Wydanie tymczasowe
OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO
MANUELA CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY
przedstawiona w dniu 27 czerwca 2024 r.(1)
Sprawa C‑579/23 P
Cunsorziu di i Salamaghji Corsi – Consortium des Charcutiers Corses,
Charcuterie Fontana,
Costa et fils,
L’Aziana,
Charcuterie Passoni,
Orezza – Charcuterie la Castagniccia,
Salaisons réunies,
Salaisons Joseph Pantaloni,
Antoine Semidei,
L’Atelu Corsu
przeciwko
Komisji Europejskiej
Odwołanie – Rolnictwo – Rozporządzenie (UE) nr 1151/2012 – Ochrona nazw pochodzenia (ChNP) i oznaczeń geograficznych (ChOG) – Oddalenie wniosków o rejestrację „Jambon sec de l’Île de Beauté”, „Lonzo de l’Île de Beauté” i „Coppa de l’Île de Beauté” – Kwalifikowalność nazw – Przywołanie wcześniejszych ChNP „Jambon sec de Corse/Prisuttu”, „Lonzo de Corse/Lonzu” i „Coppa de Corse/Coppa di Corsica” – Zakres dokonywanej przez Komisję kontroli wniosków o rejestrację
1. Niniejsze odwołanie zostało wniesione od wyroku Sądu z dnia 12 lipca 2023 r.(2) oddalającego skargę o stwierdzenie nieważności na decyzję wykonawczą (UE) 2021/1879(3), mocą której odmówiono rejestracji trzech chronionych oznaczeń geograficznych (zwanych dalej „ChOG”).
2. Unia Europejska posiada wysoko rozwinięty system ochrony zarejestrowanych nazw produktów rolnych i środków spożywczych(4). System ten został właśnie wzmocniony, zmieniony i ujednolicony, ze skutkiem od dnia 13 maja 2024 r., rozporządzeniem (UE) 2024/1143(5), które ustanawia bardziej zuniformizowany system dla oznaczeń geograficznych w odniesieniu do win, napojów spirytusowych i produktów rolnych i które uchyla rozporządzenie nr 1151/2012. Do niniejszego postępowania nie stosuje się tego nowego rozporządzenia nr 2024/1143, ale przepisy tego aktu są prawie identyczne z tymi rozporządzenia nr 1151/2012 w zakresie dotyczącym kwestii podniesionych w niniejszym postępowaniu.
3. Rozporządzenie nr 1151/2012 wprowadza wspólny i scentralizowany system ochrony dla całej Unii, zarówno w odniesieniu do chronionych nazw pochodzenia (zwanych dalej „ChNP”) jak i do ChOG.
4. Wnioski o objęcie ochroną ChOG są rozpatrywane w ramach złożonej procedury administracyjnej, w której uczestniczą organy krajowe i Komisja Europejska.
5. Do chwili obecnej Trybunał zajmował się głównie sprawami dotyczącymi „krajowego” etapu tego postępowania. Niniejsze odwołanie pozwoli dokonać analizy, do jakiego momentu Komisja może, na „europejskim” etapie postępowania, odmówić wpisania do rejestru(6) kilku ChOG zatwierdzonych już wcześniej przez organy francuskie.
I. Ramy prawne: rozporządzenie nr 1151/2012
6. Motyw 58 stanowi:
„W celu zapewnienia, aby zarejestrowane nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne oraz gwarantowane tradycyjne specjalności spełniały wymogi ustanowione w niniejszym rozporządzeniu, wnioski powinny być rozpatrywane przez organy krajowe danych państw członkowskich z zastrzeżeniem zgodności z minimalnymi wspólnymi przepisami, w tym z krajową procedurą sprzeciwu. Następnie wnioski powinny być zbadane przez Komisję w celu zapewnienia, że nie zawierają one żadnych oczywistych błędów oraz że uwzględniono prawo unijne i interesy zainteresowanych stron spoza państwa członkowskiego, w którym je złożono”.
7. Artykuł 13 („Ochrona”) brzmi:
„1. Zarejestrowane nazwy są chronione przed:
[…]
b) wszelkiego rodzaju niewłaściwym stosowaniem, imitacją lub przywołaniem, nawet jeśli podano prawdziwe pochodzenie produktów lub usług lub jeśli chroniona nazwa została przetłumaczona lub towarzyszą jej określenia takie jak: »styl«, »typ«, »metoda«, »zgodnie z recepturą stosowaną«, »imitacja« i tym podobne, w tym jeśli produkty te są wykorzystywane jako składnik;
[…]
3. Państwa członkowskie podejmują odpowiednie kroki administracyjne i sądowe, aby zapobiegać niezgodnemu z prawem stosowaniu chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych, o którym mowa w ust. 1, lub powstrzymywać je w odniesieniu do produktów, które są produkowane lub wprowadzane do obrotu w tym państwie członkowskim.
[…]”.
8. Artykuł 49 („Wniosek o rejestrację nazw”) stanowi:
„1. Wnioski o rejestrację nazw w ramach systemów jakości, o których mowa w art. 48, mogą składać wyłącznie grupy pracujące z produktami, których nazwa ma być zarejestrowana.
[…]
2. Jeżeli wniosek złożony w ramach systemu określonego w tytule II dotyczy obszaru geograficznego położonego w państwie członkowskim, lub wniosek złożony w ramach systemu określonego w tytule III został przygotowany przez grupę, której siedziba znajduje się w państwie członkowskim, wniosek ten kierowany jest do organów tego państwa członkowskiego.
Państwo członkowskie bada wniosek przy wykorzystaniu właściwych środków, aby sprawdzić, czy jest on uzasadniony i czy spełnia wymogi danego systemu.
3. Państwo członkowskie – w ramach badania wniosku, o którym mowa w ust. 2 akapit drugi niniejszego artykułu – wszczyna krajową procedurę sprzeciwu, która zapewnia odpowiednie opublikowanie wniosku i pozostawia rozsądny okres, w którym każda osoba fizyczna lub prawna mająca uzasadniony interes oraz mająca siedzibę lub miejsce pobytu na terytorium tego państwa, może wnieść sprzeciw wobec wniosku.
Państwo członkowskie analizuje dopuszczalność sprzeciwów otrzymanych w ramach systemu określonego w tytule II w świetle kryteriów, o których mowa w art. 10 ust. 1, lub dopuszczalność sprzeciwów otrzymanych w ramach systemu określonego w tytule III w świetle kryteriów, o których mowa w art. 21 ust. 1.
4. Jeżeli – po dokonaniu oceny wszelkich otrzymanych sprzeciwów – państwo członkowskie uzna, że wymogi niniejszego rozporządzenia zostały spełnione, może podjąć decyzję pozytywną i przekazać dokumentację wniosku Komisji. W takim przypadku informuje ono Komisję o dopuszczalnych sprzeciwach zgłoszonych przez osoby fizyczne lub prawne, które w sposób zgodny z prawem wprowadziły odnośne produkty na rynek, używając przedmiotowych nazw nieprzerwanie przez co najmniej pięć lat poprzedzających datę publikacji, o której mowa w ust. 3.
Państwo członkowskie zapewnia, aby wydana przez nie pozytywna decyzja została podana do wiadomości publicznej oraz aby wszelkie osoby fizyczne i prawne mające uzasadniony interes miały możliwość złożenia odwołania.
Państwo członkowskie zapewnia publikację tej wersji specyfikacji produktu, na której oparta jest jego pozytywna decyzja, i umożliwia elektroniczny dostęp do specyfikacji produktu.
W odniesieniu do chronionej nazwy pochodzenia i chronionego oznaczenia geograficznego państwo członkowskie zapewnia również, aby została należycie opublikowana ta wersja specyfikacji produktu, na której oparta jest decyzja Komisji zgodnie z art. 50 ust. 2.
5. Jeżeli wniosek złożony w ramach systemu określonego w tytule II dotyczy obszaru geograficznego położonego w państwie trzecim lub jeżeli wniosek złożony w ramach systemu określonego w tytule III został przygotowany przez grupę, której siedziba znajduje się w państwie trzecim, wniosek ten składany jest w Komisji – bezpośrednio lub za pośrednictwem organów danego państwa trzeciego.
[…]”.
9. Zgodnie z art. 50 („Badanie wniosku przez Komisję i publikacja otwierająca procedurę sprzeciwu”):
„1. Komisja bada każdy wniosek otrzymany na mocy art. 49 przy wykorzystaniu właściwych środków, aby sprawdzić, czy jest on uzasadniony i czy spełnia wymogi danego systemu. Badanie wniosku nie powinno trwać dłużej niż sześć miesięcy. Gdy ten termin zostanie przekroczony, Komisja pisemnie powiadamia wnioskodawcę o powodach tego przekroczenia.
Komisja co najmniej raz w miesiącu podaje do wiadomości publicznej wykaz nazw, w odniesieniu do których złożono w Komisji wniosek o rejestrację, wraz z datą ich przedłożenia.
[…]”.
10. Artykuł 52 („Decyzja o rejestracji”) określa:
„1. Jeżeli – na podstawie informacji uzyskanych przez Komisję w toku badania wniosku zgodnie z art. 50 ust. 1 akapit pierwszy – Komisja uzna, że nie spełniono wymogów rejestracji, przyjmuje ona akty wykonawcze odrzucające wniosek. Te akty wykonawcze przyjmowane są zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 57 ust. 2.
2. Jeżeli Komisja nie otrzyma zawiadomienia o sprzeciwie lub uzasadnionego dopuszczalnego oświadczenia o sprzeciwie na mocy art. 51, przyjmuje ona bez stosowania procedury, o której mowa w art. 57 ust. 2, akty wykonawcze rejestrujące nazwę.
3. Jeżeli Komisja otrzyma uzasadnione dopuszczalne oświadczenie o sprzeciwie, podejmuje ona – po przeprowadzeniu właściwych konsultacji, o których mowa w art. 51 ust. 3, oraz uwzględniając wyniki tych konsultacji – następujące działania:
a) jeżeli osiągnięto porozumienie, rejestruje nazwę w drodze aktów wykonawczych przyjętych bez stosowania procedury, o której mowa w art. 57 ust. 2, oraz – w razie potrzeby – zmienia informacje opublikowane na mocy art. 50 ust. 2, pod warunkiem że zmiany te nie mają istotnego charakteru; lub
b) jeżeli nie osiągnięto porozumienia, przyjmuje akty wykonawcze decydujące o rejestracji. Te akty wykonawcze przyjmowane są zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 57 ust. 2.
4. Akty rejestracyjne oraz decyzje o odrzuceniu publikuje się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej”.
II. Okoliczności faktyczne postępowania
11. Okoliczności powstania sporu zostały opisane w pkt 4–9 zaskarżonego wyroku w sposób przedstawiony poniżej.
12. Nazwy „Jambon sec de Corse”/„Jambon sec de Corse – Prisuttu”, „Lonzo de Corse”/„Lonzo de Corse – Lonzu” i „Coppa de Corse”/„Coppa de Corse – Coppa di Corsica” zostały zarejestrowane w dniu 28 maja 2014 r. jako ChNP w drodze trzech rozporządzeń wykonawczych(7).
13. W grudniu 2015 r. Consortium des Charcutiers Corses złożyło do francuskich organów krajowych siedem wniosków o rejestrację jako ChOG na podstawie rozporządzenia nr 1151/2012. Owych siedem wniosków dotyczyło następujących nazw: „Jambon sec de l’Île de Beauté”, „Coppa de l’Île de Beauté”, „Lonzo de l’Île de Beauté”, „Saucisson sec de l’Île de Beauté”, „Pancetta de l’Île de Beauté”, „Figatelli de l’Île de Beauté” i „Bulagna de l’Île de Beauté”.
14. W dniu 20 kwietnia 2018 r. ministre de l’Agriculture et de l’Alimentation (minister rolnictwa i żywności, Francja) oraz ministre de l’Économie et des Finances (minister gospodarki i finansów, Francja) przyjęli siedem rozporządzeń dokonujących homologacji siedmiu odpowiednich specyfikacji w celu przekazania ich Komisji do zatwierdzenia.
15. Pismami złożonymi w dniu 27 czerwca 2018 r. do Conseil d’État (rady stanu, Francja) związek zawodowy będący posiadaczem(8) specyfikacji ChNP „Jambon sec de Corse – Prisuttu”, „Coppa de Corse – Coppa di Corsica” i „Lonzo de Corse – Lonzu” wniósł o stwierdzenie nieważności rozporządzeń z dnia 20 kwietnia 2018 r. w sprawie homologacji specyfikacji nazw „Jambon sec de l’Île de Beauté”, „Coppa de l’Île de Beauté” i „Lonzo de l’Île de Beauté”. W opinii tego związku zawodowego w szczególności termin „Île de Beauté” naśladuje termin „Corse” lub się z nim kojarzy, a zatem wprowadza w błąd względem nazw już zarejestrowanych jako ChNP.
16. W dniu 17 sierpnia 2018 r. organy francuskie przekazały Komisji siedem wniosków o rejestrację nazw korsykańskich produktów mięsnych jako ChOG.
17. W odniesieniu do wniosków o rejestrację nazw „Jambon sec de l’Île de Beauté”, „Lonzo de l’Île de Beauté” i „Coppa de l’Île de Beauté” Komisja skierowała w dniach 12 lutego 2019 r. i 24 listopada 2020 r. do organów francuskich dwa pisma z prośbą o wyjaśnienia dotyczące w szczególności ich ewentualnej niekwalifikowalności.
18. Organy krajowe odpowiedziały, że w ich opinii dwie grupy produktów (tj. zarejestrowane ChNP i wnioski o objęcie ochroną jako ChOG) wyraźnie różnią się w odniesieniu do produktów i że nazwy wydają się im wystarczająco zróżnicowane.
19. Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2019 r. [dotyczącym nazwy „Jambon sec de l’Île de Beauté” (ChOG)] i dwoma wyrokami z dnia 13 lutego 2020 r. [dotyczącymi, odpowiednio, nazw „Coppa de l’Île de Beauté” (ChOG) i „Lonzo de l’Île de Beauté” (ChOG)] Conseil d’État (rada stanu) oddaliła trzy skargi wniesione przez związek zarządzający ChNP.
20. Conseil d’État (rada stanu) stwierdziła w szczególności, że „[…] skarżący nie mają podstaw, by twierdzić, że zaskarżone rozporządzenie narusza przepisy […] art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia [nr 1151/2012]” [pkt 5 trzech wyroków Conseil d’État (rady stanu)].
21. Po analizie wniosków o rejestrację siedmiu ChOG korsykańskich produktów mięsnych Komisja w drodze decyzji wykonawczej 2021/1879 odmówiła rejestracji trzech z nich. Zatwierdziła natomiast pozostałe cztery wnioski przedłożone przez organy francuskie(9).
III. Postępowanie przed Sądem
22. W dniu 20 stycznia 2022 r. Consortium des Charcutiers Corses i kilku zrzeszonych producentów wnieśli do Sądu skargę, występując z żądaniem stwierdzenia nieważności spornej decyzji.
23. W dniu 12 lipca 2023 r. Sąd oddalił skargę o stwierdzenie nieważności i obciążył skarżących kosztami postępowania.
24. Skarżący podnieśli dwa zarzuty nieważności oparte na: a) przekroczeniu przez Komisję jej kompetencji; i b) wystarczającym wykazaniu przez organy krajowe i Conseil d’État (radę stanu) zgodności trzech wniosków o rejestrację z art. 7 i 13 rozporządzenia nr 1151/2012.
25. Powody, które zdaniem Sądu przesądziły o oddaleniu skargi, były, w skrócie, następujące:
– Komisja, do której zgodnie z art. 52 ust. 1 rozporządzenia nr 1151/2012 należy odmowa rejestracji, o którą wystąpiono, jeżeli stwierdzi ona, że nie zostały spełnione wymogi, nie może być zobowiązana do zarejestrowania nazwy, jeżeli uzna stosowanie tej nazwy w handlu za niezgodne z prawem.
– Kwestia przywołania leży u podstaw kwalifikowalności do rejestracji na podstawie art. 7 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1151/2012. Przepis ten w związku z art. 13 ust. 1 lit. b) tego samego rozporządzenia stanowi ważną podstawę prawną odmowy rejestracji danej nazwy(10).
– Nawet jeśli organy krajowe uznają, po przekazaniu wniosku Komisji, że wniosek ten spełnia warunki określone w rozporządzeniu nr 1151/2012, Komisja nie jest związana oceną wspomnianych organów.
– Rejestrując daną nazwę jako ChNP lub ChOG, Komisja dysponuje autonomicznym zakresem uznania, ponieważ jest zobowiązana do sprawdzenia, zgodnie z art. 50 rozporządzenia nr 1151/2012, czy warunki rejestracji zostały spełnione.
– W przypadku korsykańskich ChOG Komisja przeprowadziła wyczerpujące badanie wniosków skarżących.
– Komisja nie przekroczyła swoich kompetencji, oddalając wnioski o ChOG przekazane przez organy francuskie(11). Komisja dysponuje różnym zakresem uznania w zależności od tego, czy jest to pierwszy etap procedury (na którym gromadzone są dokumenty składające się na wniosek o rejestrację, który organy krajowe ostatecznie przekażą Komisji), czy też drugi etap tej procedury (na którym odbywa się badanie tego wniosku przez Komisję).
– Podczas gdy na pierwszym z tych dwóch etapów zakres uznania Komisji jest „ograniczony, a nawet nie ma go wcale”, to nie jest tak w przypadku jej decyzji o rejestracji nazwy jako ChNP lub ChOG w świetle kryteriów kwalifikowalności określonych w art. 7 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1151/2012 w związku z jego art. 13 ust. 1 lit. b). W tym ostatnim przypadku Komisja dysponuje autonomicznym zakresem uznania.
– Komisja nie popełniła żadnego błędu w ocenie, uznawszy, że trzy odrzucone ChOG naśladują nazwy chronione przez wcześniejsze ChNP, przyjmując, że terminy „Corse” i „Île de Beauté” to synonimy i określają ten sam obszar geograficzny. Skutecznie wykazano pojęciową bliskość obu terminów.
IV. Postępowanie przed Trybunałem
26. W dniu 19 września 2023 r. Consortium des Charcutiers Corses i inni zrzeszeni producenci wnieśli niniejsze odwołanie.
27. Wnoszący odwołanie wnoszą do Trybunału o:
– uchylenie zaskarżonego wyroku;
– stwierdzenie nieważności spornej decyzji;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania w pierwszej instancji i postępowania odwoławczego.
28. Z kolei Komisja wnosi do Trybunału o:
– oddalenie odwołania;
– obciążenie wnoszących odwołanie kosztami postępowania.
29. Na uzasadnienie odwołania wnoszący je podnoszą cztery zarzuty:
– naruszenie art. 7 i 13 rozporządzenia nr 1151/2012;
– naruszenie art. 49, 50 i 52 rozporządzenia nr 1151/2012;
– naruszenie art. 50 rozporządzenia nr 1151/2012 i ogólnej zasady dobrej administracji;
– naruszenie art. 7 i 13 rozporządzenia nr 1151/2012 i obowiązku uzasadnienia w kontekście oceny dokonanej przez Sąd.
30. Trybunał uznał za konieczne przedstawienie opinii odnośnie do dwóch pierwszych spośród tych czterech zarzutów. Dokonam ich analizy, rozpoczynając od drugiego, gdyż z logicznego punktu widzenia wydaje mi się priorytetowy, jako że dotyczy bardziej kompetencji Komisji niż istoty jej decyzji.
V. Zarzut drugi odwołania
A. Argumenty stron
31. Wnoszący odwołanie zarzucają Sądowi naruszenie podziału kompetencji między organami krajowymi a Komisją, przewidzianego w art. 49 i 50 rozporządzenia nr 1151/2012 dla procedury rejestracji ChOG(12).
32. Ich zdaniem Komisja dysponuje ograniczonym zakresem uznania w procedurze rejestracji i ma jedynie możliwość kontroli poprawności formalnej wniosku o ChOG przekazanego przez organy krajowe oraz sprawdzenia, czy nie popełniły one oczywistego błędu na krajowym etapie postępowania.
33. Komisja odrzuca tę argumentację i potwierdza zasadność rozumowania i rozwiązania przyjętych przez Sąd w zaskarżonym wyroku.
B. Ocena
34. Rejestracja ChOG odbywa się w drodze złożonej procedury administracyjnej przy udziale właściwych organów państwa członkowskiego i Komisji. Podkreśla to motyw 58 rozporządzenia nr 1151/2012(13).
35. Procedura rejestracji ChOG(14) składa się z pierwszego etapu krajowego, określonego w art. 49 rozporządzenia nr 1151/2012. Rozpoczyna się od wniosku o rejestrację ChOG, który zainteresowana grupa producentów składa do organów państwa członkowskiego, w którym geograficznie położony jest obszar produkcji.
36. Organ krajowy ma obowiązek zbadać wniosek przy wykorzystaniu właściwych środków, aby sprawdzić, czy jest on uzasadniony i spełnia wymogi materialne określone w rozporządzeniu nr 1151/2012(15). Państwo członkowskie ma zapewnić odpowiednie opublikowanie wniosku, a także rozsądny okres, w którym każda osoba fizyczna lub prawna mająca uzasadniony interes oraz mająca siedzibę lub miejsce pobytu na jego terytorium może wnieść sprzeciw(16).
37. Organy krajowe dokonują oceny otrzymanych sprzeciwów i rozstrzygają, czy wniosek spełnia wymogi rozporządzenia nr 1151/2012. W przypadku pozytywnej oceny podejmują pozytywną decyzję. Zapewniają również publikację i elektroniczny dostęp do specyfikacji produktu, na której oparły swoją pozytywną decyzję(17). Ponadto państwo członkowskie zapewnia, aby wydana przez nie pozytywna decyzja została podana do wiadomości publicznej oraz aby wszelkie osoby fizyczne i prawne mające uzasadniony interes mogły złożyć odwołanie(18).
38. Jeśli decyzja organu krajowego jest pozytywna, etap krajowy kończy się przekazaniem Komisji dokumentacji wniosku o rejestrację ChOG wraz z otrzymanymi dopuszczalnymi sprzeciwami(19).
39. W przypadku wniosków o rejestrację ChOG pochodzących z państw trzecich nie ma, co logiczne, etapu krajowego. Całe postępowanie toczy się przed Komisją, która skupia wszystkie uprawnienia decyzyjne(20).
40. Europejski etap procedury rejestracji ChOG, określony w art. 50 rozporządzenia nr 1151/2012, rozpoczyna się od badania, które ma przeprowadzić Komisja po otrzymaniu decyzji krajowej, aby sprawdzić, czy wniosek jest uzasadniony i spełnia wymogi stawiane ChOG.
41. Jeżeli w wyniku tego badania (które nie powinno trwać dłużej niż sześć miesięcy), Komisja uzna, że „nie spełniono wymogów rejestracji”, odrzuca wniosek o rejestrację ChOG(21). Z kolei, jeżeli go zaakceptuje, publikuje w Dzienniku Urzędowym dokument jednolity oraz odesłanie do publikacji specyfikacji produktu(22).
42. Po publikacji w Dzienniku Urzędowym organy państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, a także każda osoba fizyczna lub prawna mająca uzasadniony interes oraz mająca siedzibę na terytorium państwa trzeciego, może złożyć sprzeciw. Komisja przekazuje to zawiadomienie organowi państwa członkowskiego, który złożył wniosek(23), i wszczyna się postępowanie, jeżeli sprzeciw zostanie potwierdzony(24).
43. Jeżeli Komisja nie otrzyma zawiadomienia o sprzeciwie (lub uzasadnionego dopuszczalnego oświadczenia o sprzeciwie), podejmuje ona decyzję o rejestracji ChOG. Komisja postąpi tak samo, jeżeli po otrzymaniu uzasadnionego dopuszczalnego oświadczenia o sprzeciwie osiągnięto porozumienie po przeprowadzeniu konsultacji, o których mowa w art. 51 ust. 3 rozporządzenia nr 1151/2012. Jeżeli nie osiągnięto porozumienia, Komisja przyjmuje, w stosownych przypadkach, akty wykonawcze w celu rejestracji ChOG(25).
44. W każdym przypadku akty rejestracyjne oraz decyzje o odrzuceniu rejestracji ChOG publikuje się w Dzienniku Urzędowym (26).
45. Trybunał w swym orzecznictwie miał okazję uściślenia cech tej złożonej procedury administracyjnej. W odróżnieniu od złożonych postępowań istniejących w ramach unii bankowej(27) (w których etap krajowy jest po prostu przygotowaniem do etapu europejskiego, w którym instytucja lub organ Unii skupia uprawnienia decyzyjne), krajowy etap procedury rejestracji ma własne znaczenie, gdyż organy krajowe podejmują decyzje mające skutki dla osób trzecich (a nie po prostu przygotowawcze) podlegające kontroli sądów krajowych.
46. W wyroku GAEC Jeanningros(28) Trybunał skonsolidował swoje orzecznictwo dotyczące krajowego etapu procedur rejestracji ChOG. Podkreślił w szczególności, że na tym etapie krajowym organy odpowiedniego państwa członkowskiego dysponują szczegółowymi i autonomicznymi uprawnieniami decyzyjnymi.
47. Zdaniem Trybunału „rozporządzenie nr 1151/2012 ustanawia system podziału kompetencji w tym znaczeniu, że w szczególności decyzja o zarejestrowaniu nazwy jako chronionego oznaczenia geograficznego może zostać podjęta przez Komisję tylko wtedy, gdy zainteresowane państwo członkowskie przedłożyło jej odpowiedni wniosek, i że taki wniosek może zostać złożony tylko wtedy, gdy państwo członkowskie zweryfikowało, że jest on uzasadniony. Ten system podziału kompetencji wynika w szczególności z okoliczności, że rejestracja chronionego oznaczenia geograficznego wymaga weryfikacji, czy pewne przesłanki zostały spełnione, z czym wiąże się dogłębna znajomość szczególnych okoliczności występujących w zainteresowanym państwie członkowskim, które właściwe organy tego państwa najlepiej potrafią zweryfikować”(29).
48. Zgodnie z tym orzecznictwem organ krajowy sprawuje kontrolę nad procedurą rejestracji ChOG, co jest uzasadnione między innymi(30) następującymi względami:
– Grupy producentów muszą obligatoryjnie rozpocząć tę procedurę przed właściwym organem krajowym państwa członkowskiego, na którego terytorium znajduje się ChOG. Grupy te nie mogą składać wniosków bezpośrednio do Komisji.
– Organ krajowy weryfikuje zgodność wniosku z wymogami materialnymi rozporządzenia nr 1151/2012, gdyż to on posiada pełniejszą wiedzę pozwalającą na weryfikację specyfiki produktów starających się o ochronę ChOG.
– Organ państwa członkowskiego ma kompetencję do zatwierdzenia lub odrzucenia wniosku o rejestrację ChOG na etapie krajowym. Ma zatem klucz do otwarcia kolejnego etapu postępowania poprzez przekazanie wniosku Komisji. Bez pozytywnej decyzji organu krajowego Komisja nie może zarejestrować ChOG.
– Organ krajowy może wycofać wniosek o rejestrację ChOG złożony do Komisji, zanim dokona ona jego rejestracji.
49. Ponieważ kontrola krajowego etapu tego złożonego postępowania należy do organu krajowego, jego decyzje nie stanowią jedynie aktów przygotowawczych do późniejszej decyzji Komisji, lecz mają własną treść i wywołują skutki prawne dla wnioskodawców ChOG. Z tego względu Trybunał przyzwala na kontrolę sądów krajowych decyzji organów krajowych w sprawie rejestracji ChOG(31).
50. Zdaniem wnoszących odwołanie merytoryczny charakter krajowego etapu procedury osłabia etap europejski do tego stopnia, że Komisja powinna ograniczyć się do sprawdzenia kompletności dokumentacji przekazanej przez organ krajowy oraz sprawdzenia, czy organ ten nie popełnił oczywistego błędu w ocenie.
51. Wychodząc z tego założenia, ponieważ w zaskarżonym wyroku Sąd nie stwierdził, że europejski etap procedury umożliwia Komisji tak ograniczony zakres uznania, wnoszący odwołanie podnoszą, że Sąd naruszył prawo, interpretując art. 49 i 50 rozporządzenia nr 1151/2012.
52. Przeciwnie, stoję na stanowisku, że Sąd nie naruszył prawa.
53. Komisja bada wnioski przekazane przez organy krajowe „w celu zapewnienia, że nie zawierają one żadnych oczywistych błędów oraz że uwzględniono prawo unijne i interesy zainteresowanych stron spoza państwa członkowskiego, w którym je złożono”(32).
54. Artykuł 50 ust. 1 rozporządzenia nr 1151/2012 potwierdza, że Komisja „bada każdy wniosek otrzymany na mocy art. 49 przy wykorzystaniu właściwych środków, aby sprawdzić, czy jest on uzasadniony i czy spełnia wymogi danego systemu”. W wyniku tego badania Komisja może odrzucić wniosek, gdy „uzna, że nie spełniono wymogów rejestracji” (art. 52 ust. 1 rozporządzenia).
55. Chociaż rozporządzenie nr 1151/2012 nie definiuje pojęcia „właściwych środków”, brzmienie wyżej przytoczonych przepisów tego rozporządzenia uwydatnia, że przy jego przeprowadzaniu Komisja nie jest związana oceną organów krajowych i posiada autonomiczny zakres uznania. Słusznie podniósł to Sąd w zaskarżonym wyroku (pkt 44).
56. Na europejskim etapie procedury Komisja musi sprawdzić trzy elementy, z których każdy stanowi wyraz właściwej mu logiki:
– brak oczywistych błędów w rozpatrzeniu wniosku o rejestrację ChOG przez organy państwa członkowskiego;
– poszanowanie interesów zainteresowanych stron spoza państwa członkowskiego, w którym złożono wniosek(33);
– zgodność przesłanego przez organy krajowe wniosku o rejestrację z mającymi zastosowanie przepisami prawa Unii.
57. Komisja jest zatem przede wszystkim uprawniona do kontroli oczywistych błędów, jakie organy krajowe mogły popełnić na krajowym etapie procedury rejestracji ChOG. Jest logiczne, że tak powinno być, gdyż te organy dysponują uprawnieniami do podejmowania decyzji merytorycznych na tym etapie, pod kontrolą sądów krajowych.
58. Odniesienie Trybunału (wyrok GAEC Jeanningros, pkt 25) do „ograniczonego lub nieistniejącego zakresu uznania” Komisji w procedurze zmiany specyfikacji i rejestracji ChOG odnosi się, jak stwierdził Sąd, do krajowego etapu procedury(34). W ten sam sposób należy rozumieć argumentację zawartą w innych wyrokach Trybunału(35).
59. Jednakże na europejskim etapie tych procedur Komisja dysponuje, jak stwierdził Sąd(36), autonomicznym zakresem uznania i nie jest związana oceną organów krajowych. Może udzielić lub odmówić rejestracji ChOG po stwierdzeniu, że wymagane warunki zostały spełnione lub nie.
60. Autonomiczne uprawnienia decyzyjne Komisji na europejskim etapie tej procedury wykraczają poza zwykłą weryfikację błędów formalnych i oczywistych w krajowym rozpatrzeniu wniosku. Komisja musi przeprowadzić pełną analizę wniosku o rejestrację zatwierdzonego przez władze krajowe, aby sprawdzić, czy spełnia on wymogi rozporządzenia nr 1151/2012.
61. Ta pełna analiza może doprowadzić Komisję do podjęcia decyzji odmiennej od decyzji podjętej przez organy krajowe. Częściowo nastąpiło to w niniejszej sprawie(37).
62. Uprawnienie Komisji do rozpatrywania i podejmowania decyzji w sprawie sprzeciwów transnarodowych składanych przez zainteresowane strony z innych państw członkowskich w związku z rejestracją ChOG (art. 51 rozporządzenia nr 1151/2012) potwierdza jej autonomiczną kompetencję do podejmowania decyzji w sprawie wniosków o rejestrację(38).
63. Podobnie jednolite stosowanie warunków rejestracji ChOG określonych w rozporządzeniu nr 1151/2012, wymaga, aby na europejskim etapie procedury Komisja dysponowała autonomicznymi uprawnieniami do ustalania jednolitej praktyki, którą powinny stosować organy państw członkowskich. Gdyby nie posiadała tych autonomicznych uprawnień decyzyjnych, istniałoby znaczne ryzyko stosowania zróżnicowanych warunków rejestracji ChOG w państwach członkowskich.
64. Europejski etap postępowania byłby pozbawiony własnej treści, gdyby Komisja była zobowiązana kierować się ocenami organów krajowych i nie mogła odrzucić wniosków o rejestrację zatwierdzonych przez te organy. Procedura rejestracji ChOG ustanowiona rozporządzeniem nr 1151/2012 przestałaby być faktycznie złożoną procedurą, jeśli jej etap europejski zostałby zniekształcony poprzez drastyczne ograniczenie uprawnień Komisji.
65. Dlatego też uważam, podobnie jak Sąd, że Komisja została wyposażona w uprawnienia do weryfikacji, czy wniosek o rejestrację ChOG przekazany przez organy krajowe jest zgodny z mającymi zastosowanie przepisami prawa Unii. Co za tym idzie, drugi zarzut odwołania należy oddalić.
VI. Zarzut pierwszy odwołania
A. Argumenty stron
66. Wnoszący odwołanie zarzucają Sądowi, że do wymogów rejestracji określonych w art. 5, 6 i 7 rozporządzenia nr 1151/2012 dodał niezgodnie z prawem wymóg, by nazwa, której dotyczy wniosek o rejestrację jako ChOG, nie naruszała ochrony przed przywołaniem, o której sw art. 13 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia.
67. Ich zdaniem w zaskarżonym wyroku słusznie stwierdzono (pkt 29 i 30), że art. 13 rozporządzenia nr 1151/2012 nie odnosi się do rejestracji, lecz do zakresu ochrony zarejestrowanych nazw, i że w związku z tym „nie może sam w sobie stanowić podstawy prawnej odrzucenia wniosku o rejestrację”.
68. Jednakże Sąd odstąpił od tego założenia i dopuścił się kilku naruszeń prawa w pkt 32–40 zaskarżonego wyroku:
– Po pierwsze, przyznaje, że Komisja jest władna stosować art. 13 rozporządzenia nr 1151/2012, podczas gdy ust. 3 tego przepisu zastrzega to uprawnienie dla państw członkowskich.
– Po drugie, art. 7 rozporządzenia nr 1151/2012 wymaga jedynie, by nazwa była stosowana w handlu lub języku potocznym, co stanowi obiektywny element faktyczny, którego zgodność z prawem nie podlega subiektywnej ocenie Komisji. Artykuł 13 tego rozporządzenia nie ma związku z procedurą rejestracji.
– Po trzecie, wbrew temu, co przyjmuje Sąd (pkt 38 i 39 zaskarżonego wyroku), Komisja nie posiada środków i dogłębnej znajomości lokalnej tradycji, zwyczajów konsumenckich, historii i kultury oraz faktów zgromadzonych w dokumentacji, którymi dysponują organy krajowe. To właśnie te ostatnie wykluczyły ryzyko przywołania w niniejszej sprawie.
69. Komisja odrzuca te argumenty i broni łącznego zastosowania art. 7 ust. 1 lit. a) i art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1151/2012, które to zastosowanie zaaprobował Sąd. Zastosowanie to ma miejsce po raz pierwszy ze względu na specyfikę zaistniałej sytuacji w związku z wnioskami o rejestrację spornych ChOG.
B. Ocena
70. Specyfika sytuacji, do której nawiązuje Komisja, wynika z ciągu zdarzeń, które należy przypomnieć:
– Od dnia 28 maja 2014 r. nazwy „Jambon sec de Corse”/„Jambon sec de Corse – Prisuttu”, „Lonzo de Corse”/„Lonzo de Corse – Lonzu”, „Coppa de Corse”/„Coppa de Corse – Coppa di Corsica” były zarejestrowane jako ChNP na podstawie stosownych rozporządzeń.
– W rozporządzeniach tych przyznano okres przejściowy, który upłynął w dniu 27 kwietnia 2017 r., niektórym firmom z siedzibą na Korsyce, używającym takich nazw, w celu kontynuowania wytwarzania produktów o cechach innych niż te przewidziane w specyfikacji.
– Umożliwiło to zainteresowanym producentom dostosowanie się do wymogów specyfikacji zatwierdzonych na poziomie unijnym, lub, w przeciwnym razie, zmianę stosowanej nazwy handlowej.
– W okresie przejściowym firmy te stworzyły w roku 2014 i wprowadziły do obrotu od roku 2015 produkty pod nazwami „Jambon sec de l’Île de Beauté”, „Lonzo de l’Île de Beauté” i „Coppa de l’Île de Beauté”.
– Organy francuskie tolerowały współistnienie w okresie między 2015 r. a kwietniem 2017 r. trzech ChNP zarejestrowanych w 2014 r. pod trzema nazwami odnoszącymi się do tych samych rodzajów korsykańskich kiełbas.
– Firmy korzystające z okresu przejściowego złożyły do organów francuskich wnioski o rejestrację jako ChOG nazw „Jambon sec de l’Île de Beauté”, „Lonzo de l’Île de Beauté” i „Coppa de l’Île de Beauté”, które zostały przekazane Komisji w dniu 17 sierpnia 2018 r., czyli w momencie, w którym nazwy te nie mogły już być zgodnie z prawem używane po zakończeniu okresu przejściowego.
– Organy francuskie zatwierdziły te wnioski o rejestrację, uznawszy, że nie stanowią przywołania zarejestrowanych ChNP(39). W tym sensie stwierdziły, że: i) dwie grupy produktów (czyli zarejestrowane ChNP i ubiegające się o ChOG) wyraźnie różniłyby się w odniesieniu do surowców (rasa, masa tuszy), opisów, specyfikacji, wielkości produkcji i cen sprzedaży; ii) nazwy byłyby wystarczająco zróżnicowane, podobnie jak odpowiadająca im wymowa, bez istnienia homonimii, w przypadku różnych oznaczeń (ChNP i ChOG)(40); iii) biorąc pod uwagę różnice między produktami i nazwami, a także zgodnie z precedensami konsumenci byliby w pełni świadomi różnicy w jakości pomiędzy produktem zarejestrowanym jako ChNP a produktem wprowadzanym do obrotu pod nazwą „Île de Beauté”; iv) istniałoby „wystarczające zróżnicowanie” między trzema nazwami zawierającymi sformułowanie „Île de Beauté” a trzema nazwami odpowiadającymi zarejestrowanym, które zawierają termin „Corse”, które obejmują ten sam obszar geograficzny.
– Jednak Komisja odrzuciła w spornej decyzji argumenty organów francuskich i odmówiła rejestracji trzech ChOG, uznawszy, że są to nazwy potencjalnie przywołujące nazwy już zarejestrowane dla podobnego produktu, co oznacza niemożność spełnienia kryteriów kwalifikowalności dotyczących rejestracji określonych w art. 7 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1151/2012.
– W tym kontekście Komisja uważa, że trzy nazwy z trzech wniosków o ChOG były stosowane w handlu lub w języku potocznym z naruszeniem art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1151/2012. Wnioski te nie spełniają zatem kryteriów kwalifikowalności określonych w art. 7 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia.
71. Argumentacja Komisji, poparta przez Sąd w zaskarżonym wyroku, wydaje mi się prawidłowa i nie podzielam argumentów wnoszących odwołanie przytaczanych na poparcie ich pierwszego zarzutu odwołania.
72. Artykuł 7 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1151/2012 stanowi, że ChOG muszą spełniać postanowienia specyfikacji produktu, która zawiera co najmniej, między innymi, „nazwę, która ma zostać objęta ochroną jako nazwa pochodzenia lub oznaczenie geograficzne, w formie stosowanej w handlu lub w języku potocznym, wyłącznie w językach, które są lub dawniej były używane do opisu tego konkretnego produktu na określonym obszarze geograficznym”.
73. Jak już wskazałem, na europejskim etapie procedury rejestracji ChOG do Komisji należy odrzucenie wniosku, jeśli nie są spełnione wymagane warunki. Jednym z tych warunków jest to, aby specyfikacja produktu zawierała nazwę produktu, której wykorzystanie w obrocie jest zgodne z prawem.
74. Użycie nazwy będzie niezgodne z prawem, jeżeli narusza ochronę przed przywołaniem określoną w art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1151/2012. Zgodnie z tym przepisem „zarejestrowane nazwy są chronione przed […] wszelkiego rodzaju niewłaściwym stosowaniem, imitacją lub przywołaniem, nawet jeśli podano prawdziwe pochodzenie produktów lub usług […]”.
75. Jak wyraźnie wskazano w zaskarżonym wyroku (pkt 36 i 37), zezwolenie na rejestrację ChOG, które przywołuje nazwę już zarejestrowaną jako ChNP, pozbawiłoby skuteczności ochronę przewidzianą w art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1151/2012. Po zarejestrowaniu tej nazwy jako ChOG nazwa wcześniej zarejestrowana jako ChNP nie mogłaby już korzystać względem tej ChOG z ochrony przewidzianej w tym przepisie. W związku z tym specyfikacja we wniosku o rejestrację nie może zawierać nazwy, która przywołuje nazwę wcześniej zarejestrowanej ChNP.
76. Wnoszący odwołanie utrzymują, że kontrola naruszeń art. 13 rozporządzenia nr 1151/2012 należy do organów krajowych, a nie do Komisji. Nie podzielam tego stanowiska, gdyż moim zdaniem:
– Artykuł 13 ust. 3 rozporządzenia nr 1151/2012 stanowi jedynie, że państwa członkowskie podejmują odpowiednie kroki, aby zapobiegać niezgodnemu z prawem stosowaniu ChNP lub ChOG, lub powstrzymywać je, co obejmuje zakaz nazw, które je przywołują(41).
– Przepis ten nie zawiera tymczasem niczego, co uniemożliwiałoby Komisji powstrzymywać stosowanie nazw przywołujących nazwy wcześniej zarejestrowane.
– Komisja musi przeciwdziałać przywołaniom w celu zapobieżenia nadużywaniu ChNP i ChOG, nie tylko w interesie kupujących, ale również producentów, którzy podjęli wysiłki, by zagwarantować oczekiwaną jakość wyrobom opatrzonym zgodnie z prawem takimi oznaczeniami(42).
– Taka wykładnia jest spójna z motywem dziewiętnastym rozporządzenia nr 1151/2012: priorytetem jest zapewnienie jednolitego poszanowania na terytorium całej Unii praw własności intelektualnej związanych z chronionymi nazwami.
77. Zdaniem Trybunału „system ochrony ChNP i ChOG ma w szczególności na celu zapewnienie konsumentom, iż produkty rolne oznaczone zarejestrowaną nazwą posiadają, z racji swego pochodzenia z określonego obszaru geograficznego, szczególne właściwości i w efekcie dają gwarancję jakości związanej z miejscem swego pochodzenia geograficznego, w celu umożliwienia producentom rolnym, w zamian za rzeczywisty wysiłek jakościowy, uzyskania większych dochodów i zapobieżenia temu, by osoby trzecie czerpały nienależną korzyść z reputacji wynikającej z jakości tych produktów”(43).
78. Zakaz przywołania zawarty w art. 13 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1151/2012 ma na celu uniemożliwienie producentom zewnętrznym nienależnego korzystania z reputacji już zarejestrowanych ChNP i ChOG.
79. Zdaniem Trybunału „pojęcie »przywołania« obejmuje sytuację, w której oznaczenie używane do wskazywania towaru zawiera część chronionego oznaczenia geograficznego lub ChNP, tak iż gdy konsument zetknie się z nazwą danego wyrobu, w jego umyśle powstanie wyobrażenie towaru objętego tym oznaczeniem geograficznym lub tą nazwą”(44). Istotne jest, by konsument ustanowił wystarczająco bezpośredni i jednoznaczny związek pomiędzy terminem użytym w celu oznaczenia danego produktu a ChOG.
80. Orzecznictwo dotyczące pojęcia „przywołania”(45) utrwaliło się w pierwszej kolejności w odpowiedzi na wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w dziedzinie znaków towarowych lub nazw chronionych przez ChNP i ChOG. Rzadziej pojawiają się rozstrzygnięcia w przedmiocie odwołań od wyroków Sądu, które z kolei dokonują wykładni tego pojęcia (i je stosują).
81. Trybunał stwierdził, że ocena Sądu, w której przyjmuje on lub neguje, że nowe oznaczenie odróżniające (w stosownych przypadkach wniosek o ChNP lub ChOG) przywołuje nazwę już chronioną, jest oceną „natury faktycznej” i co do zasady nie może być kwestionowana na etapie odwołania(46).
82. Wychodząc z tego założenia, nie zasługuje na uwzględnienie zarzut wnoszących odwołanie dotyczący tego, że Sąd potwierdził stanowisko Komisji dotyczące istnienia przywołania w niniejszej sprawie. Jest to kwestia faktyczna, której rozstrzygnięcie należy do Sądu i która nie może podlegać kontroli w postępowaniu odwoławczym.
83. Na wypadek gdyby Trybunał uznał, że argumentacja dotycząca tej okoliczności może zostać poddana kontroli na etapie odwołania, podzielam ocenę Sądu, że miało miejsce przywołanie stanowiące podstawę spornej decyzji.
84. Sporne nazwy stosowane w handlu od 2015 r. odnoszą się do tego samego obszaru geograficznego (wyspa Korsyka) co ChNP. Wyrażenie „Île de Beauté” stanowi zwyczajowe określenie, które dla francuskiego konsumenta nawiązuje do wyspy Korsyki(47). Chociaż nie są to nazwy w całości lub w części homonimiczne(48), to występuje synonimia i nie można wykluczyć przywołania, które nie wymaga podobieństwa fonetycznego.
85. Różnice jakościowe między produktami, o których nazwę wnioskuje się jako ChOG, a produktami już objętymi ChNP nie są uwidocznione na etykiecie i są znane jedynie szczególnie poinformowanej części społeczeństwa. Różnice te wskazują na niższą jakość produktów objętych ChOG oraz na słabszy związek z obszarem produkcji(49). Postrzeganie przez konsumentów nie wystarczy do uznania odróżniającej autonomii ChOG, o które wnioskowano, względem zarejestrowanych ChNP, bez wsparcia w postaci obiektywnych badań i sondaży(50).
86. Wnoszący odwołanie utrzymują wreszcie, że zaskarżony wyrok uniemożliwia współistnienie nazw różnego rodzaju dla podobnych produktów z tego samego obszaru.
87. Chociaż w zaskarżonym wyroku Sąd nie wypowiedział się wyraźnie odnośnie do tego twierdzenia, przeprowadził analizę przypadków współistnienia ChNP i ChOG(51) i nie dostrzegam żadnego naruszenia prawa w jego argumentacji w tej kwestii. Podane przez wnoszących odwołanie przykłady współistnienia ChNP i ChOG były akceptowane w czasie obowiązywania już uchylonych przepisów (ChNP „Corse/Vin de Corse” i ChOG „Île de Beauté”) lub miały miejsce przed wejściem w życie unijnego system ochrony oznaczeń geograficznych (ChNP „Aceto balsamico tradizionale di Modena” i ChOG „Aceto Balsamico di Modena”).
88. W systemie rozporządzenia nr 1151/2012 należy co do zasady wykluczyć współistnienie dwóch analogicznych nazw na tych samych produktach i na tym samym obszarze, gdyż późniejsze ChOG osłabiłoby ochronę, jaką rozporządzenie udziela wcześniejszej ChNP, podważając tym samym jego reputację.
89. Podsumowując, zarzut pierwszy odwołania również należy oddalić.
VII. W przedmiocie kosztów
90. Biorąc pod uwagę, że niniejsza opinia odnosi się jedynie do dwóch zarzutów odwołania, bez odniesienia się do pozostałych, nie mogę wypowiedzieć się co do ewentualnego obciążenia wnoszących odwołanie kosztami postępowania.
VIII. Wnioski
91. Proponuję zatem, aby Trybunał oddalił zarzuty pierwszy i drugi odwołania wniesionego od wyroku Sądu z dnia 12 lipca 2023 r., Cunsorziu di i Salamaghji Corsi – Consortium des Charcutiers Corses i in./Komisja (T‑34/22, EU:T:2023:386).