Sprawa T‑47/15
Republika Federalna Niemiec
przeciwko
Komisji Europejskiej
Pomoc państwa – Energia odnawialna – Pomoc przyznana mocą niektórych przepisów zmienionej niemieckiej ustawy dotyczącej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (EEG z 2012 r.) – Wsparcie na rzecz energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i ograniczona dopłata EEG dla odbiorców energochłonnych – Decyzja uznająca pomoc za częściowo niezgodną z rynkiem wewnętrznym – Pojęcie pomocy państwa – Korzyść – Zasoby państwowe
Streszczenie – wyrok Sądu (trzecia izba) z dnia 10 maja 2016 r.
1. Postępowanie sądowe – Pismo wszczynające postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów
[statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy, art. 53 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem, art. 76 lit. d)]
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści, które można przypisać państwu – Mechanizm ustanowiony mocą ustawy w celu zrekompensowania niektórym operatorom sieci ilości energii elektrycznej wykraczającej ponad energię dostarczoną przez dostawców energii elektrycznym odbiorcom końcowym – Włączenie
(art. 107 ust. 1 TFUE)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Interwencja państwa zmniejszająca obciążenia, jakim zazwyczaj podlega budżet przedsiębiorstwa – Włączenie
(art. 107 ust. 1 TFUE)
4. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Ulgi w dopłacie na finansowanie wsparcia na rzecz energii ze źródeł odnawialnych – Włączenie
(art. 107 ust. 1 TFUE)
5. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przepisy państwowe mające na celu zbliżenie warunków konkurencji do warunków panujących w innych państwach członkowskich – Brak wpływu na kwalifikację pomocy
(art. 107 ust. 1 TFUE)
6. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Środek mający na celu wyrównywanie niekorzystnej strukturalnie sytuacji – Brak wpływu na kwalifikację pomocy
(art. 107 ust. 1 TFUE)
7. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Pomoc z zasobów państwowych – Polityka publiczna dotycząca wspierania producentów energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii – Środki, które można zrównać z podatkiem, pochodzące z dopłat nałożonych na dostawców tego typu energii i administrowane wspólnie przez zarządców pozostających pod dominującym wpływem państwa, porównywalnych do jednostki zarządzającej pomocą państwa – Włączenie
(art. 107 ust. 1 TFUE)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 25, 26)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 36, 37, 40)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 49)
4. Uregulowanie krajowe, które ustanawia górny pułap dopłaty przeznaczonej na sfinansowanie wsparcia na rzecz energii ze źródeł odnawialnych dla przedsiębiorstw energochłonnych z sektora produkcji i uniemożliwia zarządcom sieci i dostawcom energii elektrycznej odzyskanie od tych przedsiębiorstw części dodatkowych kosztów związanych z produkcją energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, zwalnia wspomniane przedsiębiorstwa z ciężaru, który normalnie powinien na tych przedsiębiorstwach spoczywać, i przysparza im korzyści.
(por. pkt 52, 55)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 56)
6. Środek nie może uniknąć kwalifikacji jako pomocy państwa tylko dlatego, że eliminuje w odniesieniu do przedsiębiorstw będących jego beneficjentami sytuację niekorzystną strukturalnie.
(por. pkt 61)
7. Jedynie korzyści przyznane bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych są uznawane za pomoc w rozumieniu przepisu art. 107 ust. 1 TFUE. Uregulowanie krajowe określające ramy prawne promowania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł (energia elektryczna EEG), które przewiduje z jednej strony system wsparcia na rzecz producentów energii elektrycznej EEG w formie stawek zakupu przy włączeniu do sieci i stawek rynkowych, finansowany z obciążającej dostawców energii elektrycznej dopłaty EEG, której koszt może zostać przerzucony na odbiorców końcowych, a która jest pobierana i administrowana przez operatorów systemu przesyłowego (OSP), zaś z drugiej strony specjalny system rekompensaty poprzez ustanowienie górnego pułapu dopłaty EEG, która może zostać przeniesiona przez dostawców energii elektrycznej na dużych odbiorców energii, wiąże się z zaangażowaniem zasobów państwowych w rozumieniu tego postanowienia.
W tym względzie, po pierwsze, wspomniana dopłata – stanowiąca różnicę, proporcjonalnie do sprzedanej ilości, między ceną uzyskaną przy sprzedaży energii elektrycznej a ciężarem finansowym wynikającym z ustawowego obowiązku pobierania wynagrodzenia za energię elektryczną EEG po stawkach opłat określonych w ustawie, której dostawcy energii elektrycznej mogą domagać się od odbiorców końcowych – jest pobierana i administrowana przez OSP i ma ostatecznie na celu pokrycie kosztów spowodowanych przez stawki zakupu przy włączeniu do sieci i przez stawki rynkowe przewidziane przez omawiane uregulowanie krajowe, gwarantując producentom energii elektrycznej EEG wyższą w porównaniu z ceną rynkową cenę za wytwarzaną przez nich energię elektryczną, wobec czego dopłata ta jest zasadniczo wynikiem realizacji określonej ustawowo przez państwo polityki publicznego wsparcia producentów energii elektrycznej z odnawialnych źródeł.
Po drugie, omawiane uregulowanie zobowiązuje OSP do zarządzania systemem wsparcia produkcji elektrycznej EEG. Uregulowanie to nakłada na nie w tym względzie szereg obowiązków i przyznaje im kompetencje oraz powierza im misję zarządzania i administrowania tym systemem, która z punktu widzenia jej skutków zbliżona jest do państwowej koncesji. Środki zaangażowane w funkcjonowanie tego uregulowania są zarządzane wyłącznie w interesie publicznym zgodnie ze sposobem postępowania uprzednio zdefiniowanym przez danego ustawodawcę krajowego. W tym względzie rzeczone środki polegające na dodatkowych kosztach przerzucanych na odbiorców końcowych i uiszczanych OSP przez dostawców energii elektrycznej za energię elektryczną EEG, której cena przekracza cenę za energię elektryczną zakupioną na rynku, nie są przekazywane bezpośrednio przez odbiorców końcowych producentom tego rodzaju energii elektrycznej, czyli między niezależnymi podmiotami gospodarczymi, lecz wymagają interwencji jednostek pośredniczących, odpowiedzialnych za ich pobranie i zarządzanie tymi środkami. W rezultacie owe środki pochodzące ze wspomnianej dopłaty i administrowane wspólnie przez OSP pozostają pod dominującym wpływem władz publicznych.
Po trzecie, analizowane zasoby powstałe dzięki wspomnianej dopłacie i przeznaczone zarówno na finansowanie systemu energii elektrycznej EEG, jak i na finansowanie systemu rekompensaty, są uzyskane dzięki ciężarom nałożonym ostatecznie przez rozpatrywane uregulowanie krajowe na podmioty prywatne. Owo uregulowanie przewiduje bowiem, że OSP mają możliwość nałożenia dodatku do cen na dostawców, którzy mogą go następnie przerzucić na klientów końcowych zgodnie ze zdefiniowanymi w tym uregulowaniu sposobami postępowania, w szczególności w zakresie przejrzystości faktur, a w praktyce owi dostawcy przerzucają ciężar finansowy wynikający z dopłaty EEG na klientów końcowych, mając na celu zwrot kosztu spowodowanego wydatkami wynikającymi z tego obowiązku. Ponieważ ów ciężar stanowi 20%–25% łącznej kwoty faktury przeciętnego konsumenta, jego konsekwencje dla konsumentów należy uznać za konsekwencję przewidzianą i zaplanowaną przez danego ustawodawcę krajowego.
Tak więc to właśnie z powodu tego uregulowania konsumenci energii elektrycznej są de facto zobowiązani do zapłaty owego dodatku do ceny, względnie do poniesienia tego dodatkowego kosztu. Chodzi tutaj o ciężar jednostronnie nałożony przez państwo w ramach jego polityki wsparcia producentów energii elektrycznej EEG, który jest zbliżony z punktu widzenia skutków do podatku obciążającego zużycie energii elektrycznej w rozpatrywanym państwie członkowskim. Ciężar ten jest bowiem nałożony przez organy władzy publicznej w interesie publicznym, czyli w celu ochrony klimatu i środowiska naturalnego, zapewniając trwały rozwój zaopatrzenia energetycznego poprzez rozwój technologii wytwarzania energii elektrycznej EEG i zgodnie z obiektywnym kryterium w zależności od ilości energii elektrycznej dostarczanej przez dostawców na rzecz ich klientów końcowych. W rezultacie omawiane kwoty należy zakwalifikować jako zrównane z podatkiem środki wykorzystujące zasoby państwowe.
Wniosek ten odnosi się również do korzyści na rzecz energochłonnych odbiorców energii w zakresie, w jakim przewidziany przez omawiane uregulowanie krajowe mechanizm rekompensaty stanowi dodatkowe obciążenie dla OSP. Każde zredukowanie kwoty dopłaty EEG ma bowiem dokładnie konsekwencję w postaci obniżenia kwoty pobieranej od odbiorców energochłonnych przez dostawców energii elektrycznej i może być uznane za prowadzące do strat w dochodach OSP. Niemniej jednak straty te są następnie odzyskiwane u innych dostawców i de facto u innych klientów końcowych w celu wyrównania powstałych w ten sposób strat. A zatem przeciętny konsument końcowy w rozpatrywanym państwie członkowskim uczestniczy w pewien sposób w subwencjonowaniu energochłonnych odbiorców energii, którzy są beneficjantami górnego pułapu dopłaty EEG.
Wreszcie brak rzeczywistego dostępu państwa do środków zgromadzonych z tytułu omawianej dopłaty w tym znaczeniu, że nie przepływają one przez budżet państwa, jest bez znaczenia z punktu widzenia decydującego wpływu państwa na przeznaczenie tych zasobów i na jego zdolność do decydowania od razu, dzięki przyjęciu analizowanego uregulowania, co do celów i przeznaczenia tych środków w całości.
(por. pkt 81, 92–96, 106, 108, 110–112, 118, 127, 128)