Sprawa T‑40/04
Emma Bonino i.in.
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej
Rozporządzenie w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania – Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzut niedopuszczalności – Akt zaskarżalny– Legitymacja procesowa – Niedopuszczalność
Streszczenie postanowienia
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Rozporządzenie w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania – Pozbawienie ugrupowania politycznego korzyści wynikających ze statusu prawnego – Bezpośrednie oddziaływanie na sytuację prawną wspomnianego ugrupowania politycznego
(art. 230 akapit czwarty WE; rozporządzenie nr 2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 i 3)
2. Postępowanie – Dopuszczalność skargi – Ocena odnosząca się do chwili wniesienia skargi – Akt przewidujący odroczenie jego skutków w czasie – Brak wpływu na bezpośrednie oddziaływanie na sytuację prawną osób fizycznych lub prawnych
(art. 230 akapity czwarty i piąty WE)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Rozporządzenie w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania – Skarga wniesiona przez posłów ugrupowania politycznego – Brak bezpośredniego oddziaływania
(art. 230 akapit czwarty WE; rozporządzenie nr 2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 i 3)
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Rozporządzenie w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania – Skarga wniesiona przez ugrupowanie polityczne – Niedopuszczalność
(art. 230 akapit czwarty WE; rozporządzenie nr 2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady)
5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Rozporządzenie w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania – Skarga wniesiona przez ugrupowanie polityczne – Posłowie ugrupowania biorący udział w opracowaniu rozporządzenia – Podstawa prawna wspomnianego rozporządzenia nieprzewidująca tego typu udziału – Niedopuszczalność
(art. 230 akapit czwarty WE; rozporządzenie nr 2004/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady)
6. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Wykładnia contra legem wymogu, by dany akt dotyczył tych osób indywidualnie – Niedopuszczalność
(art. 230 akapit czwarty WE)
1. Rozporządzenie takie jak rozporządzenie nr 2004/2003 w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania przewidujące stworzenie uprzywilejowanego statusu prawnego, z którego niektóre ugrupowania polityczne mogą korzystać, a którego pozostałe ugrupowania są pozbawione, może wpływać na równość szans partii politycznych. Z tego względu skutek prawny, który należy wziąć pod uwagę w tego typu przypadkach, polega na nieuzyskaniu przez ugrupowanie polityczne statusu partii politycznej na poziomie europejskim i z tego względu pozbawieniu go możliwości korzystania z finansowania ze źródeł wspólnotowych, podczas gdy niektóre konkurujące z nim ugrupowania mają możliwość uzyskania tego statusu.
W istocie okoliczność, że przyznanie finansowania na podstawie tego rozporządzenia wymaga wniesienia stosownego wniosku, nie wyklucza bezpośredniego oddziaływania tego rozporządzenia na sytuację prawną ugrupowania politycznego, ponieważ złożenie takiego wniosku zależy wyłącznie od decyzji tej partii.
Ponadto w przypadku gdy ugrupowania polityczne, które nie spełniają wymogów określonych w art. 2 i 3 wspomnianego rozporządzenia, są pozbawione finansowania, a warunki określone w art. 3 lit. a), b) i d) tego rozporządzenia są sformułowane w sposób niepozostawiający Parlamentowi swobody oceny, wydanie decyzji przyznającej lub odmawiającej finansowania na podstawie tych kryteriów należy do zakresu kompetencji ograniczonej, ponieważ decyzja ta zapada całkowicie automatycznie i wyłącznie na podstawie zaskarżonego rozporządzenia, bez stosowania aktów wykonawczych.
(por. pkt 43, 49, 51, 52)
2. O ile prawdą jest, że dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności powinna być oceniana w chwili jej wniesienia, o tyle okoliczność, że skutek aktu prawnego następuje dopiero w późniejszym momencie określonym przez ten akt, nie wyklucza, że akt ten może bezpośrednio oddziaływać na sytuację podmiotu indywidualnego.
W istocie, po pierwsze, w związku z tym że skarżący muszą dochować terminu do wniesienia skargi określonego w art. 230 akapit czwarty WE, każda inna wykładnia skutkowałaby tym, że instytucja, która wydała dany akt prawny, mogłaby uniknąć wniesienia przez podmiot indywidualny skargi bezpośredniej zgodnie z art. 230 akapit czwarty WE, przesuwając datę wejścia w życie danego przepisu, oddziałującego bezpośrednio na sytuację prawną zainteresowanego.
Po drugie, w przypadku gdy prawodawca określa wejście w życie przepisów zaskarżonego aktu na konkretny dzień i nie jest ono uzależnione od niepewnych wydarzeń, przesunięcie daty wejścia w życie tych przepisów nie ma wpływu na to, czy rozporządzenie oddziałuje na sytuację prawną danego podmiotu indywidualnego bezpośrednio.
(por. pkt 45–48)
3. Rozporządzenie nr 2004/2003 w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania nie dotyczy posłów ugrupowania politycznego bezpośrednio w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE, ponieważ nawet jeśli nie można wykluczyć, że przewidziane w tym rozporządzeniu warunki finansowania partii politycznych mogą mieć wpływ na wykonywanie mandatu przez należących do niej posłów, to bezsporne jest, że konsekwencje ekonomiczne przyznanego ewentualnie finansowania konkurencyjnemu ugrupowaniu politycznemu i odmowa finansowania ugrupowania, do którego należą skarżący, należy zakwalifikować jako pośrednie. W rzeczywistości bezpośrednie konsekwencje ekonomiczne powstają dla ugrupowania politycznego, a nie jego członków, którzy zostali wybrani z listy tego ugrupowania, a te konsekwencje ekonomiczne nie dotyczą sytuacji prawnej, lecz wyłącznie sytuacji faktycznej skarżących posłów.
(por. pkt 56, 59)
4. Rozporządzenie nr 2004/2003 w sprawie przepisów regulujących status partii politycznych na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania stosuje się w odniesieniu do obiektywnie określonych sytuacji i wywołuje ono skutki prawne w stosunku do kategorii osób określonych w sposób generalny i abstrakcyjny, a zatem nie dotyczy ono tych osób indywidualnie w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE. W istocie warunki, które muszą zostać spełnione przez partię polityczną ubiegającą się o przyznanie finansowania ze źródeł wspólnotowych, są sformułowane w sposób generalny i obowiązują w ten sam sposób wszystkie ugrupowania polityczne objęte zakresem zastosowania wspomnianego rozporządzenia.
Grupa referencyjna nie stanowi zatem zamkniętego kręgu podmiotów, których dotyczy rozporządzenie nr 2004/2003, lecz składa się ze wszystkich ugrupowań politycznych, których wspomniane rozporządzenie może dotyczyć bezpośrednio, to znaczy w szczególności wszystkich partii politycznych, które uczestniczyły w wyborach do Parlamentu Europejskiego lub wyraziły taki zamiar.
Możliwość określenia liczby lub tożsamości niektórych podmiotów, których rozporządzenie to może dotyczyć, podczas gdy nie jest to możliwe w odniesieniu do innych, nie indywidualizuje skarżącego w wystarczającym stopniu.
(por. pkt 61–63)
5. Sam udział w debatach poprzedzających wydanie danego aktu nie stanowi źródła indywidualnej legitymacji procesowej. O ile sytuacja stowarzyszenia, którego celem jest ochrona interesów jego członków jako „uczestnika negocjacji”, może ewentualnie być wystarczająca dla zindywidualizowania takiego skarżącego, o tyle wniosek ten nie może znajdować zastosowania w odniesieniu do aktu o charakterze normatywnym, jeżeli podstawa prawna jego wydania nie przewiduje udziału podmiotów indywidualnych. Podobnie w braku procedur szczególnych podmioty indywidualne uczestniczące w wydaniu spornej decyzji, jej wykonaniu lub dalszym stosowaniu nie uzyskują czynnej legitymacji procesowej w rozumieniu art. 230 WE przez sam fakt wniesienia skargi lub następującą później w danym wypadku wymianę korespondencji z Komisją.
W tym zakresie rozporządzenie nr 2004/2003 w sprawie przepisów regulujących partie polityczne na poziomie europejskim oraz zasad dotyczących ich finansowania nie dotyczy indywidualnie w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE ugrupowania politycznego, którego niektórzy członkowie brali udział jako posłowie w procesie prawodawczym, ponieważ wspomniane rozporządzenie nie dotyczy ich bezpośrednio, a żaden przepis proceduralny nie wymagał formalnego udziału partii politycznych w procedurze wydania tego rozporządzenia.
(por. pkt 70–72, 75)
6. Nie jest dopuszczalna wykładnia prawa do ochrony sądowej, zgodnie z którą dopuszczalna jest bezpośrednia skarga o stwierdzenie nieważności do wspólnotowego organu sądowego, w sytuacji gdy po dokonaniu przez ten sąd konkretnej oceny krajowych przepisów proceduralnych sąd ten ustali, że przepisy te nie umożliwiają podmiotowi indywidualnemu wniesienia skargi kwestionującej ważność spornego aktu wspólnotowego.
Ponadto zgodnie z systemem kontroli zgodności z prawem ustanowionym w traktacie osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę tylko wówczas, jeżeli rozporządzenie dotyczy jej bezpośrednio, jak również indywidualnie. O ile prawdą jest, że drugi z tych warunków należy poddać wykładni w świetle zasady skutecznej ochrony sądowej oraz że należy uwzględnić rozmaite okoliczności, które mogą indywidualizować skarżącego, o tyle wykładnia ta nie może prowadzić do pominięcia tego wymogu, wyraźnie przewidzianego w traktacie, bez przekroczenia granic kompetencji przyznanych wspólnotowym organom sądowym przez traktat.
(por. pkt 77)