Sprawa T‑30/03 RENV
3F
przeciwko
Komisji Europejskiej
Pomoc państwa – Pomoc podatkowa przyznana przez władze duńskie – Marynarze zatrudnieni na statkach wpisanych do duńskiego rejestru międzynarodowego – Decyzja Komisji o niewnoszeniu zastrzeżeń – Skarga o stwierdzenie nieważności – Poważne trudności
Streszczenie wyroku
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Etap wstępny i etap kontradyktoryjny postępowania – Obowiązek wszczęcia przez Komisję postępowania kontradyktoryjnego w przypadku poważnych trudności – Pojęcie poważnych trudności
(art. 88 ust. 2, 3 WE)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Niepoddane notyfikacji środki pomocy, które były przedmiotem skarg do Komisji ze strony zainteresowanych osób trzecich – Obowiązek zakończenia przez Komisję wstępnego etapu postępowania w rozsądnym terminie – Zakres
(art. 88 ust. 3 WE)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Badanie skarg – Obowiązek wdania się przez Komisję w kontradyktoryjny spór ze składającym do niej skargę począwszy od etapu wstępnego postępowania – Brak
(art. 88 ust. 3 WE)
1. Postępowanie przewidziane w art. 88 ust. 2 WE ma charakter nieodzowny, w przypadku gdy Komisja napotka poważne trudności w ocenie zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem. Komisja może zatem poprzestać na wstępnym etapie postępowania, o którym mowa w art. 88 ust. 3 WE, w celu wydania korzystnej decyzji w sprawie środka wprowadzonego przez państwo jedynie wtedy, gdy po pierwszym badaniu może dojść do przekonania, że środek ten jest zgodny ze wspólnym rynkiem. Natomiast jeśli to pierwsze badanie prowadzi Komisję do odmiennego przekonania lub jeśli nie pozwala na pokonanie wszystkich trudności powstałych w czasie badania zgodności tego środka ze wspólnym rynkiem, Komisja ma obowiązek zebrania wszelkich niezbędnych opinii i wszczęcia w tym celu postępowania, o którym mowa w art. 88 ust. 2 WE.
O ile Komisja nie posiada uprawnień dyskrecjonalnych w kwestii decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego, gdy stwierdza istnienie takich trudności, o tyle dysponuje ona pewnym zakresem uznania w badaniu i ocenie okoliczności sprawy w celu ustalenia, czy okoliczności te stwarzają poważne trudności. Zgodnie z celem art. 88 ust. 3 WE oraz spoczywającym na Komisji obowiązkiem dobrej administracji Komisja może w szczególności nawiązać dialog ze zgłaszającym państwem lub osobami trzecimi w celu przezwyciężenia ewentualnych trudności napotkanych w trakcie postępowania wstępnego. Uprawnienie to zakłada, że Komisja może dostosować swoje stanowisko do wyników nawiązanego dialogu, przy czym to dostosowanie nie powinno być koniecznie interpretowane a priori jako wskazujące na istnienie poważnych trudności.
Jednakże należy też przypomnieć, że pojęcie poważnych trudności ma obiektywny charakter. Istnienie takich trudności powinno być oceniane zarówno w świetle okoliczności wydania zaskarżonego aktu, jak i jego treści, w sposób obiektywny, przy czym należy zestawić motywy decyzji z danymi, jakimi Komisja dysponowała w momencie, gdy wypowiadała się na temat zgodności spornej pomocy ze wspólnym rynkiem. Wynika stąd, że kontrola zgodności z prawem przeprowadzana przez Sąd w kwestii istnienia poważnych trudności z racji swej natury wykracza poza badanie oczywistego błędu w ocenie. Na stronie skarżącej spoczywa ciężar dowodu istnienia poważnych trudności; może ona przedstawić ten dowód, powołując się na szereg spójnych wskazówek dotyczących, po pierwsze, okoliczności i czasu trwania wstępnego postępowania wyjaśniającego, a po drugie, treści zaskarżonej decyzji.
(por. pkt 53–55, 78)
2. W przypadku gdy sporne w świetle zakazu pomocy państwa przepisy państwowe nie zostały przez dane państwo członkowskie zgłoszone, Komisja nie jest zobowiązana do przeprowadzenia badania wstępnego tych przepisów w określonym terminie. Jednakże w przypadku gdy zainteresowane osoby trzecie złożyły do Komisji skargi dotyczące przepisów wydanych przez państwo, które nie zostały zgłoszone, instytucja ma obowiązek, w ramach etapu wstępnego przewidzianego w art. 88 ust. 3 WE i w interesie prawidłowego stosowania podstawowych postanowień traktatu dotyczących pomocy państwa, do przeprowadzenia sumiennego i bezstronnego badania tych skarg. Wynika z tego między innymi, że Komisja nie może bezterminowo przedłużać wstępnego badania przepisów wydanych przez państwo, które były przedmiotem skargi wniesionej do Komisji, gdyż badanie to ma na celu wyłącznie umożliwienie Komisji sformułowania pierwszej opinii na temat kwalifikacji przepisów poddanych jej ocenie oraz ich zgodności ze wspólnym rynkiem.
Ocena, czy czas trwania wstępnego postępowania wyjaśniającego ma rozsądny charakter, powinna być dokonywana w oparciu o okoliczności właściwe każdej sprawie, a zwłaszcza z uwzględnieniem kontekstu sprawy, poszczególnych etapów postępowania, które Komisja powinna przeprowadzić, i stopnia złożoności sprawy.
O ile czas trwania badania wstępnego może wskazywać na istnienie poważnych trudności, to nie może on sam w sobie istnienia takich trudności wykazać.
W szczególności sam fakt, że na etapie badania wstępnego zostały nawiązane rozmowy między Komisją a zainteresowanym państwem członkowskim i że w ramach tych rozmów Komisja mogła zażądać dodatkowych informacji dotyczących przepisów przedłożonych jej do kontroli, nie może jako taki zostać uznany za dowód, że instytucja napotkała na poważne trudności w ocenie.
Ponadto kwestia upływu czasu, nawet znacznie przekraczającego czas zwykle konieczny do przeprowadzenia pierwszego badania w ramach postanowień art. 88 ust. 3 WE, może prowadzić do uznania, że Komisja napotkała poważne trudności w ocenie, wymagające wszczęcia postępowania przewidzianego w art. 88 ust. 2 WE, dopiero jeżeli zostanie wzmocniona innymi okolicznościami.
(por. pkt 57, 58, 70–72)
3. Wstępny etap badania w kontekście art. 88 ust. 3 WE nie ma w odniesieniu do skarżącego charakteru kontradyktoryjnego i Komisja nie ma zatem obowiązku podania do jego wiadomości swego stanowiska przed wydaniem decyzji w przedmiocie zgodności bądź niezgodności pomocy ze wspólnym rynkiem.
(por. pkt 84)