należy dodać, że inna wykładnia art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego skutkowałaby pozbawieniem tego przepisu jakiejkolwiek skuteczności, z uwagi na trudności wykazania nieprzychylnego zamiaru sprawcy mobbingu. O ile istnieją przypadki, w których taki zamiar wynika naturalnie z działań sprawców, o tyle trzeba zauważyć, że takie przypadki należą do rzadkości i że w większości sytuacji ewentualny sprawca mobbingu wystrzega się zachowań, które mogłyby pozwolić przypuszczać, że miał zamiar zdyskredytować swą ofiarę lub obniżyć jej warunki pracy.

137    Należy również przypomnieć, że wykładnia art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, oparta na nieprzychylnym zamiarze ewentualnego sprawcy mobbingu, nie odpowiada definicji jaką „molestowaniu” nadaje dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 303, s. 16). Po tym, jak w art. 1 przypomina się, że jej celem jest „wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy, w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania”, dyrektywa uściśla w art. 2 ust. 3, że „molestowanie uważa się za formę dyskryminacji […], jeżeli ma miejsce niepożądane zachowanie mające związek z jedną z przyczyn określonych w art. 1, a jego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby i stworzenie onieśmielającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery”.

138    Użycie w dyrektywie 2000/78 wyrażenia „jego celem lub skutkiem” świadczy o tym, że prawodawca wspólnotowy zamierzał, co również potwierdza motyw trzydziesty tej dyrektywy, zagwarantować ofiarom mobbingu „odpowiedni[ą] ochron[ę] prawn[ą]”. W istocie taka ochrona nie mogłaby być zapewniona, gdyby mobbing miał tylko dotyczyć zachowań mających na celu godzenie w osobowość osoby, zważywszy na ogromne trudności, z jakimi ma do czynienia ofiara zachowania zmierzającego umyślnie do jej psychicznego nękania, by udowodnić rzeczywisty charakter takiego zamiaru, jak również przyczynę leżącą u podstaw tego zamiaru.

139    Byłoby również trudne do zrozumienia, gdyby prawodawca wspólnotowy, po tym jak uznał w dyrektywie 2000/78, że zachowanie, które choć nie ma na celu upokorzenia danej osoby, to wywołuje niemniej taki skutek, stanowi molestowanie, postanowił w 2004 r. w związku z reformą regulaminu pracowniczego obniżyć poziom ochrony prawnej gwarantowany urzędnikom i innym pracownikom oraz ograniczyć, poprzez przyjęcie art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, mobbing do wyłącznie takich zachowań, które mają na celu naruszenie godności danej osoby.

140    Bezsporne jest, że Sąd Pierwszej Instancji orzekał wielokrotnie, że aby zachowanie było zakwalifikowane jako mobbing, musi obiektywnie mieć umyślny charakter i że skarżący, bez względu na subiektywną percepcję, jaką może posiadać względem podnoszonych okoliczności, musi przedstawić wszelkie informacje umożliwiające ustalenie, że zachowanie danej osoby względem niego miało obiektywnie na celu jego dyskredytację lub rozmyślne obniżenie jego warunków pracy (ww. wyroki w sprawie De Nicola przeciwko EBI, pkt 286; w sprawie Schochaert przeciwko Radzie, pkt 41, i w sprawie Schmit przeciwko Komisji, pkt 64 i 65). Jednakże powyżej przywołane orzecznictwo nie może być skutecznie powoływane w niniejszym przypadku, ponieważ w każdym razie zostało ono rozwinięte w sprawach kwestionujących zachowania mające miejsce przed wejściem w życie art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego. Prawdą jest, że Sąd Pierwszej Instancji w wyroku z dnia 26 października 2007 r. w sprawie T‑154/05 Lo Giudice przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, ponownie zastosował to orzecznictwo w sprawie, w której niektóre czyny zarzucane administracji miały miejsce po wejściu w życie art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego. Jednakże z wyroku tego nie wynika, że Sąd wyraźnie zamierzał interpretować art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego w taki sposób, że warunkiem istnienia mobbingu jest nieprzychylny zamiar ewentualnego sprawcy mobbingu.

141    Wreszcie, przedstawionej powyżej wykładni art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego nie mogą kwestionować ani przepisy art. 12a ust. 4 zdanie pierwsze regulaminu pracowniczego, dotyczące molestowania seksualnego, ani postanowienia decyzji z 2006 r. w sprawie mobbingu i molestowania seksualnego.

142    Jeśli chodzi o przepisy art. 12a ust. 4 zdanie pierwsze regulaminu pracowniczego, to brzmią one w sposób następujący: „»Molestowanie seksualne« oznacza zachowania dotyczące płci, które są niepożądane przez osobę, do której są adresowane, a ich celem lub skutkiem jest obraza osoby lub tworzenie atmosfery zastraszenia, wrogości, upokorzenia lub niepokoju w środowisku pracy”.

143    W tym względzie należy zauważyć, że wyrażenie „a ich celem lub skutkiem” zawarte jest w treści art. 12a ust. 4 zdanie pierwsze regulaminu pracowniczego, podczas gdy brakuje go w treści art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego.

144    Jednakże brak tego wyrażenia nie może być interpretowany w ten sposób, że oznacza, że jeśli chodzi o mobbing, to wyłącznie działania „mające na celu” dyskredytowanie danej osoby lub obniżanie jej warunków pracy mogą być uznane za stanowiące takie mobbing. W istocie, jak to już zostało powiedziane, nawet z brzmienia art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego wynika, że aby ustalić istnienie mobbingu w rozumieniu tego przepisu, wystarczy by działania, o których mowa, tzn. „sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania”, „godzi[ły] w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby”, bez względu na to, czy czyny te zostały popełnione z zamiarem czynienia szkody.

145    Ponadto, jeśli chodzi o decyzję z 2006 r. w sprawie mobbingu i molestowania seksualnego, która zastąpiła komunikat z 2003 r. w sprawie mobbingu, to stanowi ona, że „zgodnie z regulaminem pracowniczym, mobbing (nękanie psychiczne) ma miejsce tylko wówczas, gdy zachowanie ewentualnego nękającego [sprawcy mobbingu] ma charakter niewłaściwy, umyślny, powtarzający się, rozciągnięty w czasie lub stały i ma na przykład na celu zdyskredytowanie lub poniżenie danej osoby”, i dodaje, że „kryteria te są kumulatywne […]”.

146    Wydawałoby się więc, że decyzja z 2006 r. w sprawie mobbingu i molestowania seksualnego wskazuje prima facie, że tylko zachowanie „ma na celu zdyskredytowanie lub poniżenie danej osoby”, stanowi mobbing. Jednakże należy stwierdzić, że ta decyzja ograniczyła się, na co wskazuje użycie wyrażenia „na przykład”, do przedstawienia przykładów działań, które mogą być uznane za stanowiące mobbing, a nie zamierzała wskazać, że działanie może być uznane za takie tylko wtedy, gdy jego celem, a nie tylko skutkiem, jest godzenie w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Ponadto inna wykładnia decyzji z 2006 r. w sprawie mobbingu i molestowania seksualnego skutkowałaby tym, że taka decyzja byłaby w dużej mierze bezskuteczna z uwagi na wspomniane powyżej trudności w przedstawieniu dowodów na zamiar dyskredytowania lub poniżania przez ewentualnego sprawcę mobbingu.

147    W świetle właśnie powyższych uwag należy rozpoznać zarzut mobbingu podnoszony przez skarżącą, co sugeruje zbadanie rzeczywistego charakteru różnych działań zarzucanych przez nią swoim przełożonym i określenie, czy te działania, które można pogrupować na sześć kategorii, skutkowały obiektywnie godzeniem w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną zainteresowanej.

148    Należy podkreślić, że uwzględnione zostaną wyłącznie okoliczności sprzed daty wydania dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia i wniosku o odszkodowanie, czyli przed dniem 3 września 2004 r., oraz te, które dotyczą przede wszystkie warunków, w jakich skarżąca wykonywała swoje obowiązki.

149    Bezsporne jest, że skarżąca twierdzi, że była ofiarą mobbingu w okresie po 3 września 2004 r. Jednakże kwestia istnienia mobbingu w tym okresie nie zostanie zbadana w ramach niniejszej skargi. Z jednej bowiem strony to rzekomy mobbing, który według zainteresowanej był konsekwencją naruszenia przez Komisję przepisów art. 59 regulaminu pracowniczego, w związku z tym jak potraktowała zaświadczenia lekarskie skarżącej, nie ma tego samego charakteru co nękanie, na które skarży się w okresie przed dniem 3 września 2004 r. Z drugiej strony bezsporne jest, że skarżąca nie wszczęła żadnego postępowania poprzedzającego wniesienie skargi celem naprawienia szkody związanej z rzekomym mobbingiem po dniu 3 września 2004 r. Trzeba jednakże uściślić, że do skarżącej należy, jeśli uzna to za zasadne, sporządzenie wniosku o naprawienie tej szkody.

a)     Po pierwsze, w przedmiocie warunków przedłużenia okresu próbnego skarżącej

150    Zasadniczo skarżąca podnosi trzy zarzuty.

151    W pierwszym zarzucie skarżąca podnosi, że krytyczne komentarze zawarte w jej pierwszym sprawozdaniu z okresu próbnego tłumaczy się tym, że kierownik wydziału B2 dostarczył dyrektorowi dyrekcji B bezzasadnie negatywne informacje na temat jakości jej pracy, a to celem przeniesienia na skarżącą odpowiedzialności za jego własne błędy w zarządzaniu aktami.

152    Bezsporne jest w tym względzie, że dyrektor dyrekcji B, odpowiedzialny za sporządzenie pierwszego sprawozdania z okresu próbnego, sformułował w nim krytyczną ocenę pracy skarżącej. Odnotował w nim, że zainteresowana „nie była w stanie wykonać w rozsądnym terminie […] pewnych powierzonych jej ważnych zadań” oraz że miały miejsce „pewne trudności w stosunkach służbowych”. Zauważył również „brak znajomości systemu administracyjnego i hierarchicznego obowiązującego w Komisji”.

153    Jednakże, poza tym, że skarżąca nie przedstawia żadnego dowodu na poparcie swojego twierdzenia, że włączenie do sprawozdania takich krytycznych ocen tłumaczy się tym, iż kierownik wydziału B2 zamierzał przenieść na nią odpowiedzialność za własne błędy, z akt sprawy wynika, że skarżąca w początkowej fazie okresu próbnego z pewnym opóźnieniem wykonywała przydzielone jej zadania, takie jak sporządzanie projektów sprawozdań w ramach przygotowywania akt dyscyplinarnych. Ponadto krytyczne uwagi pod adresem zawodowych kwalifikacji skarżącej były również formułowane przez kierownika wydziału „Dialog społeczny”, w którym skarżąca pracowała w okresie od dnia 18 maja do dnia 15 października 2001 r. w związku z przedłużeniem swojego okresu próbnego.

154    Należy zatem odrzucić pierwszy zarzut bez potrzeby przesłuchiwania skarżącej, o które to przesłuchanie skarżąca wnosi.

155    W drugim zarzucie skarżąca kwestionuje to, że jej okres próbny został przedłużony mimo tego, że wcześniej kierownik wydziału B 2 nie skierował pod jej adresem najmniejszego zarzutu.

156    W tym względzie, o ile prawdą jest, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie istnieje żaden obowiązek po stronie administracji kierowania, w jakimkolwiek momencie, ostrzeżenia pod adresem osób na okresie próbnym, których praca nie jest zadowalająca (zob. wyrok Trybunału z dnia 15 maja 1985 r. w sprawie 3/84 Patrinos przeciwko KSE, Rec. s. 1421, pkt 19; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 5 marca 1997 r. w sprawie T‑96/95 Rozand-Lambiotte przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑35 i II‑97, pkt 102), to niemniej jednak należy podkreślić, że doradca audytowy w sprawozdaniu z dochodzenia administracyjnego wyraził „ubolewanie nad okolicznościami towarzyszącymi sporządzeniu [pierwszego sprawozdania z końca okresu próbnego]” i stwierdził między innymi, że sprzeczna z obowiązkiem staranności była okoliczność, iż skarżąca „nie miała możliwości ani wytłumaczenia się w rozsądnym terminie ze swych słabości wytykanych przez kierownika wydziału, ani przede wszystkim zaradzenia im w drodze ułożenia się ze swoimi przełożonymi, co do tego jak to osiągnąć”. Ponadto doradca audytowy wyraźnie podniósł „brak dialogu pomiędzy [skarżącą] a jej przełożonymi przed tym, jak powiadomiono ją, że jej [pierwsze] sprawozdanie z okresu próbnego będzie negatywne”. Skarżąca zasadnie zatem zarzuca Komisji, że ta przedłużyła jej okres próbny i nie skierowała wcześniej pod jej adresem żadnego ostrzeżenia.

157    Należy zatem uwzględnić drugi zarzut.

158    Co do trzeciego zarzutu, zgodnie z którym niesłusznie poinformowano komitet ds. sprawozdań, że skarżąca zgodziła się na przedłużenie jej okresu próbnego, a ten z tego względu nie przystąpił do przesłuchania jej ani innych osób, o których przesłuchanie wnosiła, bezsporne jest, co Komisja wyraźnie przyznała w decyzji z dnia 20 września 2001 r., na mocy której oddaliła zażalenie na decyzję o przedłużeniu okresu próbnego, że komitet ds. sprawozdań „został błędnie poinformowany, że [skarżąca] zgodziła się na przedłużenie okresu próbnego w innym wydziale” i że błąd ów „wyniknął z tego, że [skarżąca] zaproponowała, aby przenieść ją do wydziału [B 4] w ramach zapowiadanego przedłużenia okresu próbnego, nie wyrażając jednakże swojej zgody na samo przedłużenie okresu próbnego”. Bezsporne jest, że żaden przepis regulaminu pracowniczego ani żaden inny akt nie nakłada na komitet ds. sprawozdań obowiązku przeprowadzania przesłuchań. Jednakże nie można wykluczyć, że taka błędna informacja legła u podstaw decyzji komitetu ds. sprawozdań o nieprzesłuchaniu zainteresowanej ani osób, o których przesłuchanie wnosiła.

159    Z tego wynika, że należy również uwzględnić trzeci zarzut.

160    Skarżąca zasadnie podnosi zatem, że Komisja dopuściła się pewnych uchybień w ramach przedłużenia jej okresu próbnego. Jednakże takie uchybienia nie stanowią same w sobie uchybień takiej wagi, by należało je uznać za godzące, w rozumieniu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną zainteresowanej.

b)     Po drugie, w przedmiocie okoliczności, że Komisja izolowała skarżącą

161    Należy przypomnieć, że pomiędzy styczniem 2003 r. a swoim przejściem na rentę inwalidzką w dniu 31 sierpnia 2005 r. zainteresowana zajmowała kolejno trzy biura: pierwsze znajdowało się na drugim piętrze budynku Montoyer 34 (pomiędzy styczniem a czerwcem 2003 r.), drugie – na półpiętrze pomiędzy parterem a pierwszym piętrem budynku Science 11 (pomiędzy czerwcem 2003 r. a latem 2004 r.), trzecie – na ósmym piętrze budynku Science 11 (od lata 2004 r.).

162    Co do pierwszego z tych biur, z akt sprawy wynika, że było ono oddalone od biura kierownika wydziału D2 i że poza tym znajdowało się ono na piętrze, na którym z uwagi na prace konserwatorskie, zainteresowana była jedyną pracującą tam osobą.

163    Co do drugiego biura znajdującego się na półpiętrze budynku Science 11, doradca audytowy, po tym jak stwierdził jej „odizolowanie nie tylko od pozostałej części wydziału, w którym była zatrudniona [skarżąca], lecz także od innych kolegów z innych wydziałów czy innych dyrekcji”, podkreślił, że „położenie, bardzo atypowe i odległe [tego biura] było prawdopodobnie przeszkodą w dobrym zintegrowaniu się osoby zajmującej to biuro z wydziałem, w którym była zatrudniona”, po czym dodał nawet, że „okoliczność, iż od dłuższego czasu zajmowała to biuro, mogła mieć negatywny wpływ na morale [skarżącej]”.

164    W tych okolicznościach, nawet gdyby skarżąca nie wykazała, że przydzielone jej biura były pozbawione jakiegokolwiek właściwego sprzętu, a nawet tego, że jej przełożeni odmawiali rozmów z nią na ten temat, to należy uważać, że Komisja dopuściła się uchybienia, przydzielając skarżącej odizolowane biura do lata 2004 r.

165    Jednakże należy podkreślić, że doradca audytowy, pomimo krytyki tej izolacji, przedstawił także jej wyjaśnienie. Zauważył on bowiem, że ze względu na stworzenie w ramach Komisji kilku urzędów i ze względu na związany z tym przepływ personelu, wydział D 2 został rozproszony na czterech piętrach budynku Science 11 (siódme, ósme, dziewiąte i dziesiąte piętro), co pozwala zrozumieć, z jego punktu widzenia, „przyczyny, dla których [skarżąca] zmuszona była wielokrotnie zmieniać biuro”.

166    Ponadto należy zauważyć, że przełożeni skarżącej podejmowali różne kroki celem znalezienia bardziej satysfakcjonującego rozwiązania w zakresie biura, jakie miała ona zajmować.

167    I tak w dniu 3 lipca 2003 r. zastępca kierownika wydziału D2 przesłał skarżącej drogą elektroniczną wiadomość, w której proponował jej, w oczekiwaniu na połączenie całego wydziału D2 na dziewiątym i dziesiątym piętrze budynku Science 11, przeprowadzkę do biura na siódmym piętrze tego budynku, które to biuro zajmował jeden z jej kolegów. Jednakże zgodnie z brzmieniem tej wiadomości, taka przeprowadzka miałaby być tylko „tymczasowa”, co wyjaśnia, dlaczego skarżąca, w wiadomości z dnia 7 lipca 2003 r., odpowiedziała na tę propozycję w ten sposób, że się waha i że wolałaby poczekać do swojego powrotu z urlopu wypoczynkowego, by zobaczyć, czy „ostateczne rozwiązanie” może zostać znalezione „w okolicach sierpnia”.

168    Ponadto w dniu 11 września 2003 r. zastępca kierownika wydziału D2 przesłał zarządcy inwentarzem drogą elektroniczną wiadomość, aby przypomnieć mu o konieczności rozwiązania kwestii biura skarżącej. Po tym, jak przypomniał mu, że podnosili już razem tę kwestię przed urlopami letnimi w 2003 r., zwrócił się zatem do niego o „udostępnienie [wydziałowi D 2] biura dostosowanego do [skarżącej] i możliwie najbliżej pięter dziewiątego i dziesiątego [budynku Science 11]”. Dodał, że „[s]prawa jest dość pilna, ponieważ obecne nieodpowiednie biuro [skarżącej] usytuowane na parterze [budynku Science 11] wydaje się wywierać poważny wpływ na wydajność [zainteresowanej] i wymaga niezwłocznego rozwiązania”.

169    Tym samem, nawet jeśli opisane powyżej kroki pozostały bez odzewu, to nie można uznać, by przydzielenie skarżącej odizolowanych biur, mimo że samo w sobie działanie takie podlega krytyce, było godzeniem w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną zainteresowanej.

c)     Po trzecie, co do tego, że pomiędzy styczniem a czerwcem 2003 r. nie zostało przydzielone skarżącej żadne zadanie

170    Z akt sprawy wynika, że od momentu zatrudnienia skarżącej w wydziale D 2, tzn. od dnia 1 stycznia 2003 r., przez całe prawie pierwsze półrocze 2003 r. nie przydzielono jej żadnego zadania i dopiero w dniu 10 czerwca 2003 r. sporządzony został opis jej stanowiska pracy, przekazany następnie zainteresowanej. W tym względzie doradca audytowy podkreślił, że „sam fakt, że urzędnik musiał czekać prawie pół roku na to, aby dowiedzieć się, czego dokładnie oczekuje się od niego w komórce organizacyjnej, w której jest zatrudniony [mogło] racjonalnie zostać odebrane przez tego urzędnika jako niewłaściwe zachowanie, zwłaszcza jeśli stosunki z jego zawodowym środowiskiem już miały charakter konfliktowy”.

171    Wreszcie, o ile Komisja utrzymuje, że pobyt skarżącej w wydziale D 2 miał mieć początkowo krótkotrwały charakter, ponieważ planowano przenieść ją w pierwszych miesiącach 2003 r. do dyrekcji „Bezpieczeństwo” w DG „Personel i administracja”, o tyle ta okoliczność, która poza tym, że nie została zrealizowana, w żaden sposób nie uzasadnia tego, że żadne zadanie nie zostało przydzielone zainteresowanej w pierwszych miesiącach 2003 r. Ponadto okoliczność, że skarżąca była w trakcie pierwszego półrocza tego roku często nieobecna w pracy wskutek choroby lub ze względu na urlop wypoczynkowy, nie upoważniała administracji do uchylenia się od nałożonego na nią obowiązku ustalenia zadań skarżącej.

172    Jednakże zważywszy na okoliczności faktyczne rozpatrywanej sprawy, a w szczególności początkowe projekty zmiany zatrudnienia skarżącej, poza wydziałem D 2, należy uznać, że zwłoka w przydzieleniu zadań skarżącej nie może, sama w sobie, zostać uznana za godzącą w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną zainteresowanej.

d)     Po czwarte, co do okoliczności, że Komisja rozpowszechniała oczerniające plotki na temat kwalifikacji zawodowych skarżącej

173    Skarżąca nie przedstawia żadnego dowodu na poparcie swojego twierdzenia, że przełożeni w DG „Personel i administracja” rozpowszechniali oczerniające plotki na temat jej kwalifikacji zawodowych.

174    Zarzut ten nie może zatem zostać uwzględniony.

e)     Po piąte, co do okoliczności, że Komisja odrzuciła kilka wniosków urlopowych, a inne uwzględniła z opóźnieniem

175    Na wstępie należy przypomnieć, że o ile na podstawie art. 57 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego „urzędnicy uprawnieni są do urlopu corocznego [corocznego urlopu wypoczynkowego] w wymiarze nie mniejszym niż 24 dni robocze oraz nie większym niż 30 dni roboczych”, to zgodnie z orzecznictwem odmowa udzielenia corocznego urlopu wypoczynkowego w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania służby nie może jako taka być uznana za stanowiącą mobbing (ww. wyrok w sprawie Schmit przeciwko Komisji, pkt 78).

176    W niniejszym przypadku skarżąca zarzuca Komisji, że ta odmówiła uwzględnienia, przed dorozumianą decyzją odmowną z dnia 3 września 2004 r. w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia oraz wniosku o odszkodowanie, trzech wniosków urlopowych za okresy: od dnia 10 maja do dnia 30 czerwca 2004 r., od dnia 19 maja do dnia 8 czerwca 2004 r. i od dnia 5 lipca do dnia 13 sierpnia 2004 r. Według skarżącej, taką odmowę tłumaczyć można chęcią „psychologicznego destabilizowania” skarżącej przez administrację.

177    Jeśli chodzi o odmowę uwzględnienia wniosku urlopowego z dnia 7 maja 2004 r. dotyczącego okresu od dnia 10 maja do dnia 30 czerwca 2004 r., to z akt sprawy, a w szczególności z wiadomości przesłanych zainteresowanej drogą elektroniczną w dniach 7 i 10 maja 2004 r. wynika, że u podstaw odmowy leżała uzasadniona przyczyna, to znaczy konieczność przedyskutowania z nią, w związku z opinią kontroli lekarskiej z dnia 7 maja 2004 r. wskazującą na to, że „pożądana byłaby zmiana miejsca pracy dla zdrowia [skarżącej]”, różnych możliwości zmiany jej zatrudnienia poza DG „Personel i administracja”. Ponadto ustalono już, że w dniu 10 maja 2004 r. skarżąca rzeczywiście spotkała się z dyrektorem dyrekcji D i że w trakcie tego spotkania postanowiono, że życiorys zainteresowanej zostanie przesłany do innych dyrekcji generalnych. Co więcej, skarżąca sama, za pośrednictwem poczty elektronicznej z dnia 12 maja 2004 r., poinformowała asystentkę dyrektora dyrekcji D, że chciałaby jednak skorzystać z urlopu w okresie od dnia 19 maja do dnia 8 czerwca 2004 r.

178    Odnośnie do wniosku urlopowego dotyczącego okresu od dnia 19 maja do dnia 8 czerwca 2004 r. należy zauważyć, że przyczyna odrzucenia tego wniosku, czyli konieczność przystąpienia do formalnego dialogu, przewidzianego w art. 8 ust. 5 ogólnych przepisów wykonawczych, w ramach sporządzania REC za okres od stycznia do października 2003 r., była również uzasadniona, ponieważ postanowienia art. 8 ust. 14 ogólnych przepisów wykonawczych przewidują, że „wszystkie sprawozdania roczne powinny być zamknięte najpóźniej do końca kwietnia”.

179    To samo odnosi się a fortiori do wniosku urlopowego za okres od dnia 5 lipca do dnia 13 sierpnia 2004 r., którego odmowa uwzględnienia, wyjaśniona w wiadomości przesłanej przez dyrektora dyrekcji D w dniu 9 czerwca 2004 r. do skarżącej, była uzasadniona koniecznością zorganizowania, w następstwie wniosku skarżącej o ponowne zbadanie REC za okres od stycznia do października 2003 r., formalnego dialogu z zatwierdzającym sprawozdanie, na podstawie art. 8 ust. 10 ogólnych przepisów wykonawczych, aby nie zaprzepaścić perspektyw awansu wszystkich urzędników dyrekcji D.

180    Natomiast słusznie skarżąca zarzuca Komisji zwłokę w uwzględnieniu jej wniosku urlopowego za okres od dnia 19 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r. W istocie wniosek ten wprowadzony do „Sic Congés” w dniu 21 czerwca 2004 r., został przyjęty dopiero w dniu 2 sierpnia 2004 r., czyli ponad dwa tygodnie po dniu, w którym skarżąca planowała nieobecność w pracy. Należy ponadto zauważyć, że ten wniosek został uwzględniony, a odpowiednie dni odjęte od urlopu wypoczynkowego zainteresowanej, chociaż ta przedstawiła w dnu 5 lipca 2004 r. zaświadczenie lekarskie za okres od dnia 17 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r., czyli za prawie ten sam okres, co okres określony we wniosku urlopowym, i że zaświadczenie to nie było kwestionowane przez administrację.

181    Z powyższego wynika, że jeśli chodzi o kwestie urlopu wypoczynkowego, to jedyne uchybienie, jakie powinno się zarzucić Komisji, dotyczy okoliczności rozpoznania jej wniosku urlopowego za okres od dnia 19 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r. Jednak takie uchybienie samo w sobie nie może być uznane za godzenie w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną skarżącej.

f)     Po szóste, odnośnie do odmowy uznania przez Komisję nieobecności w pracy wskutek choroby za usprawiedliwione

182    Bezsporne jest, że Komisja poddała skarżącą, która przedstawiła zaświadczenie lekarskie za okres od dnia 16 kwietnia do dnia 11 czerwca 2004 r., kontroli medycznej. Tymczasem po tym, jak kontrola medyczna uznała w swojej opinii z dnia 7 maja 2004 r., że skarżąca była zdolna do pracy, uściślając jednak, że „pożądana byłaby zmiana miejsca pracy dla zdrowia [zainteresowanej]”, z akt sprawy wynika, że ta nie skorzystała z możliwości, jaką oferuje art. 59 ust. 1 akapit piąty regulaminu pracowniczego, czyli wniosku o skierowanie sprawy do niezależnego lekarza w celu uzyskania jego opinii.

183    Tym samym skarżąca nie wykazała, że jej przełożeni, przed dorozumianą decyzją odmowną w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia i wniosku o odszkodowanie, dopuścili się niezgodnych z prawem działań w podejściu do jej nieobecności w pracy wskutek choroby.

184    Z całości powyższych rozważań wynika, że o ile pewne okoliczności podnoszone przez skarżącą posiadają charakter uchybień, o tyle żadna z nich, rozpatrywana oddzielnie, nie może być uznana za stanowiącą „niewłaściwe zachowanie” w rozumieniu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego.

185    Pytanie, jakie powstaje, brzmi jednak, czy te same okoliczności faktyczne, rozpatrywane jako całość, mogłyby być uznane za takie właśnie „niewłaściwe zachowanie”.

186    Doradca audytowy udzielił na to pytanie odpowiedzi negatywnej, uznając, że „rozpatrywane zachowania czy czyny nie charakteryzowała umyślność ze strony ich autorów w tym sensie, że ich zamiarem było godzenie w osobowość, godność lub integralność [skarżącej]”, i uściślił, że brak było „indywidualnej czy grupowej, ze strony kilku osób, chęci zaszkodzenia [jej]”.

187    Jednakże Sąd nie może odwołać się do takiej oceny, ponieważ doradca audytowy oparł się w tej ocenie na błędnej wykładni art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, uznając, że warunkiem istnienia mobbingu jest nieprzychylny zamiar sprawcy mobbingu.

188    Jednak nie można uznać, że okoliczności zarzucane przez skarżącą swoim przełożonym spełniają warunek liczbowy, o którym mowa w art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego. Nawet bowiem rozpatrywane w całości działania te, chociaż zbliżają się do zachowań z zakresu mobbingu i były, jak to zauważył doradca audytowy, tak przez skarżącą odczuwane, nie są na tyle ciężkie, aby obiektywnie skutkowały w dniu, w którym miała miejsce dorozumiana decyzja odmowna w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia i wniosku o odszkodowanie, godzeniem w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną zainteresowanej.

189    Z całości powyższych rozważań wynika, że skarżąca bezzasadnie utrzymuje, że była ofiarą mobbingu.

C –  W przedmiocie żądań o stwierdzenie nieważności dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia

1.     W przedmiocie dopuszczalności

a)     Argumenty stron

190    Komisja zauważa zasadniczo, że brak odpowiedzi na wniosek o udzielenie wsparcia nie powodował powstania, po upływie czteromiesięcznego okresu od dnia jego złożenia, żadnego aktu niekorzystnego dla zainteresowanej. Komisja wyjaśnia, że wraz z upływem tego czteromiesięcznego okresu nie oddaliła nawet w sposób dorozumiany wniosku o udzielenie wsparcia, ponieważ musiała poczekać na wyniki dochodzenia administracyjnego, aby wypowiedzieć się w przedmiocie tego wniosku. Dopiero w dniu 16 września 2005 r. mogła ostatecznie oddalić wniosek o udzielenie wsparcia, po tym jak dochodzenie administracyjne wykazało bezzasadny charakter twierdzeń o mobbingu. W tych okolicznościach wyżej przywołane żądania są bezzasadne z uwagi na ich przedwczesny charakter.

191    Skarżąca wnosi o oddalenie zarzutu niedopuszczalności.

b)     Ocena Sądu

192    Artykuł 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego stanowi:

„1. Każda osoba, wobec której zastosowanie znajduje niniejszy regulamin pracowniczy, może złożyć organowi powołującemu wniosek o wydanie decyzji w jej sprawie. Organ powiadamia zainteresowaną osobę o wydanej decyzji wraz z uzasadnieniem w okresie czterech miesięcy od złożenia wniosku. Jeśli w tym terminie decyzja nie zostanie wydana, uznaje się to za dorozumianą decyzję odmowną [na którą] można złożyć zażalenie zgodnie z ust. 2”.

193    W niniejszym przypadku, jak wspomniano, skarżąca zwróciła się notatką z dnia 29 kwietnia 2004 r. do Komisji o udzielenie wsparcia. Brak odpowiedzi na tę notatkę, zawierającą wniosek w rozumieniu art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego, spowodował zatem powstanie po upływie czteromiesięcznego okresu dorozumianej decyzji odmownej stanowiącej akt niekorzystny dla skarżącej.

194    Wniosek ten nie może być unieważniony argumentem Komisji, że wstrzymywała się ona do końca czteromiesięcznego terminu przewidzianego w art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego od zajęcia stanowiska w przedmiocie wniosku o udzielenie wsparcia z powodu mobbingu, ponieważ była zmuszona przed rozpatrzeniem wniosku poczekać na wyniki dochodzenia administracyjnego.

195    W istocie o ile do administracji należy, jeśli urzędnik ubiegający się o ochronę ze strony swojej instytucji uprawdopodobni rzeczywisty charakter ataków, których stał się rzekomo obiektem, podjęcie właściwych działań, między innymi poprzez wszczęcie dochodzenia celem ustalenia okoliczności leżących u podstaw skargi (ww. wyrok w sprawie Lo Giudice przeciwko Komisji, pkt 136), o tyle taki obowiązek nie może pozwolić zainteresowanej instytucji na odstąpienie od postanowień art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego, dającego urzędnikowi możliwość spowodowania zajęcia stanowiska o charakterze decyzyjnym ze strony administracji w wyznaczonym terminie (wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 3 kwietnia 1990 r. w sprawie T‑135/89 Pfloeschner przeciwko Komisji, Rec. s. II‑153, pkt 17; z dnia 6 listopada 1997 r. w sprawie T‑223/95 Ronchi przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑321 i II‑879, pkt 31).

196    O ile prawdą jest, że nie można uznać, przed zakończeniem dochodzenia administracyjnego, że Komisja ostatecznie oddaliła wniosek o udzielenie wsparcia, o tyle niemniej, nawet przed ostatecznym zajęciem stanowiska w przedmiocie tego wniosku, Komisja była zobowiązana do przyjęcia pewnych aktów, co najmniej zapobiegawczo. Brak podjęcia takich działań, poprzez milczenie ze strony administracji w przedmiocie takiego wniosku, może wywoływać niekorzystne skutki dla skarżącej, jak w niniejszym przypadku.

197    W tych okolicznościach zarzut niedopuszczalności oparty na tym, że powyższe żądania nie były wymierzone w żaden akt niekorzystny, nie może zostać uwzględniony.

198    Należy jednak zauważyć, że pismem z dnia 8 września 2004 r. doradca audytowy wyznaczony przez sekretarza generalnego Komisji otrzymał od niego mandat w zakresie „określenia rzeczywistego charakteru formułowanych twierdzeń, dotyczących między innymi zachowania jednego lub kilku urzędników, których nazwiska zostały wymienione w aktach, i w ten sposób umożliwienia dokonania oceny rzeczywistego charakteru sytuacji i konsekwencji, jakie w razie potrzeby należałoby wyciągnąć”. Ponadto po tym, jak pomiędzy dniem 6 października a dniem 22 grudnia 2004 r. odbyło się kilka przesłuchań, doradca audytowy przekazał w dniu 21 marca 2005 r. sekretarzowi generalnemu Komisji sprawozdanie sporządzone na koniec dochodzenia administracyjnego.

199    Należy zatem stwierdzić, że o ile przed wniesieniem niniejszej skargi administracja nie podjęła wszelkich działań mających na celu wsparcie, o które ubiegała się skarżąca, o tyle niemniej podjęła żądane przez nią dochodzenie administracyjne.

200    Z powyższego wynika, że skarżąca może kwestionować dorozumianą decyzję odmowną w sprawie jej wniosku o udzielenie wsparcia, z wyjątkiem żądania rozpoczęcia dochodzenia. Jedynie względem tego ostatniego punktu żądania skarżącej są niedopuszczalne, z powodu braku aktu niekorzystnego w chwili wniesienia skargi.

2.     Co do istoty

a)     Argumenty stron

201    O ile skarżąca podnosi dwa zarzuty: pierwszy dotyczący naruszenia art. 24 regulaminu pracowniczego, a drugi – naruszenia obowiązku staranności, o tyle zarzuty te, oparte zasadniczo na tej samej argumentacji, powinny zostać zbadane łącznie.

202    Skarżąca utrzymuje, że Komisja nie odpowiedziała na jej wniosek o udzielenie wsparcia z szybkością i starannością wymaganymi okolicznościami i nie przystąpiła w szczególności do procedury zmiany jej zatrudnienia poza DG „Personel i administracja”, chociaż w dniu 18 maja 2004 r. lekarz psychiatra, któremu służby medyczne powierzyły zadanie sporządzenia ekspertyzy psychiatrycznej jej osoby, podkreślił w swojej ekspertyzie, że „ponieważ problem jest natury socjalnej (konflikt w ramach instytucji), to rozwiązanie należy znaleźć na poziomie socjalnym (znalezienie zatrudnienia w innej dyrekcji generalnej)”.

203    Na swą obronę Komisja podnosi, że nie można jej zarzucić aktu niekorzystnego w postaci nieznalezienia zatrudnienia dla skarżącej poza DG „Personel i administracja”, ponieważ zainteresowana nie była ofiarą mobbingu.

b)     Ocena Sądu

204    Zgodnie z art. 24 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego „Wspólnoty wspomagają każdego urzędnika, w szczególności w postępowaniach przeciwko osobom dopuszczającym się gróźb, zniewag, zniesławień lub ataków na osobę lub mienie, na jakie on lub członkowie jego rodziny są narażeni ze względu na zajmowane przez niego stanowisko lub pełnione obowiązki”.

205    Należy przypomnieć, że z obowiązku wspomagania, jaki nakłada na administrację art. 24 akapit pierwszy, wynika, że winna ona w razie zaistnienia zdarzenia zakłócającego porządek i spokój służby interweniować z całą niezbędną stanowczością i odpowiadać z szybkością i starannością, jakiej wymagają okoliczności danego przypadku, w celu ustalenia faktów i  wyciągnięcia z nich stosownych konsekwencji, mając pełne rozeznanie w sprawie (wyrok Trybunału z dnia 26 stycznia 1989 r. w sprawie 224/87 Koutchoumoff przeciwko Komisji, Rec. s. 99, pkt 15 i 16; wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 21 kwietnia 1993 r. w sprawie T‑5/92 Tallarico przeciwko Parlamentowi, Rec. s. II‑477, pkt 31; z dnia 5 grudnia 2000 r. w sprawie T‑136/98 Campogrande przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑267 i II‑1225, pkt 42).

206    W niniejszym przypadku, ponieważ rzeczywisty charakter mobbingu nie został przez Sąd ustalony, skarżąca nie może zarzucać Komisji niepodjęcia wszelkich działań mających na celu ochronę przed takim mobbingiem.

207    Jednakże należy przypomnieć, że komunikat z 2003 r. w sprawie mobbingu stanowi, że „w przypadku najmniejszego podejrzenia wystąpienia mobbingu mogą zostać podjęte działania mające na celu odseparowanie od siebie stron konfliktu” i że działania te, „które powinny uwzględniać szczególne okoliczności danej sytuacji” i które „mogą mieć charakter natychmiastowy, a w razie potrzeby – ostateczny”, mają na celu „umożliwienie domniemanej ofierze powrotu do zdrowia poprzez pomoc w wyjściu z sytuacji kryzysowej”.

208    W niniejszym przypadku należy zauważyć, że w swoim piśmie z dnia 29 kwietnia 2004 r. skarżąca zarzuciła najpierw kierownikowi wydziału B 2, w którym została zatrudniona w chwili podjęcia służby w Komisji w charakterze urzędnika na okres próbny, że ten przekazał dyrektorowi dyrekcji B, odpowiedzialnemu za sporządzenie pierwszego sprawozdania z okresu próbnego, niesłusznie negatywne informacje na temat jej kwalifikacji zawodowych jedynie po to, by przypisać jej odpowiedzialność za błędy, które sam popełnił. W tym samym piśmie skarżąca zarzuca swoim przełożonym, że izolowali ją zawodowo, w szczególności począwszy od jej zatrudnienia w dniu 1 stycznia 2003 r. w wydziale 01, poprzez przydzielenie jej biur oddalonych od reszty wydziału i pozbawionych jakiegokolwiek sprzętu, nie powierzając jej zadań idących w parze z jej kwalifikacjami, czyniąc przeszkody w jej przeniesieniu poza DG „Personel i administracja” i przekazując w tym celu innym dyrekcjom generalnym niekorzystne informacje na temat jej kompetencji. W tym samym piśmie skarżąca ujawniła, że była adresatką pisma z listą członków wydziału, na której nie widniało już jej nazwisko. Wreszcie należy podnieść, że wśród wielu dokumentów, jakie skarżąca dołączyła do swojego wniosku o udzielenie wsparcia, znajdowała się lista osób mogących według zainteresowanej, potwierdzić okoliczność rzekomego mobbingu.

209    Tym samym, waga i ciężar okoliczności podnoszonych przez skarżącą w jej wniosku o udzielenie wsparcia świadczyły, jeśli nie o istnieniu mobbingu, to co najmniej o „podejrzeniu mobbingu” w rozumieniu komunikatu z 2003 r. w sprawie mobbingu, i zobowiązywały Komisję do podjęcia, nawet przed wszczęciem dochodzenia i zweryfikowania rzeczywistego charakteru zarzutów zainteresowanej „działań mających na celu odseparowanie od siebie stron konfliktu”.

210    Tymczasem bezsporne jest, że w dniu, w którym miała miejsce dorozumiana decyzja odmowna w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia, żaden środek tymczasowy o tym charakterze nie został przyjęty przez Komisję i że nie została wydana żadna decyzja o zmianie miejsca zatrudnienia skarżącej poza DG „Personel i administracja”, czy nawet poza wydział D 2, w którym była wówczas zatrudniona.

211    Z akt sprawy wynika, że począwszy od jesieni 2003 r. DG „Personel i administracja” podejmowała pewne wysiłki celem umożliwienia skarżącej znalezienia miejsca pracy poza wspomnianą dyrekcją generalną i że między innymi dyrektor dyrekcji D przesłał w dniu 13 maja 2004 r. życiorys zainteresowanej do pięciu innych dyrekcji generalnych, uściślając, że DG „Personel i administracja” wyraziła zgodę na to, by skarżąca mogła zmienić zatrudnienie wraz ze swym etatem. Jednakże próby te nie mogą być uznane za wystarczające, ponieważ zadaniem Komisji była nie tylko pomoc w znalezieniu stanowiska pracy dla skarżącej, lecz zmiana jej zatrudnienia poza DG „Personel i administracja”.

212    Ponadto należy zauważyć, że pismem z dnia 11 czerwca 2004 r. dyrektor IDOC sam poinformował sekretarza generalnego Komisji, że okoliczności podnoszone przez skarżącą w jej wniosku o udzielenie wsparcia wydawały mu się wystarczająco poważne, by uzasadnić wszczęcie dochodzenia administracyjnego „albo dla wykazania istnienia odpowiedzialności indywidualnej, albo dla oczyszczenia z zarzutów urzędników niesłusznie oskarżanych”.

213    W tych okolicznościach skarżąca zasadnie podnosi, że Komisja nie odpowiedziała z całą wymaganą starannością na jej wniosek o udzielenie wsparcia i nie podjęła, nawet przed rozpoczęciem dochodzenia administracyjnego, działania mającego na celu odseparowanie od siebie stron konfliktu.

214    Z tego wynika, że powinna zostać stwierdzona nieważność dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia, w zakresie, w jakim na mocy tej decyzji odmówiono podjęcia działania mającego na celu tymczasowe odseparowanie od siebie stron konfliktu.

D –  W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności sprawozdań za 2003 r.

1.     Argumenty stron

215    Komisja wnosi o niedopuszczalność wyżej wymienionych żądań, z uwagi na to, że zażalenie na sprawozdania za 2003 r. zostało złożone z przekroczeniem terminu. Podkreśla, że skarżąca, która powzięła wiadomość, na podstawie pisma z dnia 21 września 2004 r., o ostatecznym zamknięciu swoich sprawozdań za 2003 r., złożyła zażalenie w wydziale „Odwołania” DG „Personel i administracja” dopiero w dniu 5 stycznia 2005 r., czyli po upływie trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego. Komisja dodaje, że zainteresowana, w świetle swojej „szczególnej sytuacji”, mogła, w trakcie swoich wizyt w miejscu pracy dowiedzieć się w DG „Personel i administracja” o dokładnym stanie zaawansowania swoich sprawozdań za 2003 r. lub co najmniej sprawdzić swoje akta znajdujące się w systemie informatycznym „SysPer 2” (zwanym dalej „SysPer 2”). Biorąc pod uwagę to, że jej sprawozdania za 2003 r. zostały zamknięte w dniach 13 i 14 lipca 2004 r., zainteresowana była zatem w stanie zapoznać się z nimi tuż potem lub, w każdym razie, najpóźniej wtedy, gdy otrzymała pismo z dnia 21 września 2004 r. informujące ją o ich administracyjnym zamknięciu.

216    Pomocniczo, w razie gdyby Sąd uznał wyżej wymienione żądania za dopuszczalne, Komisja przypomina, że skarżąca przeszła, po wniesieniu niniejszej skargi, na rentę inwalidzką i tym samym nie posiadała już osobistego interesu w żądaniu stwierdzenia nieważności swoich sprawozdań za 2003 r.

217    W swojej replice skarżąca wnosi o dopuszczalność żądań stwierdzenia nieważności sprawozdań za 2003 r.

2.     Ocena Sądu

218    Co do dopuszczalności wyżej przywołanych żądań, należy przypomnieć, że z art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego wynika, że każda osoba, wobec której znajduje zastosowanie regulamin pracowniczy, może złożyć organowi powołującemu zażalenie na akt, z którym wiążą się niekorzystne dla niej skutki, i że takie zażalenie powinno zostać złożone w terminie trzech miesięcy. Bieg terminu rozpoczyna się w dniu powiadomienia zainteresowanej osoby o decyzji, a w każdym razie, najpóźniej w dniu, w którym osoba dowiedziała się o decyzji, jeżeli jest to akt o charakterze indywidualnym.

219    Ponadto, aby decyzja była należycie doręczona w rozumieniu art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, trzeba aby nie tylko była przekazana adresatowi, lecz także aby ten był w stanie powziąć skutecznie wiadomość o jej treści (zob. wyrok Trybunału z dnia 15 czerwca 1976 r. w sprawie 5/76 Jänsch przeciwko Komisji, Rec. s. 1027, pkt 10; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 19 października 2006 r. w sprawie T‑311/04 Buendía Sierra przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑4137, pkt 121).

220    Wreszcie do administracji, która powołuje się na przekroczenie terminu w złożeniu zażalenia, należy udowodnienie daty, w której decyzja została doręczona, czyli przekazana do wiadomości adresatowi (zob. analogicznie wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 9 czerwca 1994 r. w sprawie T‑94/92 X przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑149 i II‑481, pkt 22).

221    W niniejszym przypadku, Komisja utrzymuje, że trzymiesięczny termin przewidziany w art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego rozpoczął bieg w dniu 21 września 2004 r., która to data widnieje na piśmie, w którym kierownik wydziału „Zasoby ludzkie – ADMIN, reformy wewnętrzne” poinformował skarżącą, że w ramach postępowania w sprawie awansu za 2004 r. dyrektor generalny DG „Personel i administracja” postanowił, zważywszy na ocenę całkowitą 8/20, która została jej przydzielona w ramach postępowania w sprawie oceny za 2003 r., o nieprzydzieleniu jej żadnego punktu pierwszeństwa. Poza tym, że żaden dokument zawarty w aktach sprawy nie pozwala poznać daty, w której pismo to zostało doręczone, należy podkreślić, że nie można uznać, aby zezwalało ono zainteresowanej, ze względu na to, że nie załączono do niego sprawozdań za 2003 r., na skuteczne poznanie treści sprawozdań.

222    Nie można przyjąć argumentu, że zainteresowana, w świetle swojej „szczególnej sytuacji” mogła, w trakcie swoich wizyt w miejscu pracy, dowiedzieć się w DG „Personel i administracja” o dokładnym stanie zaawansowania swoich sprawozdań za 2003 r. lub co najmniej sprawdzić swoje akta znajdujące się w systemie informatycznym „SysPer 2”, ponieważ – jak przypomniano powyżej – termin na złożenie zażalenia na akt niekorzystny zaczyna biec, zgodnie z art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, dopiero od dnia doręczenia aktu jego adresatowi lub w każdym razie najpóźniej od dnia, w którym zainteresowany powziął o nim wiadomość.

223    W tych okolicznościach, ponieważ Komisja nie przedstawiła dowodu na datę, w której sprawozdania za 2003 r. zostały doręczone skarżącej lub przedstawione jej do wiadomości, zarzut niedopuszczalności oparty na przekroczeniu terminu wyżej przywołanych żądań należy oddalić.

224    Z powyższego wynika, że żądania stwierdzenia nieważności sprawozdań za 2003 r. były w dniu wniesienia niniejszej skargi dopuszczalne.

225    Jednakże ta uwaga nie może stanąć na przeszkodzie temu, by Sąd zbadał, czy skarżąca po wniesieniu niniejszej skargi zachowała interes osobisty w stwierdzeniu nieważności jej sprawozdań za 2003 r. (zob. wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 24 kwietnia 2001 r. w sprawie T‑159/98 Torre i in. przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑83 i II‑395, pkt 30; z dnia 31 maja 2005 r. w sprawie T‑105/03 Dionyssopoulou przeciwko Radzie, Zb.Orz.SP s. I‑A‑137 i II‑621, pkt 18, oraz przytoczone tam orzecznictwo).

226    W tym względzie należy przypomnieć, że jako dokument wewnętrzny, sprawozdanie z oceny, zwane REC w systemie oceny obowiązującym w Komisji, ma za zadanie przede wszystkim zapewnić administracji okresową informację na temat sprawowania służby przez jej urzędników (wyrok Trybunału z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawach połączonych 6/79 i 97/79 Grassi przeciwko Radzie, Rec. s. 2141, pkt 20; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 28 maja 1997 r. w sprawie T‑59/96 Burban przeciwko Parlamentowi, RecFP s. I‑A‑109 i II‑331, pkt 73).

227    Względem urzędnika sprawozdanie z oceny odgrywa ważną rolę w przebiegu jego kariery zawodowej, szczególnie w obszarze przeniesienia i awansu. Tym samym, wpływa zasadniczo na interes osoby ocenianej jedynie do momentu definitywnego zakończenia przez nią służby. Po zakończeniu służby urzędnik nie ma już interesu w podtrzymywaniu skargi na sprawozdanie z oceny, chyba że zostanie ustalone istnienie szczególnej okoliczności uzasadniającej osobisty i aktualny interes w stwierdzeniu nieważności tego sprawozdania (ww. wyrok w sprawie Dionyssopoulou przeciwko Radzie, pkt 20).

228    W niniejszym przypadku bezsporne jest, że skarżąca przeszła na rentę inwalidzką i korzysta ze świadczenia z tego tytułu na podstawie decyzji organu powołującego z dnia 23 sierpnia 2005 r. ze skutkiem od dnia 31 sierpnia 2005 r. Ponadto komitet ds. inwalidztwa uznał, „mając na względzie niezmienny charakter patologii, które spowodowały niezdolność do pracy, [że] żadne lekarskie badanie kontrolne nie jest konieczne”. Tym samym, zmiana sprawozdań za 2003 r. nie mogłaby wiązać się z żadnymi konsekwencjami dla kariery zawodowej skarżącej. Ponadto skarżąca nie wykazała ani nawet nie podnosiła istnienia szczególnej okoliczności uzasadniającej zachowanie osobistego i aktualnego interesu prawnego w stwierdzeniu nieważności.

229    Takiego wniosku nie może podważyć rozwiązanie wypracowane przez Sąd w wyroku z dnia 25 września 2008 r. w sprawie F‑44/05 Strack przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym w Zbiorze. O ile bowiem w sprawie, leżącej u podstaw tego wyroku, orzeczono, że jakikolwiek urzędnik, przeniesiony na rentę inwalidzką, zachowuje interes w żądaniu stwierdzenia nieważności decyzji odrzucającej jego kandydaturę na stanowisko pracy, o tyle należy podkreślić, że w tej sprawie nie stwierdzono, przeciwnie niż w niniejszym sporze, że choroba, która doprowadziła do niezdolności do pracy tego urzędnika, miała charakter stały i że żadne badanie lekarskie nie było konieczne.

230    W tych okolicznościach nie ma potrzeby orzekać w przedmiocie wniosku o stwierdzenie nieważności sprawozdań za 2003 r.

E –  Co do żądań o odszkodowanie

231    Żądania o odszkodowanie wysuwane przez skarżącą dzielą się zasadniczo na trzy części. Zainteresowana ubiega się o naprawę szkody wynikającej po pierwsze z mobbingu, którego była ofiarą, po drugie z dorozumianej decyzji odmownej w sprawie jej wniosku o udzielenie wsparcia, po trzecie z niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r. i okoliczności, w jakich zostały one przedstawione jej do wiadomości.

1.     Co do żądań o odszkodowanie szkody wynikającej z rzekomego mobbingu

a)     Argumenty stron

232    Skarżąca utrzymuje, że mobbing, którego była ofiarą, miał poważny wpływ na stan jej zdrowia, na co wskazują zaświadczenia lekarskie wystawione przez lekarza ją prowadzącego, opinie lekarskie służb medycznych oraz opinia niezależnego lekarza wybranego w ramach procedury przewidzianej w art. 59 ust. 1 regulaminu pracowniczego. Wynika z niej znaczna krzywda, polegająca na niezdolności normalnego wykonywania zadań w wydziale oraz szkoda w postaci utraty szansy w pokonywaniu kolejnych szczebli kariery zawodowej oraz uzasadnionego prawa do awansu.

233    Na swą obronę Komisja wnosi o oddalenie wyżej przywołanych żądań o odszkodowanie, wyjaśniając, że skarżąca nie była ofiarą mobbingu.

b)     Ocena Sądu

234    Z utrwalonego orzecznictwa w dziedzinie służby publicznej wynika, że powstanie odpowiedzialności Wspólnoty jest uzależnione od łącznego wystąpienia następujących przesłanek: bezprawności zarzucanego instytucjom postępowania, rzeczywistego charakteru szkody oraz istnienia związku przyczynowego między zarzucanym postępowaniem a podnoszoną szkodą (wyrok Trybunału z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawie 111/86 Delauche przeciwko Komisji, Rec. s. 5345, pkt 30; wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 16 września 1998 r. w sprawie T‑234/97 Rasmussen przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑507 i II‑1533, pkt 71 i z dnia 6 lipca 2004 r. w sprawie T‑281/01 Huygens przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A‑203 i II‑903, pkt 51).

235    Należy zatem zbadać, czy Komisji można zarzucić bezprawne postępowanie, a jeśli tak, określić istnienie ewentualnej szkody przedstawiającej związek przyczynowy z bezprawnym postępowaniem.

 Co do istnienia bezprawnego postępowania

236    O ile, jak wykazano powyżej, skarżąca bezzasadnie podnosiła, że była ofiarą mobbingu, o tyle niemniej, jak ponadto zauważył doradca audytowy, pewne okoliczności podnoszone przez zainteresowaną na poparcie jej wniosku o odszkodowanie mogą, rozpatrywane łącznie, wykazywać pewne naruszenie przez Komisję swego obowiązku staranności. Tak było w szczególności, jeśli chodzi o okoliczności przedłużenia okresu próbnego skarżącej (pkt 155–160 niniejszego wyroku), przydzielenia zainteresowanej odizolowanych biur (pkt 161–169 niniejszego wyroku), braku ustalenia jej zadań w okresie od stycznia do czerwca 2003 r. (pkt 170–172), czy okoliczności, w jakich rozpatrywano jej wniosek urlopowy na okres od dnia 19 lipca do dnia 27 sierpnia 2004 r. (pkt 180 i 181 niniejszego wyroku).

237    Z tego wynika, że pierwsza przesłanka wymagana dla powstania odpowiedzialności Komisji, czyli istnienie bezprawnego postępowania, została spełniona.

 Co do istnienia szkody w związku z bezprawnym postępowaniem

238    Jeśli chodzi o rzekomą szkodę, zainteresowana utrzymuje, że utraciła wynagrodzenie z uwagi na przejście na rentę inwalidzką. W świetle tego zarzutu należy uważać, że zainteresowana utrzymuje, że jej przejście na rentę inwalidzką było konsekwencją choroby zawodowej spowodowanej niezgodnym z prawem działaniem administracji.

239    W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem (wyrok Sądu z dnia 2 maja 2007 r. w sprawie F‑23/05 Giraudy przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 193), Sąd nie jest właściwy w przedmiocie rozstrzygania o związku przyczynowym istniejącym pomiędzy warunkami pracy urzędnika a chorobą, którą ten podnosi. W istocie art. 18 wspólnych zasad ubezpieczenia urzędników Wspólnot Europejskich od ryzyka wypadku i choroby zawodowej (zwanych dalej „przepisami ubezpieczeniowymi”) przewiduje, że decyzję uznającą zawodowe podłoże choroby wydaje organ powołujący, w oparciu o wnioski sporządzone przez lekarza lub lekarzy wyznaczonych przez instytucję i, jeśli urzędnik tego żąda, po konsultacji z komisją lekarską przewidzianą w art. 22 przepisów ubezpieczeniowych. Artykuł 11 ust. 2 przepisów ubezpieczeniowych przewiduje, że w przypadku trwałej i całkowitej niezdolności urzędnika do pracy, wynikającej z wypadku czy choroby zawodowej, wypłaca mu się kwotę, o której mowa w art. 73 ust. 2 lit. b) regulaminu pracowniczego, czyli kwotę równą wysokości ośmiokrotnego rocznego wynagrodzenia podstawowego urzędnika, obliczonej na podstawie miesięcznych kwot wynagrodzenia otrzymywanego w okresie 12 miesięcy przed wypadkiem.

240    System wprowadzony na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego przewiduje zatem odszkodowanie ryczałtowe w przypadku wypadku lub choroby zawodowej, bez potrzeby udowadniania przez osobę zainteresowaną jakiegokolwiek uchybienia ze strony instytucji. Orzecznictwo uściśla, że tylko w okolicznościach, w których okazuje się, że system wynikający z regulaminu pracowniczego nie zezwala na właściwe odszkodowanie poniesionej szkody, urzędnik ma prawo żądać odszkodowania dodatkowego (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 8 października 1986 r. w sprawach połączonych 169/83 i 136/84 Leussink przeciwko Komisji, Rec. s. 2801, pkt 13; z dnia 9 września 1999 r. w sprawie C‑257/98 P Lucaccioni przeciwko Komisji, Rec. s. I‑5251, pkt 22; wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 14 maja 1998 r. w sprawie T‑165/95 Lucaccioni przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑203 i II‑627, pkt 74; z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie T‑300/97 Latino przeciwko Komisji, RecFP s. I‑A‑259 i II‑1263, pkt 95).

241    W niniejszym przypadku z akt sprawy wynika, że skarżąca, pismem złożonym w dniu 17 października 2005 r., zwróciła się do Komisji z wnioskiem o uznanie za chorobę zawodową na podstawie art. 73 regulaminu pracowniczego „zespołu lękowo-depresyjnego”, na który rzekomo cierpiała. Tymczasem postępowanie o uznanie zawodowego podłoża choroby, na którą cierpi zainteresowana, jest wciąż w trakcie. Z tego wynika, że powyżej przywołany wniosek o odszkodowanie jest przedwczesny i nie może zostać przyjęty na tym etapie.

242    Natomiast jeśli chodzi o krzywdę, jakiej doznała skarżąca, to uchybienia jakich dopuściła się Komisja w zakresie obowiązku staranności, przyczyniły się do odizolowania skarżącej w ramach wydziału i spowodowały krzywdę, która zostanie słusznie naprawiona poprzez przyznanie jej kwoty w wysokości 500 EUR.

2.     Co do żądań o odszkodowanie szkody wynikającej z dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia

a)     W przedmiocie dopuszczalności

 Argumenty stron

243    Komisja kwestionuje dopuszczalność wniosku o naprawienie szkody wynikającej z dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia. Utrzymuje, że skoro żądania o stwierdzenie nieważności tej decyzji są niedopuszczalne z uwagi na ich przedwczesny charakter, to żądania odszkodowania za szkodę spowodowaną tą decyzją powinny być w konsekwencji odrzucone jako niedopuszczalne.

244    Skarżąca wnosi o dopuszczalność wyżej przywołanych żądań o odszkodowanie.

 Ocena Sądu

245    W systemie środków odwoławczych, o którym mowa w art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego, skarga o odszkodowanie stanowiąca środek autonomiczny w porównaniu ze skargą o stwierdzenie nieważności jest dopuszczalna tylko wówczas, gdy została poprzedzona postępowaniem poprzedzającym wniesienie skargi zgodnie z przepisami regulaminu pracowniczego. Postępowanie to różni się w zależności od tego, czy szkoda, o której naprawienie się wnosi, wynika z aktu niekorzystnego w rozumieniu art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, czy zachowania administracji pozbawionego charakteru decyzyjnego. W pierwszym przypadku do zainteresowanego należy zwrócenie się w wyznaczonym terminie do administracji z zażaleniem na sporny akt. W drugim przypadku natomiast postępowanie administracyjne musi rozpocząć się złożeniem wniosku w rozumieniu art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego, mającym na celu uzyskanie odszkodowania, po którym następuje, w razie potrzeby, zażalenie na decyzję oddalającą ten wniosek (wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 28 czerwca 1996 r. w sprawie T‑500/93 Y przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, RecFP s. I‑A‑335 i II‑977, pkt 64).

246    Jeśli istnieje bezpośredni związek pomiędzy skargą o stwierdzenie nieważności a skargą o odszkodowanie, ta ostatnia jest dopuszczalna jako pomocnicza wobec skargi o stwierdzenie nieważności, bez konieczności poprzedzenia jej wnioskiem wzywającym organ powołujący do naprawienia rzekomo poniesionej szkody czy zażaleniem kwestionującym zasadność dorozumianego lub wyraźnego oddalenia wniosku (wyroki Sądu z dnia 15 lipca 1993 r. w sprawach połączonych T‑17/90, T‑28/91 i T‑17/92 Camara Alloisio i in. przeciwko Komisji, Rec. s. II‑841, pkt 46, oraz ww. wyrok w sprawie Y przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, pkt 66).

247    W niniejszym przypadku należy podnieść, że żądania o naprawienie szkody spowodowanej dorozumianą decyzją odmowną w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia przedstawiają bezpośredni związek z żądaniem stwierdzenia nieważności tej decyzji. Tymczasem żądania te zostały uznane za dopuszczalne, za wyjątkiem tej części, w której zarzuca się odmowę wszczęcia dochodzenia administracyjnego. W tym zakresie wyżej przywołane żądania o odszkodowanie są również dopuszczalne.

b)     Co do istoty

 Argumenty stron

248    Skarżąca utrzymuje, że z powodu niezgodności z prawem dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia poniosła szkodę i doznała krzywdy. Jeśli chodzi w szczególności o szkodę, skarżąca twierdzi, że wstrzymanie się Komisji od podjęcia wszelkich działań wspierających, obok jeszcze mobbingu, którego była ofiarą, pociągnęło za sobą jej przejście na rentę, w ten sposób, że szkodę szacuje się na całkowitą kwotę 781 906,43 EUR, odpowiadającą różnicy pomiędzy z jednej strony wynagrodzeniem i emeryturą, z której korzystałaby, gdyby nie przeszła na rentę inwalidzką, a z drugiej strony świadczeniem rentowym, które otrzymuje, i emeryturą, która będzie jej wypłacana w przyszłości.

249    Na swą obronę Komisja odpowiada, że ponieważ skarżąca nie udowodniła bezprawności zarzucanego postępowania, wniosek o odszkodowanie musi zostać uznany za bezzasadny. Pomocniczo, zainteresowana nie przedstawiła żadnego konkretnego dowodu mogącego potwierdzić istnienie i a fortiori zakres prawdziwej szkody, jak również związku przyczynowego pomiędzy rzekomą szkodą a rzekomym zarzucanym postępowaniem. Wreszcie, jeśli Sąd miałby uznać za zasadne wnioski o stwierdzenie nieważności sformułowane przez skarżącą, to takie stwierdzenie nieważności samo w sobie stanowiłoby naprawienie szkody.

 Ocena Sądu

250    Jak to wykazano powyżej, ponieważ Komisja nie podjęła zapobiegawczo żadnego działania w celu zmiany miejsca zatrudnienia skarżącej poza DG „Personel i administracja”, chociaż waga i ciężar okoliczności podnoszonych przez zainteresowaną we wniosku o udzielenie wsparcia przemawiały za „podejrzeniem mobbingu” w rozumieniu komunikatu z 2003 r. w sprawie mobbingu, to dorozumiana decyzja odmowna w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia była niezgodna z prawem.

251    Ponadto należy podnieść, że w dniu, w którym miała miejsce dorozumiana decyzja odmowna w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia, dochodzenie administracyjne jeszcze nie zostało rozpoczęte, ponieważ dopiero w dniu 8 września 2004 r. doradca audytowy otrzymał mandat od sekretarza generalnego Komisji na poprowadzenie takiego dochodzenia i ponieważ pierwsze przesłuchania przeprowadzone przez niego odbyły się dopiero w październiku 2004 r.

252    Co do istnienia szkody w związku z bezprawnym postępowaniem Komisji, skarżąca utrzymuje w pierwszej kolejności, że jej przejście na rentę było konsekwencją choroby zawodowej, spowodowanej odmową administracji udzielenia jej wsparcia. Jednakże jak wykazano, postępowanie w sprawie uznania zawodowego podłoża choroby, na która cierpi zainteresowana, jest wciąż w trakcie. Z tego wynika, że wniosek o odszkodowanie szkody, jaką poniosła skarżąca, jest przedwczesny i nie może na tym etapie być przyjęty.

253    Natomiast jeśli chodzi o istnienie krzywdy, to należy podnieść, że odmowa podjęcia przez Komisję środków tymczasowych, jak również zwłoka w rozpoczęciu dochodzenia administracyjnego, sprawiły, że skarżąca znalazła się w stanie niepewności i niepokoju, który mógł powodować obawy, że Komisja nie uwzględni jej wniosku o udzielenie wsparcia, i że niewłaściwe zachowania, których była obiektem ze strony instytucji, mogą się przedłużać. Skarżąca zasadnie zatem podnosi, że dorozumiana decyzja odmowna w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia spowodowała po jej stronie poważną krzywdę, która nie może być naprawiona stwierdzeniem nieważności orzeczonym przez Sąd.

254    W tych okolicznościach słusznym zadośćuczynieniem krzywdy będzie zasądzenie od Komisji zapłaty na rzecz skarżącej kwoty 15 000 EUR.

3.     W przedmiocie wniosków o naprawienie szkody wynikającej z rzekomej niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r. oraz nieprawidłowości poczynionych przy okazji przedstawiania ich do wiadomości skarżącej

a)     W przedmiocie dopuszczalności

 Argumenty stron

255    Komisja utrzymuje, że wnioski o zasądzenie od administracji naprawienia szkody wynikającej z niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r. są niedopuszczalne z uwagi na niedopuszczalność wniosków o stwierdzenie nieważności tych REC.

256    Skarżąca wnosi o oddalenie zarzutu niedopuszczalności.

 Ocena Sądu

257    Należy rozróżnić pomiędzy z jednej strony wnioskiem o naprawę szkody wynikającej z niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r. a wnioskiem o naprawę szkody wynikającej z okoliczności, w jakich te zostały przedstawione do wiadomości skarżącej z drugiej strony.

–       W przedmiocie dopuszczalności żądań o odszkodowanie opartych na rzekomej niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r.

258    Żądania o odszkodowanie mające na celu naprawę szkody wynikającej z rzekomej niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r. mają bezpośredni związek z żądaniami stwierdzenia ich nieważności. Tymczasem jak przypomniano powyżej, w dniu wniesienia niniejszej skargi żądania stwierdzenia nieważności sprawozdań za 2003 r. były dopuszczalne. Z tego wynika, że żądania o odszkodowanie były również dopuszczalne, gdy skarżąca wnosiła skargę.

259    Należy ponadto dodać, że skarżąca, chociaż nie posiada już w związku ze swoim przejściem na rentę inwalidzką uzasadnionego interesu w stwierdzeniu nieważności sprawozdań za 2003 r., to zachowuje jednak interes w żądaniu wydania orzeczenia w przedmiocie zgodności z prawem tych aktów w ramach wniosku o naprawę uszczerbku na karierze zawodowej i krzywdy, które poniosła z uwagi na postępowanie Komisji (zob. podobnie wyroki Sądu Pierwszej Instancji: z dnia 13 grudnia 1990 r. w sprawie T‑20/89 Moritz przeciwko Komisji, Rec. s. II‑769, pkt 18, nieuchylony w postępowaniu odwoławczym w części dotyczącej badania dopuszczalności; z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T‑249/04 Combescot przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 47, od którego wniesiono odwołanie zawisłe przed Trybunałem, sprawa C‑525/07 P). Przejście skarżącej na rentę inwalidzką nie spowodowało zatem utraty przedmiotu żądań odszkodowawczych zainteresowanej.

–       W przedmiocie dopuszczalności żądań odszkodowawczych opartych o nieprawidłowości w przedstawieniu sprawozdań za 2003 r. do wiadomości skarżącej

260    Należy na wstępie przypomnieć, że administracja popełnia uchybienie, gdy doręcza dany akt w sposób nieprawidłowy.

261    Z tego wynika, że skarżąca była zobowiązana, aby móc ubiegać się o naprawę szkody, jaką rzekomo poniosła z uwagi na nieprawidłowości w doręczeniu sprawozdań za 2003 r., złożyć wniosek w rozumieniu art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego, a następnie, w przypadku oddalenia tego wniosku, zażalenie w rozumieniu art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego. Tymczasem w niniejszym przypadku bezsporne jest, że skarżąca nie złożyła odrębnego wniosku w tym zakresie. Tym samym, wnioski o odszkodowanie oparte na rzekomej nieprawidłowości w doręczeniu sprawozdań za 2003 r. należy odrzucić jako niedopuszczalne, ponieważ nie odbyło się postępowanie administracyjne poprzedzające wniesienie skargi, o którym mowa w regulaminie pracowniczym.

262    Zbadana zostanie zatem tylko zasadność żądań odszkodowania opartych na rzekomej niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r.

b)     Co do istoty

 Argumenty stron

263    Wśród wielu zarzutów wysuwanych pod adresem sprawozdań za 2003 r. skarżąca utrzymuje, że dopuszczono się w nich oczywistego błędu w ocenie. Przyznając jej bowiem, zarówno w sprawozdaniu za okres od stycznia do października 2003 r., jak i w sprawozdaniu za okres od listopada do grudnia 2003 r., całkowitą ocenę 8/20, oceniający nie uwzględnili tego, że nie przydzielono jej żadnych zadań w okresie od stycznia do czerwca 2003 r., ani tego, że była ona ofiarą mobbingu, który spowodował pogorszenie jej stanu zdrowia i  utrudnił jej normalne wykonywanie obowiązków.

264    Skarżąca dodaje, że niezgodność sprawozdań za 2003 r. z prawem spowodowała krzywdę, jak i uszczerbek na karierze zawodowej, przy czym ten ostatni polegał na „utracie szansy w pokonywaniu kolejnych szczebli kariery zawodowej oraz uzasadnionego prawa do awansu”.

265    Komisja kwestionuje twierdzenie skarżącej, jakoby w sprawozdaniach za 2003 r. dopuszczono się oczywistego błędu w ocenie.

 Ocena Sądu

–       Co do istnienia niezgodności z prawem

266    Z art. 8 ust. 5 akapit czwarty ogólnych przepisów wykonawczych wynika, że oceniający, gdy analizuje wydajność, kwalifikacje i zachowanie podczas służby osoby zajmującej dane stanowisko w danym okresie odniesienia, nie powinien „brać pod uwagę ewentualnych usprawiedliwionych nieobecności w pracy osoby zajmującej dane stanowisko”. Ponadto przewodnik w sprawie oceny, który Komisja sama sobie narzuciła jako zasady dobrego postępowania, przewiduje w pkt 6.2, że „osoba zajmująca dane stanowisko [nie może być] karana w przypadku, jeśli nie [może] osiągnąć swoich celów z uwagi na czynniki zewnętrzne”, na przykład, „jeśli jest chor[a] lub przebywa na urlopie macierzyńskim” i że „[w] takich sytuacjach należy położyć akcent na to, czy zainteresowany był rzeczywiście w stanie je wykonać, oraz na sposób, w jaki radził sobie z tą sytuacją”.

267    W niniejszym przypadku po tym, jak zauważono w rubryce 6.1 „Wydajność” sprawozdania za okres od stycznia do października 2003 r., że skarżąca nie była w stanie do dnia 3 września 2003 r. „oswoić się ze swoim stanowiskiem pracy” w związku, między innymi, z „brakiem motywacji”, i uznano, że „nie zauważono poprawy [jej] wydajności w okresie pomiędzy dniem 3 września 2003 r. a końcem października”, oceniający przyznali zainteresowanej za wydajność notę 4/10, odpowiadającą ocenie „słabej”. Podobnie, jeśli chodzi o sprawozdanie za okres od listopada do grudnia 2003 r., oceniający również przyznali skarżącej za wydajność notę 4/10, podkreślając, że „nie było żadnego możliwego do przyjęcia rezultatu w trakcie okresu odniesienia i że żaden rezultat nie został osiągnięty” oraz że „ogólna wydajność za ten okres powinna zostać oceniona jako »słaba«”.

268    Tymczasem z akt sprawy, a w szczególności z przedstawionego przez samą Komisję dokumentu dotyczącego nieobecności skarżącej w 2003 r. wynika, że przebywała ona na usprawiedliwionym zwolnieniu chorobowym w okresie od dnia 1 września do dnia 31 października 2003 r., a następnie od dnia 1 listopada do dnia 14 listopada 2003 r., a w okresie od dnia 17 listopada do dnia 19 grudnia 2003 r. pracowała w niepełnym wymiarze czasu pracy ze względów zdrowotnych.

269    Należy z tego wywieść, że zarówno w sprawozdaniu za okres od stycznia do października 2003 r., jak i w sprawozdaniu za okres od listopada do grudnia 2003 r. oceniający przyznali jej notę 4/10 za wydajność, nie biorąc pod uwagę tego, że na tę wydajność musiały mieć wpływ usprawiedliwione nieobecności zainteresowanej ze względu na chorobę.

270    Zarzut dotyczący tego, że w sprawozdaniach za 2003 r. dopuszczono się oczywistego błędu w ocenie, należy zatem przyjąć.

271    W tych okolicznościach, i bez potrzeby badania innych zarzutów przedstawionych przez zainteresowaną, należy stwierdzić, że sprawozdania za 2003 r. zostały sporządzone z naruszeniem prawa.

–       Co do szkody

272    Jeśli chodzi o szkodę wynikającą z niezgodności sprawozdań za 2003 r. z prawem, to należy przypomnieć, że nawet przy założeniu wykazania rozpatrywanego uchybienia po stronie instytucji, odpowiedzialność Wspólnoty powstałaby dopiero wówczas, gdyby skarżąca zdołała wykazać rzeczywisty charakter tej szkody (zob. ww. wyrok Sądu Pierwszej Instancji w sprawie Lucaccioni przeciwko Komisji, pkt 57). Tymczasem zainteresowana nie wykazała, jak niezgodność sprawozdań za 2003 r. z prawem wpłynęła na przebieg jej kariery zawodowej przed jej przejściem na rentę inwalidzką, co miało miejsce w dniu 31 sierpnia 2005 r. W szczególności nie wykazuje, ani nawet nie twierdzi, że ta niezgodność z prawem miała jakikolwiek wpływ na to, że nie uzyskała awansu w ramach postępowania w sprawie awansu za 2004 r.

273    Jeśli chodzi o krzywdę, o której zadośćuczynienie skarżąca również wnosi, stwierdzenie przez Sąd, że sprawozdania za 2003 r. są z uwagi na oczywisty błąd w ocenie niezgodne z prawem, nie może stanowić samo w sobie właściwej i wystarczającej naprawy tej krzywdy, w zakresie, w jakim te sprawozdania zawierają wyraźnie negatywne oceny umiejętności skarżącej. Jak wspomniano powyżej, oceniający wskazał w sprawozdaniu za okres od stycznia do października 2003 r., że skarżąca nie zdołała „oswoić się ze swoim stanowiskiem pracy”, ze względu na „brak motywacji”, podczas gdy w sprawozdaniu za okres od listopada do grudnia 2003r. podkreślił, że „nie było żadnego możliwego do przyjęcia rezultatu w trakcie okresu odniesienia i że żaden rezultat nie został osiągnięty”. Tym samym zasądzenie kwoty w wysokości 2 500 EUR stanowiłoby właściwe zadośćuczynienie krzywdy doznanej przez skarżącą.

4.     Wnioski

274    Z powyższego wynika, że Komisja zostaje obciążona zapłatą skarżącej kwoty w wysokości 18 000 EUR.

 W przedmiocie kosztów

275    Zgodnie z art. 122 regulaminu Sądu, przepisy rozdziału ósmego tytułu drugiego tego regulaminu dotyczącego kosztów postępowania przed Sądem stosują się tylko do spraw wniesionych do Sądu po dniu wejścia w życie tego regulaminu, czyli od dnia 1 listopada 2007 r. Istotne w tym zakresie przepisy regulaminu Sądu Pierwszej Instancji znajdują nadal zastosowanie odpowiednio do spraw zawisłych przed Sądem przed tą datą.

276    Zgodnie z art. 87 § 3 regulaminu Sądu Pierwszej Instancji, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron oraz w wypadkach szczególnych, Sąd może postanowić, że koszty zostaną rozdzielone albo że każda ze stron poniesie własne koszty.

277    Ponieważ Komisja przegrała sprawę w zakresie większości zarzutów, należy obciążyć ją, poza jej własnymi kosztami, trzema czwartymi kosztów poniesionych przez skarżącą.

Z powyższych względów

SĄD (pierwsza izba)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność odmownej decyzji Komisji Wspólnot Europejskich w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia złożonego w dniu 29 kwietnia 2004 r. przez Q w zakresie, w jakim odmówiono podjęcia działania mającego na celu tymczasowe odseparowanie od siebie stron konfliktu.

2)      Komisja Wspólnot Europejskich zapłaci Q kwotę w wysokości 18 000 EUR.

3)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

4)      Komisja Wspólnot Europejskich pokrywa, oprócz swoich kosztów postępowania, trzy czwarte kosztów poniesionych przez Q.

5)      Q pokrywa jedną czwartą swoich kosztów postępowania.

Kreppel Tagaras Gervasoni

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 9 grudnia 2008 r.

Sekretarz        Prezes

W. Hakenberg        S. Gervasoni

Spis treści

Ramy prawne

Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

A –  Lata 2000, 2001 i 2002

B –  Rok 2003

C –  Rok 2004

D –  Rok 2005

E –  Okoliczności dotyczące sprawozdań z przebiegu kariery zawodowej za 2003 r.

Przebieg postępowania i żądania stron

Co do prawa

A –  Uwagi wstępne co do przedmiotu sporu

B –  W przedmiocie mobbingu

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

a)  Po pierwsze, w przedmiocie warunków przedłużenia okresu próbnego skarżącej

b)  Po drugie, w przedmiocie okoliczności, że Komisja izolowała skarżącą

c)  Po trzecie, co do tego, że pomiędzy styczniem a czerwcem 2003 r. nie zostało przydzielone skarżącej żadne zadanie

d)  Po czwarte, co do okoliczności, że Komisja rozpowszechniała oczerniające plotki na temat kwalifikacji zawodowych skarżącej

e)  Po piąte, co do okoliczności, że Komisja odrzuciła kilka wniosków urlopowych, a inne uwzględniła z opóźnieniem

f)  Po szóste, odnośnie do odmowy uznania przez Komisję nieobecności w pracy wskutek choroby za usprawiedliwione

C –  W przedmiocie żądań o stwierdzenie nieważności dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia

1.  W przedmiocie dopuszczalności

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

2.  Co do istoty

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

D –  W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności sprawozdań za 2003 r.

1.  Argumenty stron

2.  Ocena Sądu

E –  Co do żądań o odszkodowanie

1.  Co do żądań o odszkodowanie szkody wynikającej z rzekomego mobbingu

a)  Argumenty stron

b)  Ocena Sądu

Co do istnienia bezprawnego postępowania

Co do istnienia szkody w związku z bezprawnym postępowaniem

2.  Co do żądań o odszkodowanie szkody wynikającej z dorozumianej decyzji odmownej w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia

a)  W przedmiocie dopuszczalności

Argumenty stron

Ocena Sądu

b)  Co do istoty

Argumenty stron

Ocena Sądu

3.  W przedmiocie wniosków o odszkodowanie szkody wynikającej z rzekomej niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r. oraz nieprawidłowości poczynionych przy okazji przedstawiania ich do wiadomości skarżącej

a)  W przedmiocie dopuszczalności

Argumenty stron

Ocena Sądu

–  W przedmiocie dopuszczalności żądań o odszkodowanie opartych na rzekomej niezgodności z prawem sprawozdań za 2003 r.

–  W przedmiocie dopuszczalności żądań odszkodowawczych opartych o nieprawidłowości w przedstawieniu sprawozdań za 2003 r. do wiadomości skarżącej

b)  Co do istoty

Argumenty stron

Ocena Sądu

–  Co do istnienia niezgodności z prawem

–  Co do szkody

4.  Wnioski

W przedmiocie kosztów

Treść niniejszego orzeczenia, jak również cytowanych w nim orzeczeń sądów Unii Europejskiej, jest dostępna na stronie internetowej www.curia.europa.eu

* Język postępowania: francuski.