Υπόθεση C-334/22
Audi AG
κατά
GQ
(αίτηση του Sąd Okręgowy w Warszawie
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα) της 25ης Ιανουαρίου 2024
«Προδικαστική παραπομπή – Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1001 – Άρθρο 9, παράγραφος 2 και παράγραφος 3, στοιχεία αʹ έως γʹ – Δικαιώματα που παρέχει το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Έννοια της “χρήσης σημείου στις συναλλαγές” – Άρθρο 14, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ – Περιορισμός των αποτελεσμάτων του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα του δικαιούχου σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιταχθεί στη χρήση από τρίτον, για ανταλλακτικά αυτοκινήτων, σημείου πανομοιότυπου ή παρόμοιου με το σήμα – Στοιχείο μάσκας ψυγείου αυτοκινήτου το οποίο έχει σχεδιαστεί για την τοποθέτηση εμβλήματος το οποίο αναπαριστά το σήμα κατασκευαστή αυτοκινήτων»
1. Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αποτελέσματα του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαιώματα που παρέχει το σήμα – Σκοπός διατήρησης ανόθευτου ανταγωνισμού μεταξύ κατασκευαστών αυτοκινήτων και πωλητών μη γνήσιων ανταλλακτικών – Κατ’ αναλογίαν εφαρμογή σε σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης της λεγόμενης ρήτρας περί επισκευής που προβλέπει ο κανονισμός 6/2002 – Αποκλείεται
(Κανονισμός 2017/1001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 9 και 14· κανονισμός 6/2002 του Συμβουλίου, άρθρο 110)
(βλ. σκέψεις 25-29)
2. Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αποτελέσματα του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαιώματα που παρέχει το σήμα – Δικαίωμα απαγόρευσης της χρήσης του σήματος – Έννοια της χρήσης – Επίθεση σημείου πανομοιότυπου ή παρόμοιου με το σήμα σε μάσκες ψυγείου αυτοκινήτου και εισαγωγή καθώς και διάθεση προς πώληση των εν λόγω μασκών ψυγείου – Σημείο το οποίο έχει το σχήμα στοιχείου των εν λόγω μασκών ψυγείου σχεδιασμένου για την τοποθέτηση του εμβλήματος το οποίο αναπαριστά το σήμα – Εμπίπτει
(Κανονισμός 2017/1001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 9 §§ 2 και 3, στοιχεία αʹ έως γʹ)
(βλ. σκέψεις 38-40, 49, διατακτ. 1)
3. Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αποτελέσματα του σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαιώματα που παρέχει το σήμα – Δικαίωμα απαγόρευσης σε τρίτο να χρησιμοποιεί σημείο πανομοιότυπο ή παρόμοιο με το σήμα επί μασκών ψυγείου αυτοκινήτου – Σημείο το οποίο έχει το σχήμα στοιχείου των εν λόγω μασκών ψυγείου σχεδιασμένου για την τοποθέτηση του εμβλήματος το οποίο αναπαριστά το σήμα – Επιτρέπεται – Ύπαρξη τεχνικής δυνατότητας τοποθέτησης του εμβλήματος επί των μασκών ψυγείου χωρίς επίθεση του σχετικού σημείου – Δεν ασκεί επιρροή
(Κανονισμός 2017/1001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 14 § 1, στοιχείο γʹ)
(βλ. σκέψεις 53-55, 58, 60, διατακτ. 2)
Σύνοψη
Το Δικαστήριο, επιληφθέν αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως, παρέχει διευκρινίσεις σχετικά με την έννοια της χρήσης σημείου στις συναλλαγές, όταν τρίτος εισάγει και διαθέτει προς πώληση ανταλλακτικά αυτοκινήτων χωρίς τη συγκατάθεση του κατασκευαστή αυτοκινήτων που είναι δικαιούχος σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπροσθέτως, το Δικαστήριο διευκρινίζει το περιεχόμενο του αποκλειστικού δικαιώματος του κατασκευαστή να απαγορεύει στον εν λόγω τρίτο τη χρήση σημείου πανομοιότυπου ή παρόμοιου με το σήμα για τέτοια ανταλλακτικά.
Ο GQ είναι φυσικό πρόσωπο που δραστηριοποιείται στην πώληση, μέσω διαδικτυακής ιστοσελίδας, ανταλλακτικών αυτοκινήτων. Στο πλαίσιο της εν λόγω δραστηριότητας, ο GQ διαφήμιζε μάσκες ψυγείου, προσαρμοσμένες και σχεδιασμένες για παλαιά μοντέλα αυτοκινήτων Audi, τις οποίες διέθετε προς πώληση. Οι μάσκες περιελάμβαναν στοιχείο σχεδιασμένο για την τοποθέτηση εμβλήματος του σήματος του κατασκευαστή αυτοκινήτων Audi.
Η Audi, δικαιούχος του εικονιστικού σήματος της Ευρωπαϊκής το οποίο αναπαριστά τέσσερις κύκλους που αλληλεπικαλύπτονται (στο εξής: σήμα AUDI), άσκησε ενώπιον του Sąd Okręgowy w Warszawie (περιφερειακού δικαστηρίου Βαρσοβίας, Πολωνία), ήτοι του αιτούντος δικαστηρίου, αγωγή επί παραλείψει με αίτημα να απαγορευθεί στον GQ η διαφήμιση, η εισαγωγή, η διάθεση προς πώληση ή διάθεση στην αγορά μη γνήσιων μασκών ψυγείου που έφεραν σημείο πανομοιότυπο ή παρόμοιο με το σήμα AUDI.
Το αιτούν δικαστήριο αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο προδικαστικό ερώτημα σχετικά με την ερμηνεία του κανονισμού 2017/1001 (1), ζητώντας διευκρινίσεις ως προς την έννοια της χρήσης σημείου στις συναλλαγές, καθώς και ως προς την έκταση του δικαιώματος ενός κατασκευαστή αυτοκινήτων που είναι δικαιούχος σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απαγορεύει σε τρίτον τη χρήση σημείου πανομοιότυπου ή παρόμοιου με το σήμα για ανταλλακτικά.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
Πρώτον, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι ο νομοθέτης της Ένωσης δεν προέβλεψε στον κανονισμό 2017/1001 ρήτρα «περί επισκευής», όπως η υφιστάμενη στο δίκαιο των σχεδίων ή υποδειγμάτων (2), και υπενθυμίζει ότι η εν λόγω ρήτρα εφαρμόζεται με την επιφύλαξη των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης περί σημάτων.
Ως εκ τούτου, η λεγόμενη ρήτρα «περί επισκευής» δεν μπορεί να εφαρμοστεί κατ’ αναλογίαν προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός της διατήρησης ανόθευτου ανταγωνισμού μεταξύ κατασκευαστών αυτοκινήτων και πωλητών μη γνήσιων ανταλλακτικών, δεδομένου ότι ο σκοπός αυτός ελήφθη υπόψη από τον νομοθέτη της Ένωσης στο πλαίσιο του κανονισμού 2017/1001 (3), το δε δικαίωμα που παρέχεται στον δικαιούχο σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να περιοριστεί βάσει της εν λόγω ρήτρας (4).
Δεύτερον, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι, κατά την άποψη του αιτούντος δικαστηρίου, το σχήμα του στοιχείου των μασκών ψυγείου που έχει σχεδιαστεί για την τοποθέτηση του εμβλήματος το οποίο αναπαριστά το σήμα AUDI είναι πανομοιότυπο ή παρόμοιο με το σήμα αυτό. Το εν λόγω σχήμα συνιστά επίσης σημείο κατά την έννοια του κανονισμού 2017/1001 (5). Επιπλέον, η επίθεση του ως άνω σημείου στις μάσκες ψυγείου ή η ενσωμάτωσή του σε αυτές, με σκοπό την εμπορία τους, συνιστά χρήση η οποία εμπίπτει στον κανονισμό 2017/1001 (6) και, στο μέτρο που ο GQ εισάγει και διαθέτει προς πώληση μάσκες ψυγείου που περιέχουν το εν λόγω σημείο, μπορεί να θεωρηθεί ότι πραγματοποιεί τα είδη χρήσης του ως άνω κανονισμού. Το γεγονός ότι το στοιχείο αυτό είναι τοποθετημένο στο ανταλλακτικό, και συγκεκριμένα στη μάσκα ψυγείου, κατά τρόπον ώστε το σημείο που είναι πανομοιότυπο ή παρόμοιο με το σήμα αυτό είναι ορατό στο ενδιαφερόμενο κοινό όταν βλέπει το ανταλλακτικό συγκεκριμενοποιεί την ύπαρξη ουσιαστικής σχέσης μεταξύ του ως άνω ανταλλακτικού, το οποίο ένας τρίτος εισάγει, διαφημίζει και διαθέτει προς πώληση, και του δικαιούχο του σήματος AUDI.
Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κρίνει ότι τρίτος ο οποίος, χωρίς τη συγκατάθεση του κατασκευαστή αυτοκινήτων που είναι δικαιούχος σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εισάγει και διαθέτει προς πώληση ανταλλακτικά, εν προκειμένω μάσκες ψυγείου για τα εν λόγω αυτοκίνητα, που περιέχουν στοιχείο σχεδιασμένο για την τοποθέτηση του εμβλήματος το οποίο αναπαριστά το εν λόγω σήμα και του οποίου το σχήμα είναι πανομοιότυπο ή παρόμοιο με το σήμα, χρησιμοποιεί σημείο στις συναλλαγές κατά τρόπο που μπορεί να προσβάλει μία ή περισσότερες λειτουργίες του σήματος, όπερ εναπόκειται στον εθνικό δικαστή να εξακριβώσει.
Τρίτον, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η αδυναμία του δικαιούχου σήματος να απαγορεύσει σε τρίτον τη χρήση του σήματος, όταν η χρήση αυτή είναι αναγκαία για να δηλωθεί ο προορισμός προϊόντος ή υπηρεσίας, ιδίως όταν πρόκειται για εξάρτημα ή ανταλλακτικό, και γίνεται σύμφωνα με τα χρηστά συναλλακτικά ήθη που ισχύουν στη βιομηχανία ή το εμπόριο, αποτελεί μία από τις περιπτώσεις στις οποίες το αποκλειστικό δικαίωμα που παρέχει το σήμα δεν είναι αντιτάξιμο έναντι τρίτου.
Πράγματι, ο σκοπός του περιορισμού τον οποίο αφορά η ως άνω περίπτωση είναι να παράσχει στους προμηθευτές προϊόντων ή υπηρεσιών συμπληρωματικών προς τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που προσφέρει ο δικαιούχος σήματος τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το σήμα αυτό προκειμένου να πληροφορούν, κατά τρόπο κατανοητό και πλήρη, το κοινό σχετικά με τον προορισμό του προϊόντος που εμπορεύονται ή της υπηρεσίας που προσφέρουν ή, με άλλα λόγια, σχετικά με τον χρηστικό δεσμό που υφίσταται μεταξύ των προϊόντων ή των υπηρεσιών τους και εκείνων του εν λόγω δικαιούχου του σήματος.
Εντούτοις, χρήση του σήματος κατά την οποία ένα σημείο, πανομοιότυπο ή παρόμοιο με σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί στοιχείο ανταλλακτικού για αυτοκίνητα, το οποίο έχει σχεδιαστεί για την τοποθέτηση του εμβλήματος του κατασκευαστή των οχημάτων αυτών επί του ανταλλακτικού και δεν χρησιμοποιείται για να προσδιορίζει ή να αναφέρεται σε προϊόντα ή υπηρεσίες ως προϊόντα ή υπηρεσίες του δικαιούχου του σήματος αυτού, αλλά για την κατά το δυνατόν πιστότερη αναπαραγωγή προϊόντος του δικαιούχου του σήματος, δεν εμπίπτει στην προαναφερθείσα περίπτωση.
Το Δικαστήριο εκτιμά, ως εκ τούτου, ότι ο κατασκευαστής αυτοκινήτων που είναι δικαιούχος σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει το δικαίωμα να απαγορεύει σε τρίτον (7) τη χρήση σημείου πανομοιότυπου ή παρόμοιου με το σήμα αυτό για ανταλλακτικά των εν λόγω αυτοκινήτων, εν προκειμένω για μάσκες ψυγείου, όταν το σημείο έχει το σχήμα στοιχείου της μάσκας σχεδιασμένου για την τοποθέτηση επ’ αυτής του εμβλήματος το οποίο αναπαριστά το ως άνω σήμα, ανεξαρτήτως του αν υφίσταται συναφώς τεχνική δυνατότητα τοποθέτησης του εμβλήματος επί της μάσκας ψυγείου χωρίς επίθεση του σχετικού σημείου πάνω στη μάσκα.